Schaefer
moet ziin
1 1
huiswerk
overdoen
Een reuze prettige ervaring
jHHÉpi
J
Zon doet muren tussen kerken wegsmelten....
Brief naar
paus over
herindeling
van bisdom
VRIJDAG 10 APRIL 1981
Nu de Amsterdamse
wethouder van volks
huisvesting Jan Schae-
fer met een aantal
geestverwanten een
plan heeft ontworpen
ter bestrijding van de
woningnood, lijkt het
er op dat het weer leuk
wordt in Nederland.
Immers:" We kunnen
de steden redden van
de ondergang, we kun
nen betaalbare wonin
gen bouwen, we kun
nen de democratie
voor uitholling behoe
den, de werkloosheid
kan omlaag en de in
dustrie kan weer con
currerend worden", zo
is bij de presentatie
van "Het plan voor de
steden" gemeld.
Een boek dat prachtig
aansluit op de belang-
rijkse verkiezingsslo
gan van de PvdA: "Het
moet anders; samen
kunnen we dat". Dat is
niet zo verwonderlijk.
Het boek is vast en ze
ker bedoeld als een uit
werking van de volks
huisvestingsparagraaf
in het verkiezingspro
gramma "Weerwerk"
en kan als zodanig een
rol spelen in de verkie
zingsstrijd. Daar is
niets op tegen en critici
die zich afvragen waar
om zo'n plan nu pas op
tafel komt doen er goed
aan het geheugen wat
op te frissen. Van de
PvdA kan veel worden
gezegd, maar niet dat
het daar op het gebied
van de bestrijding van
woningnood de afgelo
pen jaren niet heeft ge
bruist van de ideeën.
Met name de twee staatssecre
tarissen van volkshuisves
ting uit het kabinet Den Uyl,
Marcel van Dam en Jan
Schaefer. konden de afgelo
pen vier jaar gebruik maken
It'm
-- gijlltefflflJL-
'-;ï^ ";I-j. -4
_M_JLf V/J- -B-m.
van een knipkaart bij be
vriende journalisten van Vrij
Nederland en het Vrije Volk,
om via hen de meeste wilde
woning'oouwplannen wereld
kundig te maken. Ook daar
hoeft niet zo veel op tegen te
zijn. Maar juist met het oog
op de verkiezingen is het
dienstig om het jongste plan
van Schaefer nader te bekij
ken tegen de achtergrond
van de vraag wat de werkelij
ke winst is.
Om te beginnen kort de directe
effecten voor de woning
markt, de koopkracht en de
werkloosheid, zoals de schrij
vers die hebben aangegeven.
Voor de woningmarkt:
- 17.000 extra nieuwbouwwo
ningen
- 19.200 woningwetwoningen
meer verbeterd dan nu moge
lijk is.
- 12.000 wooneenheden voor
een- en tweepersoonshuis
houdens extra
Voor de koopkracht van de
laagstbetaalden:
- De huren van woningwetwo
ningen gaan f200 omlaag.
Voor de werkloosheid:
- werk voor tenminste 30.000
mensen
Aan ambities ontbreekt het de
heren niet. Inhoudelijk zal
het door specialisten op het
gebied van volkshuisvesting
ongetwijfeld als een schitte
rend plan worden herkend.
Economen daarentegen zullen
er veel minder tevreden mee
zijn. Voor hen is de vraag be
langrijk waar het geld van
daan moet komen om na af
loop de rekeningen mee te
betalen.
Schaefer c.s. hebben het plan
daartoe ter lezing aangebo
den aan de Stichting voor
Economisch Onderzoek van
de Universiteit van Amster
dam. Medewerkers van die
stichting hebben vervolgens
vier mogelijkheden aangege
ven om de zaak te fïnancie-
- loon- en inkomstenbelasting
verhogen, afgewenteld op de
lonen en prijzen
- loon- en inkomstenbelasting
verhogen, zonder deze af te
wentelen.
- monetair financieren (het
drukken van bankbiljetten)
- lenen bij institutionele beleg
gers (dat zyn banken, pen
sioenfondsen en verzeke
ringsmaatschappijen).
Met die vier mogelijkheden is
men opnieuw aan het reke
nen geslagen en dat heeft tot
de conclusie geleid dat de
eerste twee een extra werk
loosheid van respectievelijk
30.000 en 20.000 mensen ople
veren. maar de laatste twee
30.000 mensen extra aan het
werk houden.
De keuze, dat zal duidelijk zijn.
is tussen monetair financie
ren of lenen. Hoewel de
schrijvers van het boek met
name de laatste mogelijkheid
willen hanteren, is het toch
zaak om de Amsterdamse re-
kenarij rond het derde alter
natief nog eens te bezien.
Voor het berekenen van effec
ten van bepaalde maatrege
len, staat economen een
breed scala van modellen ten
dienste. Welk model in Am
sterdam is gehanteerd is mij
onbekend, maar het is hoogst
twijfelachtig of de financie
ring van welk plan dan ook
door de geldhoeveelheid
kunstmatig te laten toene
men zoveel extra banen "kan
opleveren. Immers: monetai
re financiering brengt geld in
omloop waar geen produktie
(door arbeid of door vermo
gen) tegenover staat. Geld
dut niet is verdiend. Dat pro
ces. zo weet iedere c
levert inflatie op en inflatie
heeft uiteindelijk en zeker zo
als de zaken er nu voor staan
werkloosheid tot gevolg. De
samenstellers kozen waar
schijnlijk om die reden voor
lenen bij beleggers.
In de bouw gaat per jaar 20 mil
jard om. Volgens Schaefer
moet daar drie miljard boven
op. De beleggers, waar de
planmakers willen aanklop
pen, beheren een pensioen
kapitaal van 200 miljard. Dat
bedrag ligt niet in een kluis,
maar is in zijn geheel belegd.
Wat Schaefer vraagt is: beleg
wat meer in woningen en
doet dat tegen een wat lagere,
"sociale" rente.
Op het oog klinkt dat allemaal
heel redelijk. Pensioenfond
sen beheren geld van een
groot deel van de Nederlan
ders. ze hebben een maat
schappelijke functie, en in
het verlengde van die functie
is een besluit om bij te dra
gen aan de oplossing van een
maatschappelijk probleem
als woningnood, een heel lo
gisch besluit.
Toch is het plan met de beste
wil van de wereld niet uit te
zonder in andere sec
toren van het Nederlands be
drijfsleven grote schade aan
te richten Het Algemeen
Burgehjk Pensioenfonds, de
grootste van Nederland, is
door mensen als Schaefer in
het verleden al herhaaldelijk
verzocht om over de brug te
komen. Dit fonds nu belegt
niets van zijn geld in het bui
tenland. om de simpele reden
dat dat niet is toegestaan Dat
betekent dat al het geld dat
het ABP extra in woning
bouw steekt, niet ergens an
ders in Nederland kan wor
den belegd. Bijvoorbeeld niet
bij de overheid, die het ABP
heel goed kent als inschrijver
op staatsleningen. Zo bezien
dicht het plan Schaefer het
gat van de woningbouw,
maar wordt elders weer een
nieuw gat geschapen. Dertig
duizend banen in de bouw
meer, maar vermoedelijk
evenzovele banen elders weg.
En dat geldt niet alleen voor
het ABP. veel andere pen
sioenfondsen beleggen hun
centjes evenmin in het bui
tenland, maar hier
Bekijken we de cijfers: dan
blijkt dat van de 187 miljard
die de fondsen eind '79 be
heerden, 64 miljard berust
onder het ABP. 71 miljard bij
particuliere fondsen en 52
miljard bij levensverzeke
ringsmaatschappijen Van al
dat geld is niet meer dan 4.6
miljard in het buitenland be
legd. Welnu, gesteld al dat
dat op korte termijn mogelijk
is die 4.6 miljard, hiernaar toe
te halen (het enige dat min of
meer straffeloos zou kunnen.
Dan krijgen de buren de na
righeid en niet wy). gesteld
dat dat kan, dan nog zijn er
problemen.
Schaefer zou kunnen zeggen:
ik heb aan dat geld genoeg,
want ik heb maar dne miljard
nodig. Maar by nader be
schouwing is dat helemaal
niet genoeg, want hij moet
die drie miljard vier jaar lang
hebben, om het einddoel te
bereiken
Uit voorgaande gegevens kan
duidelijk worden dat extra
geld voor de woningbouw
wat de beleggers betreft, al
leen maar kar. komen van de
particuliere beleggers en het
bedrijfsleven (verzekerings
maatschappijen). De finacie-
nng door verzekeringsmaat
schappijen tegen sociale ren
te is echter ondenkbaar. Het
economisch motief dat voor
deze maatschappijen richts
noer is. leidt er toe dat een
verminderde opbrengst uit
belegging alleen op te vangen
is via een premieverhoging
Door te berekenen aan de
consument wel te verstaan.
Die laatste zit daar uiteraard
niet op te wachten
Woningnood en werkloosheid
in éen klap bestryden Het
klink te mooi om waar te zijn.
Het is het ook. in elk geval als
het volgens Schaefers plan
gebeurt Wat Schaefer met
zijn boek wèl kan bereiken is
dat bijvoorbeeld bij het ABP
een discussie op gang komt
die op een wat langere ter
mijn een koerswijziging ten
gunste van sociale woning
bouw oplevert. Zo'n wijzi
ging op termijn kan zonder al
te veel nadeel zijn beslag krij
gen. zeker als die bijvoor
beeld tot stand komt in een
periode dat het beroep van de
overheid op de kapitaalmarkt
door werkelyke matiging is
afgenomen
Voorlopig is dat niet aan de or
de, zal Schaefer zyn huis
werk over moeten doenen
kan zyn plan worden <>pge
borgen in de kast. naast al die
andere PvdA-plannen waar
geen gezonde financiële basis
voor te vinden bleek.
Aan de zonnige Spaanse kusten, waar duizenden landge
noten kou, natheid en mist ontvlucht - 'overwinte
ren" en hun vakantie doorbrengen, komen Nederlandse
protestanten van allerlei soort "'heel gewoon" samen in
één kerkdienst. En daarbij doet zich geen enkel pro
bleem voor. Dominees van alle mogelijke kerken gaan
erin voor. De kerkgangers reageren over het algemeen
zelfs heel enthousiast. De eerste ruzie moet nog komen,
maar die is erg onwaarschijnlijk.
Een medewerker van het blad "Ak
sent" - een maandelijkse uitga
ve onder verantwoordelijkheid
van de hoofdlegerpredikant -
heeft het kerkelijke leven aan de
Spaanse costa's eens van nabij
bekeken, en hij komt tot de con
clusie dat er van zulke positieve
buitenlandse ervaringen op den
duur toch een stimulans kan uit
gaan om elkaar in eigen land ook
met wat meer begrip te bejege
nen. "Het is toch wel vreemd dat
een Nederlander eerst naar een
vakantieland moet om tot die
ontdekking te komen. Maar het
zou weieens heilzaam kunnen
zijn voor het langzaamaan ver
dwijnen van allerlei kerkelijk ge
kissebis dat ons land al zo lang
kenmerkt.
Onder elkaar
Natuurlijk speelt, volgens de
schrijver in "Aksent", het sociale
contact in den vreemde een be
langrijke rol. Bij gebrek aan con
versatie met de plaatselijke be
volking - waar enige kennis van
de Spaanse taal ten enenmale on
voldoende is om van het regiona
le dialect ook maar iets te ver
staan - schudden de Nederlan
ders de vaderlandse afstandelijk
heid góuw van zich af. Met land
genoten voelen zij zich weer
enigszins "onder elkaar". Als er
problemen komen, kan je nog
eens om raad vragen En pro
blemen doen zich vooral bij een
langer verblijf, met name onder
oudere overwinteraars, vry re
gelmatig voor.
Maar er is méér om elkaar te aan
vaarden. In Nederland zelf be
kijk je anderen, veelal uit histo
risch gegroeide tegenstellingen,
nogal argwanend. Een Nederlan
der is ook snel overtuigd van ei
gen gelijk. De ander zit er altijd
goed naast.
"Wie in Spanje naar een protes
tantse kerkdienst wil. komt tot de
ontdekking dat die kerkmuren zó
niet bestaan. Het is alsof ze door
de zon zijn weggesmolten. Met
die anderen kun je ineens prima
opschieten. Dat is een reuze pret
tige ervaring". Vertelde een man
uit Rotterdam.
Trekpleister
tan hen
de kerk
Neder-
Dat samengaan van pre
over de grenzen is blij!
een trekpleister voor m
de kerk in eigen land
gezien houden Velen
vinden daar de weg na.
terug. "Die muurtjes i
land benauwden mij", zei een 20-
jarige jongeman die in Spanje in
de horeca-sector werkt. "Ik zat
wat in moeilijkheden met drugs
en zo. Ze proberen je dan echt te
helpen. Over een paar maanden
moet ik naar Nederland terug
Nou, dan zal ik deze kerk wel
missen. Ik zou niet weten bij wel
ke club ik me daar moet aanslui
ten".
In de luchtmacht-gemeenten in
West-Duitsland bijvoorbeeld
doen Nederlanders dezelfde er
varingen op. Het is dus niet al
leen de felle zon die de traditio
nele scheidingen doet wegsmel
ten. Aanvankelijk was het wen
nen in Duitsland zo met z'n al
len in één dienst, maar het ging
na dat aftastende begin toch vrij
snel. Menig militair die uit Duits
land is teruggekomen zit nu in ei
gen land weer vreemd tegen de
oude scheidsmuren tussen ker
ken aan te kijken. Want verónde
ren doet er in Nederland hoege
naamd niets.
Toch zullen dergelijke ervaringen
hun uitwerking niet missen. Ak
sent: "Duizenden landgenoten
doen de onuitwisbare indruk op
dat het zeer goed mogelijk is om
als protestanten van vele kerken
samen te gaan. Zónder dat zij het
gevoel hebben, principieel water
in de wijn te moeten doen".
Lesje
Een lesje mag hieruit wel weer
worden geleerd.
Als wij die hoog geprezen kerkelij
ke apartheid - met haar huidige
tendens van verscherpte verket
tering - nu eindelijk eens meer
als schuld dan als zégen gingen
zien. dan zou er al veel gewonnen
zijn.
Massa's Nederlanders voelen zich
nog zo happy in hun eigen kerke
lijke en godsdienstige wereldje
dat ze niet de minste moeite wil
len doen om anderen wat meer te
leren kennen Ordinaire gemak
zucht speelt hier ook in mee. Wij
kunnen ons de "luxe" van onze
kerkelijke burchten nog altijd
vrolijk veroorloven. Denken we.
Immers, de omstandigheden
afgezien van de voortsnellende
onkerkelijkheid - leggen ons
geen strobreed in de weg. En
waarom zouden we de ons ge
gunde vrijheid ook niet daórvoor
gebruiken? De gedachte aan
"misbruik" van die vrijheid
komt nauwelijks op.
De kerkelijke spraakmakers en
veelschrijvers vinden het wel
goed zo. Met kwasi-diepzinnige
dogmatische en theologische re
deringen worden onderlinge ver
schillen vaak tot explosieve om
vang opgeblazen en de meest ab
surde afscheidingen vroom
goedgepraat. Zij maken wel uit,
hoe de goegemeente over ande
ren moet oordelen.
Totdat die goegemeente onder ge
heel andere omstandigheden, zo
als aan de zonovergoten kusten
ver ran huis. over muren heen
gaat kijken. Dan worden de men
sen anders Zij ontmoeten ineens
mede gelovigen De zelfverzvkcr.
deen alleswetende stem van het
instituut" is weggevallen En ook
de knusheid van het gesloten
kringetje.
"Een i
S. J DE GROOT
Ongenoegen. Priesters en pasto
rale werkers en werksters in het
bisdom Oen Bosch gaan de paus
een brief schrijven om hun on
genoegen te uiten over plannen
tot herindeling van het bisdom.
Ze zijn tegen dit voornemen om
dat zoiets, volgens hen, ingaat
tegen een kerkopvatting van
"mondigheid van gelovigen",
zoals die na het tweede Vati
caanse concilie in ons land is ge
groeid.
der te praten, zien in het plan
voor herindeling do.druppel die
de emmer van teleurstellingen
doet overlopen.
Het is de bedoeling, dat over de
huidige toestand in de Neder
landse Rooms-Katholieke Kerk
ook met de vertegenwoordigers
van priesters en pastorale
werkers uit andere bisdommen
wordt gesproken, en vervolgens
nog met alle bisschoppen Op 6
mei zal het ontwerp van de brief
aan de paus worden besproken.
Bisschop Bluysscn heeft een nota
aangekondigd met voornamelijk
zakelijke argumenten tegen her
indeling
Beroepen. Hervormde Kerk be
roepen te Hervcld (Geld kandi
daat D Jansen Lunteren. aange
nomen het beroep door de syno
de tot legerpredikant kandidaat
J van Eek Lexmond Gerefor
meerde Kerken Vrijgemaakt:
beroepen te Assen Zuid H. J.
Boiten Bedum Christelijke Ge
reformeerde Kerken: beroepen
te Huizen J. Westerink Urk.
Overleden: J Verhagen (51).
chef-secretaris van het Leger des
Hcils in Nederland, ds J. van der
Velden (69) te Mijdrecht (was van
1968 tot 1977 hervormd predi
kant te Lisse).
Parijs
Tienduizend van de bijna twee
miljoen rooms-katholiekcn van
Parijs hebben hun aartsbisschop
geschreven hoe naar hun mening
de kerk eruit moet zien. Zy ga
ven hiermee hun antwoord op
een vraag van kardinaal Martv
voordat hij begin dit jaar als
aartsbisschop aftrad.
De voornaamste wens van de Panj-
zenaars is. dat de kerk dichter by
de maatschappclyke werkelijk
heid komt te staan maar tegelyk
meer "spiritueel" (van veel geest
getuigend» wordt Ze moet naar
buiten treden in grote bijeen
komsten, maar de parochies
moeten zo klein mogelyke een
heden zyn waar men elkaar kent
Een sterk accent leggen de ant-
woordgevers op de aandacht
voor de arbeiders en do buiten
landse werknemers Pas daarna
komen de grote stadskwalen zo
als de anonimiteit, de eenzaam
heid en het isolement. De aarts
bisschop zelf moet een krachtige
persoonlijkheid zyn. maar wel
boven de partyen staan
Veel Panjrcnaars hebben moeite
■Ml dlitariImIm inifiin-
gen. Er is kritiek op de moderne
IMtrca II Ml. II kctfwrt nor.
eens dat het gregoriaans niet
meer dc voornaamste plaats
heeft. Ouders wensen, dat pries
ters het godsdienstonderricht
weer krachtig ter hand nemen.
I^ken worden in dat opzicht
zeer kritisch bekeken.
Polarisatie wyzen de katholieke
Paryzenaars af Progressief en
conservatief moeten toenadering
zoeken. Bron van zorg is dat de
jeugd de kerk voor gezien houdt
en dat de vrouw in de kerk niet
aan bod komt
