Reagans begroting aanvaard
Krijgt Strauss
alsnog gelijk?
Duel Giscard-Mitterrand:
spanning tot het laatst
mmmw
Democraten zwaar verdeeld in Congres
Franse presidentsverkiezing
Verkiezingen West-Berlijn
9 1981
TEL AVIV (Reuter) - Het politiek
fortuin van de rechtsnationalisti-
sche Israëlische premier, Mena-
chem Begin, is opnieuw toegeno
men. Volgens de gisteren in het
dagblad Haaretz gepubliceerde
uitslag van een opiniepeiling
heeft zijn populariteit haar hoog
ste punt in twee jaar tijd bereikt.
Het krachtige optreden van de pre
mier in de kwestie van de plaat
sing van Syrische raketten in Li
banon leek sterk bij te dragen tot
dit resultaat. Van de ondervraag
den noemde 41,7 procent Begin
hun populairste minister. Dat
was tien procent meer dan een
maand geleden en de hoogste
score sedert 1979.
De peiling werd gehouden toen de
crisis in Libanon zich toespitste.
Daarna kreeg hij veel bijval van
het publiek na zijn emotionele
aanval op de Westduitse bonds
kanselier Schmidt na diens uit
spraken in Saoedi-Arabiè over
Palestijnen en PLO.
Jit een peiling waarvan de uitslag
enkele dagen geleden in de Jeru
salem Post werd gepubliceerd,
bleek dat het Likohet van Begin
in de campagne voor de verkie
zingen van 30 juni in een nek-
aan-nek-race gewikkeld is met
de oppositionele Arbeiderspartij
die op een grote overwinning re
kende.
In een vraaggesprek ter gelegen
heid van onafhankelijkheidsdag
(7 mei) zei de 70-jarige premier
dat hij volkomen hersteld was
van de twee hartaanvallen die hij
sedert zijn ambtsaanvaarding in
1977 gehad had. Op moreel vlak
voelde hij zich, naar hij zei. thans
veel beter dan in de afgelopen
vier jaar het geval was geweest
"Dat komt omdat ik nu in ge
vecht ben".
Hy beloofde ook dat zolang hij eer-
ste-minister zal zijn, "wij geen
enkele sector van Judea en Sa
maria, (de westelijke Jordaan-oe-
ver). de strook van Gaza en de
hoogte van Golan zullen opge
ven".
"Wij willen in Eretz-Israèl (het bij
belse land van Israel) met de Ara
bische inwoners leven in een kli
maat van wederzijds respect.
Maar wij zullen geen enkele sec
tor van het gebied laten terugke
ren onder buitenlands soeverei
niteit".
(Van onze correspondent Henk Kolb)
WASHINGTON - De Democratische meerderheid in het
Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is in de eerste
politieke krachtmeting met president Reagan en zijn Re
publikeinen versplinterd. Niet minder dan 63 Democra
ten stemden voor Reagans begrotingsplan. Een Demo
cratisch alternatief dat aanvankelijk in de begrotings
commissie was aangenomen, werd naar de archieven
verwezen.
Het is tekenend voor de werkelijke betekenis van het De
mocratische overwicht in het Huis van Afgevaardigden,
de enige nationale beleidsinstelling waar de Democraten
nog een meerderheid hebben.
Het alternatieve plan van de De
mocraten, dat ook door het Witte
Huis en budget-directeur David
Stockman als een knap stuk
was dat bij de verpletterende ne
derlaag van hun voorstel gelden
voor defensie over te hevelen
r sociale programma's.
werk werd bestempeld, had niet Over de details van het budget
alleen de steun van de begro
tingscommissie; ook de Demo
cratische leiders van het Huis,
onder aanvoering van voorzitter
Tip o'Neill, stelden zich erachter,
en ten slotte werd het aanbevo
len door een sterke coalitie van
de vakbonden en libarele belan
gengroepen. Maar die bundeling
van krachten viel uit elkaar on
der de druk van de soepel opere
rende politieke machine die voor
Reagan in het parlement en daar
buiten aan het werk is.
De president zelf verscheen boven
dien voor een dramatisch eerste
optreden na de aanslag, in een
gezamenlijke zitting van het
Congres, om nog maar eens dui
delijk te maken hoe slecht het
voor Amerika zou zijn als zijn
plannen zouden worden verwor
pen.
Angst
De Democraten, die in een onver
wacht groot aantal naar de Repu
blikeinse zijde zijn overgelopen,
hopen op die manier het loon
van de angst te kunnen plukken,
als zij in 1982 moeten worden
herkozen door een bevolking die
verandering wenst. Conservatie
ve politieke belangengroepen la
ten geen poging ongedaan om de
Democraten te confronteren met
grove acties, als zij in het Con
gres anders stemmen dan het po
litieke patroon in hun districten
lijkt voor te schrijven.
Intussen zijn de vooruitzichten
voor de Democraten niet opwek
kend en heeft Huis-voorzitter
O'Neill, een man met grote
macht, invloed en ervaring, groot
prestigeverlies geleden. „Een
moet intussen nog verder
den beraadslaagd. Naar ver
wachting zal Reagan op veel
meer tegenstand moeten reke
nen als het besluit tot belasting
verlaging moet vallen. Niet al
leen heeft het Witte Huis nog
scherpere beknotting van de so
ciale voorzieningen aangekon
digd dan aanvankelijk was voor
zien, maar bovendien zal bij na
dere specificatie van de uitgaven
en de besnoeiingen daarop nog
veel rechtstreekser met lokale
belangen rekening worden ge
houden. Zodoende staat de VS
dan ook een zomer van intensie
ve politieke guerrilla-strijd te
wachten.
Want Reagans plannen zijn nog on
beproefd en zowel in Washing
ton als in het financile centrum
Wall Street bestaat ernstige twij
fel over de vraag of de combina
tie van belastingverlaging, min
der overheidsuitgaven in het al
gemeen maar zeer veel meer
voor defensie, wel zal kunnen lei
den tot minder inflatie en een be
ter economisch klimaat. Als dat
niet lukt zal het, zo voorspellen
Democraten, met Reagans poli
tieke glorie snel gedaan zijn.
Niettemin was Reagans eerste gro
te politieke overwinning hop de
Democraten in de volksverte
genwoordiging een historisch
gebeuren. Die zege betekent dat
een abrupte ommekeer in het be
leid tot stand zal komen, waar
mee een halve eeuw wetgevende
Democratische arbeid op het ge
bied van armenzorg, gezond
heidszorg en dergelijke wordt
ontmanteld en geslecht.
President Reagan heeft gisteren zijn eerste grote politieke overwinning behaald. Het Congres ging akkoord
met zijn begrotingsplannen. Even voor de stemming plaatsvond kruiste hij, samen met twee van zijn medewer
kers, de vinger.
paard dat snel rent, loopt niet al- r7-v.r^k^A o lroVkivinl-
tijd lang", verklaarde hij na af- ZiWeCQS KaDlIiet
loop slapjes, terwijl Reagan van
uit het Witte Huis liet weten dat
eindelijk naar het volk was ge- atgCtXCCieil
luisterd, nadat het al jaren de re
gering had aangespoord orde op
zaken te stellen.
In Democratische kring maken de
liberalen scherpe verwijten aan
het adres van hun falend leider
schap, dat op geen enkele manier
tegemoet wilde komen aan hun
verlangens tegenstemmen dui
delijk vast te leggen. Als ooit dui
delijk is geworden dat het tij
voor de liberalen is gekeerd, dan
STOCKHOLM (AFP.DPA) - De
Zweedse regering onder premier
Faelldin is gisteren afgetreden.
Hioj heeft de consequenties ge
trokken uit het feit dat de coalitie
van drie partijen uiteengevallen
was. De conservatieven trokken
zich onlangs terug uit de rege
ring naar aanleiding van een ge
schil over de belastingpolitiek.
(Van onze correspondent Rudolph
Bakker)
PARIJS - Zondagavond rond acht
uur zullen de Fransen weten hoe
hun president heet de komende
zeven jaar. Terwijl de stembus
sen dan nog maar nauwelijks
dicht zijn, hebben de computers
hun werk al gedaan. Alleen wan
neer het op een 'foto-finish' uit
loopt, kan de spanning tot laat in
de avond voortduren. Prognoses
over de uitslag durft niemand
meer te geven. Het spel van
krachten blijft tot op het laatste
moment in beweging en het
hangt er helemaal van af hoe
groot de beroemde 'angst'zal zijn
die ontevreden kiezers er eventu
eel toch toe drijft niet op de socia
listenleider, maar op de ouwe
trouwe president Giscard te
stemmen.
Wat er gebeurt wanneer Giscard
herkozen wordt, is een vraag die
makkelijk te beantwoorden valt:
er gebeurt in het geheel niets.
Van de in verkiezingsangst geda
ne beloften zal niet veel terecht
komen. De ruzies tussen gaullis
ten en president-aanhangers gaat
op dezelfde voet voort, ondanks
de woorden van beterschap. Pre
sident Giscard zal proberen een
op het volk wat vriendelijker
overkomende premier te vinden,
en hij zal weer heel wat gaullis
ten in zijn kabinetten opnemen.
De franc zal het moeilijker krij
gen, de atoomcentrales ter op
wekking van elektriciteit wor
den afgebouwd, het leger gaat
over tot ingebruikneming van de
neutronenbom. En natuurlijk: de
inflatie blijft stijgen.
Vaag
Wat er gebeurt wanneer Mitterrand
wint, is een andere vraag. Ze
houdt de gemoederen intens be
zig en valt nauwelijks te beant
woorden. Zo vaag is de socialisti
sche presidentskandidaat over
zijn ware plannen gebleven. Met
geen woord heeft Mitterrand tij
dens de verkiezingscampagne
gerept over het lijvige 'socialisti
sche project', een boek van 380
pagina's, waarvan de tekst in ja
nuari 1980 met 84,97 procent van
de socialistische mandaten werd
geaccepteerd. Het project is ge
bouwd op het uitgangspunt van
een klasseloze maatschappij
waarin „de oorzaken van de uit
buiting van de ene mens door de
ander" zijn weggevallen. De
communisten dienen zich vol
gens deze socialistenbijbel te
scharen achter „de politiek die er
op uit is de structuren van de
Franse samenleving geheel te
veranderen".
Het meest praktische probleem
van het moment is de eventuele
ontbinding van het parlement.
Zelfs op dit punt heeft Mitter
rand kans gezien in het vage te
blijven, al krijgt men - naar hem
luisterende - de indruk dat hij
meteen na zijn verkiezing het
parlement naar huis zal willen
sturen en niet zal wachten totdat
zijn regering zal zijn geformeerd.
Het scenario zou ei in dat geval
als volgt uitzien: president Mit
terrand aanvaardt 25 mei zijn
ambt. Op zijn laatst 1 juni ont
bindt hij het parlement. De ver
kiezingen vinden dan naar alle
waarschijnlijkheid op 21 en 28
juni (in twee ronden) plaats.
Het hangt er nu maar helemaal van
af hoe deze parlementsverkiezin
gen uitvallen voordat enige in
druk verkregen kan worden over
het mogelijke succes van Mitter
rand's ambtstijd. Het huidige
parlement werd in maart 1978 ge
kozen. Communisten en socialis
ten gingen toen met twaalf resp.
negen zetels vooruit. De gaullis
ten verloren er 23, de aanhang
van Giscard won er 17 en ten
slotte eindigde de regeringscoali
tie met een comfortabele meer
derheid. Dat betekende het ein
de van de linkse droom van het
'gemeenschappelijk program',
die al in een eerder stadium ern
stig door de communisten was
verstoord toen ze in de gaten kre
gen dat ze in een dergelijk be
wind niet meer dan de tweede
viool zouden spelen.
Wat er ook gebeurt: Mitterrand
heeft in het vooruitzicht gesteld
het minimumloon te zullen op
trekken en de arbeidstijd terug
te brengen tot 35 uur per week
Op de essentile vraag of dit wel
dan niet met behoud van volle
dig loon gepaard zal gaan, heeft
de socialistische kandidaat zich
weer in wolken gehuld. En wat
zeker ook niet tegen te houden
valt: de nationalisatie van alle
Franse banken en verzekerings
maatschappijen, benevens die
van elf grote particuliere indus-
trile groeperingen. Op de lijst
komt onder andere voor de vlieg
tuigmaker Dassault (van de Mi-
rage), de computer-gigant Ho-
neywell-Bull, ITT-Frank rijk, het
staalbedrijf Usinor en het chemi
sche en textielimperium Rhone-
Poulenc. Alles bij elkaar gaat het
om ruim een miljoen werkne
mers en het zal de door Mitter
rand bestuurde staat 30 miljard
francs kosten om al die overna
mes te financieren.
Elan
Verder rekent Mitterrand op 'een
groot nationaal clan' dat hem
kennelijk over de knelpunten
heen dient te helpen die hij in
zijn lyrisch verwoord enthou
siasme over het hoofd heeft ge
zien. Het zal heel sterk van de rol
van de communisten afhangen
(welke plaats bekleden ze straks
in het nieuwe parlement) of een
aantal hervormingsplannen kan
worden doorgevoerd. Mitterrand
heeft de indruk gewekt dat hij
geen revolutie wil, maar een evo
lutie. Met name de nu al sidde
rende belastingbetalers met hun
in Frankrijk traditionele tweede
huis en hun bootje in Bretagne
zal de strop langzaam, maar wel
zeker, worden omgedaan.
Een heel andere vraag bleef on
beantwoord. Ze werd Mitterrand
gesteld door president Giscard
in het na veel vijven en zessen
dinsdag gehouden tv-debat.
„Wat doet u als het nieuwe parle
ment in samenstelling nauwe
lijks afwijkt van het huidige?" In
dat geval is het land onregeer
baar. Mitterrand zal moeten af
treden, zo suggereerde Giscard.
Mitterrand ging een antwoord
uit de weg.
Als Giscard verliest, valt hem wei
nig meer te doen over. Hij wordt
automatisch lid van de 'grond
wettelijke raad' en kan in die
functie geen deel uitmaken van
het parlement. De grondwettelij
ke raad heeft een controlerende
functie op het hoogste niveau.
Politiebureau in
Polen in brand
WARSCHAU (UPI) Jongelui
hebben gisteren brand gesticht
in een bureau van de spoorweg
politie in Otwock, bij Warschau,
uit protest tegen het politie-op-
treden. De politie zou donderdag
twee dronken jongelui hebben
afgetuigd. De afdeling-Warschau
van de vakbond Solidariteit, die
de rel bekendmaakte, beschikte
over weinig byzonderheden Het
gebouwtje is uitgebrand, maar
ten tijde van de brand h htil
was er waarschijnlijk niemand in
het gebouw.
Het broeide in Otwock al sinds
donderdagmiddag, toen plaatse
lijke leiders van Solidariteit ver
scheidene honderden jongelui
wisten te weerhouden van een
bestorming van het politiebu-
BERLIJN - Op een van de affi
ches. waarmee de .Alterna
tieve lijst voor democratie en
milieubescherming" in Ber
lijn verkiezingspropaganda
bedrijft, zijn onder de kreet
„Jullie hebben de keuze" drie
zonderlinge vogels afgebeeld
die angstig naar een groene
egel staren. Die vogels - de
eerste half skelet maar met
das en pak. de tweede met
weliswaar opgeheven kop
maar voor de rest week en
slap en de derde klein en bang
- symboliseren de drie zoge
naamde gevestigde partijen
(CDU. SPD en FDP) in West
Berijn, de groene egel stelt de
alternatieve beweging voor-
Dit plakkaat geeft goed weer
wat er aan de vooravond van
de vervroegde verkiezingen
van 10 mei in West-Berlijn aan
de hand is. De partijfunctio
narissen. vooral die van SPD
en FDP die het meest door de
egel-party worden bedreigd,
sidderen voor het kleine ste-
keldier. Verkiezingsonder-
zoek heefl namelijk uitgewe
zen dat de Alternatieve Lijst
(AL) op zo n goed resultaat
kan rekenen, dat voor het
eerst een regeringsvorming
door buitenstaanders kan
worden geblokkeerd: zonder
de „alternatieve groenen" zou
geen senaat (het bestuur van
Berlijn) kunnen worden ge
vormd die over een meerder
heid in het stadsparlement
beschikt.
Dit zou geenszins „dramatisch"
- een woord dat door de ver
schillende politici steeds
veelvuldiger wordt gebruikt -
zijn, als de uitslag van de ver
kiezingen in West-Berlijn min
of meer op zichzelf zou staan.
Maar dat is niet het geval. In
Bonn gaat vrijwel iedereen er
vanuit dat het Berlynse ver
kiezingsresultaat op iets lan
gere termijn consequenties
kan hebben voor het al dan
niet voortbestaan van de so
ciaal-liberale regeringscoali
tie. die vanwege ernstige me
ningsverschillen over zulke
belangrijke vraagstukken als
kernenergie, vrede en veilig
heid (NAVO-politiek) toch al
niet meer zo solide is.
De vervroegde verkiezingen
van morgen zijn ongetwijfeld
de spannendste uit de Berlijn-
se geschiedenis. Dat er al na
twee in plaats van de gebrui
kelijke vier jaar weer gekozen
moet worden, komt door het
smadelijk mislukken van de
vroegere senaat-Stobbe. De
directe aanleiding daartoe
was een bouwschandaal
(Garski) van ongekende om
vang. Dat kostte de Westber-
lijnse belastingbetalers ruim
115 miljoen mark. De oorza
ken lagen uiteraard dieper: de
in 1979 nieuwgevormde se
naat van SPD en FDP was er
niet in geslaagd een eind te
maken aan het klimaat van
corruptie en belangenver-
vlechting m het westelijk deel
van de vroegere Rijkshoofd
stad.
Toen de regerende burgemees
ter van Berlijn, Dietrich Stob
be (SPD), uiteindelijk werd
vervangen door de toenmali
ge Westduitse minister van
justitie, Hans-Jochen Vogel -
de „kroonprins" van bonds
kanselier Helmut Schmidt -
leek het erop dat Berlyn voor
de SPD zou kunnen worden
„gered". Ook al omdat Vogel
ogenschijnlijk moeiteloos in
staat bleek een nieuwe senaat
te formeren i lalf maart 11
kondigde Vogel nog dat de so
ciaal-liberale coalitie in West-
Berlijn een reèle kans had op
10 mei de absolute meerder
heid te bereiken. Inmiddels is
aan dat geloof een eind geko
men - hoewel dat uiteraard
niet in het openbaar wordt
verkondigd.
Waarom de zaken anders zijn
gelopen. is niet zomaar aan te
geven Het fett dat Berlijn ook
onder Hans-Jochen Vogel te
lijden heeft gehad, in de vorm
van ernstige rellen, speelt ze
ker een rol. Vandaar de voort
durende aantrekkingskracht
van de Alternatieve Lyst, die
niet alleen aanhangers van de
nieuwe buitenparlementaire
oppositie mobiliseert, maar
vooral ook al die jongeren die
lcvensvoorstcllingen hebben
ontwikkeld buiten de „waar
den van de burgerlijke maat
schappij", levensvormen geo
riënteerd op milieubescher
ming. afwijzen van atoom
energie en niet m de laatste
plaats de ontkenning van het
bestaande „partyen-
establishmcnt" Op de eerste
vcrkiezingsbyeenkomst van
de alternatieven in het ge
bouw „Neue Welt" aan de Ha-
senheide. waar Willem Breu-
kers muziek werd gespeeld,
werd het woord "Scheisse"
(trep. klote) veelvuldig ge
bruikt
ik het meest het woord „Scheis-
se" (troep, klote).
De verkiezingsbrochure van de
Alternatieve Lijst, gedrukt op
milieuvriendelijk, grys recyc-
ling-papier, biedt iedereen
wat. De egel-party is een ver
zameling, een beweging van
talloze „autonome minder
heidsgroeperingen": van hor
moseksuelen. feministen,
krakers, gevangenen, milieu
beschermers enz. Dat weer
spiegelt zich in de kandidaten
voor het stadsparlement:
naast de advocaat Otto Schi-
ly, die terecht naam heeft ge
maakt als verdediger van RA-
F-gevangenen. staan daar ook
de vroegere commune-paus
en e?c-communist Dieter Kun-
zclmann en de wegens ont
voering van de CDU-politicus
Lorenz veroordeelde (nog
niet rechtsgeldig) Gerald
Klopper op. Maar ook de „al
ternatief-moeder" Ursula
Schaar (58) en de linkse politi
coloog. prof. Ossip K. Flech-
thein (72).
Volgens opiniepeilingen zou de
Alternatieve Lyst morgen
kunnen rekenen op meer dan
8 procent van het aantal kie
zers (in 1979 nog slechts 3.7
procent). Daarmee is de kies
drempel ruimschoots bereikt
en dat houdt in, als eerder ver
meld. dat de alternatieven een
eventuele sleutelpositie kun
nen gaan innemen Volgens
dezelfde opinicvergelyking
en soortgelyke enquêtes haalt
de CDU namelyk niet de ab
solute meerderheid (voor
spelling 48 procent tegen 44.4
procent in 1979). en moet de
SPD rekenen op een groot
verlies (33 tegen 42,7 procent
in 197LM. Ook de liberalen
kunnen er niet op hopen het
resultaat van twee jaar gele
den, 8.1 procent, te verbete
ren. Integendeel, er wordt
vermoed dat de FDP rond de
kiesdrempel van 5 procent zal
Theoretiscn zyn er. op Dasis van
deze voorspellingen, zo n 17
coalities mogelyk Maar de
meesten daarvan zyn al by
voorbaat uitgesloten, bijvoor
beeld een „olifantenhuwe-
lyk" tussen SPD en CDU,
maar ook elk bondgenoot
schap van SPD of CDU met
de Alternatieve Lyst Hoewel
de FDP vooralsnog met woor
den heeft ontkend ooit met de
CDU in Berlijn te willen gaan
regeren, lijkt het vele waarnc
mers niet uitgesloten dat dit
toch zal gebeuren als de CDU
inderdaad de grootste partij
wordt. En dan treedt het me
chanisme in werking dat de
FDP alleen nog maar in Bonn
samenwerkt met de SPD en
in welgeteld nog ÉEN andere
deelstaat: Hessen.
De geschiedenis heeft uitgewe
zen dat de liberalen in Bonn
pas van coalitiepartner wisse
len als dat in de deelstaten
min of meer is voorbereid. Zo
gebeurde het in 1969 en nogal
wat politici achten het niet
uitgesloten dat iets dergelyks
zich volgend jaar. als uitvloei
sel van onder meer Berlyn,
herhaalt. Franz Josef Strauss
zei na de bondsdagverkiezin
gen van oktober vorig jaar.
dat kanselier Helmut
Schmidt een Pyrrhus-
overwinning had behaald. De
CDU CSU van Strauss had
weliswaar zeer veel verloren,
maar de grootste regenngs
party SPD had in tegenstel
ling tot de FDP een slecht re
sultaat geboekt. Een veelvul
dig gestelde vraag in Bonn is
op dit ogenblik of Strauss via
de verkiezingsuitslag in Ber
lijn toch gelyk krygt
