Shoe Show de
moeite waard
Waterproof zonnebrandmelk
Verhelderend boekje over volwassenenonderwijs
Trek de stoute schoenen aan
Vrouwencentra
op zoek naar
nieuwe vormen
Volwassenen educatief? Vrouweneducatief
Steeds meer
vondelingetjes
in Engeland
Stewardessen
Air France
mogen
ouder worden
Steeds armer
WOENSDAG 20 MEI 1981
EXTRA
PAGINA 25
Waarom gaan volwassen vrouwen die de
schooltijd allang achter zich hebben, weer
iets leren? Om uiteenlopende redenen: ze
willen inhalen wat ze vroeger hebben gemist
(ongeveer veertig procent van de vrouwen
heeft niet meer dan lagere school gehad), ze
willen hun kennis bijspijkeren om het
schoolwerk van hun kinderen te kunnen bij
houden, ze willen een betere aanloop tot
werk buitenshuis, of ze zien een studie als
een interessante en nuttige vorm van vrije
tijdsbesteding.
Hoewel "volwasseneneducatie" al heel lang
bestaat (in de vorm van avondonderwijs
voor volwassenen) is de grote toeloop van
vrouwen in Nederland pas een jaar of zes ge
leden begonnen toen er mogelijkheden kwa
men voor mavo-onderwijs dat overdag werd
gegeven. Er kwamen vooral vrouwen op af
met kinderen die overdag op school of kin-
derverblijf zaten: vandaar de benaming
"moedermavo". Eind 1978 bestond het leer-
lingenbestand van dagmavo's, daghavo's en
dag-vwo's al voor meer dan 90 procent uit
Over deze volwassenenducatie (daarmee
wordt bedoeld het totaal aan onderwijs-, op-
leidings-, scholings- en vormingsactivitei
ten) gaat een onlangs verschenen boekje dat
"Volwasseneneducatie? Vrouweneducatie"
heet. Het is geschreven door Sanneke Bol
huis en Lies Vellekoop die, respectievelijk
als secretaris en voorlichter, betrokken zijn
bij het werk van de Commissies Open
School en Bevordering Plaatselijke Educa
tieve Netwerken. In hun boekje gaan ze in
op de geschiedenis van het volwassenenon
derwijs (die in feite begint bij de oprichting
van de Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen in 1784), het ontstaan van volksuniver
siteit en schriftelijk onderwijs, en het werk
van volkshuizen, dorpshuizen en buurthui
zen dat eind vorige eeuw van de grond
kwam. Ze geven een overzicht van het (voor
niet-ingewïjden nogal onoverzichtelijke) ter
rein van de huidige volwasseneneducatie
proberen iets duidelijk te maken van de dis
cussie rondom het begrip "betaald educatief
verlof voor vrouwen", en geven een paar
voorbeelden hoe vrouwen gezamenlijk iets
kunnen doen aan het verhelpen van hun
achterstand in opleiding en onderwijs.
Aan het slot geven ze een schema van de voor
waarden waar een systeem van "werkelijk
open leermogelijkheden voor iedereen" aan
zou moeten voldoen, en een adressenlijst
van vrouwenorganisaties en andere instel
lingen die bij educatieve activiteiten voor
vrouwen betrokken zijn.
Veel informatie dus in dit boekje, dat boven
dien duidelijk is geschreven. Het is een uit
gave van de Stichting Burgerschapskunde
(Nederlands Centrum voor Politieke Vor
ming) in Leiden. De prijs ligt tussen de zes
en zeven gulden Inlcihtingen over de wijze
van bestellen bij de Stichting Burgerschaps
kunde. Postbus 349, 2300 AH Leiden, tele
foon 071-899272
In een jaar tijds zijn in Engeland
en Wales elfhonderd kinderen
"zoekgeraakt of achtergelaten
Onder die tweede categorie wa
ren enkele tientallen pasgeboren
baby's, in dozen of plastic tassen
gevonden in telefooncellen, op
stoepen van huizen, of in de
buurt van ziekenhuizen. De moe
ders kunnen maar zelden worden
opgespoord.
Het Engelse vrouwenblad Woman's
Own publiceert deze cijfers (ze
zijn van 1978) in een groot arti
kel onder de kop"De tragedie
van de Britse vuilnisbakbaby's".
Verondersteld wordt, dat de moe
ders van deze (in cantal groeien
de) vondelingetjes schoolmeisjes
zijn die hun zwangerschap ge
heim hebben gehouden en niet
weten waar ze met het kind heen
moeten. Of buitenlandse vrou
wen die naar Engeland zijn ge
komen voor het ondergaan van
een abortus, maar daar te laat
voor waren.
Volgens de Engelse wet is zowel het
achterlaten als het te vondeling
leggen van een kind beneden de
twee jaar een misdaad, evenals
het verwaarlozen of achterlaten
van "een toevertrouwd kind" be
neden de zestien jaar. Over 1979
en 1980 zijn nog geen nauwkeuri
ge cijfers bekend over het aantal
kinderen dat ergens op straat is
achtergelaten. Wel over het aan
tal baby's dat alleen al tijdens de
zomermaanden van 1980 op ver
schillende plaatsen in Engeland
is aangetroffen: het gaat om ten
minste zes pasgeboren kinderen,
van wie de moeders tot nu toe
spoorloos zijn. De baby's werden
gevonden in publieke toiletten, in
de toiletruimten van ziekenhui
zen, of in dozen en plastic tasjes
die waren neergezet in de onmid
dellijke nabijheid van een zie
kenhuis, in een park, of op de
stoep van een huis.
De nationale Franse luchtvaart
maatschappij Air France gaat
voor haar stewardessen het sys
teem van gelijke behandeling in
voeren met betrekking tot de
pensioengerechtigde leeftijd. Tot
nu toe moesten stewardessen op
hun 50e jaar stoppen met
werken, terwijl de mannelijke
stewards tot hun 55e konden blij
ven en bovendien een betere
pensioenregeling hadden. Voor
taan kunnen ook de stewardes
sen tot hun 55e blijven vliegen.
Bovendien kunnen de vrouwen
die op hun 50e de maatschappij
hebben verlaten alsnog een scha
deloosstelling eisen voor het feit,
dat zij de dupe zijn geworden
van een jarenlang gehanteerd
vooroordeel.
De emancipatie bij de Franse
luchtvaartmaatschappij is staps
gewijs gegaan: in 1962 kregen
stewardessen het recht om in
dienst te blijven nadat ze ge
trouwd waren, en enkele jaren la
ter mochten ze ook blijven
vliegen nadat ze moeder waren
geworden. Over het feit dat "het
antiseptisch beeld van de stewar
dess steeds meer rimpels krijgt"
zeg een woordvoerder van de
maatschappij in het Franse vrou
wenblad F-Magazine: "stewar
dessen krijgen het recht om ge
wone vrouwen te worden. Het
betekent voor ons wel het verlies
van een publiciteitstroef. We zul
len naar nieuwe reclame-slogans
moeten zoeken. Over de veilig
heid van onze vliegtuigen, bij
voorbeeld".
"Als de economische ontwikkelin
gen in de VS in de huidige lijn
doorgaan, zal het gedeelte van de
bevolking dat in armoede leeft
omstreeks het jaar 2000 uitslui
tend bestaan uit vrouwen en hun
kinderen". Een voorspelling uit
een onlangs in Amerika versche
nen rapport, waar onder meer in
te lezen staat dat op het ogenblik
één op elke drie gezinnen van al
leenstaande moeders het "arm"
heeft. Bij gezinnen van alleen
staande vaders is dat het geval in
één op elke achttien gezinnen
(bericht uit Ms).
Schoen met plateauzool en imita-
tie-luipaardvel uit begin jaren '70,
gemaakt in Italië voor Biba.
Chinese drakenschoen, ontwor
pen door Thea Cadraba
DEN HAAG - Het Nederlands
Kostuummuseum in Den
Haag heeft momenteel iets
weg van een peepshow. Dat
komt omdat er oude schoe
nen worden geëxposeerd en
die zijn buitengewoon teerge
voelig en moeten met liefde
worden behandeld. Ze staan
te pronken in minimaal ver
lichte, kleine hokjes. Wil men
meer te weten komen over
het bewuste schoeisel, dan
dient men een schuifje te
openen, waardoor pump,
klomp, laars of sandaal wat
meer van zichzelf prijsgeeft.
Door
Peter Huysman
Het is vooral gênant het
schuifje van het kamertje
met het opschrift 'erotisch'
omhoog te trekken. Want
men blijkt dan ineens oog in
oog te staan met een gemas
kerde naakte vrouw van
handpalm-formaat, die vast
gebonden is met kleine
riempjes.
Van schrik laat men het schuif
je natuurlijk naar beneden
k'etteren, zodat iedere bezoe
ker aan de tentoonstelling
"The Shoe Show Britse
schoenen sinds 1790" precies
weet waar men zo nieuwsgie
rig naar was. Gelukkig kan
men snel overgaan tot een ca
mouflage-manoeuvre: het
aantal hokjes is oneindig
groot, want niet alleen dit
door edelsmid Rodolfo Azaro
gebeeldhouwde erotische
schoentje is zo zorgvuldig op
geborgen, ook het reusachti
ge, het miniscule, het ortho-
paedische, het bloemrijke,
het komieke, het koninklijke,
het militaire, het hooghakki-
ge, het pattriottische, het
deugdelijke en het beestach
tige schoeisel uit veelal lang
vervlogen tijden staat in de
hokjes mooi te wezen.
De tentoonstelling (tot en met
31 mei in genoemd Kostuum
museum aan de Lange Vij
verberg 15, Den Haag) gaat
over alle mogelijke soorten
schoenen, de geschiedenis,
de mode en het maken van
Een schoen
gemaakt voor een
Engelse reus van
2.50 meter lengte.
schoenen. Het grootste deel
van de Shoe Show was al eer
der in Engeland te zien. Nu
kan dan ook Nederland ken
nis nemen van deze interes
sante verzameling stappers,
die is samengesteld door de
Crafts Council, een organisa
tie die zich ten doel stelt het
individuele ambacht onder
de aandacht van het publiek
te brengen. Speciaal voor de
ze gelegenheid wordt er ook
aandacht aan de Nederlandse
schoen besteed.
Na Den Haag gaat de show ook
nog naar Apeldoorn, Waal
wijk, Bergen op Zoom, Alk
maar, Middelburg, Venlo,
Leeuwarden en Arnhem.
Schoenendoos
De expositie is ludiek onder
verdeeld in "schoenendo
zen". In doos nummer één
zitten de superschoenen, de
extravagante gevallen, die er-
uitspringen doordat er een
beroemde man of vrouw in
rondgesjouwd heeft, doordat
ze opmerkelijk groot of klein,
mooi of lelijk zijn of bijvoor
beeld licht geven als men er
een disco-dansje mee pleegt.
De kolossale schoen van de
Ierse reus O'Brien is er te be
zichtigen en het frêle laarsje
van generaal Tom Thumt
(maat 20). Maar ook de
klompschoen van de clowr
Whimsical Walker (Barnum)
de leest die werd gebruikl
voor het vervaardigen van
het schoeisel van koningin
Victoria, de laars van de her
tog van Wellington en die van
Sir John Hunt, die er in 1953
als eerste de Mount Everest
mee beklom.
Doos nummer twee bevat
schoenen uit de periode 1790
tot 1914, waarin vooral door
de heren der schepping bij
zonder fraaie laarzen en door
de dames zeer exquize
schoentjes werden gedragen.
Er was een tijd dat vrouwelij
ke voeten geheel schuil gin
gen onder een vracht van
rokken (medio 19de eeuw).
Maar schoenen werden er na
tuurlijk wél gedragen. De
boeiende catalogus die bij de
expositie hoort geeft een heel
aardige beschrijving van
schoenen: "Schoenen zijn de
lastigste dingen die wij dra
gen. Ze zijn moeilijk om te
maken. Ze moeten precies
passen. Ze worden geacht
modieus te zijn. Ze dienen
onze voeten droog te houden.
Het resultaat is een compro
mis: vaak zit het schoeisel on
gemakkelijk, soms zelfs uit
gesproken oncomfortabel.
Schoenen en stgf-geregen
corsetten delen de twijfelach
tige eer de mode-bewuste
drager dikwijls danig te pij
nigen. Het toppunt van ironie
is wel: schoenen waarop men
ternauwernood kan lopen!
Massaproduktie
In Schoenendoos 3 wordt inge
gaan op huisvlijt, fabriek en
werkplaats met betrekking
tot het schoenenvak. Leuke
wetenswaardigheden diept
de bezoeker hier op over de
hechte band die er vroegei
bestond tussen de schoenma
ker en degene die er vroege
bestond tussen de schoenma
ker en degene die zijn make
lij droeg, een band die ra
zendsnel verdween toen
schoenen eenmaal in massa
produktie werden vervaar
digd. Ook komt men het één
en ander te weten over de
schandalige uitbuiting van
kinderen in de schoenen
branche, die veertien uur per
dag werkten. "Dikwijls zaten
ze ze zó vlak naast elkaar dat
zij, bij het aantrekken van de
draad, met beide handen,
met de els, die altijd in de
rechterhand werd gehouden
met de punt naar buiten, het
gezicht van het kind naast
hun, verwondden, hetgeen ze
vaak een oog kostte".
De mechanisatie óók in de
schoenenindustrie schreed
intussen voort, er kwam
meer welvaart en de arbei
ders organiseerden zich in
vakbonden, die tot de "fat
soenlijkste" van Engeland
worden gerekend, omdat ze -
zoals de catalogus zegt - de
voorkeur gaven aan arbitrage
boven staken.
Geslachte runderen
Doos 4 geeft een overzicht van
de schoenen- en laarzenmode
vanaf de Eerste Wereldoorlog
tot 1980. Wat betekent de fa
bricage van 2,5 miljoen paar
legerschoenen? Het boekje
"Footwear down the ages"
van Ernest Bordoli geeft het
spectaculaire antwoord:
"Een dergelijke hoeveelheid
gaat uit van 1,6 miljoen vier
kante meter aan leer, 4000 ton
leer voor de zolen, 1150 ton
metaal voor voor nagels aan
zolen en hakken, meer dan
genoeg is voor de bouw van
twee forse torpedobootja-
gers, 55 ton draad en 78 mil
joen oogjes
Voor de levering van de grond
stof moesten 380.000 runde
ren worden geslacht".
Na Schoenendoos 5 ("Schoe
nen in 1980") volgt dan ten
slotte de zesde doos met "De
Nederlandse schoen 1974-
1981". Deze surprise geeft ui
teraard de meeste informatie
omtrent de weinig rooskleu
rige toestand waarin zich het
vaderlandse produkt be
vindt. Zo komt rnen te weten
dat ons land in 1960 nog 227
schoenfabrieken telde en
daarvan nu nog maar 73 over
zgn (Italiaanse concurren
tie!). Het hoogtepunt van de
produktie heeft Nederland
beleefd in 1966. toen er 36
miljoen paar werden aange
maakt; in 1979 was deze pro
duktie gedaald tot buna 12
miljoen paar. En met de ex
port is het ook al niks gedaan.
Degelijke stappers
Op de internationale schoenen-
wereld past ons land grote
bescheidenheid. We bezitten
weliswaar 6 ontwerpers, die
een goede naam hebben,
maar daarmee Is de kous zo
goed als af. Aan luxe. extre
me en progressieve schoenen
moeten we maar niet begin
nen. Het wordt toch niks. La
ten wij ons nu maar tot de de
gelijke stappers bepalen -
functionele schoenen van ho
ge kwaliteit in overeenstem
ming met ons klimaat (ook
rubber en plastic) - dan kun
nen we het minst kwaad De
ingewijde zegt volgens de ca
talogus over de Nederlandse
schoen: "Hy is normaal ge
zwikt, vaak met leren zool, ol
flexibel afgelapt met poro- of
crêpe-onderwerk, voor da
mes. heren en kinderen. Het
zijn veelal eenvoudige unisex
modellen".
Samengevat is de Shoe Show
met haar maanschocnen. lies-
laarzen, "dolweer"-schoenen,
palmboomklompen, bordeel-
sluipers. muilen, brandweer-
laarzen en rubbersmurfbotti
nes de aandacht waard En
hoewel men op de tentoon
stelling voortdurend met zijn
eigen schoeisel via schuin
achterover hangende spie
gels geconfronteerd wordt,
moet men zich vooral niet
voor zijn voetbedekking ge
neren. Wie kan vandaag de
dag nog een dure schoen be
kostigen'' Trouwens, gooi
nooit oude schoenen weg
voordat men nieuwe heeft
Dat is ook altijd de leus van
het Northampton Museum
geweest, waar een belangrijk
deel van de geëxposeerde
schoenen van afkomstig is
De meeste zonnebrandcrèmes
spoelen weg bij een duik in het
water. Dat is als je net aan de
zonnige kust bent aangekomen
vervelend. Steeds weer opnieuw
insmeren denk je vaak niet aan
en's avonds zit je met de gebak
ken peren. En wie denkt maar ik
ga toch steeds in het water.dus
heb ik geen zonnebrandcrème
nodig...mis. Water laat de UV-
stralen die voor de bruine kleur
en de verbranding zorgen wel
door dus eigenlijk heb je ook in
het water een goedebescher
ming nodig. Delial heeft nu een
waterproof-zonnebrandmelk op
de markt gebracht met een hoge
beschermingsfactor (6). Bayer,
het concern dat dit merk zonnc-
brandmiddelen uitbrengt zegt
dat u met Delial-waterproof ten
minste veertig minuten in het
water kunt blijven, zonder dat de
beschermde werking van de
melk verloren gaat. Delial-water
proof is te koop in flacons van
125 ml.
Jill Sanders breidt de verzorgings
serie voor mannen uit met
scheercrèmes voor mannen die
bij het nat-scheren een kwast ge
bruiken of mannen die met de
hand opbrengen van de scheer-
crème wat gemakkelijker vin
den, daarnaast twee produkten
voor na het scheren. Goedkoop
zijn de produkten niet, een tube
crème van 100 ml kost 18 gulden.
Steeds meer firma's ontdekken
trouwens de man nu ook als ob
ject voor hun schoonheidsprepa
raten. Dior, Jill Sanders en Ba-
lcnciaga (het merk Portos) ko
men met crèmes om de huid in
een goede conditie te houden of
een kleurtje te geven. De recla
me-makers duiken daarbij diep
in de geschiedenis om toch maar
aan te tonen dat het gebruik van
verzorgingsproduktcn voor de
huid en een voorzichtig geurtje
echt mannelijk is. Goden en
veldheren worden erbij gesleept.
Het klink natuurlijk allemaal
heel aardig. En als je eens echt
niet weet wat je een man cadeau
moet geven kun je best eens een
tubetje van het een of ander pro
beren. Maar het hoeft dat ook
weer geen vijfentwintig of dertig
gulden te kosten. Al die mooie
tubes en fraaie potten moet wor
den betaald en die kosten naar
verhouding meestal meer dan
het produkt wat erin zit. Boven
dien zijn veel mannen niet ge
steld op al te uitgesproken geu
ren. Zij geven de voorkeur aan
iets neutraals. En als een eenvou
dige niveacrème ze van hun
schrale huid af helpt zullen hun
de goden en veldheren gestolen
kunnen worden.
In West-Duitsland
e Duitse vrouwenkrant Emma schreef onlangs over een aantal vrou
wenhuizen en vrouwencentra in West-Duitsland, die tengevolge van
geldgebrek en huisvestingsproblemen in de moeilijkheden zgn ge
raakt Sommige van hen hebben hun deuren voorgoed moeten sluiten.
In het jongste nummer van Emma wordt uitvoerig gediscussieerd over
oorzaken en achtergronden van dergelijke problemen Gesteld wordt
dat de vrouwenhuizen cn -centra in de Bondsrepubliek niet langer de
spil van de vrouwenbeweging zijn, maar een geruisloze dood dreigen te
sterven wanneer vrouwen in de vrouwencentra alleen maar met elkaar
praten, zonder uit die gedachtenwisseling de politieke consequenties te
trekken en die naar buiten uit te dragen
Voorgesteld wordt om een "inter regionale ontmoeting van vrouwencen
tra" te organiseren, waar vrouwen diepgaand van gedachten zouden
kunnen wisselen over wat onder de vrouwen in de vrouwencentra en
-huizen leeft, en over nieuwe organisatie- en werkvormen voor de toe
komst, zodat de vrouwencentra in de Bondsrepubliek niet verder zul
len leeglopen
