Dreiging invasie toegenomen
Genscher in Moskou:
handen af van Polen
Kwetsbare Haig reist
af naar Midden-Oosten
België: van
taalstrijd
naar crisis
Militaire oe feningen aan Poolse grens groter dan ooit
ZATERDAG 4 APRIL 1981
(Van onze correspondent)
MOSKOU (GPD) De Westduitse
minister van buitenlandse zaken
Genscher heeft de Sowjet-leiders
gewaarschuwd voor de gevolgen
van een ingrijpen in Polen. Tege
lijkertijd heeft de Westduitse be
windsman aangedrongen op een
zo spoedig mogelijke hervatting
van de Russisch-Amerikaanse
strategische (Salt) onderhandeli-
gen en de Westduitse wens uitge
sproken dat men erin zal slagen
om het aantal middellange-af-
standsraketten in Oost- en West-
Europa „gelijkwaardig" te ver
minderen
De besprekingen van minister
Hans Dietrich Genscher met zijn
collega Andrei Gromyko en met
Sowjet-partijleider en president
Leonid Brezjnjev stonden voor
namelijk in het teken van de al
gemene Oost-West-relaties. De
Westduitse bewindsman her
haalde het Westerse aanbod tot
onderhandelingen over de kwes
tie van de middellange-afstand-
raketten op basis van het dubbe
le besluit van de NAVO om hier
over zowel te onderhandelen als
ook het Westersg arsenaal te mo-
Westduitse minister waarschuwt voor gevolgen
derniseren in antwoord op de op
bouw van het Russische SS-20-
rakettensysteem.
Eind 1979 wezen de Russen weder
zijdse bevriezing van dergelijke
systemen af. Na opbouw van hun
eigen systeem, stelde partijleider
Brezjnjev tijdens het recente 26e
Sowjet-partijcongres van zijn
kant bevriezing voor, hetgeen
door het Westen werd afgewezen
als bevestiging van verschuiving
van het kernevenwicht in Euro
pa ten gunste van de Sowjet-
Unie. Gromyko herhaalde het
Sowjet-standpunt dat de „mo
dernisering" van het Russische
rakettenarsenaal geen even-
wichtsverschuving of „eenzijdig
voordeel" voor Moskou beteken
de.
Beide bewindslieden bleven het
met elkaar oneens, maar streef
den naar een zo constructief mo
gelijke atmosfeer tijdens de be
sprekingen. Over het gesprek
van minister Genscher met par
tijleider Brezjniev waren vrijdag
avond nog geen bijzonderheden
bekend. Genscher heeft tijdens
dit onderhoud een persoonlijke
boodschap van bondskanselier
Schmidt aan Brezjnjev overhan
digd, waarvan de inhoud (nog)
onbekend is. De Westduitse be
windsman heeft ook gepleit voor
een „politieke oplossing" van de
kwestie-Afghanistan.
De Westduitse bewindsman heeft
tegenover zijn Russische gasthe
ren verklaard dat de Oost-West
betrekkingen verder niet be
moeilijkt moesten worden door
dat een van de partijen zou pro
beren om in de Derde Wereld
„eenzijdige voordelen" te ver
krijgen uit „labiele situaties". Uit
dit hele pakket van onderwerpen
kan men duidelijk afleiden, dat
minister Genscher bij zijn be
sprekingen in de eerste plaats de
nadruk heeft gelegd op algeme
ne westerse belangen en dat de
bilaterale Duits-Russische vraag
stukken pas op de tweede plaats
kwamen.
Genscher's waarschuwing voor de
gevolgen van een ingrijpen in
Polen kregen een extra beteke
nis tegen de achtergrond van het
verwijt van het Sowjet-partijdag-
blad Prawda. dat de politieke lei
ding in Warschau „anti-Sowjet-
manifestaties" aan de universi
teit van Warschau zonder meer
had laten passeren. Verder sug
gereert het partijdagblad dat on
der leiding van de „contra-revo
lutionaire" beweging KOR (Co-
mit voor Sociale Zelfverdedi
ging) de onafhankelijke vakbond
Solidariteit niet meer tegen de
Poolse regering in gaat maar zelf
streeft naar regeringsmacht.
(Van onze correspondent Anton Koene)
WENEN (GPD) Het Kremlin heeft vrijdag in verhevigde
mate zijn aanvallen op de Poolse communistische partij
voortgezet, terwijl de militaire oefeningen van het War
schaupact het kader van de jaarlijks terugkerende voor
jaarsmanoeuvres duidelijk hebben overschreden. Vol
gens waarnemers zijn er 35 divisies meer bij betrokken
dan in voorafgaande jaren.
De Amerikaanse regering verklaar-
de vrijdag dat de Poolse crisis
„de laatste twee dagen veel ern
stiger is geworden" en bereidt
zich actief voor op een mogelijke
Russische inval in Polen. Tege
lijk heeft vice-president Bush de
Poolse vice-premier Jagielski,
die momenteel een bezoek
brengt aan Washington, meer
voedselhulp toegezegd.
Waarnemers in de Oostenrijke
hoofdstad Wenen menen dat de
militaire oefeningen die de War-
schaupact-landen veertien dagen
geleden zijn begonnen intussen
te lang hebben geduurd om ze te
beschouwen als normaal. Vol
gens deze ingewijden gaat het
om het extra inzetten van 35 divi
sies rondom Polen. Dat komt
neer op 400.000 man troepen.
Sommige berichten spreken
zelfs van 800.000 man extra aan
de Poolse grenzen.
Systeem
Deze waarnemers wijzen er ook op
dat de Sowjet-Russische troepen
die in Polen op oefening waren
snel het bevel over het communi
catiesysteem hebben overgeno
men en een zelfstandig systeem
hebben opgebouwd, zodat ze bij
een eventuele invasie het Poolse
leger meteen kunnen uitschake
len.
Soortgelijke oefeningen zijn ook in
de lente van 1968 gehouden voor
dat de Warschaupact-troepen in
dat jaar Tsjechoslowakije bin
nenvielen. Ook toen bouwden de
Russische strijdkrachten een
misleidend communicatiesys
teem op om het te gebruiken zo
dra de tijd daarvoor rijp was.
De vraag is of de tijd al rijp is. Ken
ners van de verhoudingen in Po
len en de Sowjet-Unie nemen
aan dat het verschijnlijk nog niet
io ver is dat de Russen zich vol
doende voorbereid hebben om
fen succesvolle interventie te
wagen, ofschoon aan de andere
kant de berichten over een ver
hoogde troepenbeweging in en
rond Polen zeer ernstig genomen
worden. De Amerikaanse minis
ter van defensie zei donderdag
dat de Sovjet-Unie „haar vermo
gen om in Polen in te grijpen de
laatste 24 tot 48 uur heeft ver
sterkt". Weinberger maakte deze
opmerkingen uitgerekend op het
moment dat de Poolse vice-pre
mier Jagielski officieel een be
zoek aan de Verenigde Staten
brengt om nieuwe economische
hulp te vragen.
Dreiging
In Polen nemen de communisti
sche partij noch de nieuwe vak
centrale Solidariteit de dreiging
van een onmiddellijke Russische
invasie ernstig. Wat de Polen be
treft, is daar geen reden meer
voor nadat afgelopen maandag
regering en vakcentrale een
overeenkomst hebben afgeslo
ten, waardoor een algemene sta
king werd voorkomen.
Vrijdag was alle aandacht in Polen
gericht op Bydgoszcz, het cen
trum van het belangrijkste Pool
se landbouwgebied, waar de po
litie hardhandig een vergadering
van de vakcentrale uit elkaar
heeft geslagen, wat leidde tot een
Dode en gewonden
bij vechtpartijen
CALCUTTA (Reuter) - Bij vecht
partijen tussen voor- en tegen
standers van een 12-urige alge
mene staking in de Indiase deel
staat West-Bengalen is vrijdag
een man om het leven gekomen
en zijn meer dan 10 mensen ge
wond, zo is door de politie mee
gedeeld.
landelijke alge-
Vrijdag is een nieuwe onderhande
lingsdelegatie van de regering
naar Bydgoszsz vertrokken om
opnieuw besprekingen te begin
nen met de boeren om toch nog
een mogelijke oplossing te vin
den voor de oprichting van een
boerenorganisatie. De landbou
wers genieten de steun van Soli
dariteit en van kardinaal Wys-
cinski, die vrijdag verklaarde dat
een organisatie van landbouwers
zou kunnen helpen om een begin
te maken met het oplossen van
de catastrofale Poolse landbouw
problemen.
Ook de Sowjet-Unie mengde zich
in de kwestie-Bydgoszsz. De offi
ciële Russische kranten meldden
vrijdag dat de leider van de vak
bondsleden in Bydgoszsz niet
gewond is geraakt door het in
grijpen van de politie, maar dat
hij betrokken is geweest bij een
auto-ongeluk waarbij hij een fiet
ser heeft gedood. De Russische
bladen schrijven verder dat de
betrokkene. Jan Rulewski, de
zoon is van nazi-collaborateurs.
De Russische pers schijnt tot het
uiterste te willen gaan om de
Poolse vakcentrale Solidariteit
zwart te maken.
Moordaanslag op
Turkse diplomaat
KOPENHAGEN (AP) - Chirurgen
hebben vrijdag gedurende acht
uur geopereerd om het leven te
redden van een Turkse diplo
maat die is neergeschoten toen
hij voor de lift in zijn flatgebouw
in Kopenhagen stond, zo heeft
de Deense politie bekendge
maakt.
De 43-jarige Cavit Demir, adviseur
van arbeidsaangelegenheden
verbonden aan de Turkse ambas
sade in de Deense hoofdstad,
kwam in kritieke toestand uit de
operatie, aldus de politie.
De aanslag is opgeëist door Ar
meense groepen. Hoewel hij zes
maal werd getroffen, slaagde De
mir erin om de lift binnen te gaan
en de derde verdieping te berei
ken, waar zijn vrouw de Deense
autoriteiten alarmeerde.
Onbekend en gevaarlijk terrein
(Van onze correspondent
Henk Kolb)
WASHINGTON (GPD) - Minister
Haig, met zijn sterk beschadigd
imago van sterke man in de rege-
ring-Rcagan, is vrijdagavond
vertrokken voor een belangrijke
reis naar het Midden-Oosten en
West-Europa. En hoe nadrukke
lijk vanuit het Witte Huis ook
wordt geroepen dat Haigs optre
den lof verdient in plaats van
blaam, Haigs geloofwaardigheid
is sterk geslonken.
Zijn optreden in de crisis-uren on
middellijk na de aanslag en zijn
optreden per nationale televisie
om te zeggen dat hij voorlopig de
baas was in het Witte Huis, heeft
niet alleen een storm van com
mentaren uitgelokt, maar ook tot
de voorspelling van ingewijden
dat Alexander Haig het nog
hooguit een half jaar zal uithou
den als beheerder van de Ameri
kaanse buitenlandse politiek.
Deze omstreden, kwetsbare Haig is
dus nu op zijn eerste reis naar het
Midden-Oosten, een hem onbe
kend en gevaarlijk terrein. In ne
gen dagen gaat hij naar Egypte,
Israël, Jordanië en Saoedi-Ara-
bië om daarna Spanje, Groot-
Brittannië, West-Duitsland en
Frankrijk te bezoeken. Ogen
schijnlijk is het geen reis die
moet uitmonden in definitieve
beslissingen. Israël staat voor
LONDEN - Een make-up artiest van Madame Tussaud in Londen werkt aan het hoofd van Anne Frank aan de
hand van foto's. Anne Frank krijgt per 14 april een geheel eigen ruimte in het Londense wassen beelden museurn.
Zij zal worden afgebeeld zittend aan het raam, over haar dagboek gebogen.
verkiezingen en de VS hebben er
de voorkeur aan gegeven Begin
eventueel met Sadat naar Was
hington te laten komen voor zeer
zichtbare manoeuvres.
Haig zal geen moeite hebben om in
het Midden-Oosten een consen
sus te vinden over de Sowjct-
dreiging tijdens zijn omzwervin
gen, maar het is de vraag of hij
erin zal slagen om een patroon te
vinden voor samenwerking tus
sen potentile vijanden in het
licht Van een grotere bedreiging.
Dat eist een subtiel diplomatiek
spel en dat is nu net de reden
waarom Haigs carrière als minis
ter van buitenlandse zaken al
met zijn eerste reis min'of meer
staat of valt.
De VS vinden het kennelijk niet
nodig om na het bezoek van de
heren Van Agt en Van der
Klaauw in Washington ook dit
voorzittende duo van de EG-
raad, met een „missie in volle
gang" (Van Agt) op de hoogte te
komen brengen van de resulta
ten. Dat is in Haigs conceptie van
politiek en invloed simpelweg
tijdverlies. Voor beleefdheden
heeft hij kennelijk geen tijd.
Veertig gewonden
bij explosie Iran
TEHERAN (AP) - De Iraanse fes
tiviteiten rond de tweede verjaar
dag van de uitroeping van de is
lamitische republiek zijn vrijdag
verstoord door twee bomexplo
sies. Bij het incident, dat gebeur
de in de heilige stad Qom. raak
ten ongeveer veertig mensen ge
wond. zo heeft radio Teheran ge
meld.
De bommen ontploften toen aya
tollah Hoessein Ali Montazen. de
belangrijkste religieuze leider na
Khomeini, een preek hield in de
grote moskee van de heilige
stwd Radio Teheran meldde dat
nog niet bekend is wie voor de
explosies aansprakelijk zijn.
Vier jaar na de emotione
le uitbarsting van de
toenmalige Belgische
premier Leo Tinde-
mans ('Ik ga direct naar
de koning'), is de poli
tieke en economische
situatie van België
somberder dan ooit.
Het vierde kabinet-
Martens sneuvelde de
ze week, omdat men
het niet eens kon wor
den over de te nemen
maatregelen om de Bel
gische economie op te
krikken.
Die maatregelen behelsden onder meer het opheffen van de auto
matische prijscompensatie. Een kwestie die ook in Nederland
speelt. Martens wilde de lonen loskoppelen van de gestegen kos
ten van levensonderhoud. Maar de socialisten uit zijn rooms-
rode coalitie wilden daar niet aan En vreemd genoeg ook de
werkgevers niet. Die stelden zich zeer terughoudend op. be
vreesd de zwarte piet te krijgen toegespeeld
Dat die economie nog meci dan in Nederland een opknapbeurt
verdient, bewijzen de cijfers wel: de leningen in het buitenland
rijzen de pan uit, aan het eind van dit jaar 45 miljard, het werk
loosheidspercentage is met bijna tien procent het hoogste van
de hele EG. het financieringstekort is al tot twaalf procent opge
lopen en de automobiel-industrie loopt op zijn laatste benen
Een dergelijke miserabele situatie zou een stabiele politiek ven
sen. maar niets is minder het geval Daar komt nog bij dat Vla
mingen en Walen niet alleen op culturele gronden (de taal) el
kaar in de haren vliegen. De strijd tussen deze twee bevolkings
groepen dreigt nu veel meer te ontaarden in een economische
strijd, waarin beide partijen elkaar zoveel mogelijk vliegen pro
beren af he vangen.
Het noordelijke Vlaamse gedeelte bijvoorbeeld heeft op dit mo
ment nog een beetje van de welvaartskoek over. terwijl Wallonië
er ronduit slecht voorstaat. Niettemin is het met de textiel in
dustrie (Vlaams) niet best gesteld. De Belgische minister van
economische zaken. Willy Claes. zegde daarom steun toe aan de
textiel. Waarop de Walen hem ervan betichtten dat hij de Vla
mingen bevoordeelde.
"Want hoe zit het met onze staalindustrie-'", was het Waalse com
mentaar, "die is net zo noodlijdend Waarom doet Claes daar niet
Op z'n minst gaan de Walen met deze verongelijkte opmerking
voorbij aan de werkelijkheid. Onlangs nog maakte de Vlaamse
christen-democraat Dupre de rekening op van de redding van
het Waalse staal: tegen 1983 zal die de Belgische belastingbetaler
bijna 145 miljard hebben gekost.
Maar de Vlamingen doen wat betreft het opkomen voor eigen be
lang niet voor de Walen onder Het Vlaams Economisch Ver
bond. eenzelfde organisatie als die van de Nederlandse werkge
vers het VNO. pleit herhaaldelijk voor een eigen financieel be
stuur van de Belgische deelstaten Zo kunnen zowel Vlamingen
als Walen hun eigen boontjes doppen, is de mening van het
VEV.
"Kortzichtig", noemt minister Claes dit voorstel "Als de Vlamin
gen gescheiden economische regimes willen, worden de Walen
tekort gedaan".
En dat terwijl Vlamingen en Walen meer dan ooit op elkaar zijn
aangewezen. Om een voorbeeld te noemen: wanneer er in Wallo
nië zware industrie is, dan profiteert de haven van Antwerpen
daarvan. En wanneer het Antwerpse industrie-bekken zich
dientengevolge ontwikkelt, leidt dat weer tot bestellingen in de
Waalse machine-industrie.
Maar in plaats van gezamenlijk naar een politieke oplossing te
zoeken, blijven de twee volksdelen elkaar met argus-ogen in de
gaten houden. Bang dat de andere partij een graantje meer mee
pikt dan de andere.
Import-stop
De Belgische regering tracht niet alleen de economische probic
men intern op te lossen. Zij probeert ook andere landen over te
halen maatregelen te nemen tegen de huidige malaise. Zoals een
import-stop van Japanse auto's
Maar noch in EG-, noch in Benelux-verband is daar een meerder
heid voor te vinden.
Willy Claes is al bij zijn Nederlandse collega Vap Aardenne te
biecht gegaan Om hem tot een dergelijke stop over te halen
Van Aardenne is echter als liberaal voorstander van een vrije
markt-economie. En hij wil niet van een stop weten. Dus moest
Claes wat dit betreft in zijn schulp kruipen
Toch is er voor hem een 'lichtpuntje': niet alleen op automobiel-
gebied zijn de Japanners in opmars. Ook in de elektronica in
dustrie zullen zij zeer spoedig de Europese markt overspoelen.
Dan komt Philips-Nederland in moeüfyklM den Bn niet lila tl
Philips-Nederland in België houdt dit concern 20.000 werkne
mers aan de gang. Wellicht is dan de tijd gekomen dat de Neder
landse minister van economische zaken zijn Belgische collega
de hand reikt en overgaat tot een import stop in Benelux ver
band.
Zover is het nog niet En bijna zeker is dat er dan andere ministers
van economische zaken in beide landen zetelen
Voorlopig kampt België nog met enorme problemen die het in
eerste instantie zelf moet zien op te lossen. Een bijna ondoenlij
ke taak in een land. waarin twee bevolkingsgroepen elkaar fi
guurlijk en soms letterlijk naar het leven staan
De enige twee Belgische ondernemingen die nog aardig draaien
zijn twee holdings, waarvan bijna alle bedrijven afhankelijk zijn
de Bank Brussel Lambert en de Generale Bankmaatschappij.
Maar deze holdings laten het altijd afweten wanneer in nood
verkerende bedrijven bij het aankloppen De overheid i^ er dan
goed voor om ze weer uit die nood te helpen En diezelfde over
heid krijgt geen bijval van het bedrijfsleven.
Het is een vreemd kringetje waarin de Belgen ronddraaien En
met de politieke en economische tegenstellingen in het achter
hoofd, lijkt het. meer dan in andere landen, een vicieuze cirkel te
worden waarin men stuurloos rondcirkelt.
Het is dan misschien ongebruikelijk, maar zeker niet verwonder
lijk dat koning Boudewijn zich deze week aan politieke uitspra
ken. "Dit is oorlog. Oorlog voor het behoud van onze economie,
voor het welzijn van allen en vooral van de minst bedeelden,
voor onze plaats in dc wereld", beet hu de verzamelde toehoor
ders toe.
Het is de vraag of deze felle reactie van de koning effect zal hebben
op de heren politici, vakbondsleiders en werkgevers. De pas
benoemde formateur Eyskens zal er. met deze woorden in het
achterhofd. tenminste een zware kluif aan hebben om de strij
dende partijen nader tot elkaar te brengen in een stabiel kabinet.
ANNEMIEK RUYGROK
