Opening van Holland Festival
getuigt van
weinig durf
Geen plaats voor vrolijkheid...
toegelicht
"Illusie van de vrijheid"
voornamelijk onduidelijk
Bram en Freek krijgen Edison
TV BUITENLAND
Grote Ogen
blijkt een
wonderlijke
constructie
Deze week
bij de melkman:
DINSDAG 2 JUNI 1981
RADIO - TV KUNST
PAGINA 5
9?
den haag )gpd) Zelden heeft het
Holland Festival, dat nu alweer
voor de 34ste keer gehouden
wordt, zo'n sobere openingsma-
nifestatie gehad als dit jaar. De
straatfeesten met muziek, folklo
re en demonstraties van oude
ambachten zijn al minstens twee
jaar verleden tijd.
„Er is in het Holland Festival-an-
no-1981 geen plaats meer voor
dergelijke opgefokte vrolijk
heid", zoals Holland Festival-di
recteur Frans de Ruiter zegt.
Daarvoor in de plaats is er nu
een opening gekomen, die in één
keer het programmabeleid en de
„thematiek" van het huidige Hol
land Festival blootlegt.
In het Koninklijk Conservatorium
van Den Haag werd experimen
teel muziektheater gebracht van
de hand van componist Louis
Andriessen. Louis Andriessen is
de centrale componist en com
mentator in het festival; van hem
worden tal van oudere en nieu
were werken uitgevoerd en er
wordt van hem verwacht, dat hij
zijn opinie zal geven over tal van
zaken, die betrekking hebben op
deze aflevering van het Holland
Festival.
Door een nieuwe compositie van
Louis Andriessen, getiteld „De
Tijd", geschreven voor de inge
bruikneming van het nieuwe
conservatoriumgebouw in Den
Haag, te kiezen als openingsstuk
werd bovendien de nadruk ge
legd op het sinds enige jaren
doorgevoerde programmabeleid
om vooral cultuuruitingen met
een onbekend of vernieuwend as
pect een podiumkans te geven.
NEDERLAND I
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 Jeugdjournaal (NOS)
18.36 - Sesamstraat (NOS)
18.50 Eenakter in zwart-wit (NOS)
19.00 - EO-Familiedag, reportage (EO)
21.37 Journaal (NOS)
21.55 Den Haag Vandaag (NOS)
22.10 - Holland Festival 1981; De Tijd, opdracht-compositie
van Louis Andriessen (NOS)
23.05 Journaal (NOS)
23.10 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II
18.57 Journaal (NOS)
18.59 - Zo vader, zo zoon (NCRV)
19 25 - Kerkepad 81 (NCRV)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - De Familie Bellamy (NCRV)
21.20 De Blue Diamonds, zingend tussen werelden (NCRV)
22.15 - Hier en nu (NCRV)
22.55 - Tot besluit (NCRV)
23.10 Journaal (NOS)
23.15 Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
WOENSDAG 3 JUNI
NEDERLAND I
15.30 - Een reis rond de wereld in 80 dagen, tekenfilmserie
(VARA)
15.55 - Julia en haar nachtpapa, herhaling (VARA)
16.25 Scooby Doo, tekenfilmserie (VARA)
16.58 - De zwijnenhoeder, sprookje (VARA)
17.10 De film van Ome Willem (VARA)
DUITSE TV
DUITSLAND I
20.00 Journ. 20.15 Showprogr. 21.00
Rep. 21.45 Nick Lewis, Chief Inspec
tor, tV Mik. 22.30 Actual 23.00 Mu-
ziekprogr 24.00 Journ. (Region
progr.: NDR 18.00 Auf Achse, tv-
serie. 18.30 Actual. 18.45 Kleuterse
rie. 18.55 Auf Achse, tv-sene. 19.25
Region, mag. 19.59 Progr.-overz.
WDR 18 00 Cafe Wernicke, tv-sene.
19.15 Actual. 19.45 Inform, pro-
DUITSLAND II
18.20 Tekenfilmserie 19.00 Journ.
19.30 Ehen vor Gericht, serie tv-
spelen 21.00 Actual 21.20 Rep 22 05
Die kleinen Privilegiën (los peque-
nos privilegios), speelfilm. Aansl.:
Actuale filmtips. 23.45 Journ.
DUITSLAND III WDR
18 00 KJeuterprogr. 18.JU cursus
wiskundige geomertric. 19 00 Sp«l-
progr. 19.45 Journal 3. 20.00 Joura
20 15 Galerie. 21 OOTv-portret 21.15
Gesprek 21.45 Actueel progr. 22.30
Psycho-spel. 23.15 Joum.
BELGISCHE TV
BELGIE VLAAMS
18.30 Kinderfilmserie. 18.35 KJeuter
progr. 19 05 Gevar. aktuecl progr.
19.38 Lotto, meded. en Morgen.
19.45 Journ Aansl Inform, progr.
20 10 Doe 21 20 Inform, sene. 22.10
n..„ |B Toto en ïourn.
NET II
Van 18 00 tot 20 10 Zie net 1. 20.10
Doem serie. 20.35 doe. 22.20 Open
«school Aansl Kr;«rv.<
- Hier en Nu. de actualiteitenrubriek van de NCRV-tv, vanatxmd
juni (22.15 uur. Nederland II) aandacht aan de situatie waarin de
invaliden in de Sowjet-Unie verkeren. Belangrijkste bestanddeel
van de film die de kijker te zien krijgt, is een interview met Joeri
Kiseljow, woordvoerder van de initiatiefgroep tot verdediging van
de rechten van invaliden in de Sowjet-Unie.
De film is eigendom van de comité comité Wladimir Boekowski in
Amsterdam. De uitzending vormt inleiding start van een grote
actie die de stichting in het kader van het Jaar van de Gehandicap
ten houdt ten bate van deze Russische bevolkingsgroep, die het
uiterst moeilijk heeft omdat Sowjet-russische overheid Sowjet-
overheid op geen enkele manier rekening houdt met de geringste
verlangens en wensen van deze mensen. Alleen de oorlogsinvaliden
krijgen alle steun en faciliteiten. Men zou kunnen zeggen dat Sowje-
t-russische overheid Sowjet-sysleem trots is op deze burgers en de
mensen die gehandicapt zijn geraakt als gevolg van bedrijfsonge
vallen en verkeersongelukken het liefst verborgen houdt. Op een
uitnodiging om een delegatie gehandicapten uit Rusland af te
vaardigen naar de Paralympics, werd dan ook geantwoord dat de
Sowjet-Unie geen invaliden heeft.
DINSDAG 2 JUNI
HILVERSUM I
19.02 Promenade Orkes
otv. Jan Stulen met altsax lichti
muziek 19 30 Operette fragm ui
Man'zelle Nitouche. Herve. 20 0!
Lichte gramm. muziek. 20.18 Fou
che, hoorspelserie 21 02 Voor u al
leen, muziekprogr 22 02 AVRO't
Sportpanorama. NOS 23.02 Met he'
oog op morgen. VARA 00.02 Elpei
Tuin. 1.02 Groot Licht 5.02 Truc
HILVERSUM II
KRO: 18 10 Verkenning HUM.VER
BOND 18.20 Na Vtfvcn en MM
PP 18 50 Uitz. van KRO 19 00 Wat
geen oog heeft gezien, reg progr.
19 45 Kruispunt 20 00 Holland Fes
tival 23 00 Zin in muziek 23 30 Mu
ziek oo het spel (131). 23.55 N»-
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws NOS 18 03
De Avondspits met dc Nationale
Hitparade VARA 19 02 Popdondcr
plus. 21 02 Nashville. 22 02 And all
that jazz. 23.02 Elpee Tuin
WOENSDAG 3 JUNI
HILVERSUM I
VOO 7 03 (S) Ook Goeie Morgen.
9.03 (S) Muziek terwijl u werkt 10.02
(S) Kletskop VPRO 10 45 <S) Villa
Vpro-Magazine 13 03 Welingelichte
kringen 13 30 Een klap op je kop
EO 14 20 tS) Kade «-Kleuterkant
14 45 (S) Speelplein. 15 02 (S) Rond
uit-Extra 16 02 <S) Licht en Uitzicht
16.45 (Si EO-Metterdaad 17 02 <S)
Tijdsein NCRV 17 ^SiSiThcaUror-
gelbcspclin»:
HILVERSUM II
8 00 en 8 30 Nws 7 45 Purlementair
nieuws 8.11 Aktual 8.36 Discussie-
progr 9.00 Gymn voor de vrouw.
9 50 Hoor Hoor 11 05 Schoolrad*
11J5 Slochteren Centraal. OVER-
HDDSVOORL 12 16 Maai en sa
menleving VARA 12.26 Meded
tb.v. land- en tuinbouw 12 30 Nws.
12.36 Dingen van dc dag. 13.00 Nws.
13.11 Slochteren - Centraal, vervolg
13.30 Kinderen een kwartje* 14 10
Oude schoolliedjes. 14.30 De
Schuurpapier 15.00 LaW tijd
genoeg. 16.00 Paniek op Ganyme-
des, hoorspelserie 16 35 Operette.
17 24 Meded SOS- en politiebench
ten 17 30 Nws 17 36 Dingen van de
dag
HILVERSUM III
KRO 7 02 (Si Manneke Pop 9 02<S)
Van negen tot twaalf 12 03 (Si De
Noen Show 14 03 (S) De Theo Stok
kink-show 17 03 (Si Stamou.
HILVERSUM IV
NCRV 7.00 Nws 7 02 Het levende
woord 7.10 (S) Preludium 8 30 (S)
Musica sacra 9 00 Nws 9 02 (S) Dl
vertimentn 15 (Si Onder de hoog-
tezon. 10 00 (S) Orkcstpalet ItJfc
Nws NOS 12 02 Holland Festival
Journaal NCRV 1205(S)Tafelmuz.
- - I A <-'k« r, Uit d<
Romantiek 12 30 Muzikale vond
sten in Beuren (li 13 30 Platen
nieuws 13 55 (S) Zojuist versche
nen 14.00 Nws 14 02(S) Werken van
Brahms 14.30 (S) Koorconcert 15.00
(S) In kleine bezetting 15.30 (S) De
kamermuziek van W A Mozart.
1615 (S) Heitor Villa-Lobos stem
van een continent (I) 16 55
Kunst- «*n vin gwoffe TSLBAC
17 (Y) Wiskundige modellen Lars 9.
ARIEJAN KORTEWEG
DEN HAAG - Evenals bij het Holland Festival 1979 was
ook nu de helft van de openingsavond gewijd aan de
Franse componist Erik Satie. Nu mocht hij echter dc
spits afbijten van het programma in de Kees van Baaren-
zaal van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag,
waar voor de pauze zijn "Messe des pauvres" werd uitge
voerd.
Voor deze uitvoering door een vo
caal en instrumentaal ensemble
van het conservatorium werd ge
bruik gemaakt van een bewer
king van dirigent Reinbert de
Leeuw voor koor, een accordeon,
vijftien solostrijkers, contra
basklarinet en harp, maar het re
sultaat was dat deze "armenmis"
nauwelijks armzaliger klonk dan
ROTTERDAM - Speciaal voor het
Holland Festival heeft Werkcen
trum Dans een nieuwe choreo
grafie van de Amerikaan David
Gordon ingestudeerd. Van dit
stuk, "Grote Ogen", werd gister
avond in de Schouwburg van
Rotterdam de eerste voorstelling
gegeven.
David Gordon wordt in de danswe-
reld tot de post-modernen gere
kend. Zijn dansen hebben wei
nig meer te maken met het klas
sieke ballet, maar veel meer met
ontwikkelingen op het gebied
van het bewegingstheater. Hij
zelf omschrijft zijn werk niet als
choreografieën, maar als con
structies.
"Grote Ogen", waarin behalve de
leden van Werkcentrum Dans
ook David Gordon zelf met zijn
groep "Pick Up Co.". Dansen is
een heel gevarieerde en vaak
wonderlijke "constructie". Won
derlijk zijn de vreemde bewegin
gen en bizarre, verwrongen hou
dingen die de dansers soms aan
nemen. Ook de plotselinge over
gangen tussen trage en snelle de
len maken het moeilijk om vat te
krijgen op "Grote Ogen".
Intrigerend is het stuk zeker. Niet
alleen door de vele vondsten van
bewegingen en samenspel, die in
de voorstelling zijn verwerkt,
ook het afwisselend gebruik van
verschillende uitingsvormen is
boeiend. De dans gaat soms in de
richting van bewegingskunst,
dan weer lijkt het eerder op acro
batiek of zelfs toneel.
Het stuk opent met wat nog het
meest lijkt op een groepsthera
pie, waarbij een groepslid haar
vertrouwen in de anderen moet
tonen door zich willoos te laten
vallen en dragen. Daarna volgt
een mooi, verstild liefdesduet.
Harmonische en a-synchrone de
len blijven elkaar zo opvolgen,
waarbij de door de leden van
"Pick Up Co." gedanste solode-
len het meest overtuigend uit de
verf kwamen.
Maar "Grote Ogen" heeft ook min
der geslaagde kanten. Enkele
door de hele groep gedanste de
len worden erg lang aangehou
den, waardoor ze veel weg krij
gen van veredelde gymnastische
oefeningen. Ook de op een doek
geprojecteerde ogen en aanwij
zingen voor de dansers doen op
den duur geforceerd en overbo
dig aan. Jammer is het ook dat
de bijbehorende muziek uit kra
kende luidsprekers komt.
Werkcentrum Dans toont met
"Grote Ogen" dat dit gezelschap
met een go^de moderne choreo
grafie zeer aanvaardbare resulta
ten kan behalen en revancheert
zich daarmee voor minder geluk
kig uitgevallen voorstellingen
eerder dit seizoen. "Grote Ogen"
kan de volgende dagen nog wor
den gezien in achtereenvolgens
Amsterdam, Arnhem, Den Haag,
Utrecht en Eindhoven.
in de oorspronkelijke versie voor
koor en orgel. Het spel op de
(merendeels verstemde) losse
snaren van de strijkers leidde tot
een overheersende klankkleur
die karakteristiek is voor een ac
cordeon, zodat wel de illusie ont
stond dat het hele orkest als één
instrument reageerde. De mono
tone notenreeksen, het minimale
aandeel van het koor en de rudi
mentaire structuren verhoogden
verder de indruk van eentonig
heid. Muziek waar ik niet warm
of koud van werd en die de in
druk wekte van louter program
mavulling eer het hoofdwerk van
de avond aan de orde kwam. Na
de pauze volgde "De Tijd", een
speciaal voor deze zaal gecompo
neerd theaterwerk van Louis
Andriessen, wiens muziek gedu
rende dit Holland Festival cen
traal staat. Mocht Andriessen
met de keuze van zijn onderwerp
er de nadruk op willen leggen
dat alles maar relatief is, dan is
hij daar voortreffelijk in ge
slaagd, want zijn drie kwartier
durende compositie liet nauwe
lijks sterkere indrukken achter.
Volgens het programmaboekje
was de bedoeling dat "De Tijd"
een klankbeeld oproept van een
"gecontinueerd heden", een ge
waarwording van stilstaande
tijd. Hiertoe splitste de compo
nist het ensemble in "lagen" die
elk volgens een eigen metrisch
karakter te werk gingen, waarbij
het instrumentarium was ver
deeld in groepen die vastgehou
den ofwel uitklinkende tonen
konden voortbrengen. Hoewel
verspreid opgestelde luidspre
kers in dit geheel een belangrijke
functie vervulden en er een gelei
delijk crescendo was voorge
schreven, overheerste ook hier
de eentonigheid van een schier
eindeloze opeenstapeling van ge
lijksoortige harmonische patro
nen. Het scenische gebeuren
bracht nauwelijks meer leven in
de brouwerij. Paul Gallis en Paul
Vermeulen Windsant hadden het
niet aangedurfd de hele zaal te
gebruiken en dus bleef iedereen
drie kwartier lang staren naar
een vrijwel leeg toneel. Eerst
werd daarop gewerkt met lich
teffecten, beginnend met een
groen parallellogram dat tergend
langzaam over het achterdoek
schoof, gevolgd door het einde
loos voorbijschuiven van de slin
ger van een enorme klok, het
neersijpelen van zand en de
plaatsing van een miniem uur
werk met snel draaiende wijzers.
Aan dit alles zullen best diepzin
nige filosofieën verbonden kun
nen worden, maar als theater
werk werd het vervelend. Het is
te hopen dat de NOS voor de te
levisieuitzending van heden
avond wat leuke visuele effectjes
heeft bedacht, maar zelfs dan
vraag ik me af of hieraan nu echt
zendtijd besteed moet worden.
In het Kon. Conservatorium wor
den nog uitvoeringen gegeven
tot en met vrijdag a s.
PAUL KORENHOF
In Den Haag is gisteravond het Holland Festival officieel begonnen. Het openingsconcert betrof het muziekstuk
'De Tijd' van Louis Andriessen. Voor de aanvang van het concert nam componist Louis Andriessen (links) nog
even het programma door met dirigent Reinbert de Leeuw.
AMSTERDAM "Illusie van de
vrijheid" is ontstaan uit een idee
van Dagmar Schauberger, o.m.
kostuumontwerpster van het Ro-
theater, naar aanleiding van de
leegstaande strafgevangenis aan
de Amstelveense weg in Amster
dam.
Direct dringt zich een vergelijking
op met wat het bewegingstheater
Bewth doet nl. door middel van
technische hulpmiddelen en van
spelers trachten de essentie van
een bepaald gebouw weer te ge
ven, en daar iets extra's aan toe
te voegen door associaties e.d.
'Illusie' ging gisteren bij de pre
mière in het kader van het Hol
land Festival verder dan Bewth.
Waar laatstgenoemde vooral sfe
ren schept met zo weinig moge-*
lijk requisieten, en heel subtiel te
werk gaat, maakt 'Illusie' ge
bruik van zeer veel attributen:
rijkelijk gedekte tafels, terrasjes
en concertzalen op een onderge
lopen stuk land, levende dieren
als pauwen, eenden, een ezel,
geiten en schapen enz.
Verder veel stillevens zoals een
moestuintje in een cel, cellen die
overstromen van vodden, en de
reeds genoemde gedekte tafel.
Muziek vervulde een belangrijke
rol, met grote nadruk op strijkin
strumenten. Overal in het ge
bouw waren dan ook tableaus
met violen opgebouwd. De zang
en muziek waren duidelijk af
komstig van geschoolde mensen,
die beurtelings tevoorschijn
kwamen en op de achtergrond
bleven.
Het publiek maakte een rondgang
door de hele gevangenis, terwijl
het gebouw zelf de weg wees
door lichten op te steken en weer
te doven. Vooral in het begin was
niet duidelijk wat van het pu
bliek verwacht werd, moest het
zich volgzaam^ gedragen, of juist
zelf op zoek gaan. Veel van de ta
bleaus kon ik niet in verband
brengen met een gevangenis, ter
wijl bij andere de bedoeling er
weer duimendik bovenop lag (de
dieren in de kooien voor het
luchten van gevangenen).
Door deze mengeling van begrijpe
lijke en onbegrijpelijke scènes ga
je vermoeden dat er een symbo
liek achter de onduidelijke scè
nes zit, die maar niet zichtbaar
wordt. Maar misschien is dat
nooit de bedoeling geweest en
heeft men alleen maar een sfeer
willen scheppen, wat dan niet ge
lukt is. Er worden teveel attribu
ten gebruikt en effectbejag is
niet afwezig. De gesignaleerde
onduidelijkheid is geen creatie
ve, het zet de mensen niet aan
het denken.
De vormgeving was overigens keu
rig; na het wat stroeve begin gin
gen de scènes goed in elkaar
over, deuren zwaaiden op tijd
open en dicht, muziek en gelui
den waren goed uitgebalanceerd
qua volume en stukkeuze. Maar
toch is 'Illusie' geen voorstelling
om lang bij stil te staan.
JACQUELINE MAHIEU
DEN HAAG/AMSTERDAM -
Freek de Jonge en Bram Ver
meulen, die samen ooit het caba
retduo Neerlands Hoop vorm
den, krijgen ieder een Edison.
Bram Vermeulen ontvangt de
onderscheiding voor zijn plaat
'Doe het niet alleen Freek de
Jonge voor 'De Komiek'.
In de rubriek populaire muziek
zijn voorts Edisons toegekend
aan: Frans Boelen, Ann Burton,
Dick Schallies, Flory Anstadt,
Danny Lademacher, Hans Ver
meulen. Harry Kosteren, Her
man Openneer, Steve Winwood,
Bob James, The Clash, Sandinis-
ta en Stevie Wonder, J. and D
Raney, Lacy J. Dalton, Bruce
Springsteen, Paul Simon, Randy
Crawford, Konstantin Wecker
In de rubriek klassieke muziek zijn
er Edisons voor: Claudio Abba-
do, Murray Pcrahia. Clemencic
Consort, Gidon Kremer, Trevor
Pinnock. Alfred Brendcl, Ricar-
do Mutti, Sir Charles Mackcrras,
René Jacobs, Luciano Berio.
Reinbert de Leeuw, Ronald
Brautigam.
