Schmidt en
Reagan zijn
eensgezind
Afstand kerk
staat in Italië
groter dan ooit
Walesa enkele keren
met de dood bedreigd
Luchtvrachthaven Brussel
zit met raketinstallatie
Ik zeg, die leningen wil ik
wel eens even
vergelijken!
Rabobank 9
Winst voor
extremisten
c-t\ i 1981
PAGINA 9
STOCKHOLM - „Ik ben verschil
lende keren met de dood bereigd
maar tot nu toe is alles nog goed
afgelopen". Dat verklaarde de
Poolse vakbondsleider Leeh Wa
lesa die op bezoek is in Zweden
om een ereprijs van de stad Mal-
moe in ontvangst te nemen ter
waarde van 25.000 gulden.
„De laatste keer was een paar we
ken geleden toen we wisten dat
er tijdens een bijeenkomst in het
stadje Bytom een aanslag op mij
zou worden gepleegd. Ik zou tij
dens de feestelijke afsluiting van
een bijeenkomst een mes in mijn
rug krijgen. Maar ik word altijd
op tijd gewaarschuwd do<^r le
den van Solidariteit en in dit ge
val kon ik nog op het nippertje
de uitnodiging afzeggen.
Tijdens een vraaggesprek, gisteren
verklaarde hij ook dat zijn rol als
leider van Solidariteit nu bijna
was afgelopen. „We hebben be
reikt waarvoor we jarenlang heb
ben gevochten en voor de eerste
keer sedert 36 jaar kunnen we
onze eigen onafhankelijke vak
bondsverkiezingen houden. Ik
wil niet dat het uitgroeit tot een
soort van persoonlijkheidsver
heerlijking. er zijn genoeg men
sen die direct mijn rol kunnen
In grote trekken was hij tevreden
met de ontwikkeling in Polen en
binnen de vakbond Solidariteit.
Maar desgevraagd bevestigde hij
dat er kleine fracties binnen de
vakbond waren die het niet hele
maal met hem eens waren. Zij
willen Solidariteit nog meer radi
caliseren maar Walesa zei echter
van mening te zijn dat dat teveel
nadelige reacties zou kunnen uit
lokken. Verder vertelde hij dat
hij jammer genoeg nog door
geen enkel Oostblokland was
uitgenodigd.
Dat Solidariteit momenteel min of
meer Polen regeert werd door
hem ontkend. „Maar we zijn wel
meer dan een vakbond, meer een
volksbeweging die de hele pro
blematiek probeert op te lossen.
We respecteren de besluiten van
de partij en de regering zolang
die te verenigen zijn met onze
Amerikaanse
inbreker
boort 143
jaar eisen
WASHINGTON - De 40-jange Ber
nard Welch, die bij inbraken in
villa's in de Amerikaanse hoofd
stad Washington een miljoenen
vermogen bij elkaar stal, heeft in
totaal 143 jaar gevangenisstraf
gekregen. Deze straf werd hem
gisteren opgelegd voor de moord
op de vooraanstaande medicus
dr. Michael Halberstam - broer
van de even vooraanstaande
journalist en publicist David
Halberstam -. die hem bij de in
braak in zijn huis had betrapt en
vier bewezen inbraken.
Halberstam werd op 5 december
door Welch neergeschoten. On
danks zijn zware verwondingen
was de arts zelf achter het stuur
van zijn auto gaan zitten om naar
een ziekenhuis te rijden. Op weg
er naartoe zag hij de te voet
vluchtende inbreker lopen en
reed met zijn auto op hem in.
Welch bleef met een gebroken
been liggen. De arts overleed een
uur later op de operatietafel.
In het huis van de inbreker vond
de politie later talrijke waarde
volle kunstvoorwerpen, zilver en
bont, die bij inbraken in Was
hington verdwenen waren.
Kerncentrales
lekken besmet
afvalwater
BRUSSEL/ATHENS - Lekken in
kerncentrales in het Belgische
Doel en Athens in Amerika heb
ben voor de nodige opschudding
gezorgd. Bij onze zuiderburen
kwam drie- vierhonderdduizend
liter water, besmet met radio-ac
tiviteit vrij terwijl in Amerika
ruim zestienduizend liter besmet
koelwater wegvloeide.
Het Belgische water is later gezui
verd en in de Schelde geloosd, zo
hebben de Verenigde actiegroe
pen voor kernstop in Belgié be
kendgemaakt. De directie van de
kerncentrale heeft de juistheid
van dit bericht met klem tegen
gesproken. Zij heeft wél toegege
ven, dat er een lek in de centrale
is geweest waardoor zevendui
zend liter water is ontsnapt. Dit
is echter rechtstreeks naar de af-
valverzamelaar gelopen. Volgens
het ministerie van volksgezond
heid is er geen besmet water in
de Schelde terechtgekomen.
De kerncentrale in Athens moest,
na het ontdekken van het lek.
worden stilgelegd. Het besmette
water is, aldus functionarissen,
in een noodbassin opgevangen.
Straling is er niet vrijgekomen.
Voor het personeel en de bevol
king bestond er geen gevaar.
Toestand van
hongerstaker
zorgwekkend
BELFAST - De gezondheidstoe
stand van IRA-hongerstaker
Brendan Mclaughlin, die pas
acht dagen met zijn actie bezig is,
is volgens het bureau voor
Noordierse zaken zorgwekkend
Mclaughlin heeft last van inwen
dige bloedingen. Hij weigert me
dische hulp.
De gevangenisautoriteiten hebben
bekendgemaakt, dat de IRA-ge-
vangene Kieran Doherty. 24. gis
teren zijn ontbijt weigerde. Hij
werd hierdoor de zevende hon
gerstaker in de Maze-gcvangenis.
De onlusten, die uitbraken na de
dood van de vierde hongerstaker
heeft een man het leven gekost.
Tien anderen, onder wie zes sol
daten, raakten gewond.
De elfjarige Carole Ann Kelly is in
Belfast overleden. Zij wercï dins
dag door een plastiekkogel. afge
vuurd door Britse veiligheids
troepen, geraakt. Dit gebeurde
bil gevechten tw en di troepen
demonstranten bij een verkie-
zingslokaal.
BRUSSEL - Mark Eyskens. de
leider van de Belgische rooms-
rode regering zit, nauwelijks een
week nadat hij op het nippertje
zijn kabinet wist te redden, al
weer dit in de problemen Giste
ren is het Verbond van Belgische
Ondernemingen weggelopen uit
een ronde-tafelconferentie met
de werknemers en de regering
Het VBO vond de plannen die de
regenng-Eyskens ontworpen
heeft om het bedrijfsleven in
België te ontlasten volstrekt on
voldoende.
Nu in de Nederlandse kerkpro
vincie de gemoederen in be
roering zijn rond het stem
gedrag van een priester-se
nator bij de behandeling
van de abortuswetgeving in
de Eerste Kamer, is het des
te opmerkelijk om te zien
hoe in Italië de bevolking
het afgelopen weekeinde in
meerderheid afrekende met
de christen-democratische
en pauselijk lobby tegen
abortus.
Alle donderpreken van paus
Johannes I'aulus 2 in bin
nen- en buitenland ten spijt,
blijft na het referendum van
zondag de wetgeving ge
handhaafd die het onderbre
ken van zwangerschappen
binnen de eerste drie maan
den mogelijk maakt, de
vrouw daar zelf over laat be
slissen en de kosten in reke
ning brengt aan de overheid.
Dat betekent niet alleen dat Italië kan blijven bogen op de meest
liberale abortuswetgeving van Europa: het betekent ook dat de
afstand tussen kerk en staat in de bakermat van het katholicis
me nu groter is dan ooit tevoren Voor een land dat historisch
gezien zoveel moeite heeft gehad om de parlementaire democra
tie inhoud te geven, is dat een winstpunt.
Italië is pas heel laat een staatkundige eenheid geworden. In de
vorige eeuw nog. ging het gebukt onder de versnippering die
sinds het uiteenvallen van het Romeinse rijk een feit was. Oos
tenrijkse. Franse en Spaanse legers vielen er met een ongezonde
regelmaat binnen, maar geen van de drie landen bleek in staat
om heerschappij over het gehele land te vestigen.
De rooms-katholieke kerk heeft daarin een belangrijke rol ge
speeld. Rome wees elke staatkundige eenheid van de hand. of
die nu door de Fransen, de Oostenrijkers of door de Italianen
zelf tot stand was gebracht. Het Vaticaan was in de verdeelde
door vreemde mogendheden overheerste natie de enige con
stante factor, kwam als enige tegemoet aan de behoefte bij de
bevolking aan zekerheid en kon daar een enorm gezag aan ontle
nen. Kwam het tot een eenheid, dan zou de greep van de kerk op
de bevolking verminderen, zo was de theorie Het Vaticaan ging
daarin zo ver. dat op het moment dat de eenheid dreigde, vreem
de legers te hulp werden geroepen, om de verdeelheid te hou
den.
Het streven naar "Rissorgimento" (eenheid) beperkte zich aan het
begin van de vorige eeuw vooral tot de liberale bourgeoisie.
Toen echter in het revolutiejaar 1848 een brede stroom van de
bevolking in de grote steden te hoop liep tegen de aanwezigheid
van Oostenrijk, en de positie van de paus ter discussie kwam.
nep het Vaticaan de hulp van Franse legers in en werd het verzet
gebroken.
Tot 1870 wist het Vaticaan ook handig te profiteren van het gebrek
aan eensgezindheid in de eenheidsbeweging over de vraag of
Italië een republiek of monarchie moest worden. In dat jaar
werd de staatkundige eenheid gevestigd, maar dat was veel
meer dan de wil van de massa, te danken aan het feit dat de
troepen van Napoleon III plotsklaps Rome moesten verlaten om
aan het thuisfront te vechten tegen de binnenvallende Pruisen.
Het Vaticaan liet het daar niet bij zitten. Op 25 mei 1871 werd een
encycliek uitgevaardigd, waarin de paus de wereld omonwon-
den opriep tot een interventie in Italië En daar is het niet bij
gebleven. Met de regelmaat van de klok deden berichten de
ronde dat het Vaticaan nieuw verzet in voorbereiding had
Pas in '29 werd bij het verdrag van Lateranen de strijdbijl begra
ven. Dat gebeurde overigens niet voordat Mussolini zich achter
gesloten deuren geknield met Paus Pius XI had verstaan en
door de laatste tot erkenning van het pauselijk gezag was ge
dwongen.In het verdrag van Lateranen werd Vaticaanstad als
een souvereine staat erkend, werden afspraken gemaakt over de
pauselijke bezittingen buiten het Vaticaan en werd de vrijheid
van belasting vastgelegd. Van een begraven van de strijdbnl
bleek echter al spoedig geen sprake. Met het zg. "Non Expedit"
verbood de paus iedere deelname van katholieken aan het poli
tieke bedrijf. Katholieken mochten niet alleen geen partij op
richten. hun werd ook verboden te stemmen en het was katho
lieken zelfs niet toegestaan om een baan als ambtenaar te ne
men. Het "Non Expedit" maakte de deelname van het katholie
ke volksdeel aan het maatschappelijke bestel zo goed als onmo
gelijk.
Een reactie van de regering bleef niet uit in de wet werd een
artikel opgenomen dat priesters die zich negatief over de staat
uitlieten levenslang konden krijgen. Ook werd met onteigening
van kerkelijke bezittingen gedreigd
Uit het beeld van het Italië van na de Tweede Wereldoorlog blijkt
dat het besluit van Rome om het "Non Expedit" op te heffen, de
kerk aanvankelijk geen windeieren had gelegd De Democrazia
Christiana werd de belangrijkste politieke stroming in de Ita
liaanse politiek, het katholieke volksdeel emancipeerde snel en
is er tot op de dag van vandaag in geslaagd een niet onaanzien
lijk aantal machtposities op departmenten en in de rechterlijke
macht bezet te houden.
Sinds Italië op 2 juni '46 bij een referendum de monarchie liet
vallen (Victor Emanuelle III had zich te zeer ingelaten met het
fascistische bewind om nog als geloofwaardig democraat te
kunnen gelden), zijn de christen-democraten onafgebroken aan
het bewind geweest. Aanvankelijk vanuit een meerderheidspo
sitie. maar sinds '53 via coalitiekabinetten. In '63 leidde het ver
lies van de DC er zelfs toe dat de socialisten niet langer buiten de
regering konden worden gehouden In ruil voor ministersposten
hadden zij wel plechtig moeten beloven elk contact met de
groeiende communistische partij uit de weg te gaan
Het Vaticaan heeft zich in die jaren in het openbaar afzijdig van
elke politiek gehouden. In werkelijkheid echter bestond er een
directe relatie tussen de partijleiding van de Democrazia
Christiana en de Romeinse curie, waardoor de invloed van de
kerk in de samenleving veilig werd gesteld
Hoewel het proces van deconfessionalisering in politiek opzicht al
aan het einde van de jaren zestig zichtbaar wa trad het pas in
1974 ondubbelzinnig aan de dag Het voorstel om de in 69 on
danks de de weerzin van de DC ingevoerde echtscheidingswet
weer af te schaffen, werd bij referendum door de bevolking ver
worpen. De lobby van de christen-democraten had gefaald en
het is ongetwijfeld de herinnering aan die mislukking die de DC
er dit jaar van heeft weerhouden om tegen de abortuswetgeving
wederom niet alleen politiek, maar ook ondergronds verzet te
organiseren.
Voordeel voor de christen democraten was ditmaal natuurlijk wel
de campagne van paus Johannes Paulu
en in de lucht liet weten abortus te allen tijde moord te vinden
Dat die strijd ijdel is gebleken is in het Italië van vandaag een
gegeven waaraan niet licht kan worden voorbijgegaan Tegen
over de staatkundige verdee ldheid van toen ^a.it het machtelo
ze politieke bedrijf van het Italië van vandaag Het prestige van
de christen democraten is gebroken door een niet aflatende
reeks van corruptieschandalen en een stels elmatige bevoorrech
ting van het rijke noorden ten opzichte van het traditioneel
zwakke zuiden Het bestuur in Rome speelt paniekvoetbal tegen
de toename van het democratie-ondermijnende geweld van zo
wel linkse als rechtse terroristische organisoIk
Maar hoewel de Italiaanse kerken vo-.r het groot te deel door be
jaarden en kinderen worden bezocht, is de Italiaan in zijn hart
katholiek gebleven De enorme populariteit van zelfs deze Pool
se paus bij de Italiaanse bevolking, leek de conclusie te
rechtvaardigen dat de Italianen zich in deze donkere dagen we
derom massaal rond de Heilige Stoel zouden scharen. Met het
geslonken gezag van de christen-democraten lijkt echter ook de
directe politieke en maatschappelijke invloed van Rome te ver
dwijnen. Bij referenda zowel in de kwestie rond de echtschci
dingswct als rond de abortuswetgeving koos een ruime meer
derheid voor een afwijkende koers Bij verkiezingen is het ver
lies van de christen-democraten mind< r groot geweest. Maar zo
lang niets erop wijst dat de DC de banden met een belast verle
den doorbreekt, lijkt een verkiezingsnederlaag voor die partij
voornameltjk een kwestie van tijd
TON VAN BRUSSEL
Gaddafi eist
Nobel prijs
voor vrede
PARIJS - Kolonel Moammar
Gaddafi, het staatshoofd van
Libië, heeft gisteren de No
belprijs voor de vrede voor
zich opgeëist, omdat zijn land
een einde heeft helpen ma
ken aan de burgeroorlog in
Tsjaad. Aldus meldt het Libi
sche persbureau, 'Jana', vol
gens een in Parijs ontvangen
bericht uit N'djamena.
Gaddafi, die in Tsjaad vertoeft
voor een mini-top over dit
land, heeft ook de Organisa
tie van Afrikaanse Eenheid
uitgenodigd de kosten te dra
gen van het verblijf van de
Libische troepen in Tsjaad,
omdat zij daar de vrede be
waren. De OAS zou Libië
daarnaast schadeloos moeten
stellen voor de verliezen die
Libië geleden heeft bij het
herstel van de orde en rust in
Tsjaad. Het Libische ingrij
pen in Tsjaad had plaats om
het leger van president Gou-
kouni Weddeye te laten zege
vieren over dat van zijn mi
nister van defensie, Hissen
Habre..-.
Oók goed om geld te lenen.
WASHINGTON - De Duitse bondskanselier Helmut
Schmidt en de Amerikaanse president Ronald Reagan
hebben elkaar in de Amerikaanse hoofdstad na drie da
gen van besprekingen onder betuigingen van grote eens
gezindheid vaarwel gezegd.
Meneer, zeiden wij bij ons op de
bank, u hebt groot gelijk.
Hoe hoog is de rente?
Hoeveel gaat u per maand
betalen en voor hoe lang?
Mogen wij u dat eens
even voorrekenen?
Dan weet precies
waar u aan toe bent!
Schmidt, sprekend tot journalis
ten, beklemtoonde zijn „diepe te
vredenheid" over de resultaten
van zijn dienstreis, die voorna
melijk beoogde in de VS nog
eens te onderstrepen dat Ameri
ka met de Russen moet gaan on
derhandelen over wapenbeheer
sing om de plaatsing van nieuwe
kernwapens voor de middellan
ge afstand in Europa politiek
niet in gevaar te brengen.
De Amerikanen hebben te kennen
gegeven dat de VS zouden vast
houden aan hun schema voor
een uiterst terughoudende her
vatting van de wapenbesprekin
gen met de Sowjet-Unie.
Schmidt kwam om te proberen
daarin een stroomversnelling te
bewerkstelligen.
Schmidt heeft geen openbare toe
zegging van de Amerikanen ge
kregen dat zij even nadrukkelijk
zullen streven naar een spoedige
hervatting van besprekingen
over de beperking van strategi
sche kernwapens (voor intercon
tinentaal gebruik), het zoge
naamde SALT-overleg. Want dat
is het raamwerk waarbinnen ten
slotte de onderhandelingen over
vermindering van Europese
kernwapens moeten worden op
geborgen.
Schmidt heeft Reagan langdurig
voorgehouden dat de dure dollar
en de hoge Amerikaanse rente
voet voor de Europese geld
markt ernstige konsekwenties
meebrengt en moeilijkheden
veroorzaakt in de Europese eco-
nomin.
Schmidt op zijn beurt heeft tijdens
een lunchtoespraak voor de Na
tion All Press Club laten vastleg
gen dat Ruslands leider Brezjn-
Roemeen en
Rus terug
uit de ruimte
MOSKOU - De Russische kosmo
naut Leonid Popov en zijh Roe
meense collega Dumitru Pruna-
riu zijn gisteren na een ruimte-
vlucht van negen dagen op de
aarde teruggekeerd. Hun ruimte
voertuig Sojoez-40 landde ten
zuidoosten van de stad Dzjezkaz-
kan in de Sowjet-republiek Ka-
zachstan.
De ruimtevaarders waren op 14
mei gelanceerd. Zij koppelden
de Sojoez-40 aan het ruimtesta
tion Saljoet-6. Na een kort ver
blijf in dit station keerden zij te
rug.
BRUSSEL - Op de internationale
luchtvrachthaven van Brussel
"Brucargo", zit men met een las
tig probleem. Sinds enkele da
gen staat daar een volledige lan-
ceerinstallatie voor grond-luch-
traketten, compleet met de ra
ketten en met bestemming Chili.
België kent echter een uitvoer
verbod voor wapens naar Chilie
en ook doorvoer van wapens
naar dat land is verboden. Het
ministerie van buitenlandse za
ken heeft dan ook gisteren be
vestigd dat de eigenaar van dat
wapentuig het weer moet komen
ophalen.
Aan wie de installatie (drie lanceer-
inrichtingen, een rijdend onder
stel, aanhangers en raketten ver
pakt in containers) toebehoort is
niet erg duidelijk. Vast staat wel
dat ze vervaardigd is door het
Franse bedrijf „Matra-Thomson
CSF".
Nog maar kort geleden stelde de
inmiddels ontslagen Franse re
gering-Barre een exportverbod
in voor wapens naar Chili. Het
vermoeden bestaat dat het wa
pensysteem. "Crotale" geheten,
toen snel naar België is getrans
porteerd. Vast staat dat het over
de weg naar Belgic is gegaan.
Waarom het aan de Belgische
grens niet teruggestuurd is en
"Brucargo" heeft kunnen berei
ken, is onduidelijk. Het Belgi
sche dagblad "Le Soir" onthulde
gisteren de aanwezigheid van de
installatie op het Brusselse
luchtvrachtgoederenstation.
Volgens dat dagblad is de zending
gericht aan een zekere Carlos X
in Chili. "Le Soir" meent ook te
weten dat de installatie vervoerd
had moeten worden met een
Boeing 747 van de maatschappij
"Flying Tigers". Dat toestel arri
veerde vorige week zondag in
Brussel met bestemming Santia
go de Chili. Het is afgelopen
woensdag weer vertrokken zon
der de lading hebben kunnen in-
jev dit jaar de hoofdstad van de
Bondsrepubliek zal bezoeken en
dat hij dat gebeuren beschouwt
als een gelegenheid orn diverse
aspecten van het Sowjet-beleid
die het Westen verontrusten, ter
sprake te brengen en te zoeken
naar wegen en mogelijkheden
om bestaande problemen uit de
weg te ruimen.
BELFAST - Bij de gemeente
raadsverkiezingen in Noord-Ier-
land hebben de voorstanders van
een harde lijn bij zowel de katho
lieken als protestanten grote
winst geboekt.
Nadat bijna alle stemmen waren
geteld kwam dóminee Ian Pais
ley, de meest militante onder de
Noordierse protestantse politici
als onbetwiste leider van de 1
miljoen protestanten uit de bus.
Paisley interpreteerde de resulta
ten als een keuze voor de protes
tantse oppositie tegen de Britse
neiging om de betrekkingen met
de Ierse republiek te verbeteren.
Dit Britse initiatief, daterend van
de topontmoeting tussen pre
mier Thatcher en de Ierse pre
mier Charles Haughey, in de
cember 1980, werd door de mili
tante protestanten gezien als een
eerste stap in de richting van her
eniging van Ulster met de Ierse
republiek.
De gemeenteraden hebben weinig
politieke macht maar de verkie
zingen werden algemeen gezien
als een barometer voor het poli
tieke denken in Noord-Ierland.
De Italiaanse president Sandro
Pertini heeft gisteren dertig mi
nuten met de paus gesproken.
De president bezocht Johannes
Paulus II in het ziekenhuis.
De paiLS gaat overigens goed
vooruit, hebben de artsen laten
weten. Hij heeft al enkele uren
in een stoel gezeten en buiten
zijn kamer gewandeld. De hech
tingen in de onderbuik zijn ver
wijderd en ook de twee afvoer-
buisjes zijn weggehaald.
