„Prettig om een klankbord te hebben
l ijd dikwijls onnuttig besteed
Minimale belangstelling
werkt niet frustrerend
Universiteitsraad: combinatie van gemeenteraad en ondernemingsraad
Universiteitsraad: democratisch model of hobbyisme?
PAGINA 4
LEIDEN
WOENSDAG 3 JUNI 198!
LEIDEN - De afgelopen
weken zijn de
stembiljetten voorde
verkiezingen van de
universiteitsraad weer
ingevuld. Morgen wordt de
(officieuze) uitslag bekend
gemaakt. Het ziet er
overigens niet naar uit dat
de animo om te kiezen veel
groter is dan vorig jaar.
Het verschijnsel
universiteitsraad leeft niet
erg. Bijgaande artikelen
gaan over wat die raad
eigenlijk doet en mag en
wat de raadsleden
beweegt.
LEIDEN - Een combinatie van een
ondernemingsraad en een ge
meenteraad. Zo laat de univer
siteitsraad, waarvan de nieuwe
samenstelling morgen bekend
wordt, zich ongeveer karakteri
seren. Het fenomeen UR bestaat
sinds een jaar of tien. Studen
tenbewegingen hadden jaren
lang op de bres gestaan voor de
mocratie en inspraak en dat
bracht de toenmalige minister
van onderwijs en wetenschap
pen, Veringa tot het vervaardi
gen van een Wet Universitaire
Bestuurshervorming (in het
kort aangeduid met WUB).
Bul' Enthoven: "De enige reden dat
Het College van Bestuur moest
daarin de verantwoordelijkheid
gaan delen mei een universiteits
raad die op twee manieren zou
worden samengesteld. Allereerst
werd de vertegenwoordiging in
vier parten gedeeld: het weten
schappelijk personeel, het niet-
wetenschappelijk personeel, de
studenten en een aantal leden
die voor de 'invloed van de maat
schappij' moeten zorgdragen. De
zogenaamde buiten-universitaire
leden. In Leidse kringen aange
duid met 'Bullen'.
Die afzonderlijke parten houden
verkiezingen (afgezien natuurlijk
van de 'Bullen') en zo wordt de
raad dan uiteindelijk samenge
steld Het personeel kiest één
keer in de twee jaar en de studen
ten elk jaar. De twee blokken
hebben nu allebei gestemd.
'Bullen'
Hoe is in het 'Leidse' geval de uni
versiteitsraad samengesteld?
Volgens de wettelijke normen
zijn de verkiesbare leden in drie
gelijke partijen opgedeeld. Er
zijn in totaal veertig leden in de
Leidse universiteitsraad, van wie
zeven 'Bullen'. Blijft over 33 le
den en dat betekent dat van elk
part er 11 leden in de raad zitten.
Die verkiesbare leden hebben zich
opgedeeld in vier fracties. Vroe
ger werden de leden persoonlijk
gekozen, maar allengs zijn dat
verschillende partijen geworden.
Ook al omdat het raadswerk een
tamelijk tijdrovende bezigheid
De oudste fractie is de Progressie
ve Partij, die al een jaar of tien
meedraait. Het is ook de enige
partij, waarin al die drie groepe
ringen vertegenwoordigd zijn.
PP'er Tigges noemt dat een
groot voordeel. Hij ontkent dat
dat tot stemdwang leidt, zoals
door sommige raadsleden wordt
gesuggereerd. "Wel proberen we
op één lijn te komen", zegt hij.
Bij het zoeken van kandidaten
van de raad gaat men uit van het
programma dat is opgesteld. "En
dat betekent dat er mensen bij
ons op de lijst staan die politiek
D'66 of links daarvan stemmen".
Momenteel telt de fractie van de
PP twaalf leden.
De Unie van Faculteiten en Dien
sten selecteert niet op visie, maar
op bestuurservaring. Waar
schijnlijk heeft het er niets mee
te maken, maar in de praktijk
staat de UFD vaak het dichtst bij
het standpunt van het College
van Bestuur.
De UFD zit vooral in de raad om
het belang van het personeel te
dienen en bestaat als zodanig
sinds 1979. Daarvoor had je de
groep-Cohen, maar met het ver-
Door Bart Jungman
Foto's Lock Zuydcrduin
dwijnen van raadslid Cohen
moest een andere naam worden
verzonnen. Vandaar. Het verloop
is bij de UFD (trouwens bij alle
partijen) vrij groot. Logisch
vindt UFD'er Vermeer:"Wan-
neer je veel in het bestuur zit,
veralgemeniseer je. En dat is fu
nest voor een wetenschapper".
De UFD is in de universiteits
raad de grootste fractie met 13 le
den.
Studenten
De raad telt twee studentenfrac
ties, waarvan de Centrum Groe
pering Leiden met vijf leden de
grootste is. De CGL gaat haar
vierde jaar in en recruteert leden
voornamelijk uit Minerva- en
Quintuskringen. Het vinden van
kandidaten is bij de CGL in te
genstelling tot de andere fracties
geen groot probleem. Lijsttrek
ker Hester van Groningen: "Ze
hoeven bij ons ook geen politie
ke kleur te hebben. Als ze zcih
maar bij ons thuisvoelen. Het
raadswerk staat immers ook te
ver van de landelijke politiek".
Een stelling die bij de Leidse Stu-
dentenbond (met drie leden ver
tegenwoordigd) niet wordt on
derschreven. De LSB ziet als één
van haar taken juist het 'politise
ren' van de disucussie in de raad.
De LSB, waarvan de leden vroe
ger binnen de Progressieve Par
tij opereerden, wil daarom vooral
een horzelfunctie binnen de raad
uitoefenen. Het raadswerk is
voor de LSB ook niet meer dan
een aanvulling op de vakbonds
activiteiten van de studenten-
bond.
Een aparte plaats is weggelegd
voor de Bullen. "De enige reden
dat we hier zitten is dat we ex
tern zijn", zegt Bul Johan Entho
ven. Ze worden benoemd door
de minister op voordracht van de
universiteit. De kandidaten wor
den geselecteerd door een com
missie uit de universiteitsraad.
Een merkwaardige constructie
die makkelijk leidt tot het kiezen
van politieke vriendjes.
Bevoegdheden
Tot zover de samenstelling van de
raad. Hoe zit het met ple bevoegd
heden. Die zijn tamelijk groot.
Tot de belangrijkste taken van
de raad behoren het vaststellen
van de begroting en het aange
ven van hoofdlijnen voor het be
leid. Omdat het College van Be
stuur zegt uit te willen gaan van
het principe 'samen-besturen'
(het zogenaamde harmonie-mo
del), wordt de universiteitsraad
ook gehoord over zaken die niet
binnen de krijtlijnen van zijn be
voegdheden ligt. Dat betreft
voornamelijk het personeels- en
het bouwbeleid. "Omdat het
prettig is een klankbord te heb
ben", zegt de voorzitter van het
College van Bestuur, Cath.
In de praktijk betekent deze schei
ding van verantwoordelijkheden
dat het College het beleid op die
punten voorbereidt en de raad
dat beleid uiteindelijk bepaalt.
In de vergelijking met onderne
mingsraad en gemeenteraad be
tekent dat dus dat de universi
teitsraad daar - wat haar be
voegdheden betreft - precies tus-
senvalf.
"Zolang het goed gaat, is de interesse altijd gering".
"Voordat de vergadering begint, liggen de standpunten meestal al vast".
LEIDEN - Je kunt wel mer
ken, zegt de universiteits
bestuurder, dat die men
sen nooit een dropwinkel
tje hebben gedreven. Het
is vlak voor de 222ste ver
gadering van de universi
teitsraad en hij doelt op de
leden daarvan. Onder
werp van discussie is die
avond (weer) het transfer
punt. Een heet hangijzer,
zoals ook afgelopen maan
dagavond weer bleek.
Dc vraag was of rector magnificus
Kassenaar de mouwen direct
mag opstropen om de contacten
tussen universiteit en bedrijfsle
ven te verbeteren. Of moet hij
wachten tot een commissie zich
eerst uitvoerig over de mogelijk
heden daarvan heeft gebogen?
Met andere woorden: kan de
drophandel gelijk open of moet
eerst de behoefte naar het snoep
goed worden onderzocht. De
universiteitsraad besloot maan
dag tot het eerste.
Heeft dit conflict nu dat de relatie
universiteitsraad-College van
Bestuur danig verziekt?"Nee, dit
is een incident", meent de voor
zitter van het College van Be
stuur, mr. K.J. Cath over de on
enigheid. Geen angst, het Leidse
harmoniemodel staat niet op de
tocht. Ook in de toekomst zullen
Het College van Bestuur en dc
universiteitsraad niet op hun
strepen gaan staan. Uitgangs
punt blijft "dat we samen een
universiteit moeten besturen",
aldus Cath.
Schijn
Niettemin lijkt hier toch er\igszins
de wens de vader van de gedach
te. Uit de hoek van de Progres
sieve Partij en de Leidse Studen-
tenbond klinken heel andere ge
luiden. Wim Tigges van eerstge
noemde gelooft niet in zoiets als
een harmoniemodel. "Dat is
schijn. Het ga'at uit van iets als
een algemeen belang en dat be
staat helemaal niet".
De twee andere partijen binnen de
raad, de Centrum Groepering
Leiden en de Unie van Facultei
ten en Diensten scharen zich
echter wel achter de harmonie
visie van het College. Ward Ver
meer verwoordt de eenvoudige
handelwijze van de UFD als
volgt: "We steunen de goede din
gen, die het College aandraagt en
wijzen de slechte dingen af. Je
nfoet geen conflicten zoeken,
waar ze niet zijn".
Dat het gekrakeel rond het trans
ferpunt meer is dan een incident
(dus een tendens), wordt vooral
door de LSB zo ervaren. Willem
van Duyn en Philip Langbroek-
:"De bevoegdheden van de raad
worden langzamerhand uitge
hold. De raad verwordt tot een
advieslichaam. Er is duidelijk
een tendens, waarin het College
die in de vergaderruimte van de
raad aan de Eerste Binnenvest-
gracht staan opgesteld, blijven
doorgaans ongebruikt. Afgezien
van een paar vertegenwoordi
gers van de pers en een handvol
direct belanghebbenden is de in
teresse nihil.
En die geringe belangstelling staat
in schrille tegenstelling tot het
vuur waarmee de inspraak des
tijds werd bevochten. De verlei
ding is dus groot om van politiek
hobbyisme te spreken. De voor
malige rector magnificus Kue-
nen doet dat min of meer ook in
een boekje dat bij het afscheid
van de vorige secretaris van de
universiteit, mr. Hofstee in '78 is
verschenen.
Hij vraagt zich af of de democratie
wel zo gediend is met deze als de
mocratisch bestempelde be-
De minieme belangstelling voor
hun werk verontrust de raadsle
den echter niet of nauwelijks.
Jammer, maar niet vervelend, zo
luidt de algemene opinie. Tigges
(PP): "Het leidt bij mij niet tot
twijfels over het nut van het
raadswerk. Maar het is natuurlijk
wel de vraag hoe je het kunt ver
beteren". Vermeer (UFD) zit er
nog minder mee: "Het maakt je
werk niet frustrerend. De mate
van voldoening hangt voor mij
persoonlijk veel meer af van de
resultaten. Of dat wordt gezien of
niet, maakt m(j weinig uit".
Dat geldt ook, zij het om andere re
denen, voor buiten-universitair
lid (BUL) Johan Enhtoven. Hij
vindt de universiteitsraad een
goed functionerende club. "En
zolang het goed gaat, is de inte
resse altijd gering. Zo is het altijd
van Bestuur zich niets aantrekt
van wat de raad zegt". Fractiege
noot Jeroen Jansz constateerde
maandagavond in de vergade
ring dat de machtsverhoudingen
zijn verschoven. "De besluit-
kracht ligt nu in de eerste plaats
bij het College van Bestuur", zei
hij, niet gespeend van gevoel
voor dramatiek.
Koud
Hoezeer de gemoederen in het uni
versitaire bestuursleven ook ver
hit mogen zijn geraakt, de rest
van de universiteit laat het alle
maal betrekkelijk koud De klap
stoeltjes op de publieke tribune,
stuursvorm. ue genozene moet
iets vertegenwoordigen, een reë
le achterban, om naar behoren
zijn bestuursmacht te kunnen
uitoefenen. En daaraan ont
breekt het in veel gevallen",
schrijft hij
Ook is Kuenen met zo gelukkig
met de macht die nu toch gedeel-
teijk in handen van amateurs
ligt. In een zin die je twee keer
moet lezen, zegt hij: "De tijd geïn
vesteerd door amateurs in be
stuurlijke zaken is dikwijls on
nuttig besteed en komt noch aan
de doelstellingen van de univer
siteit ten goede, noch aan dc me
thoden om die te realiseren".
geweest en zo zal het altijd blij-
Onbenullig
Of de universiteitsraad inderdaad
wel zo'n goed functionerende
club is. zoals Enthoven beweert,
wordt door de andere UR-leden
sterk betwijfeld. Volgens Ver
meer richt de discussie in de
raad zich teveel op zaken van
weinig gewicht "Maar dat geldt
natuurlijk niet voor onze frac
tie", voegt hij er lachend aan toe.
"Wel ligt het doel vaak buiten de
vergadering. Voordat die begint,
liggen de standpunten meestal al
vast". Ook Tigges vindt "dat te
lang wordt gepraat over onbe
nullige onderwerpen. Bovendien
- en dat is nog veel erger - wordt
er vaak niet goed geluisterd".
Dat de raad is samengesteld uit
enerzijds belangengroeperingen
(LSB, CGL en UFD) en ander
zijds een 'algemene' partij (PP) is
volgens de meesten geen beletsel
voor een vruchtzame gedachten-
wisseling. Dat komt omdat ook
de belangengroeperingen zich
niet alleen om hun zaak bekom
meren en oog houden voor het
grote geheel, menen de meesten.
"Ze opereren niet als zodanig",
zegt Tigges. Hester van Gronin
gen (CGL): "Het is juist een voor
deel om als belangengroepering
te opereren. Je loopt nu als stu
dentenlid tenminste niet de kans
dat leden van het personeel hun
stempel op je werk drukken.
Binnen de Progressieve Partij
moeten de studenten vaak com
promissen sluiten. Trouwens,
wij hebben er als studenten toch
ook belang bij dat universiteit op
alle fronten goed functioneert".
Bul
Over de positie van de buiten-uni
versitaire raadsleden hebben alle
partijen sterke twijfels. Bijna al
lemaal zijn ze het er over eens dat
de huidige Bullen (zoals ze in de
wandelgang worden genoemd)
goed functioneren en dat is in
het verleden wel eens anders ge
weest, weet Van Duyn. "Toen
had je raadsleden die tijdens de
vergadering de krant zaten te le
zen".
Alleen de UFD is al een paar keer
daadwerkelijk met het Bul-blok
in aanvaring gekomen. Vooral
een artikel in het universiteits
blad Mare bleek aanleiding tot
een bestuurlijke variant van de
Hoekse en Kabeljauwse twisten.
UFD-raadslid Wolters, die in raads-
kringen wordt vergeleken met
boer Koekoek, noemde de Bul
len toverballen. "En hun laatste
kleur is altijd rood' Dat was te
gen het zere been en de Bullen
eisten dan ook dat de UFD zich
als fractie van de uitlatingen zou
distantiëren, hetgeen na een aan
tal weken door middel van een
brief in Mare ook gebeurde. On
enigheden die het karakter van
kinderlijk gekissebis hebben. En
daar laten de radsleden zich wel
vaker toe verleiden, getuige de
gebeurtenissen in de laatste ver
gadering.
Er zijn echter ook serieuzer bezwa
ren tegen het verschijnsel Bul.
Eigenlijk zijn het indringers,
daar is iedereen het wel over
eens. "Ze horen hier niet thuis"
(Tigges) en "We zijn best in staat
onze eigen zaakjes te regelen"
(Langbroek).
eigen zaakjes te rege-
Cath meent echter: "Het is logisch
dat de gemeenschap, die de uni
versiteit voor honderd procent in
leven houdt, ook een stem in het
kapittel heeft". Maar zelfs Entho
ven heeft zijn twijfels over die
wat theoretische formule. "Dat
wij hier zitten als de 'invloed van
de maatschappij' is natuurlijk
onzin Iedere Bul spreekt op per
soonlijke titel". De klachten van
de UFD werpt hij ook verre van
zich. "Onze rol zou van veel min
der belang zijn op de stemming
als de leden van de UFD wat
trouwer kwamen opdagen".
Kennelijk hebben die UFD'ers be
langrijker zaken aan hun hoofd.
Een dropwinkeltje misschien'?
