De 'gouden bergen' bij
Philips Data Systems
Beursweek
Fiscus draagt bij
in hulp aan familie
Massa-ontslag lijkt onvermijdelijk
Belastingen
ZATERDAG 6 JUNI 1981
Na jaren van onzeker
heid lijkt er duidelijk
heid te komen voor de
475 werknemers van
Philips Data Systems,
fabrikant van printers
(apparaten die compu
tergegevens afdruk
ken) en computerge
heugens in Den Haag.
Hoewel zowel de Industrie
bond FNV als de Industrie
bond CNV Philips verwijten
dat er de afgelopen maanden
vrijwel "geen enkel cijfer"
over het reilen en zeilen van
het bedrijf naar buiten was
gebracht, ging Philips nu
toch met de billen bloot. Van
de 475 arbeidsplaatsen kun
nen er zo'n 75 behouden blij
ven. zo luidde op 26 mei het
waarschijnlijk definitieve -
oordeel over de Haagse vesti
ging van Philips Data.
Massaal ontslag dus. In het
gunstigste geval kunnen de
Philips-werknemers bij an
dere Philips-bedrijven aan de
slag, of misschien elders in
Den Haag. Eén van de be
trokken vakbonden, de In
dustriebond FNV, heeft al
aangekondigd zich tot het
laatst tegen gedwongen ont
slagen te zullen verzetten.
Maar wat vrijwel zeker lijkt,
is dat er werk voor 400 men
sen verloren gaat.
Jarenlang heeft het aantal
werknemers bij Data Sys
tems een dalende lijn ver
toond. Het begin van het
Haagse bedrijf was veelbelo
vend. Toen in 1969 het door
Philips gekochte Haagse be
drijf Van der Heem werd sa
mengevoegd met de compu
terfirma Electrologica tot
Philips Data Systems, kwam
Frits Philips met fantastische
voorspellingen naar het
Haagse. Het samengevoegde
bedrijf, dat op dat moment
2300 werknemers telde, zou
een gouden toekomst tege
moet gaan.
Samenwerking
Om de Europese computer-
markt beter te kunnen "be
werken" zocht Philips sa
menwerking met twee ande
re Europese bedrijven. Het
ging om het Franse CII en het
Duitse Siemens. Dit leek de
definitieve doorbraak van
Philips in computers te wor
den, maar de samenwerking
lag na twee jaar al op z'n kant.
Het Franse CII hield zich niet
aan afspraken, en Philips
stapte uit deze computerfa
milie. Inmiddels was vanaf
1970 tot 1975 de werkgelegen
heid in Den Haag al terugge
lopen tot 1025 werknemers,
en Data Systems zat in de
problemen Het moest nu al
leen de markt op.
Helemaal alleen stond Philips
echter niet. Philips had in de
zestiger jaren al een aantal
Europese bedrijven gekocht.
Daarmee kwam het "net
werk" van Philips Data-be
drijven op in totaal zes fabrie
ken in Europa, waarvan twee
(Apeldoorn en Den Haag) in
Nederland. Den Haag was
uitverkoren voor de fabrica
ge van "randapparatuur", zo
als printers en computerge
heugens. En het lijkt deze.
ruim tien jaar geleden ge
maakte, keuze te zijn die de
werkgelegenheid bij de
Haagse "poot" van Data Sys
tems de das om zal doen
Eén van de oorzaken van de
dreigende sluiting van "Den
Haag" is het feit. dat printers
en computergeheugens veel
goedkoper elders (bijvoor
beeld in de Verenigde Staten)
gefabriceerd kunnen wor
den. Er zijn grote bedrijven,
die zich uitsluitend met de fa
bricage van die onderdelen
bezighouden.
"Philips kan anno 1981 geen lulpraatjes meer verkopen", zeggen de
vakbonden. "Voor investeren in Data Systems in Den Haag is geen
geld", zegt Philips. En niet de vakbonden, maar Philips heeft het lot
van de Haagse vestiging van Philips Data Systems in handen. Data
Systems Den Haag, een in 1969 opgerichte computergigant die anno
1981 tot de proporties van een dwerg is geslonken. Van 2300 naar 475
werknemers in twaalf jaar tijd.
Alles wat Den Haag maakt levert het buitenland goedkoper, zegt Phi
lips. Dan moet er in Den Haag iets veranderen, zeggen de bonden. Het
is een discussie die twee jaar geleden werd gevoerd, en die binnen
kort wel weer zal oplaaien. Want een week geleden kondigde Philips
aan. dat men er ook met de overgebleven 475 werknemers geen brood
meer in ziet. Data Systems moet wéér kleiner worden. Voor de laatste
keer?
De Haagse vestiging van Philips Data Systems.
Philips wil nu investeren in
nieuwe computersystemen,
maar wil de - te dure - pro-
duktie van printers en geheu
gens in Den Haag beëindi
gen. "Voor investeren in Den
Haag is geen geld. Dan bren
gen we de andere plannen,
zoals het investeren in nieu
we computersystemen voor
banken, in gevaar", zegt een
Philips-woordvoerder.
Niet nieuw
De Philips-opvatting dat "Den
Haag" te duur is, is niet
nieuw. Vanaf 1975. toen het
samenwerkingsverband met
Siemens en CII "plofte", liep
de werkgelegenheid bij het
bedrijf nog verder terug. In
november 1978, er warert
toen bijna 500 werknemers,
kwam Philips met een afslan
kingsplan, dat ontslag voor
betekenen.
Dit Philips-plan werd door de
bonden sterk bestreden. Uit
eindelijk ging Philips ak
koord met een plan dat voor
ongeveer 120 mensen ontslag
betekende. Toch nam Philips
in de loop van 1979 weer een
aantal mensen aan. zodat het
aantal werknemers weer tot
475 toenam.
Voor de werknemers bij Data
Systems in Den Haag bete
kenden al deze ontwikkelin
gen een constante onzeker
heid over de toekomst. De
vakbonden konden weinig
anders dan regelmatig bij
Philips aan de bel trekken
over de plannen die de "top"
in Eindhoven had met Data
Systems in Den Haag. Mid
den mei 1978 leidde dit tot
een felle botsing, die - getui
ge de laatste ontwikkelingen
- zeker de niet de laatste zal
zijn geweest.
Door Henk Vegter
De bonden eisten vanaf mei '78
duidelijkheid over de toe
komst, maar Philips wilde
die niet geven. De direktie
sprak van "vooronderzoek",
"overwegingen", "afwegen
van alternatieven", totdat de
bonden het overleg opschort
ten. Daarna, in november
1978, kwam Philips met de
ontslagplannen voor 200 man
voor de dae
Nu, in 1981, lijkt Philips nog in
dezelfde stijl te opereren.
Maar de vastberadenheid om
de vestiging in Den Haag te
sluiten lijkt volgens de bon
den alleen maar toegenomen.
Begin mei wilde Philips al
aan de bonden vertellen wat
de "reorganisatie" die men
op het oog had zou inhouden.
Maar de bonden moesten dan
wel een geheimhoudings
plicht accepteren. Dat laatste
wilden de bonden niet, om
dat daardoor de vakbondsle
den binnen het bedrijf in een
onmogelijke positie tegen
over hun collega's zouden ko-
Kritiek
De bonden hebben een Philips-
mededeling uit 1978 dat het
bedrijf van plan was om op
nieuw te investeren in de ves
tiging in Den Haag goed in
hun oren geknoopt, maar er
volgens J. van Duijnhoven,
bestuurder van de Industrie
bond FNV, weinig van ge
merkt.
En de bonden hebben méér kri
tiek. Van Duijnhoven zegt
bijvoorbeeld dat Philips de
afdeling in Den Haag waar
nieuwe systemen worden
ontwikkeld ten onrechte
voor de helft heeft gesloten.
Philips zegt op haar beurt,
dat er bij deze "ontwikkel-af-
deling" de afgelopen jaren
slechts vier mensen zijn ver
trokken: één die op eigen ver
zoek naar Apeldoorn is ge
gaan. en drie die maar voor
tijdelijk in Den Haag werk
ten.
Een tijdlang heeft Data Sys
tems in Den Haag in slappe
tijden (en die waren er regel
matig) werk overgenomen
van Hollandse Signaal, een
bedrijf dat onder meer defen
siesystemen maakt. Van
Duijnhoven zegt dat de Phi
lips-lciding consequent heeft
geweigerd dit werk een vaste
basis te geven. Daar stelt Phi
lips tegenover dat Signaal he
lemaal geen werk op lange
termijn aan te bieden had
"Er was geen uitzicht op
werk op een continue basis",
zegt de Philips-woordvoer
der.
De FNV heeft zich voorgeno
men met een plan op tafel te
komen voor Data Systems.
Het plan, aldus Van Duijnho-
ven, zal nog even op zich la
ten wachten. Het is niet ge
makkelijk iets concreets op
papier te krijgen, en één van
de redenen daarvoor is, dat
Philips sinds december vrij
wel geen informatie meer
heeft gegeven over de Haagse
vestiging.
Er is het afgelopen halfjaar
"geen enkel cijfer" op tafel
gekomen, aldus CNV-be-
stuurder Van der Windt. Hij
zegt dat er welgeteld twee ge
sprekken tussen Philips en
de bonden zijn geweest: één
op 22 januari ("waar alleen
summier werd meegedeeld
dat het met het bedrijf min
der goed ging") en één op 12
mei, waar het plan dat Phi
lips uiteindelijk op 26 mei be
kendmaakte onder geheim
houding werd aangeboden:
dat hoefden de bonden niet.
Onduidelijk
Van der Windt zegt ronduit, dat
Philips anpo 1981 geen "lul
praatjes" meer kan verkopen
over de toekomst van het be
drijf. Hij noemt het laatste
Philips-plan zeer slecht on
derbouwd. "Voor mij is het
allemaal een volkomen on
duidelijke zaak. Philips is ge
woon aan zijn stand verplicht
om meer gegevens te overleg
gen. Het enige wat ze nu
doen, is de vakbonden op één
hoop jagen".
Zowel Van der Windt als zijn
FNV-collega verkeren in on
zekerheid over de toekomst
van het hele Europese Phi
lips Data-netwerk Ook de
werkgelegenheid in Apel
doorn staat misschien op de
tocht, maar bij gebrek aan ge
gevens is een afgewogen oor
deel moeilijk. Van Duijnho
ven vindt, dat Philips in elk
geval een "ereschuld" heeft
tegenover Den Haag. "Er is
de mensen in Den Haag een
gouden toekomst beloofd, ze
hebben werkelijk van alles
meegemaakt. Mocht Philips
aan kunnen tonen dat Data
Systems niet meer te redden
is, dan moet men de werkne
mers in elk geval aan ander
werk bij Philips helpen".
De belastingwet biedt de mogelijkheid om dc financiële onder
steuning aan naaste familieleden bij de fiscale heffing aftrek
baar te maken. Op zichzelf is dat een interessante mogelijkheid,
omdat deze "uitgaven voor levensonderhoud" bij de betaler (op
200.- per jaar na) geheel aftrekbaar zijn. terwijl de ondersteun
de niets als inkomen hoeft op te geven. Maar. zoals dat voor
veel aantrekkelijke zaken geldt: men moet er veel voor doen om
ze te krijgen.
In deze bijdrage zullen we de vereisten voor aftrek m het kort dc
revue laten passeren en wat langer stilstaan by een voor velen
niet te nemen hindernis: het aanwezig zijn van vermogen by de
ondersteunde.
Het is bepaald niet zo, dat alle bedragen, welke men uit sympathie
of gedreven door bittere ernst, in handen van de naaste verwan
ten speelt door aftrek ook altijd fiscaal worden gesubsidiéerd.
De kring van de te ondersteunen "familie" (van man én vrouw),
is daarentegen zeer ruim: het betreft de eigen -. aangehuwde - en
pleegkinderen (van 27 jaar en ouder), kleinkinderen, schoon
zoons en -dochters, ouders, stiefouders, pleegouders, grootou
ders, broers, zusters, zwagers en schoonzusters. (Het is ook mo
gelijk om tot vaste bedragen aftrek te krijgen voor kinderen
jonger dan 27 jaar, indien geen recht bestaat op kinderbyslag,
maar dat terzijde).
De eerste en belangrykste eis is. dat de ondersteuning - objectief
gezien - moet voorzien in een daadwerkelijke behoefte aan le
vensonderhoud. Het gaat er alleen om een zekere nood op te
heffen, maar ook om - zoals dat in de taal van de Hoge Raad deftig
heet - "de ondersteunde in staat te stellen een redelijk bestaan te
voeren, overeenkomstig 2yn of haar plaats in de samenleving"
Om de situatie te beoordelen, zal aandacht moeten worden gege
ven aan het eigen inkomen van de ondersteunde, de maatschap
pelijke kringen, waarin deze gewoonlijk verkeert en - in mindere
mate - de (maatschappelijke en financiële) situatie van de steun-
verlener. De vraag zal gesteld worden kan hy of zy ook zonder
de financiële ondersteuning met het beschikbare inkomen rede
lijkerwijs rondkomen? Als deze vraag in alle zakelykheid rond
uit bevestigend moet worden beantwoord, is de mogelykheid
tot aftrek tot vrijwel nihil gedaald.
Het gaat (althans: fiscaal) niet éAn om de ondersteunde royaler te
laten leven of hem of haar in staat te stellen tot besparingen
(vorming van vermogen) te komen.
door J. Booij
belastingadviseur
De aftrekbaarheid is ook beperkt tot financiële hulp in de dage
lijkse uitgaven aan huur, kleding, voeding etc. Vandaar, dat het
voor de gever aan te raden is maandelijks een min of meer vast
bedrag over te maken. Dat benadrukt de constante behoefte.
Indien incidenteel wat wordt gegeven (b.v. voor de aanschaf van
een ijskast of een tv. toestel, zaken welke in onbruik kunnen
raken), wordt niet meer voldaan aan het beperkte begrip "uitga
ven voor levensonderhoud", dat aan uitgaven van consumptieve
aard (op korte termijn gezien) is gekoppeld
Ouders, die eerst hun gehele vermogen aan hun kinderen weg
schenken en zich vervolgens behoeftig opstellen, hebben hun
kinderen niet in de positie gebracht, dat deze de ondersteuning
aan hun ouders vervolgens kunnen aftrekken
Ook zal bekeken worden of de financieel zwakkere, gezien de stu
die en opleiding, zelf niet door arbeid in het levensonderhoud
kan voorzien. Tenslotte wordt ook nog nagegaan of ook anderen
(b.v. broers en zusters tegenover de ouders), die zich, gezien hun
financiële positie, redelijkerwys gedrongen hadden moeten voe
len om een bijdrage te verlenen, dat ook daadwerkelijk hebben
gedaan.
In het algemeen is de aanwezigheid van vermogen bij de onder
steunde. een beletsel om tot aftrek te geraken Dat daarop uit
zonderingen bestaan blykt ook weer uit een onlangs gepubli
ceerde uitspraak van het Gerechtshof (Belastingkamer) in Am
sterdam. Het ging daar om een gescheiden, wat met haar ge
zondheid tobbende, vrouw van middelbare lecftyd, die naet dne
minderjarige kinderen in een eigen huis woonde; koopprijs
64 000,-; waarde "vry opgeleverd" f 140.000.-, hypotheek
40.000.-. Zy had dus een vermogen van 100.000,-. Voor haar
zelf had zy geen recht op alimentatie en voor de kinderen werd
ƒ1.800,- per jaar plus de kinderbyslag ontvangen. Zelf verdien
de zy zo'n J 4.000,- per jaar by. Een vakopleiding had zij met
genoten
Haar (enige) zwager ondersteunde haar met 20 000,- per jaar en
trok dat bedrag by het berekenen van zyn inkomen af De in
specteur stond geen cent aftrek toe en wees op de aanwezigheid
van het huis: "er was vermogen, de zwager had dus een lening
kunnen verstrekken"
Het Hof vond echter, dat het in de omstandigheden, waarin de
schoonzus verkeerde, bezwaarlijk was om het vermogen aan te
tasten. By verkoop "in bewoonde staat" zou de opbrengst van
het huis slechts ongeveer zestig procent van de waarde "leeg
opgeleverd", dus 84 000.- zyn Wat zou zy dan nè verkoop
moeten' Kennelijk geen ander huis kopen, maar een huis huren.
Dat zou dus niets oplossen
Bovendien: éis er nu door de zwager leningen waren verstrekt,
hoe zou zyn schoonzuster dan uitzicht hebben kunnen bieden
op betaling van aflossing en rente? Ook daarvoor zou ze weer
financiële hulp nodig hebben.
Dc klager bij het Gerechtshof kreeg overigens ook niet vqor hon
derd procent gelijk Zijn aangetrouwde zuster moest het tydens
de penode van haar huwelyk met een betrekkelijk bescheiden
salaris van haar man doen Dat bepaalde mede haar maatschap-
pelyke positie en aldus stelde het Hof het aftrekbare deel vast op
8.000,-. Naar de mening van de rechtsprekende instantie had
zy in het betrokken jaar (1973) een netto inkomen, waarvan zy
redelijk kon leven. De resterende 12.000,— waren - fiscaal al
thans - géén ondersteuning.
Voor Wall Street was het deze
week weer het oude liedje
Zouden er geen renteperike
len zijn dan was de beurs in
feeststemming. Het koersbe-
loop liet echter een onzeker
en teleurstellende tendens
zien die door de Amsterdam
se beurs ten dele werd over
genomen. Daar was de stem
ming verdeeld met forse ver
schillen naar beide kanten,
hoewel de ondergrond posi
tief bleef. Het begon deze
week aanvankelijk goed
Wall Street zette in snelle
vaart de koersverbetering
van de vorige week voort en
kwam daarbij zelfs even bo
ven de 1000, maar dinsdag
zakte de Dow Jones index al
weer beneden de 990
Zoals gezegd waren het de ren
teperikelen die roet in het
eten strooiden. Weliswaar na
men vrijwel alle grote ban
ken de rentedaling van 20,5
procent tot 20 procent over
en brachten sommige.kleine
banken hun rente op 19,5
procent, maar de plotselinge
stijging van de rente op
staatspapier van 18 op 21 pro
cent zaaide veel paniek.
Veel meer nog dan op de kre
dietnormen van de centrale
banken wordt nu gelet op de
rente-ontwikkeling van deze
door
C. Wagenaar
zgn. federal funds op welke
markt het bestuur van de
Amerikaanse centrale ban
ken rechtstreeks opereert.
Dit middel blijkt veel effec
tiever en sneller te werken
om de rente naar zijn hand te
zetten, dan de omslachtige
kredietpolitiek die eerder
psychologische effecten
heeft Wat dc FED. het be
stuur van Amerika's centrale
banken, bezield heeft om de
rentedaling van het bankwe
zen te blokkeren en de rente
op de markt voor staatspa
pier weer fors op te jagen, is
niet duidelijk
Te meer, daar ook vorige week
de geldhoeveclheid in om
loop aanmerkelijk was terug
gelopen terwijl de inflatie in
april tot slechts 5 procent op
jaarbasis was gezakt. Waar
schijnlijk houdt een en ander
verband met de toenemende
weerstand in de Verenigde
Staten tegen president Rea-
gans belastingverlagingen,
waar deze week veel herrie
over is ontstaan Vooral de
Democraten bieden krachti
ge oppositie en de nog door
oud-president Jimmy Carter
benoemde topman van het
Amerikaanse centrale bank
wezen. Paul Volcker staat
naar alle waarschijnlijkheid
aan hun kant door te dreigen
de belastingverlagingen met
hoog te houden renteniveaus
te beantwoorden.
Dit zou tot een conflict kunnen
leiden tussen de heren Rea
gan en Volcker. Hoewel de
laatste wettelijk gedwongen
kan worden het veld te rui
men, zou dit toch een zeer
slechte indruk in de Verenig
de Staten maken, zeker in
kringen van beurs- en be
drijfsleven
Maar dit verharde regime van
de FED schept voor het bui
tenland weinig hoop op een
snelle daling van de rente
stand in de Verenigde Staten
waarop steeds meer wordt
aangedrongen Deze week
was het vooral Japan die daar
bij Amerika op trachtte in te
spelen, terwyl een internatio
nale financiële conferentie
van grote beleggers met des
kundigen uit overheidskrin
gen van diverse landen te Zu
rich eveneens de rente-ont
wikkeling in de Verenigde
Staten centraal stelde voor
het op gang brengen van de
zo vurig begeerde daling van
de rentestand
De agent van het Nederlands
ministerie van financiën die
de staatsleningen verzorgt,
liet op deze bijeenkomsten
weten dit jaar al zoveel voor
de staat te hebben geleend,
dat het te verwachten begro
tingsgat in 1981 al vry wel is
gedicht. Als de finanei>.!<
ontwikkeling met verder uit
de hand loopt en de kabinets
formatie snel en doelmatig
geschiedt en geen maanden
duurt, zou dit voor onze kapi
taalmarkt een zekere v.
ting betekenen De uitspraak
viel in elk geval in goede aar
de, want de reeds met een
technisch herstel begonnen
obligatiemarkt ontving er in
Amsterdam nieuwe steun
door. Bijna elke dag deze
week steeg het koerspeil.
soms met een half procent zo
dat de obligatie-index opliep
van 80.4 tot 81.7 De hypo
theekbanken waren hierdoor
in staat de afgiftepryzen van
de 12,5 procent pandbrieven
t van 100 op 101 procent
te brengen
Nu de Amsterdamse effecten
beurs het jaarvcrslagensei
zoen vrijwel heeft afgewerkt
en het nog enkele maanden
duurt voor de eerste hal: Mi
cijfers bekend word< n, gtyn r
niet veel impulsen meer om
op voort te bouwen. Daarbij
komt dat menig belegger de
vakantie ziet naderen en daar
meer mee bezig is dan met
beurszaken De gemiddelde
omzet liep deze week vooral
voor de meer lokale aandelen
flink terug Toch was het be
paald niet stil, maar dat
kwam vooral door de steeds
hoger wordende Amerikaan
se dollar Deze steeg de afge
lopen dagen al tot boven de
f2.65 en dit lokt steeds weer
beleggers naar die aandelen
waarvan de betrokken onder
nemingen geacht worden te
profiteren van de zwakkere
gulden tegenover de dollai
Dat was op de eerste plaats Phi
lips die by grote omzetten en
kele guldens wist aan te trek
ken. Ook KLM boekte na een
aanvankelijke reactie weer
een fors herstel, waardoor
nieuwe record standen boven
de f 140 werden ingenomen.
De Nedlloyd liep f 5,- op ter
wyl er zich voor Gist-Broca-
dta immw w. si MangM-
ke kooporders kwamen mel
den Dit aandeel liep hier
door op van f 63 tot boven de
f70
Beleggingsaankopen deden
0< e van der Grinten zo'n f 10
aantrekken en dc forse winst
stijging van Amcv in d. r
ste drie maanden van dit jaar,
verhoogde het aandeel met
f7.- Zelfs Ogem werd de
enorme koersval van vorige
week tot even beneden de
f 5.- te bar zodat er een herstel
tot juist boven de f6, intrad
Daarentegen ontwikkelden
Koninklyke Petroleum en
Unilever zich teleurstellend
met eerder enig verlies ter
wijl de bijzonder slechte
gang van zaken by Westland-
Utricht Hypotheekbank,
waar zelfs sprake is van een
drastische personcelsinkrim
ping het aandeel tot nieuwe
laagterecords sedert vele ja
ren terugdrong
