Giscard:!
„vorstelijk
president"
Gis.
Kan Mitterrand opnieuw beginnen?
Bel voor de eerste ronde
-—JGLCARI GISCARD
£2ü£Q3I
É1
er*j "g. Sr*
ii
De Gaulle's
erfgenamen
hebben
teveel
macht
ZATERDAG 25 APRIL 1981
De strijd om het Franse
presidentschap krijgt
morgen voor een deel zijn
beslag. Dan zal de Franse
kiezer naar de stembus
gaan om twee van de tien
kandidaten te kiezen
voor de tweede ronde die
op 10 mei zal plaatsvin
den.
Van de tien kandidaten
zijn er slechts vier serieu
ze kanshebbers: de huidi
ge president Valéry Gis-
card d'Estaing (gematigd
conservatief), Francois
Mitterrand (socialist),
Jacques Chirac (gaullist)
en George Marchais
(communist).
Zeer waarschijnlijk is dat
Dit houdt in: een goede plaats
(nummer vier) op de wereld
ranglijst van exporterende
landen, een opvoering van de
kernenergie waardoor Frank
rijk in de jaren tachtig voor
meer dan de helft in de eigen
energiebehoefte kan voor
zien en een verbetering van
de koopkracht van de gezin-
Dit alles zou volgens Giscard
een reden zijn om hem op
zijn troon te laten zitten.
Maar deze 'vooruitgang' is
wel ten koste van de werkge
legenheid gegaan. De werk
loosheid is tijdens het be
wind van Giscard schrikba
rend toegenomen.
Zoals in zoveel landen van
West-Europa is de werkgele
genheid dus een halszaak in
de Franse verkiezingen, die
morgen hun eerste ronde in
gaan.
En al heeft Giscard gezegd dat
hij van de werkgelegenheid
een "cheval de bataille"
(stokpaardje) maakt, de Fran-
Aanvankelijk leek het erop. dat
Giscard zonder al te veel
moeite zijn huidige positie
met nog eens zeven jaar zou
kunnen verlengen. De laatste
twee weken echter, wordt er
duidelijk rekening mee ge
houden, dat Mitterrand wel
eens hoge ogen zou kunnen
gooien.
Francois Mitterand werd in
1916 geboren als zoon van
een stationschef. Groeide op
in een monarchistisch-katho-
liek milieu. Hij studeerde let
teren, rechten en politieke
wetenschappen. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog raakte
hij in Duitse krijgsgevangen
schap, waaruit hij later ont
snapte.
Hij was socialistisch afgevaar
digde van 1946-1958, senator
van 1959-1962.
In 1965 brengt Mitterrand het
Giscard en Mitterrand
als overwinnaars van de
eerste ronde zullen ver
schijnen voor de tweede
beslissende fase van de
verkiezingen.
Chirac, nu burgemeester
van Parijs, steunde Gis
card indertijd bij de pre
sidentsverkiezingen. Als
beloning maakte Giscard
zijn helper tot eerste mi
nister. In die periode
dwaalde Chirac af naar
rechts, terwijl Giscard
naar het miden stuurde.
Chirac haakte af en liet
sindsdien niet na om Gis
card in de wielen te rij
den.
De laatste paar dagen
se kiezer gelooft daar niet zo
De laatste opiniepeilingen heb
ben uitgewezen dat zijn so
cialistische tegenstander ho
gere ogen gooit, juist door
diens werkgelegenheidspro-
gram. "Samen delen" begint
ook in Frankrijk meer aan
hangers te winnen. Gezien de
laatste presidentsverkiezin
gen, waarbij Giscard met
minder dan een half miljoen
stemmen op het nippertje
van Mitterand won, getuigt
het dan ook van werkelijk
heidszin om die opiniepeilin
gen voor deze keer zeer ern
stig te nemen.
Daarbij komt het feit dat Gis
card d'Estaing als mens zich
niet in een grote populariteit
kan verheugen.
De kille aristocraat Giscard
d'Estaing is in de zeven jaar
van zijn presidentschap een
kille figuur gebleven. Ver van
het volk stond de man, die
zijn dubbele naam te danken
heeft aan zijn grootvader, die
indertijd de naam 'D'Estaing'
kocht. Tegenstanders van de
'vertrekkende' president ver
wijten hem dat hij dit feit ver-
de eerste keer tot kandidaat
voor het presidentschap. Hij
verliest met 44,8% van de
stemmen van generaal De
Gaulle. Na aansluiting te heb
ben gezocht bij de commu
nisten (ondertekening van
het "Programme Commun
de l'union de Gauche") keert
hij terug bij de socialisten en
wordt de eerste secretaris
van de socialistische partij.
Bij de presidentsverkiezin
gen in 1974 wordt hij op
nieuw verslagen. Ditmaal
door Valéry Giscard d'Es
taing.
Het gemeenschappelijk pro
gram van socialisten en com
munisten wordt in 1978 ont
bonden. De droom van Mit
terrand om een regering te
vormen die zowel uit socialis
ten als communisten zal be
staan is daarmee ten einde.
Het is duidelijk, dat de socialis
tenleider ook nu de steun van
wordt Chirac bestempeld
als de man die veel stem
men van Giscard zal af
pikken.
George Marchais, de com
munistenleider, die in
1978 de samenwerking
met de socialisten ver
brak, is op het ogenblik
een tamelijk omstreden
figuur. Niet in het minst
om zijn onberekenbare
politieke spelletjes, maar
ook om zijn fascistoide-
achtige 'jacht' op gastar
beiders. Marchais is in
het pact met de socialis
ten altijd Mitterrands
meerdere geweest. Maar
doezelt en de schijn wekt uit
een oud adellijk geslacht te
stammen.
Het kan niet worden ontkend
dat Giscard een man is die
zeer hecht aan geld en status.
Mede als gevolg daarvan is
hij in een aantal schandalen
verwikkeld geraakt, waarvan
de geschiedenis met de dia
manten van keizer Bokassa
als meest markante geldt. De-
het ziet er nu naar uit dat
zijn escapades hem bij de
verkiezingen parten zul
len spelen.
Redelijkerwijs kan wor
den aangenomen dat de
Chirac-kiezers in de
tweede ronde hun stem
aan Giscard zullen geven
en dat de aanhangers van
Marchais dan aan Mitter
rand de voorkeur zullen
geven.
Maar of Giscard of Mitter
rand nu president van
Frankrijk wordt, de ver
wachting is niet dat er
veel zal veranderen in
het huidige beleid.
De diamanten van keizer Bo
kassa breken Giscard in de ver
kiezingsstrijd weer op.
ze kwestie hangt hem nog
steeds als een zwaar touw om
de nek.
Maar meer nog dan deze schan
dalen is de afstandelijkheid
die Giscard inneemt tegen
over het 'gewone volk' een
Giscard heeft zich in de jaren
van zijn ambtstermijn gema
nifesteerd als een soort vorst.
V»
'7'
een manier van doen die hem
het predikaat 'Valéry I' of
'Valéry de kale' verschafte.
Weliswaar waagde hij zich in
het begin van zijn presiden
tiële loopbaan aan een po
ging zich voor te doen als een
informele president, door bij
voorbeeld bij 'gewone' Fran
sen te dineren en gastarbei
ders voor een ontbijt in het
Elysée uit te nodigen. Maar
zeer spoedig verviel hy weer
in een reactionaire uitoefe
ning van de macht, liet hij het
alleenrecht gelden op de be
voegdheden die zijn voorgan
ger De Gaulle hem had nage
laten.
Er zijn tal van anekdotes in om
loop over de 'uitspattingen'
van de Giscards, zoals het feit
dat Valéry zich bij officiële
diners als eerste laat serveren
ongeacht wie er aan zijn dis
zit (een gebruik dat de Britse
premier Thatcher hevig in
het verkeerde keelgat is ge
schoten). Ook heeft heel
Frankrijk gegniffeld over het
tasje van mevrouw Giscard.
dat zij tijdens de Europese
top in Venetië kreeg aange
boden. Zij vond het tasje, ter
waarde van zeshonderd gul
den. niet mooi genoeg en
ging het in de winkel ruilen.
Zij kon echter niet slagen een
ander tasje te vinden en
vroeg toen doodleuk het geld
terug. Toen ook dat niet lukte
kreeg ze een tegoedbon.
Hoewel de schandalen en
schandaaltjes rond de Gis
cards een humoristische fac
tor in de presidentsverkiezin-
pend op een eigen vinger in
de pap.
'Helemaal opnieuw beginnen"
is de verkiezingsleus van de
socialist Mitterrand. Hij wil
een verandering brengen
"die alle mensen nieuwe
krachten geeft". De Franse
kiezers moeten op 26 april en
10 mei in twee stemronden
beslissen over de vraag wie
de nieuwe president van de
republiek zal zyn. Als Mitter
rand de eerste ronde haalt --
en dat is zeer waarschijnlijk -
zal zijn tegenkandidaat in de
tweede ronde waarschijnlijk
Giscard zijn en kan hij reke
nen op de stemmen van de te
genstanders van de huidige
president, zijnde de commu
nistische partij van Marchais
en de overige linkse partijen.
Eenmaal president, hoeft Fran
cois Mitterrand echter niet te
hopen op de steun van de
communisten in het parle
ment Hij heeft dan ook aan
gekondigd het een natuurlij
ke zaak te vinden dat het par
lement ontbonden wordt als
gen vormen, zijn ze geen
breekpunt. Frankrijk is geen
land, waarvan de bevolking
haar kandidaten vanwege
dergelijke uitspattingen laat
vallen
Toch is de houding van Giscard
niet bevorderlijk voor zijn
herverkiezing. Zeker in een
tijd waarin de werkloosheid
in Frankrijk grote vormen
aanneemt, hebben de Fran
sen behoefte aan een presi
dent die dat probleem stevig
aanpakt. En hoewel Giscard
de werkgelegenheid als stok
paardje hanteert, heeft hy het
kiezersvolk op geen enkel
punt duidelyk gemaakt, hoe
hy de werkloosheid in een
volgende termijn daadwerke
lijk zal aanplakken.
Giscard heeft zich in de tijd van
zyn ministerschap (finan
ciën) een uitnemend reke
naar getoond. Maar of dat
voldoende zal zyn om Frank-
rijks grootste probleem tot
een oplossing te brengen, is
wti r m i nu De afgetopt n
regeringsperiode van Valéry
Giscard d'Estaing heeft dit in
elk geval niet bewezen.
ANNEMIEK RUYGROK
hy tot president gekozen
wordt. Officieel zyn er pas in
1983 parlementsverkiezin
gen, maar Mitterrand gaat er
van uit, dat hy zyn program
ma niet kan uitvoeren als hy
geen meerderheid heeft in
het parlement.
Grondwettelijk is een Franse
president in staat het parle
ment te ontbinden. Of Mitter
rand dat ook zal doén is een
tweede. Het is namelijk de
vraag, of hy by nieuwe parle
mentsverkiezingen wél de
meerderheid achter zich
krijgt om zyn 'grote verande
ringen', als het scheppen van
210.000 nieuwe overheids ba
nen en het terugbrengen van
een veertig-unge werkweek
naar een 35-unge, door te
voeren.
Wanneer hy besluit het parle
ment niet te ontbinden rest
hem nog als andere mogelyk
heid de middenweg in te
slaan; een politiek van veel
consessies.
ANNELOES TIMMERUE
Francois Mitterrand. Leider van de Franse socialis
ten. Kandidaat voor het presidentschap en daar
mee de belangrijkste tegenstander van de huidige
president Valéry Giscard d'Estaing in de race om
Frankrijks eerste man.
Francois Mitterrand: het
de communisten zal moeten
ontberen. Het schijnt dat de
"Frankrijk heeft een president nodig", staat er op de
affiches waarmee Valéry Giscard d'Estaing de kie
zers oproept hun stem toch vooral aan de huidige
president te geven.
Terwijl zijn voornaamste tegenstander, de socialist
Mitterrand, het Franse volk de weg van grote ver
anderingen wil opsturen, lijkt het erop dat Giscard
alles zoveel mogelijk bij het oude wil laten.
PARIJS - De Franse presi
dentsverkiezingen verlopen
volgens een scenario dat
werd opgesteld door presi
dent De Gaulle. Hoewel de
presidentskandidaten van
het moment elkaar over al
les en nog wat in de haren
vliegen, wordt geen woord
van kritiek vernomen over
de kiesprocedure die uitein
delijk Frankrijks machtig
ste man in het zadel moet
brengen. Over hervormin
gen, ooit door communisten
en socialisten voorgesteld,
wordt niets meer gehoord.
Het gaullistische scenario
was echter alleen bestemd
voor De Gaulle zelf. De pro
blemen die het met zich
meebrengt in de rijen van
zijn opvolgers, treden steeds
duidelijke aan het daglicht.
De Gaulle is de vader van de
Vijfde Republiek. In de Vier
de en Derde Republiek wer
den presidenten gekozen
door de Senaat en de Kamer
van Afgevaardigden, geza
menlijk in Versailles bijeen.
Als De Gaulle in de w anhopige
chaos van de Algerije-oorlog
de macht overneemt, krijgt
de pas uitgeroepen Vijfde
Republiek een nieuwe
grondwet. Op 21 december
1958 wordt de generaal tot
president gekozen.
In zijn postuum verschenen
memoires vertelt De Gaulle
dat hij van het begin af aan
de residentsverkiezingen
anders had gezien, maar dat
hij de Fransen niet alle me
dicijnen in één keer wilde
laten slikken. Zo schrijft d
president in 1962 een refe
rendum uit, waarin hij het
volk een verandering voor
stelt van het kiessysteem
voor de president. Voortaan
zal het hoogste ambt worden
aangewezen door algemene
en directe verkiezingen. De
president krijgt een ambts
periode van zeven jaar. Op
28 oktober 1962 stemt 62,2
procent van de Franse kies
gerechtigden voor dit nieu
we systeem, dat voor het
eerst aan het parlement
voorbij gaat.
De tot de race toegelaten kan
didaten hebben onder meer
recht op twee uur zendtijd
voor de radio. In de zoge
naamde eerste ronde van de
verkiezingen wint degene
die de absolute meerderheid
op zich verzameld heeft.
ken, is voorzien in een twee
de ronde veertien dagen la
ter, waarin louter nog aan
bod komen "de twee kandi
daten die in de eerste ronde
de meeste stemmen op zich
hebben verenigd". Winnaar
in de tweede ronde is sim
pelweg degene die de meeste
stemmen heeft.
Tussen de beide ronden in ple
gen de verliezers met de
overgebleven kandidaten -
al naar hun politieke kleur
- overleg en raden de ver
slagen leiders hun aanhang
aan hun stem in de tweede
ronde uit te brengen op de
kandidaat van hun laatste
keus.
De president benoemt de eer
ste minister. Maar hij kan
deze ook zonder overleg met
het parlement aan d« dijk
zetten, zoals De Gaulle her
haaldelijk deed. Tevens is
hij voorzitter van de minis
terraad en voorzitter van
het defensiecomité, wat be
tekent dat hij in het Franse
leger de hoogste gezagsdra
ger is.
Als hoogste uitvoerend orgaan
is de president tevens de
leidsman in de buitenlandse
politiek van Frankrijk. Zijn
minister van buitenlandse
zaken voert de orders uit, de
president tekent de verdra
gen, benoemt en ontslaat de
diplomaten. Buitenlandse
ambassadeurs melden zich
na hun benoeming bij hem
voor het overhandigen van
hun geloofsbrieven.
Tenslotte beslist de president
geheel alleen over leven en
dood als een tot de guilloti
ne veroordeelde Fransman
een verzoek tot gratie heeft
ingediend. De kwestie van
de doodstraf is in frankrijk
nog niet opgelost en de rol
van de president hij h« t
beoordelen van een gratie
verzoek is steeds weer van
het hoogste politieke be
lang.
Onvermijdelijk zal eens De
Gaulle's blauwdruk van de
Vijfde Republiek in de kreu
kels raken, al heeft nog nooit
iemand zich serieus tegen de
principes ervan verzet. Voor
een nieuwe grondwet en een
nieuwe republiek hebben de
Fransen echter nog nooit
hun hand omgedraaid Inte
gendeel. het g. It i.
weer het gevoel san een
lente.
RUDOLPH BAKKER
