Opvallende vondst Breestraat
Laatste loodjes in het
zweet des
Internationale Klas:
zaak van veel geduld
Sis*
Blokhut bewijst: weg was er pas na dertiende eeuw
EXAMEN
KOORTS
LEIDEN - Voor veel kandidaten
was gisteren de laatste examen
dag. De mavo en vwo-leerlingen
konden zich voor de tweede keer
in deze periode buigen over wis-
kundeopgaven. Terwijl de havo
leerling Engels examenwerk on
der ogen kreeg. De meao'ers
moesten gistermiddag 'in het
zweet des aanschijns' werken
aan het examenvak maatschap
pijleer. De laatste loodjes
De mavo-kandidaten van de Boer-
haave dag/avond scholenge
meenschap kwamen met wat
LEIDEN - Belangstellenden waren
gisteren in de gelegenheid om
lessen bij te wonen op de Inter-
nationele Schakel Klas (ISK) van
de Louise de Coligny Scholenge
meenschap. Doel van deze open
dag was: informatie te verschaf
fen aan de (buitenlandse) ouders
over het Nederlands onderwijs
systeem en Leidse leerkrachten
op de hoogte te brengen, dat de
problemen van anderstaliger
niet alleen kunnen worden opge
lost binnen de ISK.
In augustus 1978 is op de Louise de
Coligny deze brugklas voor an
derstaligen begonnen. Op dit
moment zijn er drie groepen, die
op verschillende niveau's
werken met in totaal 46 leerlin
gen. In de ISK zitten leerlingen
met diverse nationaliteiten zoals
Chinese, Italiaanse. Turkse, Phi-
lippijnse, Zuid-Afrikaanse en
Vietnamese.
De schakelperiode is voor iedere
leerling aan een maximum van
twee jaar gebonden. De bedoe
ling van een dergelijke opvang is
de leerlingen voor te bereiden op
een vorm van vervolgonderwijs.
Dit vervolgonderwijs kan zijn:
voortgezet onderwijs, avond
scholen en -cursussen, streek
scholen. vormingsinstituten of
Dr het leerlingwe-
Het Nederlandse taalonderwijs, re
kenen en wereldoriëntatie wordt
in de eerste plaats onderwezen.
Daarnaast wordt er voldoende
aandacht besteed aan de cultuur
van het eigen land. Ook handen
arbeid, tekenen, gymnastiek en
muziek worden niet vergeten.
Afhankelijk van het niveau
wordt er door vakdocenten les
gegeven in de Engelse of Franse
taal en wiskunde.
In de klas van lerares Christine van
der Zee zitten op het moment
vier Vietnamezen en een Turk.
Allen zijn slechts acht maanden
in Nederland, maar toch kunnen
ze al" redelijk Nederlands lezen.
Lerares Van der Zee: "Doordatje
in kleine groepjes werkt kun je
in korte tijd veel bereiken. Het
frusterende is wel dat wij zijn ge
noodzaakt in eenvoudig Neder
lands met elkaar te c
Wat het vervolgonderwijs te vaak
over het hoofd ziet is dat de an
derstaligen leerlingen ook na de
ISK-periode extra begeleiding
nodig hebben. Van der Zee:
"Aan hen worden dan dezelfde
eisen gesteld als aan de Neder
landse leerling. En dat kan ge
woon niet. Zo'n schakelperiode
mag en kan er in twee jaar geen
Nederlander van maken. Naast
de taalproblemen zijn er ook so
ciale en culturele achtergronden
die moeilijkheden opleveren. En
daar wordt nog te weinig reke
ning mee gehouden".
Een Nederlandse 'vader' van een
jongen uit de Philippijnen, die in
de ISK zit vertelt wat over de
problemen. "Van geregeld naar
school gaan en huiswerk knjgen
had hij nog nooit gehoord toen
hij in Nederland aankwam. Dat
was een hele overschakeling. Hij
zat daar op een middelbare
school, maar toen hy hier in de
ISK kwam bleek zijn rekenni-
veau niet boven die van een der
de klas lagere school uit te ste
ken. Ook het Nederlands gaat
moeizaam. Er is geen woorden
boek Philippijns-Nederlands.
Nu moet hij de woorden die hij
niet begrijpt in het Engels (laten)
vertalen en dan opzoeken. De
culturele verschillen zijn natuur
lijk ook groot. Het vergt veel ge
duld van beide partijen".
Het windobject dat na een tijde
tentoonstelling in De Bilt te zien
gestoken. "We hebben prima
overleg gehad met de men
sen van de afdeling hinder
wet van de gemeente Die lui
hebben ons zelfs links en
rechts geholpen. M'n buren
tot last zyn is het echt het
laatste dat ik wil".
In de fraai ingerichte blauwe
soosruimte zal binnenkort
een 'huis-installatie' versche
nen. Lomer en 'muziekman'
De Korte (eigenaar van een
demo-studiootje in Voor
schoten) hebben de oude in
stallatie van-Catapult op de
kop weten te tikken
Beginnende popgroepjes en
groepen die al een eindje op
weg zijn kunnen zich daar in
k verbluf in Wassenaar op een
l zijn.
de toekomst naar hartelust
op uit leven Naar het voor
beeld van het muziekcafé 'De
Paap' in Den Haag kan in
principe elk bandje in The
Jam' terecht
Aanstaande zaterdag staat de
Leidse punkband Cheap 'n
Nasty op het blauwe plan
kier. De avond erop Guerilla,
de groep van ex-Livtn Blues
zanger John Fredericks. Vol
gende week zaterdag komt
Ton van der Meer aan de bak.
In zyn begeleidingsgroep
spelen onder meer de Lcide-
naars Roland en Arthur de
Leeuw (ex-Catapult).
LEIDEN - Nog een paar dagen, en dan is het archeologi
sche speurwerk in de Breestraat afgelopen. Archeologen
en geologen moeten dan weer plaats maken voor het aan
nemersbedrijf dat is belast met het aanleggen van een
nieuw riool. Er is dan tegelijk ook een eind gekomen aan
de periode dat Leidenaars rijen dik over de meters diepe
put voor het stadhuis hingen.
Enkele wethouders van Leiden
daalden gisterochtend in de nu
zes meter diepe put voor het
stadhuis af om een kijkje te ne
men. Een van de opvallendste
dingen in de put is wel een deel
van een blokhutachtig gebouw
tje, opgetrokken uit zware hou
ten balken. Deze hut is een van
de bewijzen dat er eigenlijk pas
na de dertiende eeuw sprake
was van een weg, de huidige
Breestraat. Daarvoor was er
waarschijnlijk een agrarische
samenleving aan de huidige
Breestraat, met veel boerderij
tjes.
De onderzoeken aan de Breestraat
staat onder toezicht van de ge
meentelijke archeologische be
geleidingscommissie. Een inge
wikkelde naam voor een groep
mensen die steevast te vinden is
op plaatsen in Leiden waar ook
maar enig voorwerp van archeo
logische waarde kan worden op
gegraven. Volgens provinciaal
archeoloog Hallewas, die er voor
deze gelegenheid is bijgehaald, is
de groep met een zeer veelbelo
vend onderzoek bezig. Er is en
zal nog veel meer bekend wor
den over de Leidse geschiedenis
dan tot dusver het geval was.
Al is de put zelf volgende week niet
meer beschikbaar, het onder
zoek wordt buiten de stad ge
woon voortgezet. Grond uit de
put wordt daar nader onderzocht
en gevonden voorwerpen zullen
worden gedateerd. De vondsten
zullen volgens Hallewas heel wat
kunnen zeggen over de econo
mie van Leiden in de dertiende
eeuw. Er zijn namelijk scherven
aardewerk gevonden die afkom
stig zijn uit België en Rijnland,
en dat wijst op handelsbetrek
kingen van Leiden met die ge
bieden. Ook zijn er metalen voor
werpen gevonden, zoals een
schaar en hoefijzers, en veel bot-
materiaal. Daaruit kunnen de ar
cheologen weer opmaken wat de
Leidenaars in de dertiende eeuw
gegeten hebben. Nu is al bekend
dat dat onder meer koeien, var
kens, schapen en vissen zijn ge
weest. Uit verschillende zaden,
die in laboratoria moeten wor
den onderzocht, zullen ook nutti
ge aanwijzingen worden verkre
gen.
"Heuvel"
Eigenlijk werd in 1963 al een begin
gemaakt met de opgravingen aan
de Breestraat. Toen de tramrails
uit de weg werd gehaald, kon de
nieuwgierigheid niet langer wor
den bedwongen. De voornaam
ste vraag die zich opdeed was
waarom de weg voor het stad
huis toch zo veel hoger was dan
de rest. Er werden toen al putten
gegraven waarin zwarte grondla
gen werden gevonden, voor het
stadhuis de dikste. Telkens wan
neer er verder aan de Breestraat
kelders vrijkwamen, werden die
onderzocht. Tussen 1973 en 1976
werden er daarbij al resten van
woningen en voorwerpen uit de
dertiende eeuw gevonden.
De aanleg van de nieuwe riool in
de Breestraat was dé kans voor
de archeologen en geologen om
nu eens een uitgebreid onder
zoek in te stellen. Een doorsnee
van de nu geslagen put leert dat
de "heuvel" van het stadhuis is
opgebouwd uit een ongeroerde
kleilaag, een enorme berg huis
vuil en een zandlaag. Opvallend
is dat de laag huisvuil in slechts
anderhalve eeuw is ontstaan, zo
tussen 1100 en 1250. Direct bo
venop het huisval is namelijk
aardewerk gevonden dat uit de
dertiende eeuw afkomstig is. Af
geleid kan worden dat Leiden,
zeker het gebied rond de huidige
Breestraat, rond de dertiende
eeuw een behoorlijke verande
ring heeft ondergaan.
SSR-literair
één jaar oud
LEIDEN - Ter gelegenheid van
het éénjarig bestaan van
SSR-literair vond er gister
avond in het SSR-gebouw aan
de Hogewoerd een literaire
avond plaats die geheel in het
teken stond van Boudewijn
Büch's nieuwe boek, Eilanden.
(Een verzameling artikelen die
eerder in de Volkskrant ver
schenen.)
Collega-schrijver Maarten 't
Hart hield op deze bijeenkomst,
georganiseerd door SSR-lite
rair in samenwerking met
boekhandel Kooyker en uitge
verij Bert Bakker, een inleiding
over het fenomeen eiland in de
literatuur.
Hij refereerde o.a. aan 'Eiland
in de zuidzee' van Arthur van
Schendel, 'The Naked and the
Death' van Norman Mailer en
'Rum eiland' van Vestdijk.
Hierna was het woord aan
Buch. Mare—redacteur Hans
Maarten van den Brink onder
vroeg hem over het hoe en wa>
om van 'Eilanden'.
Op de foto Büch (links), met e
exemplaar van 'Eilanden' ei
Hart (rechts).
De wethouders Van Dam rechtsen Schoute mochten gisteren de put
)an de Breestraat in, om te kijken wat de archeologen hebben gevonden.
Sterk staaltje
Na jaren van passen, meten en
vooral lassen kon de Leidse
beeldhouwer Frans de Wit
gistermiddag dan eindelijk
een gigantisch kunstvoor
werp de deur uitdoen. Een
kunststuk op zich.
Frans en zyn 'leerling/assistent'
Harry Roeleven moesten
zelfs de poort van het aan de
Oude Ryn gevestigde atelier
uit de voegen lichten om de
onderdelen van het kunst
stuk naar buiten te krijgen.
Daar werd het bijna twee ton
wegende boeltje door een
kraanwagen opgepakt en
naar Wassenaar vervoerd.
In een weiland bij Wassenaar
zal de legpuzzel in elkaar
worden gezet. Uiteindelijk
zal er een vijf meter hoog
windobject in de Wassenaar-
se lucht steken. Wanneer
Frans en Harry het nu nog
onvoorspelbare bewegings
patroon van de imposante
windvanger voldoende heb
ben bestudeerd zal het hele
zaakje weer Worden afgebro
ken en naar de KNMI in De
Bilt worden vervoerd.
In De Bilt wordt namelijk een
tentoonstelling gehouden on
der het motto 'monumentaal
beelden op het thema weer'.
Op die tentoonstelling zal het
fraaie windobject van Frans
de Wit ongetwijfeld een blik
vanger zijn.
Het voorwerp kan in twee rich
tingen bewegen. Het ligt er
maar aan uit welke hoek de
wind waait. Er hoeft trou
wens maar weinig wind te
zyn om het stalen kolos dat
voor vijftigduizend gulden te
koop is, in beweging te zet
ten. Althans, dat heeft de er
varing met een proefobject
van ruim twee meter hoog ge
leerd. Volgens Frans de Wit
zal het voorwerp bovendien
voortdurend in beweging zijn
"omdat de wind nooit egaal
is. Er is vrijwel nooit sprake
van een constante windsterk
te".
Frans de Wit is van plan om in
de toekomst een hele serie
windobjecten te maken. Het
volgende object zal een va
riant worden op het tentoon-
Staalwerkend beeldhouwer Frans de Wit en assistent Harry Roe
leven sjouwen onderdelen van hun kunstwerk naar buiten
stellingskunststuk Alleen
nog een stuk hoger. Een me
ter of acht, is de bedoeling.
Dat wordt dus flink doorlassen
de komende tyd. Een
metaalarbeider voelt Frans
de Wit zich onderhand niet.
Hij blijft zichzelf "een staal
werkend beeldhouder" noe-
Aan de bak
De Leidse muziekscene moet
nieuw leven worden ingebla
zen. Tenminste dat vinden
Ruud Lomer en Marcel de
Korte. Vandaar dat dit twee-
muziekso-
ciéteit The Jam' aan de
Tweede Binnenvestgracht re
gelmatig levende muziek ten
gehore willen brengen. Als
het even kan, bandjes van
Leidse komaf.
Levende muziek; dat zullen de
buren leuk vinden. Maar vol
gens Marcel de Korte horen
de buren helemaal niets.
Zelfs als de volumeknop he
lemaal opengaat. "Alleen als
Theo van Es hier gaat staat
brullen horen ze misschien
wat".
Eigenaar Ruud Lomer heelt
samen met de bierbrouwerij
Skol meer dan een ton in de
geluidsisolatie van The Jam'
minder teneergeslagen gezichten
uit de examenzaal dan de vorige
week bij de open vraagstukken
het geval was. De meerkeuzevra
gen over het vak wiskunde wa
ren meegevallen. Arie Kraaye-
noord denkt wel dat hij hiermee
zijn cijfer iets heeft opgehaald.
"Niet dat het makkelijk was
hoor", zegt hij er vlug achter aan.
"Het blijft natuurlijk een moei
lijk vak, maar je hebt bij de meer
keuzevragen meer mogelijkhe
den. Twee van de vier antwoor
den kun je doorstrepen, vervol
gens blijven er nog twee over. En
dan ga je rekenen. Je kunt vanuit
een antwoord werken hè".
Bij de vwo-kandidaten vielen an
dere geluiden te bespeuren.
Sjoerd Heennga. die zowel wis
kunde 2 als wiskunde 1 in zijn
pakket heeft, vond dit wiskunde
1 werk toch vrij moeilijk. De eni
ge opgave die hij eigenlijk zon
der problemen kon maken was
de kanssom. "Als je het één en
ander uittekende zag je het zo",
vertelt hij. "De laatste opgave
daarentegen was slecht te door
zien. Een derde macht functie
blyft ingewikkeld". Maar ook de
eerste som leverde voor de mees
te 'wiskundigen' de nodige pro
blemen op.
By de examens in de moderne ta
len blijft het uitmaken of de
meerkeuzevragen gesteld wor
den over interessante teksten.
"Hoe leuker de tekst, zoveel
makkelijker lijken de vragen".
Dat bleek ook weer bij Engels
voor de havo-kandidaten. De
grootste moeite hadden de leer
lingen met de tweede tekst. Dat
was een artikel uit de The Obser
ver over een Japanse schrijver
over kinderboeken.
Joosje Keizer, lerares Engels aan
de Boerhaave vond ook dat het
leuke teksten waren. Tekst een
en drie noemt zij de makkelijk
ste. Lastig vond ze vooral de be
schouwing uit The Listener,
waarin de vloer wordt aange
veegd met de makers van de he
dendaagse, vooral Rock-muziek.
"Een nieuw element was dat op
dit stuk een ingezonden brief
was gekomen waarover de kan
didaten eveneens vragen moes
ten beantwoorden Ik hoop dat
ze er wat van terecht hebben ge
bracht".
MEAO
Maatschappijleer is een verplicht
examenvak voor de MEAO-leer-
lingen die de bestuurlijke rich
ting hebben gekozen en een keu
ze vak voor hen die de secreta
riaatsrichting uitgaan. Er is ook
nog een mogelijkheid om het als
zevende vak te kiezen. By de
Leidse school voor MEAO na
men 32 kandidaten deel aan dit
examen. Een jaar lang hebben ze
de tijd gehad om de vijf gekozen
examenondcrwerpen: Arbeid en
vrye tijd. Sociale mobiliteit en
emanicipatie, Levensbeschou
welyke stromingen en politieke
groeperingen; Sociale beïnvloe
ding en sociale controle; en Rela
tie mens-cultuur-maatschappy
te bestuderen. Echt rottig von
den ze de opgaven dan ook niet
Harry Wey had geen problemen
met het werk. "Als je je een
beetje inspant voor dit vak ont
wikkel je een bepaalde wyze van
denken Natuurlijk moet je er
wel het een en ander voor doen
zoals boeken lezen en oppiniepa-
gina's van de kranten in de gaten
houden".
Jeanet Windhorst vond het ook
wel te doen, hoewel ze vraag 2
met name het laatste onderdeel
"knap lastig vond". Ook vraag
4c: "Beschrijf twee initiatieven
die de kerken tot nu toe hebben
genomen om de afstand tussen
"kerk en geloof' te verkleinen
zorgde by haar voor het nodige
denkwerk.
Maatschappyleraar Wim Olysla-
gers: "Over het geheel genomen
actueel werk. Vraag drie over de
maatschappelijke gevolgen van
de chip-technologie geeft veel
mogelijkheden voor het schry-
ven van eigen denkbeelden
evenals vraag zes over de huidige
werkloosheid. Het zyn allemaal
onderwerpen die in de loop van
het jaar voldoende aandacht heb
ben gekregen. Een goed exa-
Wiskunde,
Engels en
maatschappij
leer
Van 1 mei tot 11 mei zijn er
weer de schriftelijke ein
dexamens. Elke dag volgt
onze verslaggever Saskia
Stoelinga op verschillen
de scholen in Leiden de
examens. Zowel docen
ten als kandidaten krij
gen de gelegenheid iets te
vertellen over de moei
lijkheidsgraad van het
examenwerk.
Vandaag deel 10 van de se
rie: "Examenkoorts".
