|9e
mensen niet hard
genoeg zijn...'
Ombudsman Bom:
„Die kritiek
komt telkens
van één kant"
ZATERDAG 9 MEI 1981
EXTRA
PAGINA 21
HILVERSUM - Frits
Bom. Een beladen
naam, niet alleen in de
letterlijke zin van het
woord. De laatste tijd
lijkt VARA's Ombuds
man zijn eigen slacht
offer te worden. De
man die met schijn
baar onuitputtelijke
energie doorgaat om
misstanden in deze
maatschappij aan de
kaak te stellen staat
op zijn beurt steeds
meer bloot aan kritiek.
Van de publieke opinie
die overhelt naar on
sympathieke gevoe
lens; Bom's verschij
ning schijnt irritaties
op te wekken. (Sekte
jager, zo wordt hij op
het moment genoemd.
Of: 'stuitend agres
sief».
Maar zeker ook van de
organisaties die hij
aanvalt Leading
Succesfiil People; de
Scientology Church -
en die terugslaan mid
dels het aanspannen
van korte gedingen,
/.onder al te veel suc
ces tot nog toe.
Succes dat deze Om
budsman de vierde
in de reeks wel ten
deel valt. Vier miljoen
kijkers per uitzending.
Veertigduizend brie
ven per jaar. Een
waardering van 7.5;
geen slechte score
voor een informatief
programma.
Doch vrolijk klinkt al
leen het melodietje dat
aan de uitzending
vooraf gaat.
N
Opluchting
na winst
in korte
gedingen
En maar een klein percenta
ge van de brieven is echt op
losbaar. Het iin veel liuisvee-
tingsmocihjkheden, uitke-
nngsproblemen, volksge
zondheidszaken. En het dra
matische van al die proble
men is dat ze op ons bureau
komen, dat de briefschrijvers
zich niet tot de politiek wen
den. Wij zijn vaak de laatste
strohalm, in de politiek heb
ben mensen geen enkel ver
trouwen."
Makkelijker
"Marcel van Dam (de eerste
Ombudsman, red had het
tien jaar geleden heel wat
makkelijker dan wy. Tóen
viel er nog wat binnen te ha
len aan regelingen en wetten.
Het parlement was makkelij
ker te beïnvloeden dan nu. Er
keken ook veel meer mensen
naar de tv. dat ding was toen
veel imponerender. Nee. Van
Dam was de nationale held.
Nii moet je je doel toch langs
andere wegen bereiken. Poli
tici op hun verantwoordelijk
heden wijzen. En als je dan
volstaat met hoor-en-weder-
hoor kóm je er niet"
Ietwat triomfantelijk zegt Bom
te weten waar hij over praat
Hij heeft zijn proletarische
achtergrond nooit onder
stoelen of banken gestoken.
"Nee. ik ga er niet prat op.
Maar ik ben er wel trots op.
Die tijd bepaalt m'n denken
en doen. En ik weet wat het is
om 's middags om vijf uur ge
broken, met pijn in je rug
thuis te komen."
Schier in tegenstelling met dat
bei m I snn toekomst, dn- ge
beiteld lijkt. Voorgangers
van Bom kwamen terecht in
de Tweede Kamer (Van
Dam), in een burgemeesters-
functie. (Ouwerkerk). in het
Europe»-;, Parlement (Van
Minnen). En Fnts Bom
straks?
"Ik heb geen enkele ambitie in
die richting Ik heb zo weinig
ambitie dat ik weet zeker
nooit in de politiek te gaan.
Een carrière-lijn uitzetten,
daar doe ik niet aan Voorlo
pig zie ik me hier nog wel zit
ten Echt frustrerend werk is
het niet. wel slopend. Daar
om ook heb ik vorig jaar afge
zien van het programma de
kinder-Ombudsman. Alles
was in kannen en kruiken
toen ik ermee ben gekapt
Want uit de eerste lichting
brieven van kinderen sprak
zoveel ellende. Allemaal kin
deren met gescheiden ouders
over de problemen die uit die
scheidingen voortvloeien.
Dramatisrh. zoals ze worden
uitgespeeld Ik kon er niet te
gen Heb gezegd dat een an
der dat maar moet doen. Ik
ben aan het eind van m'n
kunnen."
"Welnee, die kritiek komt tel
kens van één kant. Van een
kleine, elitaire groep vakge
noten. Zo'n Jan Blokker van
de VPRO bijvoorbeeld, die
heeft doodgewoon de pest
aan me. Omdat ik erin slaag
de massa te bereiken en hij
niet. En Blokker is toevallig
ook adjunct-hoofdredacteur
van de Volkskrant, die echt
een hetze tegen ons voert.
Maar mijn presentatie discu
tabel? Welnee, de mensen
vinden het prachtig. Het kan
ze niet hard genoeg zijn. En
ergernis kun je voorkomen
door niet te lang te blijven
doorzeuren over één onder
werp. We blijven vasthouden
en op een zaak terugkomen,
dat is onze kracht. Maar daar
naast brengen we telkens
nieuwe onderwerpen. En
dan, het waarderingscijfer is
toch hoog? Nee. de VARA
hecht aan die cijfers inder
daad geen belang, maar wij
bij De Ombudsman wel. Wij
vinden dat cijfer buitenge
woon belangrijk. Je bent er
toch van afhankelijk - ook
wat je maatschappelijke
macht betreft. Als mensen
met De Ombudsman dreigen
heeft dat nu effect. Drie jaar
geleden nog niet. Toen be
gonnen we met een kijk
dichtheid van 8 (een krappe
miljoen kijkers) en een waar
deringscijfer van 7.0. Nu kij
ken er vier miljoen mensen
die het programma met een
7.5 waarderen. En dat is voor
een informatief programma
als het onze echt hoog."
Wapenen
Bom mag zich verre houden
van kritiek en deze zelfs ont
kennen; zich ertegen wape
nen doet hij wel degelijk. Zo
als tegen het verwijt dat zijn
houding een volstrekte onwil
uitademt om het probleem,
de klacht, van twee kanten te
bekijken. De figuur van de
man die incidenten tot hoofd
zaken maakt; ze uit een ver
band rukt, ter meerdere eer
en glorie van zichzelf op
blaast. Bom geeft ruiterlijk
toe lang niet altijd objectief te
werk te gaan. "Ik kies in prin
cipe partij voor het slachtof
fer, nou ja, slachtoffer. Hoor
en wederhoor wordt wel toe
gepast. Maar dan op ónze ma
nier; op die punten die rele
vant zijn. Ik voel er helemaal
niets voor om in het program
ma autoriteiten breed uitge
meten aan het woord te laten.
Als we een klager hebben, en
dat is niet zo moeilijk met
40.000 brieven per jaar, stu
ren we de tegenpartij door
gaans een aangetekende
brief. Geen vriendelijke brief
hoor, er staan de meest bruta
le en indringende vragen in.
En in zo'n brief stellen we be
reid te zijn de antwoorden op
die vragen in de uitzending te
verwerken. Je moet ze een
kans geven om te reageren
maar ik heb gewoon geen zin
in de traditionele vorm van
commentaar vragen."
Sterilisatie
- De Leidse gynaecoloog prof.
Van Hall beweerde anders
met de sterilisatie-zaak on
danks verschillende pogingen
geen enkele kans voor een
weerwoord te hebben gehad
"Onzin, dat heeft tyj wel. Per
slot van rekening ben ik met
hem in discussie gegaan in de
Alles is Anders-show van
Aad van den Heuvel. Maar
wat het met die man was: hij
wilde zich niet verdedigen op
die punten die van belang
waren. Hij bleef maar zeuren
over Amerikaanse cijfers
waaruit bleek dat de kans op
mislukkingen bij sterilisaties
zeer gering waren. En wij
stelden juist dat de cijfers
hier in Nederland niet deug
den. Wat hebben we' don aan
Amerikaans materiaal9"
Overigens steekt hij het niet
onder stoelen of banken trots
te zijn op de 'sterilisatie
zaak'. De door hem aangedra
gen beschuldigingen (kans
op het mislukken van de ope
ratie; soms slechte voorlich
ting door artsen; contracten
die aansprakelijkheid van de
arts uitsloten) kunnen nu,
een jaar later, goeddeels van
tafel worden geveegd. "Er
wordt in Nederland geen
vrouw meer gesteriliseerd
die de risico's niet kent" weet
Bom "De tijd dat er werd be
weerd dat een sterilisatie
honderd procent veilig was is
voorbij En bovendien, pro
fessor Haspels vroeg me vori
ge week nog een lezing te wil
len geven. Over de voorlich
tmg aan patiënten en/o. Nou
dan zeg ik we hebben ge
scóórd
Dankbaar
een onderwerp
dankbaar terug
kijken. Evenals trouwens op
dat van de Scientology
Church. We hebben wat ge
dóén. Het is er duideliik veel
minder druk". Bom zegt het
spottend.
"Ja goed, ze draaien nog steeds.
Maar daaraan moet de wetge
ving iets doen - niet wij. Het
is een taak voor de Subcom
missie Sekten om ze lam te
leggen. Maar die hele com
missie is een lachertje. Sta
pels brieven en ander mate
riaal hebben we over de be
weging, maar denk maar niet
dat de commissie zich komt
onenteren. Ondanks ons aan
dringen. En dat zijn de men
sen die zaken wettelijk moe
ten veranderen Zaken waar
over ze vooraf gegevens moe
ten verzamelen Ze zouden in
februari al klaar zijn, maar
zijn tot nog toe niet verder ge
komen dan de uitspraak dat
ze zich 'internationaal gaan
orienteren
Fnts Bom gelooft niet (meer)
dat De Ombudsman, het wa
pen tv ten spijt, in staat is om
fundamentele misstanden in
de wet(geving) aan te pak
ken. Het afhandelen van
40 000 brieven per jaar noemt
hij in dit verband ook kort
'een probleem' "Veel zaken
zijn echt onoplosbaar Dat
moet je de briefschrijvers
dan ook eerlijk meedelen
Dat is niet prettig De groot
ste bulk gaat door naar de
stichting De Ombudsman.
De zekerheid die hij tentoonstelde ten spijt haalde
Frits Bom (37) toch opgelucht adem toen hij de uit
slag van het kort geding van de LSP, Leading Suc-
cesful People, aanhoorde. Want: "Het is echt heel
belangrijk dat we dit proces hebben gewonnen.
Moet je je voorstellen wat er gebeurd was als we de
uitlatingen over de LSP hadden moeten terugne
men. Dat was voor een heleboel andere, kleinere
organisaties die door ons aan de kaak zijn gesteld
aanleiding geweest om het óók te proberen. En in
ons werk was een achterstand van zeker een half
jaar gekomen, want de voorbereiding van zo'n pro
ces vreet tijd."
Bom en zijn team mogen dan onbekommerd doorgaan met het
beschuldigen van de LSP, de organisatie zelf kan dat ook. Ster
ker: de LSP, die zegt mensen op weg te helpen naar een succes
volle carrière, gaat het voor de wind. Zij werven zelfs met de
schriftelijke verklaring van Bastiaans dat het zo'n vaart niet
loopt met de LSP. Bom zegt het zonder enige uiterlijke vorm
van ingehouden woede. Openlijk woedend was hij wel op de
Leidse professor Bastiaans die enkele weken terug zou hebben
beaamd dat de LSP wel degelijk een gevaarlijke, indoctrineren-
de organisatie is. Later trok hij die verklaring weer in; beweerde
hij dat zijn woorden waren verdraaid.
Bom daarover: "Dat hij zijn verklaring introk hoorden we pas
tijdens de rechtszitting. Ik was sprakeloos. Begreep niet hoe die
man dat kon doen, terwijl de bewijzen dat hij de LSP wel dege
lijk schadelijk vond zo duidelijk aantoonbaar zijn door een inter
view dat heel Nederland kon zien. Nee, met zo'n man doe ik
geen zaken meer. We hebben hem vóór het interview alle gege
vens in handen gegeven. Hij wist dus wel degelijk wat de LSP
was. In het interview zelf is niet geknipt. Voor ons doen was het
heel lang. Na de uitzending schrok de LSP zich rot. De organisa
tie heeft mij toen een telegram gestuurd waarin ze beloofde op te
houden met die cursussen als Bastiaans haar persoonlijk zou
laten weten ze schadelijk te vinden".
'Toen ik hem dat voorlegde
krabbelde hij terug want 'hij
sprak niet met illegalen', het
moest maar via het ministerie
lopen. In de rechtszaal werd
me duidelijk dat Bastiaans
wel degelijk met de LSP con
tact heeft gehad. Maar laat
maar. Pas als de LSP weer
een proces begint, en dat is
niet uitgesloten, komen we
op de kwestie-Bastiaans te
rug. Natrappen heeft nu geen
Bom legt een woelige, onrustige
manier van praten aan de
dag. Het gaat gepaard met
veel handgebaren, het maken
van vuisten of juist met de
voot gêvouwde handen. Even
zogoed lijkt hij maar beperkt
onder de indruk van alle kri
tiek die over zijn hoofd wordt
gestrooidhij ontkent boven
dien dat zijn kijkpubliek zijn
programma en wijze van pre
senteren bekritiseert.
