"Heksenjacht niet nodig"
Tien jaar BV
Economie
Extra
Beursweek
Minister
De Ruiter
wijzigt
de wet,
maar...
De gelegenheid
maakt de dief
ZATERDAG 9 MEI 1981
PAGINA 23
Het is 1977. De kersverse
minister-president Van
Agt en zijn mannen
zien zich geconfron
teerd met immense
economische proble
men. De tweede oliecri
sis zorgde voor een ver
snelling in neergaande
zin. Al kort nadat de
nieuwe ploeg bezit
heeft genomen van het
Catshuis worden de
eerste - zwaar bekriti
seerde - maatregelen op
tafel gelegd. Van Agt -
bijgestaan door 'puin
ruimer' Wiegel - pre
senteert het nieuwe
wachtwoord: 'Bestek
'81'. Een ambitieus
plan om de economi
sche problemen te lijf
te gaan.
Een van de politieke 'groentjes'
in het kabinet is de minister
van justitie, de voormalig rec
tor magnificus van de Vrije
Universiteit, dr. J. de Ruiter.
De Ruiter draagt vanaf het
begin van de parlementaire
rit een paar speerpunten
mee. Abortus is er een. Het
grote misbruik van de BV-
vorm een andere. De Ruiter
sluit voor wat beide zaken be
treft zijn vier jaar redelijk
succesvol af. Het abortusont-
werp is - niet tot ieders ge
noegen - aangenomen. En de
bestrijding van het gezwen-
del met de BV-vorm begint
effect te sorteren.
„De aanpak van misbruik van
besloten vennootschappen is
heden ten dage een van de
vrijwel onbetwiste punten in
de Tweede Kamer. De poli
tieke wil tot die aanpak is
zeer sterk aanwezig onder al
le partijen", aldus minister
De Ruiter over de wetsont
werpen die hij bij de Kamer
heeft ingediend.
Bij het complex van ontduikin
gen van belastingen, niet af
dragen van sociale verzeke
ringspremies, en riante ww-
uitkeringen die uitbetaald
werden aan voormalige BV-
directeuren, gaat het om mil
jarden en nog eens miljarden
guldens. Een van de betere
argumenten voor een volks
vertegenwoordiging om
eensgezind de aanpak van
ontduiking te lijf te gaan.
Maar de jurist De Ruiter geeft
nog een andere reden waar
om volgens hem de staat in
actie dient te komen. „Het is
niet alleen maar een kwestie
van geld, maar ook een kwes
tie van moraliteit. Een land
dat hier niet bovenop zit, on
dergraaft zijn eigen rechtsor
de".
De BV-vorm - in 1971 opgericht
als steuntje in de rug voor
met name de kleine onderne
mer - bleek al spoedig uitge
breide mogelijkheden te be
vatten voor ontduiking van
sociale verzekerings- en be
lastingwetten. Voor De Rui
ter betekent dat laatste per se
niet dat de BV-vorm nu maar
de nek omgedraaid moet
worden.
„Het Nederlandse zakenleven
kan niet zonder deze bedrijfs
vorm. Het is van groot belang
voor de handel. En daar eten
we tenslotte allemaal van,
nietwaar? We moeten het
goede gebruik van de BV-
vorm overeind houden en het
slechte afschaffen. Want het
overgrote deel van de ruim
150.000 BV's in Nederland is
bonafide en bevindt zich niet
in de misbruikhoek. Maar het
aantal dat er wel inzit, is te
groot".
U zegt, dat de politieke wil
bestaat om het misbruik te
gen te gaan. De BV-vorm be
staat nu tien jaar. Na enkele
jaren was al duidelijk dat de
ze rechtsvorm grote moge
lijkheden had voor misbruik.
Waarom zijn er nu pas wets
ontwerpen ingediend om
misbruik tegen te gaan?
Waarom heeft het zo lang ge
duurd?
„Een beetje wetgeving duurt
enkele jaren. We hadden al in
1978 de huidige plannen in
grote lijnen op tafel liggen.
De rechtsvorm 'Besloten Ven
nootschap' beleeft dit jaar zijn
tweede lustrum. Een jubileum
dat om meer dan één reden de
moeite waard is om bij stil te
staan. Want: de BV mag zich
verheugen in een razende popu
lariteit en is niet meer weg te
cijferen uit de Nederlandse sa
menleving. Duizenden en nog
eens duizenden middenstan
ders, zakenlieden, artsen, fysio
therapeuten, bouwonderne
mers, handelmaatschappijtjes
en belastingconsulenten ont
dekten hoe fiscaal, juridisch en
sociaal aantrekkelijk het is om
een BV op te richten. En zo ge-
schledde. Nederland telt mo
menteel 160.000 besloten ven
nootschappen.
De besloten vennootschap is een
kind van de Europese Economi
sche Gemeenschap. In 1971
werd de rechtsvorm besloten
vennootschap ingevoerd onder
druk van een EG-richtlijn. De
BV-vorm had ten doel vooral de
kleine ondernemer te ontlasten,
een duwtje in de rug te geven.
De tot dat jaar veel gebruikte
vorm van de naamloze vennoot
schap kreeg een broertje, dat
vele voordelen kende. Waar de
NV vanaf 1971 een publikatie-
plicht kende van de jaarstuk
ken, is de BV daarvan vrijge
steld. Daarnaast is in de BV-
vorm de directeur-werknemer
van het - vaak zijn eigen - be
drijf. En bij al dan niet opzette
lijke faillissementen kan hij dus
recht doen gelden op de sociale
uitkeringen die voor iedere
werknemer gelden.
Behalve de vele omzettingen van
NV's naar BV's ontstond er ech
ter ook een hausse van omzet
tingen van eenmansbedrijven
en firma's. Een jaarlijkse
stroom van aanmeldingen, die
nog steeds toeneemt met zo'n
20.000 per jaar.
Maar alras bleek de BV-vorm tè
goed te werken. De rechtsvorm
werd niet slechts gebruikt door
eerbare Nederlanders, maar ook
ontdekt en innig gekoesterd
door lieden, die het minder
nauw namen met belasting- en
sociale verzekeringsmoraal.
We zagen ons voor de opgave
gesteld met een breed pakket
maatregelen te komen, zodat
er in Nederland een stelsel
zou ontstaan waarmee we de
problemen te lijf konden. Er
moest voor gezorgd worden
voor een preventief - bij voor
baat afschrikkend - pakket
maatregelen en een wetge
vend pakket terwijl we ons
anderzijds ook geplaatst za
gen voor overtredingen van
het strafrecht. Bijvoorbeeld
de vakantiebonnen en valse
facturen. Wat het laatste be
treft: waar wij mee zaten, is
dat de politie en het Open
baar Ministerie op een hoger,
meer specialistisch, kennis
peil gebracht moest worden.
Een zodanig peil dat ze de he
le ondoorzichtelijke admini
stratieve papierwinkel toch
leren doorzien. Dat begint nu
overal van de grond te ko
men. Bij de Centrale Recher
che Inlichtingendienst is on
langs een fraudecentrale in
gericht waar accountants in
dienst zijn. Die kunnen door
het hele land van advies die-
Ook het Openbaar Ministerie
moet zich specialistischer
toerusten. Zo zijn onlangs in
de negentien arrondissemen
ten die Nederland kent zoge
naamde 'fraude-officieren-
van-justitie' aangewezen. Die
moeten zich specialiseren in
het vennootschaps-, onderne-
mings- en sociale verzeke
ringsrecht. Er heerst in
Den Haag over dit onderwerp
tussen de diverse ministeries
een geest van: het moet sa
men, anders lukt het niet. De
bestrijding van malversaties
en ontduikingen heeft hier
hoge prioriteit", aldus de be
windsman.
De mankracht en moeite, die
gestoken worden in het op
lossen van de fraude-zaken
zijn ook, gezien de grote be
dragen waar het om gaat - een
'rendabele investering' vindt
hij.
Een van de preventieve midde
len die de Nederlandse over
heid heeft om het misbruik
van de BV-vorm tegen te
gaan is de zogenaamde ver
klaring van geen bezwaar.
Een door het ministerie van
justitie afgegeven verklaring
die een adspirant-BV-eige-
naar nodig heeft om legaal te
mogen starten. Jaarlijks wor
den zo'n 20.000 verklaringen
van geen bezwaar afgegeven.
Vroeger ging dat betrekkelijk
gemakkelijk en afwijkingen
kwamen niet of nauwelijks
voor. In het jaar 1975 bijvoor
beeld werden slechts tien af
wijzingen genoteerd.
Door Ab Visscher
Enkele jaren geleden werd na
overleg met denotarissen een
vragenlijst in gebruik geno
men, die de adspirant-eige-
naar moet invullen voordat
het groene licht wordt gege
ven. Het zakelijk verleden
van de betrokkene kan op die
manier adequaat worden
doorgelicht.
„Sinds vorig jaar valt er zo
doende een andere tendens
te bespeurenvertelt De
Ruiter. „Nadat de vragenlijst
in gebruik werd genomen, is
het aantal aanvragen duide
lijk gedaald. Wanneer de vra
genlijst op de proppen komt
en er nader wordt geinfor-
meerd, wordt in heel veel ge
vallen de aanvraag niet door
gezet. In 1980 werden er 2000
aanvragen minder ingediend
dan in het jaar daarvoor. Daar
staat tegenover dat de duur
van de behandeling langer
wordt. En dat is wel eens na
delig voor de bonafide aan
vrager", aldus de minister
Het aantal aanvragen daalde
dus, het aantal afwijzingen
steeg bovendien astrono
misch. Een kwart van de aan
vragers kreeg vorig jaar nul
op request of trok zich tij
dens 'de rit' terug.Ook op een
ander terrein wordt het onei
genlijk gebruik van de BV
door de overheid strenger be
streden. Naast oprichting van
een nieuwe BV biedt name
lijk de overname van een zo
genaamde 'lege' BV (een BV
die niet actief is in het han
delsverkeer) ongekende mo
gelijkheden voor mensen
met minder eerlijke bedoe
lingen. Op die wijze kan zo ie
mand eventuele problemen
bij een verklaring van geen
bezwaar omzeilen.
„We gaan ten aanzien van die
lege BV's een verhoogde acti
viteit ontwikkelen om ont
binding te vragen. Daarnaast
staat er een plan op stapel om
de geldigheidsduur van de
verklaring van geen bezwaar
te beperken. Bijvoorbeeld tot
een jaar. Daarmee kun je het
idee van: ik heb nog een paar
lege BV's op de plank staan,
indammen", vertelt De Rui
ter.
In totaal drie wetsontwerpen
moeten het beleid handen en
voeten geven. Er ligt al bij de
Eerste Kamer: het zogenaam
de aannemersontwerp. In de
ze wet krijgt een hoofdaanne
mer de verantwoording opge
legd voor de afdracht van so
ciale premies door onderne
mers die hij heeft ingehuurd
De twee andere wetsontwer
pen liggen bij de Tweede Ka
mer: het wetsontwerp waarin
de bestuurder van de BV ook
persoonlijk aansprakelijk
wordt gesteld voor de af
dracht van belastingen en so
ciale premies. Het laatste ont
werp omvat een uitbreiding
van de bevoegdheden van de
curator, de man die moet zor
gen voor de financiële afwik
keling van de zaken van een
failliet gegaan bedrijf.
Het eerste wetsontwerp - over
de aansprakelijkheid van de
hoofdaannemer - heeft vol
gens De Ruiter een belangrij
ke preventieve werking. „De
hoofdaannemer moet gaan
oppassen met wie hij in zee
gaat. Ik vind dat geen oneer
lijke belasting van de hoofd
aannemer. Hij zit op de totale
aanneemsom. hij ontvangt
het geld. Dan mag je ook een
zekere inspanning verwach
ten".
„Het laatste ontwerp", vertelt
De Ruiter, „geeft de curator
ruimere bevoegdheden. De
curator kan in het nieuwe
ontwerp gedurende een lan
gere tijd nadelige transacties
van kort voor het faillisse
ment terugdraaien en onge
daan maken. Op die manier
kun je opzettelijk gemaakte
hoge schulden, het leeghalen
van BV's, tegengaan Daar
naast kan de curator de be
stuurder persoonlijk aan
sprakelijk stellen. In zijn al
gemeenheid kun je stellen
dat het voor de curator wat
eenvoudiger wordt om bewij
zen te leveren, terwijl ook de
periode waarbinnen hij kan
werken wordt uitgebreid"
Volgens minister De Ruiter
wordt het misbruik alleen al
tegengegaan door de discus
sies rond de wetsontwerpen
en de publikaties daarom
heen. „Maar daarnaast denk
ik, dat we bij wat wc nu doen
behoorlijk vei gaan. We
plaatsen een nogal omvang
rijk geheel om de BV heen.
Als je nog verder gaat tast je
de bruikbaarheid van de BV-
vorm aan. Ik denk dat het
vooralsnog hierbij moet blij
ven", aldus De Ruiter.
Een klein voorbeeld om aan te tonen waarom een BV zo aantrek
kelijk is. Wettelijk gerommel en gesjoemel, zonder dat de sjoe
melaar daarop kan worden aangesproken
Het gaat slecht met Piet Pint. Hij kan de slag met de discount-
slijters niet meer aan Piet wordt daar knap sjagnjnig van, want
die rooie rakkers hebben hem het handel drijven onmogelijk
gemaakt. „Met z'n allen tegen de kleine zelfstandige", roept Pint
altijd wrang op verjaardagspartijtjes Maar Piet heeft een BV
Pint BV. met als eigenaar directeur Piet Pint De eigenaar ziet
de faillissementsbul al hangen Daarom schrijft hij een buiten
gewone aandeelhoudersvergadering uit. In de achterkamer van
de slijterswoning zijn aanwezig: een bevriende boekhouder, die
als notulist optreedt. Piet Pint zelf (goed voor 90 percent van de
aandelen) en mevrouw Pint (houdster van de resterende 10 per
cent).
De agenda vermeldt twee punten. Een: de verhoging van het sala
ris van directeur Piet Pint tot 70.000 gulden per jaar Het tweede
punt is het voorstel tot benoeming van een administratrice voor
een jaarsalaris van 35.000 gulden Voorgedrage n mevrouw Pint,
aandeelhouders Piet Pint en mevrouw Pint gaan akkoord met
dit voorstel.
Voor deze salarisverhoging was Pint knap gierig geweest voor
zichzelf. Hij verdiende maar 37.000 gulden. Daarmee zat hij wel
comfortabel in het ziekenfonds en betaalde hij weinig belasting
en sociale lasten. De onrechtvaardigheid van lage salariëring
wordt nu gladgestreken dank zij de welwillende medewerking
van aandeelhouders Piet Pint en zijn vrouw.
Een aantal maanden later: weer een buitengewone aandeelhou
dersvergadering van Piet BV. „De toekomst voor onze BV ziet
er somber uit. We moeten liquideren voor we op de fles gaan
aldus een sombere directeur Pint. Grootaandeelhouder Piet
Pint is het daar roerend mee eens. De harde beslissing tot ont
slag van directeur Pint wordt fluks genomen. Evenals die voor
het ontslag van administratrice mevrouw Pint.
Bovenstaand voorbeeld, ontleend aan Het Parool, betreft een van
de simpeler vormen van oneigenlijk gebruik van de BV-vorm
Er bestaan talloze andere vormen van misbruik en oneigenlijk
gebruik van de BV-vorm. Ontduiking van belastingen, het niet-
afdragen van sociale premies, vooropgezette faillissementen
Het geheel van de BV-vorm biedt legio mogelijkheden om de
overheid smakken geld door de neus te boren Hoeveel7 Dat
weet niemand precies te vertellen, maar de schattingen lopen
uiteen van 10 tot 20 miljard gulden per jaar.
Hoe het ook zij het werd de overheid in de tweede hcltt van de
jaren 70 te gortig. Speciale fraudeteams werden met de regel
maat van de klok ingesteld en volbrachten hun complexe cn
inspannende arbeid met steeds meer succes.
Complex, want de papierwinkel die een dergelijk onderzoek met
zich meebrengt kan soms net in een aardige vrachtwagen Een
dergelijk onderzoek vergt ook intensieve samenwerking van di
verse instanties, instellingen en overheidsdiensten.
Behalve deze verhoogde activiteiten op strafrechtelijk gebied, is
ook de arbeid in gang gezet om de verfijningswetgeving van de
grond te krijgen. In 1979 werd de oprichting van de BV al min
der aantrekkelijk gemaakt door de hoogte van het vereiste start
kapitaal op te schroeven. Momenteel ligt dat bedrag op 35 000
gulden. De geldgrens blijkt echter nauwelijks een barrière te
zijn voor lieden die kwaad in de zin hebben. Oplossing een trio
van wetten, die het oneigenlijk gebruik van de BV modi
gengaan zonder dat de bonafide ondernemers in hun handelen
worden belemmerd.
Om de schuldeisers een waarborg te bieden voor eventuele schade
is er het wetsontwerp dat de bestuurder persoonlijk aansprake
lijk stelt voor schulden, die na het faillissement van de BV over
blijven.
Om de afdracht van sociale premies te waarborgen, is er het aan
nemerswetsontwerp Dat legt de verantwoordelijkheid voor pre
mie-afdracht bij de hoofdaannemer Deze laatste wordt verant
woordelijk voor de afdracht van de sociale premies door even
tuele onderaannemers. Dit wetsontwerp beoogt ook de koppel
baaspraktijken tegen te gaan en heeft de Tweede Kamer inmid
dels gepasseerd.
Daarnaast ligt er een derde ontwerp bij de Kamer Daarin krijgt de
curator grotere bevoegdheden toebedeeld, zodat ook na een fail
lissement fraudeurs aangepakt kunnen worden.
Tien jaar na invoering van de rechtsvorm BV begint de bestrijding
van het oneigenlijk gebruik goed op gang te komen. Daarbij
gaat het zeker niet om het dichten van zomaar wat mazen in de
wet. Het is de BV-vorm zelf - hoewel ontelbare malen juist ge
bruikt - die door zijn structuur misbruik in de hand Wtlkl en
zelfs stimuleert. Want een oud-Hollands spreekwoord luidt nog
steeds: „De gelegenheid maakt de dief'.
AMSTERDAM - De afgelopen
beursweek heeft voor een be
langrijk deel in het teken ge
staan van de verhoging van
de rente-tarieven in de Ver
enigde Staten en de wederom
aangetrokken koers van de
dollar. Het "Prime-Rate" het
tarief dat de banken aan hun
belangrijkste klanten in reke
ning brengen, steeg met een
vol procent tot 19 percent en
hoop op ontwikkeling in het
tegendeel blijft ijdel. Alge
meen overheerste in Wall
Street de verwachting dat
binnenkort wederom een stij
ging aan de orde zal zijn, om
dat de banken nieuwe maat
regelen in voorbereiding heb
ben ter beperking van de kre
dietverlening.
Een voor Europa zo langzamer
hand rampzalige ontwikke
ling. De in vergelijking met
hier ongekend hoge rente en
het tekort aan investerings
krediet in Amerika heeft een
vlucht van dollars naar het
thuisland tot gevolg: beleg
gen in Amerika is meer dan
ooit aantrekkelijk, maar ver
oorzaakt een krapte op de
Europese kapitaalmarkt die
voor het bedrijfsleven hier
fnuikend kan worden ge
noemd.
Op de beurs van Amsterdam
waren er medio deze week
dan ook speculaties te over
dat Jelle Zijlstra, de presi
dent van de Nederlandsche
Bank, eveneens tot een ver
hoging van het disconto zou
overgaan. Zo'n verhoging
zou te meer noodzakelijk zijn
geweest, als de Westduitse
Centrale Bank daartoe zou
besluiten. Een besluit daar
toe bleef echter uit toen de
Bundesbank afgelopen don
derdagmiddag in vergade
ring bijeen kwam. Dat maak
te een einde aan de specula
ties op het Damrak. Neder
landse rente blijft weliswaar
wat achter lopen op de West
duitse, maar Zijlstra acht dat
verschil kennelijk nog ver
antwoord. Ook Zijlstra is ove
rigens slecht duidelijk, zo
blijkt uit de toelichting op
zijn jaarverslag, waar Ameri
ka met dit beleid op aan
stuurt.
In Nederland worden de pro
blemen er niet minder om.
Deze week ook hier een ver
hoging van de hypotheekren
tetarieven en ook hier aller
minst hoop op verbetering.
Volgende week bij de behan
deling van de Voojaarsnota
in het parlement zal, zo is de
verwachting, minister Van
der Stee laten weten dat het
Maar met de verkiezingen cn
de kabinetsformatie in het
vooruitzicht, mag een gepas
te bezuinigingsoperatie dit
jaar worden uitgesloten en
blijft de spanning op de kapi
taalmarkt waar overheid en
bedrijven vechten om krediet
voorlopig voortduren.
De handel op de Amsterdamse
beurs droeg van dit alles dui
delijk de sporen Met name
de obligaticmarkt was de af
gelopen week in Amsterdam
afwachtend cn dat had alles
te maken met de vermoedt
lijke aankondiging van weer
een nieuwe staatslenemng.
komende woensdag Belang
rijke verschuivingen in alge
mene zin, worden overigens
voor 26 mei niet verwacht.
sprake van verlies De Mid-
denstandsbank verloor de
eerste vier dagen ƒ5.50. de
Westland-Utrr. m Kijrpo
theekbank leverde een soort
gelijk bedrag in en de ABN
kwam zelfs dertien gulden la
ger uit. Een enkele uitzonde
ring maakte Ahold. F.: I
NDU en hel I - BgÜlgfond
Rolinco
Op de laatste beursdag werd de
neergang nadrukkelijk zicht
baar, in vrijwel alle sectoren
van de beurs werd ten. in
prijsgegeven Meest opval
lend. was, zoals te verwach
ten viel, de reacie op de giste
ren gepubliceerde cijfers van
het staalconcern Estcl (Hoog
ovens -Hoi Si'hl Het bekend
gemaakte verlies van bijna
een kwart miljard gulden m
het eerste kwartaal van dit
j.i.ir. word door de beu
vankelijk afgestraft met een
daling tot de laagste pnjs van
zeventien gulden later op de
dag door een licht herstel ge
volgd. maar Hoogvcns bleef
zwak in de markt
Hoofdstuk apart vormen de
laatste weken de uitgevers en
dan met name de kranten-di-
visics. De Telegraaf sloot gis
teren de rb met de verwach
ting dat ook daar de resulta
ten gaan teruglopen De te
ruglopende advertentieop
brengsten hopen de dagbla
duitgevers. /o werd donder
dag duidelijk, voor een deel
op te vangen via een verho
ging van de abonncmenst-
Prijs
Uit het ook deze week beschik
baar gekomen oversk hl van
de Amsterdamse beurs over
de maand april, blijkt d..t d|
omzetten op een hoog peil
zijn gebleven, maar dat de ge
middelde dagomzet toch wat
lager lag dan in de vorige (re
cord) maand. De grootste om
zet werd behaald door Konin-
lijkc Olie met 275 miljoen, ge
volgd door KLM met 169,6
miljoen. Op de obligatie-
markt was oen scherpe dj
ling aan de orde van 3 549.9
miljoen tot 2 434,7 miljoen
