'Gereformeerd, en
andere verhalen'
leuk met mate
Blik in de weekbladen
Japanse Odyssee als boeiende strip
Veelbelovend
begin nieuwe
Sanders-serie
IISEV1ERS
deTijd
DONDERDAG 23 APRIL 1981
PAGINA 19
De luchthartige pret en welbespraakte leut waarmee
Rijk de Gooyer over 's lands podia rondstapt, weer
spiegelt zich ook in zijn onlangs verschenen bundel
schrijfsels "Gereformeerd, en andere verhalen".
Hoewel dit boekje met enige bral werd aangekon
digd, onttrok de zondagsauteur zich in diverse in
terviews met vooruitziende blik aan een zware lite
raire verantwoordelijkheid.
Bij voorbaat gaf de kleinkun
stenaar toe geen schrijver
spretenties of - bekwaamhe
den te bezitten; gewoon wat
herinneringen aan zijn jeugd
en andere anekdotes, mis
schien dat de mensen die aar
dig vinden om te lezen, en an
ders maar niet. In die trant.
En gelijk hééft Rijk. Zijn
boek zal nooit een literaire
Top Tien halen of zelfs maar
een Absolute Bestseller wor
den, maar gerechtvaardigd is
de uitgave wel.
Ongetwijfeld zullen veel lezers
aardigheid hebben in de,
toch al zo beperkte grappige
kant der gereformeerde op
voeding en kerkgang; anders
dan bij "grotere" auteurs die
tot op hoge leeftijd hun on
tembare, niet aflatende woe
de t.a.v. dit gestrenge geloof
ventileren, blijkt Rijk de
Gooyer goedmoedige herin
neringen te bezitten.
Soms is er licht verzet te be
speuren, zoals bij 't boosaar
dig opsluiten van de Kamper
dominee Klaas Schilder,
maar de toon is overigens
luchtig, ironisch en vooral af
standelijk. De "gereformeer
de" humor is bij De Gooyer
evenmin voorzien van stam
pende leut, maar berust veel
eer op een (kennelijk al vroeg
aanwezig) vermogen tot ob
servatie van vermakelijke af
wijkingen van een onver
woestbaar geloofsgezag.
De anekdote "Kerkgang" bij
voorbeeld vangt aan ais
volgt: "Als kind van gerefor
meerde ouders moest ik op
zondag twee keer naar de
kerk. 's Ochtends van tien tot
twaalf en 's middags van vijf
tot zeven. Ik geef toe. 't was
een hele zit maar je wist nou
eenmaal niet beter. Je hoopte
alsmaar dat er iels gebeurde.
Wanneer iemand flauwviel,
vond je dat al een hele leuke
onderbreking. Meestal waren
't vrouwen. Waarom weet ik
niet".
Gereformeerde jeugdzonden
nemen trouwens maar eén
zeer geringe plaats in in de
bundel die liefst 40 stukjes
bevat, waarvan ca. de helft
eerder in verschillende tijd
schriften (vooral de Haagse
Post) gepubliceerd is. Meest
al gaat 't om al dan niet aan
gedikte anekdotes over colle
ga's of vrienden uit café- of
kunstwereld, waarbij nogal
eens herkenbare namen uit
Henk van der Meyden's Pri-
vé-business vallen.
Daarbij treft De Gooyer's kri
tiekloze onverschilligheid,
als is-ie vaak wel op z'n
Rijk de Gooyer
leukst bij dit soort vertellin
gen. Pas als hij Carmiggelt
imiteert, in diverse kroeg
praat, wordt de oubolligheid
doorzichtig en 't ouwe-jon-
gens-krentenbrood-sfeertje
vervelend.
4 Gelukkig is de acteur/auteur de
eerste geweest die op zijn ge
brek aan literaire kwaliteiten
gewezen heeft. Terecht. De
leukheid van zijn schrijfsels
is gelijkwaardig aan die van
zijn TV-aanpnjzingen van
"een Frans smeerkaasje".
Smakelijk, maar niet élke
dag op je brood.
Rijk de Gooyer. Gereformeerd,
en andere verhalen. Uitg. El
sevier. Amsterdam/Brussel
1981, f 14,90.
ROB VOOREN
Foedji is de naam van een Ja
panse prins die vrouw en
land verlaat om ver weg een
oorlog te voeren. Tijdens de
stormachtige terugreis over
zee wordt de prins door zijn
bemanning in de steek gela
ten. Een lange zwerftocht vol
gevaren volgt. Intussen
wordt Foedji's vrouw be
laagd door een aantal vrijers
die om haar hand dingen. Om
ze aan het lijntje te houden
weeft de vrouw een groot
wandkleed en bepaalt dat zij
pas een nieuwe echtgenoot
zal kiezen als het wandkleed
is voltooid. Net op tijd keert
de prins weer terug om zijn
trouwe echtgenote in de ar
men te sluiten, na eerst in eery
wedstrijd boogschieten met
zijn concurrenten te hebben
afgerekend.
Dat is de korte inhoud van De
reis van prins Foedji, een
fascinerend stripboek van de
Engelse illustratrice Jenny
Thorne. Het thema doet heel
sterken aan de klassiéke
Odyssee van de Griekse
schrijver Homerus. Vervang
de naam Foedji door Odys
seus en dan blijkt dat we hier
te maken hebben met de Ja
panse versie van de zwerf
tochten van de Griekse held.
Jenny Thorne heeft het gege
ven van Homerus vrij weer
gegeven en een Japans tintje
gegeven. Prins Foedji blijft
zijn vrouw trouw, hij beleeft
geen pikante buitenechtelij
ke avontuurtjes zoals zijn
Griekse tegenhanger Odys-.
seus. Ook ontbreekt de éénoj
gige reus Polyfemos en heeft
de Japanse Odysseus geen
zoon, terwijl deze in de versie
van Homerus juist zo'n grote
rol speelt.
Het getuigt van veel fantasie en
creativiteit om van het over
bekende klassieke verhaal
van Homerus toch weer een
origineel geheel te kunnen
maken. Jenny Thorne is dat
wonderwel gelukt. De prach
tige, kleurrijke illustraties en
de opvallende vormgeving
maken haar boek tot een bi
zonder verzorgde uitgave,
een luxe stripboek. De tek-
1 rv„-,r rn
PriijsK)cd[ji
'V CL
sten zijn vertaald door Arjaan
van Nimwegen die dat (voor
zover dat zonder vergelijking
met de origine'e tekst gesteld
kan worden) met zorg heeft
gedaan.
De reis van prins Foedji is een
schitterend bezit voor lief
hebbers van goed getekende
strips. Het boek is uitgegeven
Masquerade
Als we uitgever Hollandia moe
ten geloven heeft het boek
Masquerade van Kit Williams
al meer dan een half miljoen
mensen in beweging ge-
bracht. Het is een speels,
wonderlijk verhaal vol raad
seltjes. De vrouwelijke maan
wordt verliefd op de manne
lijke zon. De maan zendt, om
haar liefde kenbaar te maken,
haar boodschapper Lampe
de haas met een geschenk
naar de zon. Na enige om
zwervingen belandt de haas
daar wel. maar het kostbare
geschenk heeft hij onderweg
verloren.
En om dat geschenk, een juwe
len sieijaad. draait het hele
verhaal. Het juweel bestaat
namelijk echt. Schrijver en il
lustrator Kit Williams heeft
het gouden sieraad ergens in
Groot-Brittannië begraven.
De lezers van Masquerade
kunnen aan de hand van aan
wijzingen die het verhaal
geeft het door de haas verlo
ren geschenk ter plekke op
sporen. Tekst en tekeningen
van het boek bevatten daar
toe alle noodzakelijke aanwij
zingen. Een prachtige puzzel
met een aantrekkelijke
hoofdprijs. Wie denkt de
plaats van 'de schat' te heb
ben vastgesteld, kan de over
steek wagen om het sieraad
op te graven. En als dat wat te
veel van het goede is: de uit
gever heeft een wedstrijd
rond dit boek uitgeschreven,
waarmee ook het een en an
der te winnen valt. Hoofd
prijs? Een reis naar Groot-
Brittanniê, jawel.
Gewoon genieten van het boek
zonder puzzels op te lossen
kan natuurlijk ook. want Wil
liams is een illustrator .met
een verbluffende techniek.
Zijn tekeningen zijn stuk
voor stuk wonderlijke staal
tjes van kunnen, waar van al
les op te ontdekken valt.
MARGOT KLOMPMAKER
De uitgeverij Luitingh heeft zich op de Amerikaanse schrijver
Lawrence Sanders gestort. De Larense uitgever zet een serie van
zijn verhalen op.
zijn boeken hebben al kassa
Zo bivakkeert zijn thriller "De eerste doodzonde' al meer dan een
jaar op de lijst van meest verkochte boeken die door de New
York Times wordt bijgehouden. Er is van dat verhaal ook al een
film gemaakt met Frank Sinatra en Fave Dunaway in de hoofd
rollen. Die rolprent is binnenkort in de Nederlandse biscopen te
verwachten.
Uitgeverij Luitingh brengt in de Sanders-serie de derde druk van
deze thriller die een moeizame aanloop heeft maar zeer boeiend
wordt als hoofdinspecteur Delaney eenmaal ten tonele is ver
schenen.
Deze Delaney is politieman van top tot teen Met bijna wiskundige
precisie en uiterste koelbloedigheid ontrafelt hij het raadsel van
de man die schuil gaat achter een reeks brute moorden waarvan
alleen het gebruikte wapen een onderling verband suggereert.
Wie... wat waar is die verknipte figuur die ondanks grondige
voorbereiding toch eigenlijk in het wilde weg om zich heen
slaat?
In ruim vijfhonderd bladzijden kleine lettertjes vertelt Lawrence
Sanders dat politiewerk meer een zaak is van geduldig en minu
tieus onderzoek dan van spectaculaire jachten Eindeloos elimi
neren van alle onmogelijkheden tot een aantal mogelijkheden
overblijft en^die darvzeer nauwgezet stap voor stap nagaan
Intelligentie, geduld en vasthoudendheid Dat zijn de "wapens"
waarmee een politieman niet alleen vecht tegen zijn moordlusti
ge vijand maar ook tegen de achterklap, de jaloezie en de bittere
machtsstrijd binnen zijn eigen politiekorps
Dat zijn ziel daarbij verhardt en de jacht onwillekeurig belangrij
ker wordt dan de mens. Lawrence Sanders wil het ons graag
doen geloven.
Zwarte droom
In vele opzichten anders maar in tal van aspecten toch verrassend
gelijk is Lawrence Sanders' "Zwarte-droom Hoewel het een
vervolg is op "Greep naar de macht" - waarin een staatsgreep in
het imaginaire Afrikaanse staatje Asante wordt beschreven - is
het een op zichzelf staand verhaal Het geeft de intriges weer die
de "kleine kapitein" Anokye (president van Asante) opzet en
uitvoert om Zijn macht uit te breiden
Maar zijn succes trekt ook beroepsintriganten aan en gladde busi-
ness-boys die dat succes in hun voordeel trachten te manipule-
En daar vinden we dan de lijnen die de hier genoemde boeken van
Sanders hecht verbinden. Het geloof van de auteur in de bijna
mystieke krachten die de menselijke relaties kunnen beheersen.
Maar ook zijn weten dat donkere drijfveren diezelfde relaties
kunnen verzieken, ja zelfs grondig kunnen doen verrotten In
zijn verhalen komen de doelen die de middelen heiligen sterk
geprofileerd naar voren.
Maar intussen hebben we ook de vele facetten gezien die tot San
ders persoonlijke successen hebben geleid Zijn uiterst gladde
en soepele verteltrant. Zijn sterk vermogen de aandacht gevan
gen te houden. Zijn bijna onvoorstelbare hang naar detaillering
Het vertraagt het verhaal vaak maar het plaatst de lezers toch
wel heel levendig in het door Sanders geschapen wereldje
Bovendien houdt hij de actie voortdure nd gaande Zelfs al gebeurt
er de facto niets dan nog suggereert hij een borrelende en brui
sende ondergrond. En natuurlijk is daar de vandaag de dag on
ontbeerlijke sex. Zonder dat kan een boek nauwelijks meer een
bestseller worden...
"De eerste doodzonde" en "Zwarte droom", beide van Lawrence
Sanders en als paperback verschenen in een nieuwe serie van
Uitgeverij Luitingh in Laren 19.50 per stuk).
KOOS POST
hervormd
nederland
in een commentaar naar aanleiding
van het overlijden van RAF-hon-
gerstaker Sigurt Debus hekelt
Hervormd Nederland het conse
quent isoleren van bepaalde
groepen gevangenen in de
Bondsrepubliek. Het weekblad
voorspelt de Bondsrepubliek
moeilijke tijden, zeker nu "de ge
loofwaardigheid van de politici
wordt aangetast door hun kenne-
lijke onvermogen greep te krij
gen op de bewapeningsspiraal".
Grote groepen mensen zijn niet
langer tevreden met politieke
fopspenen, signaleert HN. In een
klimaat van machteloosheid en
hopeloosheid kan volgens het
blad het vertwijfelde en tot wan
hoopsdaden komende radicalis
me als van eertijds de RAF (Rote
Armee Fraktion) gedijen. Het
blad trekt als slotconclusie: "Zo
zullen er steeds meer isolatiecel
len nodig zijn".
Een onder artikel in HN bevat de
stelling dat de kernwapenwed-
loop en de mystificering van de
dreigende kernoorlog een voort
durende bedreiging van de
geestelijke volksgezondheid zijn.
Het artikel is voornamelijk be
schouwend, want de schrijver,
de Amsterdamse huisarts Dou-
we de Vries, komt met slechts
twee voorbeelden uit zijn prak
tijk om zijn stelling te ondersteu-
Een groot artikel in HN van de
hand van Wim Koolc, direkteur
van de IKON-tv, behandelt on
dermeer de opwinding die in Ne
derland bestaat over bepaalde
sekten. Ook in de Bondsrepu
bliek is er flinke opwinding. Vol
gens Koole is er objectief geen
enkele reden om zo hard tegen
nieuwe groepen te keer te gaan.
Ze zijn, stelt hij, klein en verhou
dingsgewijs onbedreigend, zeker
voor het gevestigde christen
dom. En nieuw zijn ze vaak ook
al niet.
Een pagina ruimt HN in voor een
artikel over de Amsterdamse
"mannentelefoon", waar man
nen desgewenst kunnen uithui
len. Twee medewerkers van deze
instelling: "Veel mannen trou
wen met te hoog gespannen ver
wachtingen".
De journalistiek in België is niet
veel soeps, constateert een twee
tal Belgische journalisten. Een
van hen is Piet Pirijns, medewer
ker van Vrij Nederland. Pirijns
verwijt de Belgische journalisten
onder meer luiheid, en stelt ver
der: De journalisten die echt te
gen de stroom oproeien vormen
minderheid".
In zijn "weekboek" pluist John
Jansen van Galen de "affaire-
Van der Lek" uit. Dit Tweede-
Kamerlid voor de PSP zou in een
VPRO-radio-uitzending gezegd
hebben dat de PSP eventueel bij
de formatie van een links kabi
net wel over het behoud van één
twéé kerntaken zou willbn pra
ten. Van der Lek blijkt een der
gelijke uitspraak niet gedaan te
hebben, hoewel hij (door niet al
te alert te reageren op een vraag
van PvdA-voorzitter Van den
Berg) ook niet overdreven duide
lijk is geweest.
Maar desgevraagd laat Van der
Lek weten: "Uit de NAVO. nul
kerntaken". Van der Spek, PSP-
lijsttrekker. komt met een soort
gelijke uitspraak. Van der Spek
doet trouwens nog een aardige
uitspraak over het karakter van
de PSP. Hij noemt het ae "ge
weldige zwakte" van de PSP dat
deze partij in de kwart eeuw van
haar bestaan nog nooit is doorge
broken naar de arbeidersklasse.
"Het concubinaat (de verstrenge
ling) van pers en politiek" komt
in de Haagse Post uitgebreid aan
de orde. Gesprekken met journa
listen over hun werk. Een uit
spraak van een CDA'er: "Politici
hebben de media nodig om te
overleven. Wie niet bekend
wordt (of blijft) verzwakt zijn po
sitie. Bovendien kan je via de
pers heel goed politiek bcdrij-
Diverse journalisten blijken te zijn
afgeknapt op de kernwapendis
cussie uit 1979 in de Tweede Ka
mer. De meeste verslaggevers,
aldus HP, geven grif toe een af
keer van het CDA te hebben.
Verder schrijft HP over de volgens
het blad tegenvallende resulta
ten van twee revoluties: die in
Portugal (1974) en Iran. In Portu
gal zijn diverse resultaten van de
"Anjerrevolutie" (landhervor
mingen, afschaffing van de ge
heime politie) al teruggedraaid.
In Iran zijn velen teleurgesteld in
Chomeini. Veel Iranezen geven
dat ook openlijk toe: teveel ver
beteringen laten te lang op zich
wachten.
De Amsterdamse AMRO-bank
heeft zich vergaloppeerd door
een aantal Nederlanders te bewe
gen om te investeren in een on
deugdelijk bungalow-project in
Engeland, meldt Vrij Nederland
Een Amsterdammer heeft uit
boosheid daarover al een hoge
AMRO-functionaris mishandeld,
maar de bank heeft geen aan
klacht ingediend.
Hans Smits hekelt in Vrij Neder
land de oppervlakkige manier
waarop de Rotterdamse hoogle
raar Hoefnagels de rellen m Am
sterdam tijdens de kroning van
30 april vorig jaar heeft "geanaly
seerd". Hoefnagels stelt, zoals hij
bij diverse gelegenheden al heeft
verkondigd, dat er gewoon een
gratis poplestival georganiseerd
had moeten worden tijdens de
kroning. Dan waren de rellen wel
voorkomen.
Smits zegt: "Het boekje van Hoef
nagels, dat behalve uit enige
overpeinzingen over een popfes
tival eigenlijk alleen bestaat uit
een verkeerde weergave van fei
ten. verdient dan ook een dikke
onvoldoende".
Een collega van Hoefnagels /egt
"De strijd (in Amsterdam HV) is
er een geweest om de legitimiteit
van de monarchie. Die strijd, op
het eerste gezicht onmerkbaar, is
verloren".
VN waarschuwt dat het in Spanje
na de "mislukte" coup van twee
maanden geleden toch steeds
meer macht aan de militairen
wordt gegeven Tekenen die
daarop wijzen zijn het uitblijven
van rehabilitatie van progressie
ve militairen die in 1974 werden
veroordeeld, en het sturen van
Spaanse legeronderdelen naar
het opstandige Baskenland Het
laatste tegen een aanvankelijk
"nee" van minister varvdefcnsie
Oliart in.
Alexander Haig. nu Reagan's mi
nister van buitenlandse zaken,
wil president worden, maar
blundert keer op keer als minis
ter. meldt VN Een verhaal met
veel feiten, ook over de niet al te
frisse achtergronden van deze
ex-opperbevelhebber
NAVO
Bij Vrij Nederland deze
boekenbijlage.
Elsevier doet de enquête die het 7
februari publiceerde nog een
keer over In februari zou zijn ge
bleken dat het kernwapenstand
punt van Den Uyl de PvdA
straks bij de Tweede Kamerver
kiezingen tien zetels scheelt Dit
maal is de uikomst weer dezelf
de. Werderom bestrijdt Marcel
van Dam. Tweede kamerlid voor
de PvdA, de conclusies van de
Elsevicr-enquête
Een vlak voor diens dood afgeno
men Interview met CDA ideo
loog prof. Duynstee haalt deze
week ook de kolommen van El-
Elsevicr stelt zich verder op het
standpunt dat de marechaussee
te pas en te onpas wordt ingezet
bij het oplossen van conflicten in
de samenleving De marechaus
see heeft, aldus hel blad. een ty
pisch militaire instelling, die bij
de "gewone" politieman ver-
kMrd overkomt
Met voorbijgaan aan de maat
schappelijke achtergronden van
het probleem stelt Elsevier in
een commentaar dat het plaatsen
van RAF gevangenen in vol
strekte isolatie, hoewel "fataal",
de "minste van alle kwaden" is.
De Tijd komt deze week met een
uitgebreid onderwijskatern Zo
wel onderwijzers, ouders, als mi
nisters en Kamerleden komen
aan het woord over de kwaliteit
van het Nederlandse onderwijs.
Minister Pais verwet de socialist
Van Kemenade, zijn voorganger,
hem met een "volkomen ver
scheurd onderwijsveld" te heb
ben opgescheept Veertig pagi
na's onderwys
De Tijd duikt in de Suriname-
k'.vestie Het blad komt lot de
conclusie dat bij het verijdelen
van de zogenaamde "tegencoup"
in februari vorig jaar de sergeant-
majoor Hawker op dc meest "or
dinaire" manier is neergescho
ten De bevelhebber van de
strijdkrachten. Desi Bouterse,
zou met nadruk hebben gesteld
"Jammer, dat Hawker niet dood
is" Maar als Dc Tijd Bouterse
om commentaar wil vragen,
blijkt deze zelf als het graf te
zwygen. Bouterse staat geen Ne
derlandse journalisten meer te
woord Hij i ,i11rh m>r <i<
Nederlandse pers" geworden.
In een dagboek, dat hij twee maan
den lang bijhield, geeft het WD-
Tweede Kamerlid Nijpcls een
overzicht van het vele werk van
een Kamerlid.
HENK VEGTER
