Hoe 'brompot'
witje' werd
Maak zelf een
kruisvlieger
hA
Het Rutgershuis en
hoe vooizichtig de
egeltjes het doen...
J
J
n
n
n
n
L
u
u
u
Vmchten-
salade
met een goed voorbehoedmiddel dus
buro's voor seksualiteit en voorbehoeding
telefoon070 -45 46 O O
ATERDAG 25 APRIL 1981
Redactie: Anneloes
Timmerije.
Bijdragen van Moni
que Uiterwaal.
K) Reacties naar: Klep
perdoos, Postbus 54,
2300 AB, Leiden.
,n daar gingen ze dan. netjes ach
ter elkaar, op weg naar het hol
letje van Brompot. Brompot had
niets in de gaten, natuurlijk met.
hij lag heerlijk te slapen! maar
niet voor lang. want opeens-
...boem! boem! boem! Er wer op
de deur gebonst.
Brompot doe open. of we rammen
je deur!". "Hè, wat?" Verschrikt
sprong hij z'n bed uit. "Open
doen!".
Kwaad rukte Brompot de deur
open. Wat zijn dat voor manieren
om een muis zo uit zijn slaap te
halen!". Boos keek hij Lang
staart aan. "We hebben genoeg
van jouw rare gedoe met die tor
retjes. en van je eeuwige gemop
per. En daarom zeggen we nu:
als je voor de zon opgaat niet ver
dwenen bent, zullen we je wegja
gen. Eén. twéé, drié, mars!" En
alle muizen marcheerden weg.
/erslagen ging Brompot op z'n
bed zitten. Wat moest hij nu? Er
zat niet anders op dan te vertrek
ken. Hij keek zijn kamer eens
rond. Wat gebeurde er nu met
zijn meubeltjes? De kast, de ta
fel, drie stoelen, zijn bed, hij kon
ze moeilijk meezeulen! Maar..o-
peens kreeg hij een prachtig
plan. Vlug ging hij aan de slag.
Weetje wat hij deed? Hij brak al
zijn meubels af (behalve de stoel-
I tjes) en maakte met het hout er
van een grote trekkar. Daar laad
de hij al zijn spulletjes op, en wat
klein was ging in de koffers. Die
kon hij er dan ook in leggen. Zie
zo, de stoelen er bovenop en hij
kon vertrekken. Maar hoe zou hij
nu gaan? Alvast niet door de
deur. Al die blikken van de mui
zen zou hij vast niet kunnen ver
dragen. En dan woorden als:
"Blij dat ie opstapt, en tot nooit
meer ziens!
Nee hoor, dat nooit. Hij zou wel
een achteruitgang knagen. Zo
gezegd, zo gedaan. Nu stond hij
in de winkel. Niemand te zien.
Hè gelukkig. Nog één keer keek
hij spijtig zijn kamertje in. Bah!
Die snertmuizen ook. Waarom
mocht hij niet in zijn eigen, war
me holletje blijven wonen? Mis
schien vond hij straks helemaal
geen eten....en wat zou het koud
zijn. Vlug pinkte hij een traanje
weg. Nee hoor, hij was flink, en
trok zich er niets van aan. O, zo!.
(Volgende keer verder).
CILLEKE MARKSLAG
Een vlieger bestaat uit een geraam
te van hout. bespannen met
touw, dat met papier wordt be
plakt. Voor het geraamte kun je
In het Betuwse plaatsje
Asch werd dit veulentje
geboren. Voorlopig blijft
hij nog even in de warme
stal, totdat hij sterk ge
noeg is om naar buiten te
gaan.
latjes gebruiken van de zachte
houtsoorten (de harde splijten en
breken te vlug).
Het touw moet stevig zijn. IJzerga
ren kan ook! Het geraamte kun je
beplakken met vieger- og pakpa
pier. Vóór het beplakken versier
je het papier met plak- of schil
derwerk.
Gewone of
kruisvlieger
De lengtelat van de vlieger wordt
60 cm lang en de brecdtelat 48
cm. Sla met een spijkertje de
breedtelat op de langtelat op 12
cm van de bovenkant van de
lengtelat (zie tek. 1). Probeer nu
of het kruis in evenwicht hangt
dooreen stuk touw bovenaan het
kruis en onderaan de lat te bin
den en laat het kruis aan het
touw hangen (zie tek. 2). De
vlieger moet nu horizontaal blij
ven hangen. Wat moetje nu doen
als de vlieger niet in evenwicht
hangt? Verplaats dan het dwars-
latje of snij iets af van de zwaar
ste kant.
In evenwicht
Is de vlieger in evenwicht dan bind
je nog een stuk een touw om het
kruis (zie tek. 3). Nu snij je eerst
met een scherp zakmes kleine in
kepingen in de uitinden van de
latten. In één van de inkepingen
sla je een spijkertje waar het
touw aan vastgeknoopt wordt.
Als je het koord er omhpcn
spant, let dan goed op dat de
dwarslat haaks op de lengtelat
blijft liggen, (zie tek. 3)
Papier
Leg nu het geraamte om het papier
en teken langs het touw met pot
lood de omtrek af (zie tek. 4).
Knip nu het papier 5 cm breder
langs de omtrek uit. Vouw de
randen om het touw heen, vouw
het dan terug, smeer de rand in
met plaksel en plak de rand vast.
Voor de stevigheid plak je op de
hoeken nog een extra stukje pa
pier (zie tek. 4a en 5a).
Toom en staart
De toom, waarmee je de vlieger in
bedwang kunt houden, wordt bij
het kruis en onderaan de lengte
lat vastgemaakt (zie tek. 5). De
toom moet zo groot zijn dat de
hoek precies op het einde van de
dwarslat komt (zie tek. 5b). Aan
de toom zit nog een lus waar je
met een houtje het vliegertouw
vast kunt maken, (zie tek. 5c).
De staart wordt gehangen aan een
lus, die je onder aan de lat
knoopt. Maak de staart flink
lang. Onderaan moet hij het
zwaarst zijn. Rol het vliegertouw
op een stok, knoop het begin van
het touw eerst vast aan een stok.
Als de vlieger niet omhoog wil, dan
is hij te zwaar; slaat hij om, dan is
hij te licht.
Wat heb je nodig: 2 bananen. 3
appels. 3 sinaasappels, sap
van een halve citroen, suiker
of honing en half ons hazel
noten.
Wat moet je doen:
Schil de bananen en snijd ze
in plakjes.
Schil dc sinaasappels en snijd
de partjes in stukjes, pitten er
uit halen.
Schil de appels, klokhuizen er
uit halen en de appels in klei
ne stukjes snijden.
Doe de vruchten in een schaal
en besprenkel ze met het ci
troensap, dan worden de ap
pels en de bananen niet
bruin. Bovendien geeft ci
troensap een frisse smaak
aan het slaatje.
Strooi er als je wilt een klein
beetje suiker overheen. Laat
dat even intrekken.
Je kunt ook andere vruchten
gebruiken voor deze salade,
bijvoorbeeld meloen, perzi
ken. abrikozen, druiven,
aardbeien of frambozen. De
meeste van deze vruchten
kun je pas in de zomermaan
den krijgen. Met blikvruch-
ten, ananas, mandarijntjes of
peren kun je het ook maken
LEIDEN - De Rutgers stichting heeft door het hele land huizen waar iedereen
terecht kan voor hulp bij geboorteregeling en seksualiteitsproblemen. Ook
wordt er in de Rutgershuizen voorlichting en informatie verstrekt over seksua
liteit.
De Rutgershuizen zijn genoemd naar de arts Johannes Rutgers die een van de
bekendste voorvechters van geboorteregeling was. Hij zette zich vooral in voor
de sociaal zwakkeren. De Rutgers stichting is zo'n tien jaar geleden afgesplitst
van de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming (NVSH). Binnen het
bestuur van die vereniging was onenigheid ontstaan over groepssex. Een aantal
leden vond dat te ver gaan en richtte een eigen stichting op, de Rutgers stich
ting. Voordeel was dat de stichting voor zestig procent gesubsidieerd kon wor
den door het ministerie van crm.
De Rutgers stichting zou zich vooral gaan bezig houden met voorbehoedsmidde
len. De NVSH is tegenwoordig meer geènt op de seksualiteit op zich. Wel is er
nog een stevige band tussen Rutgers stichting en NVSH. Er is onderling overleg
en voorbehoedsmiddelen die het Rutgershuis verstrekt worden via de NVSH
ingekocht.
In Leiden is er een Rutgershuis aan de Papengracht. Daar werken drie receptio
nistes, twee verpleegkundigen, twee mannelijke en drie vrouwelijke artsen.
Elke dag houdt het Rutgershuis twee uur spreekuur, waarvoor je een afspraak
kunt maken. Ook is het mogelijk om zonder afspraak binnen te lopen, maar de
wachttijd zal dan wat langer zijn. Een avond is speciaal gereserveerd voor
gesprekken over seksualiteitsproblemen. Een bezoek aan het Rutgershuis moet
je wel zelf betalen. Een consult kost 23,50 gulden, voor jongeren geldt het specia
le tarief van 7,50 gulden. Verstrekte voorbehoedsmiddelen worden wel door het
ziekenfonds vergoed.
Het is ook mogelijk om, bijvoorbeeld met je klas, een bezoek te brengen aan het
Rutgershuis. Er wordt dan voorlichting gegeven over voorbehoedsmiddelen en
het reilen en zeilen van een Rutgershuis. Weten alle jongeren tegenwoordig
vaak wel "waar de kinderen vandaan komen", in de praktijk blijken de meeste
jonge mensen nog heel wat problemen te hebben bij seksuele contacten.
LEIDEN - Op het eerste gezicht
zou je niet vermoeden dat het
pand Papengracht 26 dienst doet
als Rutgershuis. Slechts een klei
ne aanduiding 'Rutgersstichting'
en een affiche achter een van de
ramen verraden de identiteit van
het herenhuis. Eenmaal binnen,
en in de wachtkamer, is er geen
twijfel meer mogelijk. Dc muren
zijn volgehangen met affiches
over onder meer de pil, ge
slachtsziekte en "wij egeltjes
doen het heel voorzichtig".
Bureauleidster Elly de Haas en
verpleegkundige Fredrick
Tjerks nemen rustig de tijd om
iets te vertellen over het reilen en
zeilen van een Rutgershuis. De
vrouwelijke arts kan nog niet
aanwezig zijn. Zij wordt op het
moment geraadpleegd door een
meisje, dat voor de (zelfverze
kerdheid ook haar twee vrien
dinnen maar heeft meegenomen.
Het echtpaar in de wachtkamer
zal dus nog even moeten wach
ten, "maar ze moeten maar den
ken: we nemen voor iederéén de
tijd".
Het Leidse Rutgershuis heeft over
klandizie niet te klagen. Loopt
landelijk de belangstelling voor
de Rutgershuizen wat terug, in
Leiden is daar niets van te mer
ken. Dat is niet zo verwonderlijk
wanneer je bedenkt dat Leiden
een universiteitsstad is, en meer
dan de helft van het aantal bezoe
kers zijn nog steeds jongeren tot
zo'n 25 jaar. Daaronder zijn dus
flink wat studenten. Maar ook
meisjes die de 'universiteitsleef-
tijd' nog lang niet hebben be
reikt. maken echter gebruik van
het Rutgershuis.
Elly de Haas: "Je kunt wel stellen
dat meisjes hier vanaf vijftien
jaar al om de pil komen vragen.
Soms zitten er ook wel kinderen
tussen van dertien, veertien jaar.
Erg jong ja. en we praten ook wel
met die meisjes. Ik zou het ook
niet toejuichen als het mijn eigen
dochter was. Maar eigenlijk heb
ben wij ons daar helemaal niet
mee te bemoeien". Fredriek
Tjerks vult aan: "Je kunt beter
de pil geven dan dat zo'n meisje
later in verwachting raakt. Als ze
hier komen kun je er wel vanuit
gaan dat ze al een keer met een
jongen naar bed zijn geweest, en
dan hoop je maar dat zo'n kind
niet al in verwachting is. In de
regio heb je nog steeds dokters
die pertinent hulp weigeren bij
doorverwijzing voor een abortus.
Daarom geven we wel hulp,
maar we zeggen er altijd bij: ge
bruik ook je verstand".
Hoe komt het dat jonge mensen
steeds jonger een voorbehoed
middel gaan gebruiken? Elly de
Haas: "In elke schoolagenda -
staat tegenwoordig onze adver
tentie. Ik geloof echter niet dat
jongeren tegenwoordig eerder
toe zijn aan seksueel contact.
Vroeger gebeurde het ook, maar
dan veel stiekemer en boven
dien, als het meisje in verwach
ting raakte, dan werd er ge
trouwd. Ook is er tegenwoordig
meer gelegenheid voor. Ouders
werken vaak alletwee en de op
vattingen over sex zijn natuurlijk
veranderd". Hoewel, er móét ook
nog een heleboel veranderen.
Zowel Elly de Haas als Fredriek
Tjerks denken dat er over het on
derwerp sex nog helemaal niet
zo makkelijk wordt gedacht als
altijd wel wordt geroepen. "Er
zijn Leidse studentes die niet
hier maar in Den Haag naar het
Rutgershuis gaan. Dan zijn ze
bang dat ze hier mede-studen
ten tegenkomen. Er zijn nog een
hoop mensen die een heleboel
schroom moeten overwinnen
voor ze hier binnenstappen".
Er zijn tal van redenen waarom
mensen voor een voorbehoed
middel naar het Rutgershuis
stappen in plaats van naar hun
eigen huisarts te gaan. Elly de-
Haas en Fredriek Tjerks denken
niet dat het per se aan de instel
ling van de huisarts hoeft te lig
gen. Soms hebben mensen best
een goed contact met de huis
arts, maar vinden niet dat ze met
seksuele problemen bij hem aan
kunnen komen. Als je naar ten
Rutgershuis gaat hoeft niemand
het te weten, het is anoniemer.
Bij jongeren speelt mee dat ze
bang zijn dat de ouders erachter
komen. De huisarts behandelt
het hele gezin en hoewel hij niets
még zeggen, zijn veel jonge meis
jes daar toch bang voor. Boven
dien. particulier verzekerden
krijgen de rekening thuis en dan
zullen ouders toch vragen waar
om hun dochter naar de dokter is
geweest".
Diezelfde angst is er ook de reden
van dat het donderdagavond--
spreekuur erg druk is. Meisjes
gebruiken de koopavond dan als
alibi voor hun bezoek aan het
Rutgershuis. Fredriek Tjerks:
"Het is jammer dat zoiets nodig
is. Ik vind zelf dat je als ouders
ook contact moet houden met
het seksuele leven van je kinde
ren". Komt het toch uit, bijvoor
beeld omdat de ouders het af
spraakkaartje in de agenda van
hun dochter vinden, dan zal het
Rutgershuis hen niet wij/er ma
ken dan ze zijn. "Wij vinden niet
dat we moeten vertellen of een
meisje hier wel of niet komt. Dat
is een zaak tussen de ouders en
hun dochter waar ze zelf over
zullen moeten praten".
Ongemerkt hebben we het steeds
over "zij", "meisjes" en "doch
ter". Komen er geen jongens bij
het Rutgershuis? "Bij gesprek
ken over problemen in een sek
suele relatie natuurlijk wel. Ook
komen de jongen soms wel mee
voor een voorbehoedmiddel.
Maar dat is eerder uitzondering
dan regelmaat. Het is opvallend
dat een jongen wel komt wan
neer het eenmaal te laat is, voor
de 'morning-aflerpil' voor zijn
vriendin of bij geslachtsziekte.
Het ligt er maar net aan hoe groot
het verantwoordelijkheidsgevoel
van zo'n jongen is Wij zpg^. n al
tijd: neem je vriend toch mee of
laat hem ook de helft betalen, hg
heeft er toch ook plezier van?"
Wat Fredriek Tjerks en Elly de
Haas een beetje dwars zit, is het
Rutgershuizen
tot 18 jaar. jongerentariet (7.50
stempel dat het Rutgershuis
vaak knjgt opgeplakt "Sommi
ge mensen denken bg het woord
Rutgershuis minstens aan een
abortuskliniek of zoiets Dat is
beslist ten onrechte, wij zijn er
juist om een abortus te voorko
men. Er komen hier wel meisjes
en vrouwen die ongewenst zwan
ger zijn en die we dan doorver
wijzen naar een kliniek Maar dat
is beslist niet dc hoofdmoot.
Over het algemeen kun je zeggen
dat geen probleem ons te gek is"
CONNY SMITS
