OPEC-olie of Russisch gas
öf de hond, öf de kat bijt
ECTto' a
De vergeten
herkapitalisatie
Economie
Extra
Be
ursweek
Belastingen
ZATERDAG 25 APRIL 1981
PAGINA 19
Mr. Gerrit Wagner, ex-president-direetcur van Shell is door het
ministerie van economische zaken belast met de leiding van
de onderhandelingen over de komst van Russisch aardgas
naar Nederland. In het Westsiberische schiereiland Yamai is
een winbare voorraad van ten minste veertig miljard kubie
ke meter aardgas aangetroffen. De Sowjet-Unie wil graag
verkopen, Europa is geïnteresseerd, niet alleen in het gas,
maar ook in de orders die Moskou te vergeven heeft om het
gas uit de grond te krijgen en naar de kopers te vervoeren. De
onderhandelingen verlopen echter uiterst traag, zo meldt
Wagner. De financiering komt moeilijk rond. Los daarvan
zijn er tal van politieke problemen, want grote broer Ameri
ka is de hele levering een doorn in het oog.
"Herkapitalisatic" is een voor buitenstaanders wat moeilijk be
grip. Datgene wat het woord behelst, is niet eenvoudig te om
schrijven en de fiscale gevolgen zijn voor de leek ook niet één
twee-drie te doorgronden. Toch betreft het een onderwerp,
waarmee duidelijke belastingvoordelen zijn te behalen. Vandaar
de volgende uiteenzetting voor geïnteresseerden.
Als een B.V. of een N. V. goede winsten behaalt, zullen de aandelen
steeds "vetter", steeds méér waard worden. De nettowinsten (na
aftrek van vennootschapsbelasting dus) worden, nadat er divi
dend is uitgekeerd, in de vennootschap opgepot. Bij vele beslo
ten vennootschappen (familie B V.-en) worden in het geheel
geen dividenden uitgekeerd, omdat dan de gevreesde dubbele
belastingheffing wordt opgeroepen Over de winst van de B V.
wordt eerst vennootschapsbelasting betaald en van het restant
valt het uitgekeerd dividend nog eens onder de inkomstenbelas
ting. Aldus is er een nog slechtere fiscale positie ontstaan dan in
de periode waarin er nog een eenmanszaak of firma en geen B.V.
bestond. En de B.V. werd juist opgericht om de belastingdruk te
matigen. Daarom houden dergelijke B V.-en hun winsten maar
in. keren dus geen dividend uit en beperken de belastingheffing
tot de vennootschapsbelasting over de winst van de B V. en
inkomstenbelasting over het (van de B.V.-winst aftrekbare) sala
ris. Dergelijke B.V.-en komen voor een fiscale herkapitalisatie
tegen het aantrekkelijk-lage tarief van 20*1 niet in aanmerking,
omdat ze een anti-fiscale dividend-politiek voeren.
Bij een herkapitalisatie worden de opgepotte reserves omgezet in
aandelenkapitaal. Indien men dat op normale wijze, door uitgif
te van bonusaandelen, doet. is de nominale waarde belast naar
het hoge progressieve tarief. Zo aan een aantal voorwaarden
wordt voldaan, kunnen de aandelen echter worden uitgegeven
tegen een heffing van 207r. Dat percentage is ook van toepassing
op de aanvullende uitkering in contanten.
Dat werkt als volgt:
in bezit is 1 aandeel van nominaal f 1 000.—
de herkapitalisatie is 1007c f 1.000,-
Men bezit dan nominaal f 2.000,—
Om de belasting te voldoen mag 257c van het
herkapitalisatie-dividend in contanten
worden uitgekeerd f 250,—
Af: inkomstenbelasting (gelijk aan de
in te houden dividendbelasting)
207c van f 1.250,- (f 1.000,- aandelen
f 250,— in contanten) f 250,—
resteert nihil
De B.V. mag dus, met toepassing van de faciliteit, ook de door
de uitreiking van de aandelen opgeroepen belasting, aan de aan
deelhouder in contanten ter beschikking stellen.
door J. Booij
belastingadviseur
De hoogte van het aandelenkapitaal is van groot belang bij ver
koop van de aandelen, inkoop van eigen aandelen, liquidatie
van de B.V. en terugbetaling van (en op) het aandelenkapitaal.
Het spreekt dan ook vanzelf, dat de wetgever de toepassing van
de faciliteit aan een aantal - drie - voorwaarden heeft verbon
den.
In de eerste plaats moet het nominaal gestort kapitaal op behoor
lijke wijze, tenminste met 257c worden vergroot. Verder moet de
B.V. een reële dividendpolitiek hebben gevoerd er moet in de
afgelopen tien jaar in totaal ten minste dividenden zijn uitge
keerd ter grootte van de herkapitalisatiebonus. In diezelfde pe
riode mag ook geen terugbetaling van kapitaal of inkoop van
eigen aandelen hebben plaatsgevonden.
Vooraf moet aan de Inspecteur van de vennootschapsbelasting
worden gevraagd of aan de voorwaarden voor een fiscale herka
pitalisatie is voldaan.
De inkoop van eigen aandelen of de terugbetaling van kapitaal,
welke ondanks het verbod tóch geschiedt, levert een straf of
boete op. welke in de vorm van extra vennootschapsbelasting,
door de B.V. moet worden betaald. Die manoeuvre kan slechts
met een goede fiscale begeleiding tot stand worden gebracht In
veel gevallen kan men, ondanks de extra vennootschapsbelas
ting. toch een aantrekkelijk tarief vermogen aan de B V. onttrek
ken ten behoeve van het privé-vermogen.
Welke mogelijkheden er op dit punt bestaan wordt weer eens geïl
lustreerd door een onlangs gepubliceerde uitspraak van het Ge
rechtshof 's-Gravenhage, welke hieronder (voor de liefhebber)
vereenvoudigd wordt weergegeven:
Een vader had samen met zijn beide zoons de aandelen in de B.V.
X, senior 110 stuks en de beide zoons ieder 20 stuks
Om de opvolging te regelen verkocht de vader alle aandelen van
de in zijn bezit zijnde aandelen in een lege vennootschap. B.V
Y, aan zijn zoons.
Aan deze BV. Y verkocht de vader op den duur al zijn resterende
aandelen in de B.V. X. Er worden zes series van aandelen ge
creëerd.
Op de aandelen B.V. X. welke in het bezit waren van B V Y
werden grote dividend bed ragen uitgekeerd, welke bij B V Y
onbelast waren, aangezien de z.g 'deelnemingsvrijstelling" van
toepassing was. De door B.V. Y ontvangen bedragen werden
doorbetaald aan de vader ter aflossing van zijn vordering we
gens de verkoop van de aandelen B.V. X aan B V Y. Vervolgens
wordt het verzoek gedaan om alleen op de aandelen, in handen
van de zoons, een herkapitalisatie aanwezig te achten op grond
van het (zéér redelijke!) dividendverleden van B.V, X. Aan alle
formele voorwaarden werd voldaan
Indien men de zojuist weergegeven gang van zaken in een schema
uitwerkt, zal men zien, dat het uitgekeere dividend niets anders
was dan het via B.V. Y aan de vader betaalde bedrag voor de
verkoop van zijn aandelen!
Tien jaar geleden gaf het
bericht aanleiding tot
grote deining. Italië
dreigde met de Sowjet-
Unie een contract af te
sluiten voor de levering
van aardgas. Een lid
van het NAVO-bondge-
nootschap en van de
EG dat zijn energie
voorziening mede af
hankelijk dreigde te
stellen van het Oost
blok, dat kon en dat
mocht niet gebeuren,
zo was, Nederland
voorop, de stellige
overtuiging van het
Westen.
Het ging dan ook niet door. Met
Italië werd een hartige bab
bel gemaakt. Toen de twijfel
bleef, verscheen, als "redden
de engel", Joseph Luns, onze
toenmalige minister van bui
tenlandse zaken, met een
aanmerkelijk vriendelijk ge-
prijsder Nederlands contract.
En dat hebben we geweten.
Jarenlang kreeg Italië het Ne
derlandse gas goedkoper ge
leverd dan de consument en
de industrie hier.
Vorig jaar moest een speciale
missie onder leiding van de
ex-diplomaat Spierenburg er
aan te pas komen om de zaak
recht te trekken en een realis
tischer prijs af te dwingen.
Zijn werk leverde niet alleen
een onverwachte extra bij
drage aan de zo goed als lege
Nederlandse schatkist. Het
benadrukte ook de gewijzig
de opvattingen over handels
betrekkingen met de Sowjet-
Unie. In datzelfde 1980 im
mers werd ook een begin ge
maakt met de onderhandelin
gen voor de levering van Rus
sisch aardgas aan Nederland,
West-Duitsland, Italië,
Frankrijk en België.
Voortrekkersrol
Precies als tien jaar geleden
speelt Nederland ook ditmaal
een voortrekkersrol. Nu niet
als opposant, maar als warm
voorvechter van de levering.
Amerika ziet als huilende
derde toe hoe Europa de tra
ditionele anti-communistisch
lijn afzwakt en het OPEC-juk
tracht af te schudden door
naar een spreiding van de
energiecontracten over ver
schillende landen te streven.
Maar er is meer. De spreiding is
niet het enige argument. Een
contract met Rusland brengt
Nederland vrijwel zeker geld
in het laatje. Geld dat binnen
komt als Nederlandse bedrij
ven er in slagen een graantje
mee te pikken wanneer de
Russen orders gaan toewij
zen voor de aanleg van de in
totaal vijfduizend kilometer
lange pijpleiding die het gas
vanuit Yamai in West-Siberië
naar hier moet vervoeren.
Niet ten onrechte spreken
Nederlandse bedrijven in dit
verband van "de order van de
eeuw", want met de aanleg is
een bedrag gemoeid van bij
na dertig miljard gulden.
Extreem
In West-Siberië, zo heeft onder
zoek uitgewezen, is veertig
miljard kubieke meter aard
gas beschikbaar. De Sowjet-
Unie wil dat gas maar al te
graag winnen en exporteren,
omdat het, evenals veel Wes
AMSTERDAM - Wall Street waar
voor het paasmaandag een gewo
ne werkdag was, zette deze voor
Amsterdam verkorte week zeer
vast in met een nieuw hoogte
punt sedert 23 januari 1973. Maar
dinsdag, toen de Amsterdamse
effectenbeurs op gang moest ko
men, ging de sprong van tien
punten alweer verloren en omdat
de Newyorkse beurs nadien een
zekere besluiteloosheid aan de
dag legde, kon ook de koersont
wikkeling hier te lande niet tot
een duidelijke lijn komen.
Direct na de forse weekinzet van
Wall Street werd in de Verenigde
Staten een serie economische
feiten bekendgemaakt die tot
een sterk verschillende reactie
aanleiding gaf. Het meest opval
lende was de onverwacht krach
tige economische groei die het
land in de eerste drie maanden
van 1981 heeft laten zien. Aan
vankelijk hadden de leidende
economen zelfs een daling van
die groei verwacht, maar in de
loop van het afgelopen kwartaal
werd deze uitspraak al herzien,
omdat de autoriteiten nogal opti
mistisch bleven reageren. Nu
terse landen, economisch in
grote moeilijkheden ver
keert. Het land beschikt ech
ter zelf niet over de kennis
om dat karwei te klaren. Op
het gebied van de winning
van olie en gas is het nog be
trekkelijk onervaren. Daar
komt bij dat de Russen in Ya
mai met een aantal uitzonder
lijke problemen te kampen
hebben. Het gasveld ligt ver
van de bewoonde wereld,
tweehonderd kilometer bo
ven de Poolcirkel, waar de
temperaturen 's winters kun
nen dalen tot vijftig graden
onder nul en waar de grond 's
zomers, na ontdooiing, in één
grote blubber massa veran
dert.
De Sowjet-Unie heeft niet al
leen technologische kennis
van Westerse ingenieurs no
dig; het heeft ook behoefte
aan uiteenlopende machines,
werktuigen, electronica en
staal. Beperken we ons even
tot Nederland dan zien we
hoe alleen hier al een serie
bedrijven (Bos Kalis, HBG,
Philips, RSV VMF) in de rij
staat om aan de slag te gaan.
Sta in de weg is echter de finan
ciering van het project. De
Sowjet-Unie heeft zoals aan
gegeven 30 miljard nodig en
dat bedrag moet op tafel ko
men nog voor de eerste baten
uit de aargasexport in Mos
kou binnenkomen. Na lang
heen en weer gepraat heeft
dat aan de onderhandelings
tafel het volgende voorstel
opgeleverd: De Sowjet-Unie
begint vanaf 1985 met de le
vering van aargas via een
pijpleiding van het schierei
land Yamai, naar een éindsta-
blijkt echter dat het bruto natio
nale produkt in de eerste drie
maanden in de Verenigde Staten
met 6,5 procent is gestegen. Dit
is de grootste kwartaalgroei se
dert het tweede kwartaal van
1978 toen het bruto nationale
produkt met 9 procent steeg.
Amerika's ministerie van handel
schrijft dit resultaat vooral toe
aan de gestegen export en de ho
gere verkopen in de detailhan
del. Een gunstig bericht was ook
de mededeling dat in hetzelfde
kwartaal de inflatie op jaarbasis
gedaald is tot 7,8 procent tegen
10,7 procent eind december vo
rig jaar. Maar vele autoriteiten en
zakenlieden haasten zich om een
te optimistische interpretatie
van deze gegevens te voorko
men. De Amerikaanse minister
van handel voorspelt zelfs dat in
de eerstkomende zes maanden
helemaal geen sprake meer zal
zijn van groei, omdat de beste
dingen zouden afnemen en de
woningbouw zou dalen.
Vorig jaar trad in het tweede kwar
taal een produkticdaling op van
bijna 10 procent. Leidende ban
kiers waarschuwden daarente
tion in Waldhaus in de
Bondsrepubliek. Westerse
bedrijven worden de orders
gegund die met het project
samenhangen. Voorwaarde is
wel dat het Westen een lening
van dertig miljard beschik
baar stelt tegen een rente van
maximaal 7,757c.
Door
Ton van Brussel
Een groep Nederlandse ban
ken, aangevoerd door de
ABN en de AMRO, heeft zich
al enige tijd geleden bereid
verklaard vijf miljard als le
ning te willen bijdragen. Het
vastellen van een renteper
centage levert evenwel een
belangrijk knelpunt op. Aan
vankelijk had men de stille
hoop dat het probleem door
middel van rentesubsidies
van de kant van de overheid
te ondervangen zou zijn,
maar nu de rente op de Eu-
ropse kapitaalmarkt ver bo
ven de tien percent is uit ge
stegen, wordt die oplossing
uitgesloten. Speelruimte is er
daarentegen niet, want de
Sowjet-Unie houdt voet bij
stuk: 7,757c of anders niet.
Die impasse heeft er toegeleid
dat het afsluiten van orders
voorlopig niet aan de orde is.
Het ministerie van economi
sche zaken in den Haag, heeft
oud-Shell-topman Gerrit
Wagner belast met de onder
handelingen voor het be
drijfsleven. Deze was aanvan
gen tegen het handhaven van de
harde kredietbeperking, want als
die blijft aanhouden en de econo
mie groeit wel, zo stellen zij, dan
snelt de rente weer naar 21 pro
cent. Een onduidelijk beeld dat
Wall Street flink heeft verward.
Onduidelijk is ook het beeld dat de
oliesituatie oplevert. Enerzijds
liet Saoedi-Arabi weten ondanks
de huidige olie-overschotten zijn
dagproduktie niet te willen ver-
kelijk "gematigd optimis
tisch", maar liet zich recente
lijk tegenover verslaggevers
van het Fiancieele Dagblad
uit in termen als "de lange
weg die nog gegaan zal moe
ten worden".
Een bedrijf als Nacap, een
dochteronderneming van
Bos Kalis, dat een goede kans
maakt om duizend kilometer
pijp voor zijn rekening te ne
men, rest niets anders dan
maar rustig af te wachten.
Politiek
Los van alle financiële proble
men, is er de niet onbelangrij
ke politieke kant van de zaak.
Sinds 1974 betrekt Europa al
gas uit de Sowjet-Unie, maar
op het ogenblik zijn dat naar
verhouding beperkte hoe
veelheden. Gaat het hele plan
in 1985 door, dan liggen de
kaarten wel wat anders ge
schud. Met name in West-
Duitsland wordt de zaak door
de oppositievoerende CDU/
CSU van Helmuth Köhl en
Frans-Jozef Strauss hoog op
genomen. De Bondsrepu
bliek betrekt nu veertien per
cent van de totale behoefte
aan aardgas uit de Sowjet-
Unie, maar straks wordt dat
meer dan dertig percent. Eu
ropese landen zouden, als de
levering doorgaat, na 1985
voor het aargas voor 357r af
hankelijk van Moskou wor
den. Dat betekent vijf per
cent van de totale behoefte
aan energie.
Nog altijd een laag en daarom
verantwoord percentage, zo
vindt bondskanselier
Schmidt, daarin gesteund
lagen. Terwijl het zelfs de prijs
voor de extra hoeveelheden die
het nu dagelijks op de markt
brengt, heeft teruggebracht, wat
voor Amenka's handelsbalans
zeer gunstig is. Maar anderzijds
worden forse winstdalingen voor
de oliemaatschappijen verwacht,
waardoor de koersvorming op
Wall Street voor deze zo belang
rijke groep wordt ondermijnd
Deze week zijn het dan ook regel
matig de oliefondsen geweest die
door één van de belangrijkste
Westduitse instituten voor
economische onderzoek, het
DIW in West-Berlijn.
Schmidt wordt in die opvatting
wat minder nadrukkelijk ge
steund door zijn Franse
vriend president Giscard d'
Estaing, maar algemeen
wordt aangenomen dat de
komende presidentsverkie
zingen in Frankrijk debet zijn
aan die gematigde houding.
Steun is er in elk geval wel in
België, Italië en Nederland,
waar de gedachte lijkt te do
mineren dat het toch nauwe
lijks uitmaakt of de hond
(OPEC) of de kat (Oostblok)
bijt. Een energievoorziening
die stoelt op leveringen van
een groot aantal landen ge
niet veruit de voorkeur en als
er daarnaast nog wat te vef-
dienen valt, dan is dat mooi
meegenomen. In het Neder
lands parlement valt wat dit
onderwerp betreft dan ook
een ongekend stilzwijgen
President Reagan van de Ver
enigde Staten is met de kwes
tie verre van ingenomen. In
strijd met beloften tijdens
zijn verkiezingscampagne ge
daan, heeft hij deze week
aangekondigd het op gang
brengen van graanleveran-
ties aan de Sowjet-Unie te
willen binden aan goed ge
drag van Moskou. Reagan
heeft er geen twijfel over la
ten bestaan dat Europa een
soortgelijke houding zou
moeten aannemen in plaats
van zich blijmoedig in de ro
de gevarenzone te begeven.
Vanuit Amerika is het vooral in
West-Duitsland een gestook
van jewelste. Men zou toch
goed moeten beseffen dat het
de Sowjet-Unie maar om één
ding te doen is en dat is de
macht om als dat zo uitkomt
Europa in de kou te zetten.
Die waarschuwing is wat
Schmidt betreft tot dove
mansoren gericht: vijf per
cent is op te vangen, zegt hij,
daarbij tevens verwijzend
naar de afgelopen periode
waarin de Sowjet-Unie trouw
heeft geleverd, op enkele
kleine stagnaties door techni
sche mankementen na.
De Nederlandse Gasunie deelt
die opvatting. Ons land denkt
in totaal vijf miljard kubieke
meter te betrekken, nog geen
tien percent van het totale
gasverbruik hier. Mocht dat
onverhoops wegvallen, dan is
dat best op te vangen, zo
heeft de Gasunie laten weten.
De VVD'er Bolkestcin ten
slotte: "Hoe meer wij daar
vandaan halen, des te minder
hoeven wij te gebruiken van
het gas uit Groningen. Als de
Sowjet-Unie kwaad wil, dan
kunnen we altijd nog terug
vallen op onze eigen gasbel".
de oorzaak waren voor Wall
Street's terugslag, ondanks het
feit dat de prijsdaling voor benzi
ne en andere oheprodukten als
een positieve factor in de inflatie-
bestrijdmg wordt onderkend.
Helaas werkt de prijsdaling van
de olie die de laatste weken in
Amerika optreedt, nog maar wei
nig door in andere landen, zoals
de EG Dit komt doordat de
OPEC zijn olie tegen dollars ver
koopt en de waarde van de Ame
rikaanse munt in vele landen eer
der nog stijgt dan daalt. Vooral
nu vrijwel alle grote Amerikaan
se banken ertoe zijn overgegaan
hun rente weer van 17 procent op
17,5 procent te brengen, blijft de
dollar hoog op het paard
In Amsterdam bleef de dollar zelfs
flink boven de i 2,40 Wjj kunnen
hierdoor helaas weinig profite
ren van de pnjsdruk op ruwe olie
die nu al geruime tijd op wereld
niveau bestaat. Ook ons rente
peil wil nauwelijks naar bene
den. Deze week bleef de obiiga-
tiemarkt in Amsterdam wat han
gen op het slot van de vorige
week, in afwachting van een
nieuwe golf van leningen die
voor de deur zou staan
De verwarring en aarzeling in Wall
Street waren voor Amsterdam
geen stimulans. Onze beurs be
perkte zich dan ook vrijwel volle
dig tot het verwerken van het be-
dnjfkikuwifi.it nu in bn de tro
men binnenkomt Het regent
jaarverslagen, dividendaankon
digingen en prognoses, waarbij
mee en tegenvallers elkaar zoals
gewoonlijk afwisselen Maar het
positieve overwoog toch en bleef
ook deze week het tot dusver
verkregen beeld domineren.
Want ook m vele gevallen, zoals
bij Philips en Akzo, waar een fik
se winstdaling tot zelfs een ver
lies over 1980 werd opgelopen,
blijft een zeker optimisme over
heersen. En zelfs daar waar alle
hoop op overleven was opgege
ven. bleef men stug volhouden
met de hoop op nieuwe moge
lijkheden tot herleven Definitie»
ve sluitingen als bij NSM. Van
Gelder en zelfs Asselberghs zijn
dan ook nog steeds geen feit
Door dit halen wat er nog uit te ha
len is, bleef de ondergrond van
de beurs goed. Er heerste een po
siticve ondertoon waardoor me
nig aandeel zelfs flink in koers
kon aantrekken. De internatio
nals bleven echter op het slot van
de vorige week hangen, ondanks
de jaarverslagen van Akzo en
Kon. Petroleum. Maar HVA,
Fokker. Bijenkorf, Westland
Utrecht, Pakhoed en Neddloyd
konden f 5 aantrekken, Oc Van
der Gnntcn liep zelfs f10 op
Koersverliezen boekten evenwel
Norit, Volker Stevin en Nationa
lc Nederlanden.
door
C. Wagenaar
