Het bewogen leven
van Manneken Pis
"U-L-öWrO TTTïf'n
ALARM IN DE RODE BAAI
Expositie in Brussel
ZATERDAG 21 MAART 1981
BRUSSEL - Hij heeft zes
tien dubbelgangers, over
de gehele wereld ver
spreid. Er is er een in de
Japanse havenstad Osaka,
een in Singapore, een in
Lafayette (Louisiana) en
natuurlijk een in Kinsha
sa, hoofdstad van voorma
lig Belgisch Kongo, thans
Zaïre. Zijn wereldwijde
roem blijkt overdadig uit
zijn gratis verkregen gar
derobe: ruim driehonderd
kostuums.
Ridderorden en andere eretekenen van
achting zyn hem in ruime mate ten
deel gevallen. Toch is hij eenvoudig
gebleven: bij voorkeur naakt plast hij,
onbeschaamd voor wie maar toe wil
kijken, zoals hij daar staat op de hoek
van de Eik- en Stoofstraat. Menigmaal
is hij door onverlaten ontvoerd, maar
steeds is hij naar deze eenvoudige
straathoek teruggekeerd.
Als cherubijntje van wel zeer hoge leef
tijd is de vriendschap met Mietje
Stroel uit Zelzate altijd platonisch ge
bleven. Hoewel dit schoon meiske,
door de knieën gezakt, zich even naïef
en achteloos onder de rok laat kijken.
Hy heeft genoeg aan zijn voortbestaan
in boeken en souvenirs die nering
doenden aan ontelbare toeristen ver-
Als goedkoop blinkerend replica met de
linkerhand aan een vervaarlijke kur-
ketrekker of voor een onsmakelijke
asbak, als sticker op autobumper of
gedrukt op een schetterkleurensjaal
draagt hij de faam van Brussel uit. Hij
is te vergelijken met de Zeemeermin
van Kopenhagen of zelfs het vrijheids
beeld van New York, want hoe klein
hij ook is, hij is de 'oudste burger' van
Brussel.
Vrijgevochten
In het Brussels Broodhuis, het
stadsmuseum aan de beroemde
Grote Markt, is op een beschei
den expositie een glimp te zien
van Manneken Pis. Het zijn
vooral de kostuums en de ridde
rorden die de aandacht trekken,
terwijl juist de reprodukties
van verhalen in oude teksten en
spotprenten illustreren wat
Manneken Pis werkelijk is: een
vrijgevochten Brusselaar, op
roerig maar met humor, altijd
bereid tot een 'zwanze' (klet
spraatje) vol hekel en spot.
Mannekenpis (het mag ook aan el
kaar geschreven worden) is een
waarlijk nationaal figuur. Enkele
jaren geleden deden Franstalige
taaifanatici een poging Manne
ken te herdopen als 'Le petit Ju-
lien' (de kleine Jules). Gezien de
aard van het Manneken moest dat
natuurlijk mislukken en dat ge
beurde dan ook. Een rimpeling in
een bewogen leven van 360 jaar-
Niettemin spreken Brusselaars
vaak vertederend over 'den klei
nen Jules' (voorzover ze zich in
het Vlaams uitdrukken). Dit
schijnt terug te voeren te zijn op
de 'Juliaenekensborre' (fontein
van de kleine Juliaan) die reeds in
de veertiende eeuw drinkwater
leverde. In de navolgende eeuw
wordt voor het eerst gesproken
over Menneken Pist!
ven. Met het geld van het kinder
meisje zou hij 'faro' (soort Brusels
bier) hebben gedronken. Men zou
hem - in de bekende houding -
teruggevonden hebben op de
hoek van Eik- en Stoofstraat. Dit
gelukkige einde werd dan ver
eeuwigd door het beeldje van
Manneken Pis.
Dan is er nog de auteur van een bro
chure getiteld 'De echte geschie
denis van Manneken Pis'. Deze
Horatius van Hoffel vertelt hoe
de graaf en gravin d'Hove op een
dag met hun vijfjarig zoontje van
uit Brussel de kruisvaarders tege
moet gingen die terugkwamen
uit het Heilige Land. Op het mo
ment dat de eerste ridders aan
kwamen moest de kleine d'Hove
plots plassen. Het schijnt dat hij
pas daarmee ophield toen de lan
ge stoet ridders voorbij was. Om
de belediging goed te maken zou
het beeld van Manneken Pis zijn
opgericht.
Verdacht
Al deze legenden zijn echter ver
dacht. Ze duiken pas in de negen
tiende eeuw op terwijl er geen
spoor van is te vinden in Brussel
se geschriften van de eeuw daar
voor. Ze lijken het produkt van
romantische verbeelding en doen
als zodanig onder voor de
werkelijke avonturen van het 'la-
toenen mannekine' (geelkoperen
mannetje) dat volgens Brusselse
boeken in 1459 werd geleverd
door zekere Renier van Tienen,
gieter.
Zo werd Manneken Pis in 1695 vei
lig opgeboren toen Brussel werd
gebombardeerd door Franse
troepen. Nadat het gevaar voorbij
was, werd hij feestelijk terugge
plaatst op zijn sokkel. In de steen
boven zijn hoofd werd dit vers uit
psalm XXVI geschreven 'De heer
heeft mij op een stenen sokkel
verheven en nu verhef ik het
hoofd boven mijn vijand'. Nader
hand werd deze tekst als te provo
cerend en zelfingenomen verwij
derd.
Manneken Pis is natuurlijk ontel
bare malen in zijn lange leven
ontvoerd van zijn bescheiden
plek. Eenmaal kostte deze wan
daad de dader veroordeling tot le
venslange dwangarbeid. Het was
Antoine Lycas, een 'begenadigd
gevangene' (zoals dat in het
Vlaams heet, dus een gevangene
die gratie was verleend). De dief
stal van MP kostte de man - we
spreken van 1817 - ook nog een
dag aan de schandpaal voor het
Brussels stadhuis.
Het schijnt slechts zelden te zijn
voorgekomen dat Manneken Pis
is overkomen wat wel ongeveer
het ergste voor hem moet zijn: ge
brek aan water. Het uitvallen van
de watertoevoer gaf een zeven-
tiende-eeuwse hekeldichter aan
leiding tot de volgende spotter
nij:
Lieven vriendt, wat blijft Gij
maer sten maecken
Noyt aan een druppel nats zult
Gij en meer geraecken
Ey, doet uw hant van daer
t' is een sotten saeck
als Gij niet pissen cont
dat Gij naer te pissen staet.
Er zal heel wat water door Manne
ken Pis moeten vloeien voor 'de
Jules' andermaal zo'n domme
schande overkomt. Want voor
geen burger wordt in Brussel zo
goed gezorgd als voor de oudste
van allemaal.
JAN GERRITSEN
Mysterie
De geboorte van Manneken Pis is
echter een mysterie zoals een zo
oud symbool betaamt. Er zijn tal
loze legenden waarvan de oudste
teruggaat tot de dertiende eeuw.
Julianeke, een kleine jongen, zou
toen Brussel voor verwoesting
door brand bespaard hebben. Hij
zou de lont van een helse machi
ne, door de vijand aangebracht,
hebben gedoofd met de middelen
waarover hij beschikte.
Een ander verhaal wil dat hertog
Godfried III op zesjarige leeftijd
uit het ouderlijk paleis was ge
vlucht en spelend met de kinde
ren van zijn leeftijd door de oude
wijken van de stad had gezwor-
De belevenissen van Jommeke'
l/er-nikkeldtve
■zitten in de
patatten Waar
blijft Jommeke9 y
Agenda
Het beeldje van Manneke Pis, op de hoek van de Eik- en Stoofstraat in
Brussel. Menigmaal is hij door onverlaten ontvoerd, maar steeds is hij
naar deze eenvoudige straathoek teruggekeerd.
KLEINE VAART
Albert-V 19 dw Beachyhead nr St. Malo
Cornells Broere 19 vn Rotterdam nr Ho-
lyhaven
GROTE VAART
Acmaea 19 200 nw Lima nr Valparaiso
Begonia 19 te Houston
Benattow 20 te Le Havre
Bilderdijk 19 380 zzo Halifax nr New Or-
Breda 22 te Beira verw.
Broere Emerald 19 vn Livorno nr Genua
Chevron Kentucky 20 vn Ain Sukhna nr
Ras Tanura
Chevron Madrid 19 180 zo Minocoy nr
Dockexpress-12 19 65 zzo Kuala Lum
pur nr Ras el Mishab
Docklift-1 19 te Suez
Esso Nederland 19 20 o Muscat nr Aru
ba
Fusus 19 400 zzw Karachi nr Mina al Fa-
Hollandia 19 1215 no Puerto Rica nr
Introtrans Speed 19 vn Acajutla nr Long
Beach
Incotrans Spirit 19 500 n Puerto Rica nr
Amsterdam
Katendrecht 19 490 w Landsend nr Am
sterdam
Kennemerland 19 vn Salvador nr Forta-
Kylix 19 te Shellhave
Latia 19 528 nw Kaapstad nr Arabische
Golf
Maastrix 19 170 ono Mozambique nr
Arabische Golf
Mentor 20 te Antigua
Nedlloyd Bahrain 20 te Antwerpen
Nedlloyd Bangkok 19 670 z San Francis
co nr Manzanillo
Nedlloyd Barcelona 19 vn Genua nr Li-
NedHoyd Delft 20 320 zw Cochin nr Sin
gapore
Nedlloyd Embro 18 vn Osaka nr Whan-
garei
Nedlloyd Franklin 19 vn Cagayan nr
Manilla
Nedlloyd Hongkong 19 420 ozo St. Hela
nr Walvisbaai
Nedlloyd Honshu 20 vn Nagoya
Nedlloyd Hoorn 19 80 z ten w Djeddah
nr Suez
Nedlloyd Katwijk 20 te Rotterdam
Nedlloyd Kimberley 19 140 no Port of
Spain nr Kaapstad
Nedlloyd Kingston 19 vn Durban nr
Kaapstad
Nedlloyd Korea 19 415 nw Diego Garcia
nr Singapore
Nedlloyd Madison 19 te Duinkerken
Nedlloyd Napier 19 vn San Lorenzo nr
Punta Arenas
Nedlloyd Nassau 19 530 zw Kaapstad nr
Singapore
Nedlloyd Niger 20 te Douala verw.
Nedlloyd Rochester 19 150 ozo Massawa
Bioscopen Leiden
LUXOR (tel. 121239) - "The blue la
goon", a l. Dag. 14.30, 19.00 en 21.15
Zo 14.15, 16.30. 19.00 en 21.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Het vergeten conti
nent". 16 jr. Vr. en za. 23.30.
CAMERA (tel. 124919) - "One (lew over
the cuckoo's nest", 16 jr. Dag. 19.00 en
21.30 uur.
Kindermatinee: "Laurel en Hardy in
grof geschut", a.l. Za. en wo 14.30 uur
Zo. 13.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Looking for Mr.
Goodbar", vr. en za. 16 jr.
LIDO 1 (tel. 124130)- "Een vlucht regen
wulpen". 12 jr. Dag. 14.30, 19.00 en 21.15
uur. Zo. 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur.
LIDO 2 (tel. 124130) - "Eiland der ver
schrikking", 16 jr. Dag. 14.30, 19.00, en
21.15 uur. Zo. 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15
LIDO 3 (tel. 124130) - "The blues bro
thers", a.l. Dag. 14.30,19.00 en 21 15 uur.
Zo. 14.30, 16.45, 19.00 en 21.15 uur
LIDO 4 (tel. 124130) - "The secret police
man's ball", 16 jr. Dag. 14.30, 19.00 en
21.15 uur. Zo. 14.30,16.45, 19.00 en 21.15
STUDIO (133210) - "Le dernier metro"
16 jr. Dag. 19 00 en 21.15 uur. Do. vr, ma
en di ook 14.30 uur.
Kindermatinee: "Aristocats". a.l. Za. en
wo 14.30 uur. zo. 14.30 en 16.45 uur.
TRIANON (123875) - "Het is te gek om
los te lopen", a.l. Dag. 14.30, 19 00 en
21.15 uur. Zo. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15
REX (125414) - "Het porno-internaat".
16 jr. Dag. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo
14.15, 16.30, 19 00 en 21 15 uur.
Nachtvoorstelling: "Kom uit die
broek", 16 jr. Za. 00.15 uur.
Bioscopen Alphen aan den Rijn
(Voor alle bioscopen bespreeknummer
01720 - 20800)
Lak-Galerie, Levendaal 150, maart, ma
t/m vr van 10 tot 18 uur, Arie de Groot
tekeningen.
EURO 1 - 'Te gek om los te lopen", a.l.
Dag. 18 45 en 21 00 uur Do, vr. ma en di
ook 13.45 uur. Zo. 16.15, 18.45 en 21.00
EURO 2 - "Strijd der giganten", 16 jr.
Dag. 13.30, 18.30 en 21.00 uur. Zo 13.30,
16.00, 18.30 en 21.00 uur. Zo 13.30, 16 00.
18 30 en 21.00 uur.
Nachtvoorstelling: "Strijd der gigan
ten", 16 jr. Za. 00.15
EURO 3 - "Een vlucht regenwulpen". 12
jr. Dag. 14.00, 19.00 en 21.30 uur Zo
14.00. 16.30, 18 30 en 21.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Agatha". 16 jr. Za.
18 jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor bespreken tel. nr. 01717-4354)
"Het teken van het beest", 16 jr Do.
20.30, vr 21.15, za 21.15 uur, zo 20 45 en
di. 20.30 uur.
"De linker- en rechterhand van de dui
vel". 12 jr Vr. 19.00, za 16.00 en 19 00
uur. zo 16 00 en 18.15 uur. wo 20 30 uur
Kindermatinee: "Pim Pandour in het
nauw", a.l. Za en zo 14.00, wo. 14 15
SncJ ir, J,.,k
■■tukje* boter d
•ng»*l 5 e
'm en 50 g gedup
•ld Voeg dc*ge
wat peper toe
Meng door het bloem
ïgrnde bal Kol
t laatste kwa
folie
W1NA BORN
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrydag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconcssenhu is
Middagbezoekuur. 13.45-14 30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Kraamafdellng:dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) en van
18.30-19 30 uur. Babyshow laatste kwar
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
C.C.tJ. (hart bewaking), dag.
14.15-14.45 en 19.00-19.30 u
Sportmedisch Advies Centrum, blessu
respreekuur Elisabethziekenhuis, Lei
deniorp, 's maandags van 19.30-20.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren al* volgt
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag t/m vrijdag
18 J0-18.4 5 uur
Zaterdag en zondag.
Bezoek aan ernstige patiënten, wanne». -
voor ernstige paUenten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderklmiek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur
18.30-19 00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag-
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-1130;
13 30-14.15 en 18 30-19 30 uur 3e klas
13 30-14 15 en 18 30 19 30 uur Kraamaf-
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno-
Kinderafdcling
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld by het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip*
tol (020-175000)
r Suez
Nedlloyd Rouen 18 vn Baltimore nr
Houston
Nedlloyd Rijn 10 vn Hamar nr Bremen
Nedlloyd Spaarnekerk 19 65 n Mauri
tius nr Durban
Nedlloyd Weser 20 te Pusan
Nedlloyd Wissekerk 19 vn Port Said nr
Rotterdam
Nestor 20 te New York
Rudolph Peterson 19 80 zw Ouessant nr
Rotterdam
Schelderix 19 95 zo Muscat nr Kawasaki
Sliedrecht 19 vn Esbjerg nr Bremerha-
Stentor 21 te Port au Prince verw.
Tagelus 19 330 z Monrovia nr Aabcnraa
Viana 20 te Punta Palma verw
Waterland 19 470 nno Caap Verde nr
Aalborg
Westland 19 10 n Ouessant nr Aabenraa
Winsum 19 50 no Tunis nr Bremerhaven
Zafra 20 vn Teesport nr Auk-Oilfield
Zaria 19 vn Dubai nr Ras al Khaimah
Zwijndrecht 19 200 nw Bermuda nr
Gent.
Rijkmuseum van Ueologie en Mineralo
gie. Hooglandse Kerkgracht 17. tm'
april, 'Planten van vroeger en nu', i.s.m.
de Hortus Botanicus der Rijksuniversi
teit, ma t/m vr van 10 tot 12 uur, 14 tot 17
uur. zo 14 tot 17 uur'
Museum Boerhaave, 'Dr. Auzoux', ten
toonstelling van anatomische modellen
uit 1900, gemaakt van papier-mache,
Steenstraat la. t/m 11 mei. ma t/m vr van
,r> »ot 16 uur en zo van 13 tot 16 uur.
Coterie Denise Stephan. tentoonstelling
Hermanus Bersenk, lm 12 april vr
za., zo. van 14 00 tot 18 00 uur.
Auberge de Kieviet expositie uan Zoe-
termeerse dier. en landschapsschilder
Vm 30 april
Kunstcentrum Lange Mare Lange
Mare 37, tentoonstelling schilderijen, et
sen en houtdrukken van Kees Verhoe
ven. tot 18 april, do van 19-21 uur. za
van 12-17 uur.
De Oude Rijn, grafiek van o.a. Karei Ap
pel, Corneille: keramiek van Johanna
Warmenhoven en Marry Algra, Stille
Mare 4. van 7 feb tm 28 maart, di t m za
i 19 tol 21
1 11 1
t 17 i
i 13 tot 18 i
hid^Lieuius.
21 maart 1981
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Dezer dagen drongen vijf be
schonken personen een wijn
huis in de Rue Montorguexl le
Parijs binnen, doch toen de ei
genaar met het oog op hun toe
stand weigerde hun te schen
ken, verwijderden zij zich on
der hevige bedreigingen. Een
uur later keerden zij met een
tiental anderen terug en wilden
den herbergier dwingen hun te
tappen. Daar de man zag dat
zij op zijne weigering tot ge
welddadigheden wilden over
gaan. nam hij zijn revolver en
schoot daarmee eerst naar den
grond, doch toen de bende niet
temin op hen indrong, trof hij
twee van hen, waarop de overi
gen de vlucht namen. De politie
deed terstond den winkel,
waarvoor een groote volks
menigte samenschoolde, sluiten
en liet den wijnhandelaar voor-
loopig ongemoeid, daar hij
aantoonde dat hij alleen tot
wettelijke zelfverdediging had
gehandeld.
- De Duitsche Keizer Wilhelm
maakte dezer dagen zijn gewo
ne ritje in een open rijtuig en
zonder escorte. "Wat heeft kei
zer Alexander zijn eskorte ge
baat7". moet hij gezegd hebben,
toen men hierover vertoogen tot
hem richtte.
Vijfig jaar geleden
- De Engelsche vlieger Camp
bell Black, die in zijn vliegtuig
uit Engeland naar nairobi te
rugkeerde. deelt mede bij zijn
tocht over het gevaarlijke moe
rasgebied langs den Nijl in de
nabijheid van Malakal den
vlieger Erast Udct te hebben
ontdekt. Deze werd op z(jn tocht
van nairobi naar Europa ver
mist, daar hij niet in Chartoem
was aangekomen Hij had we
gens gebrek aan brandstof een
noodlanding moeten maken De
Engelschman is onder groote
moeilijkheden bij hem geland
en heeft Udet, die geen levens
middelen meer bezat, biscuit en
drinkwater gegeven. Brandstof
voor de vliegmachine kon hij
hem niet afstaan. Black is
daarna weer opgestegen en
naarJuba gevlogen, van waar
uit hij de Engelsche luchthaven
te Chartoem waarschuwde, die
onmiddellijk een hulp-cxpedi-
tie uitzond
IK <SEW)OF PAT HET LAAJD
M04 BEHOOK UJK- UCXPT, AIS
\JE BEDEAjKr PAr WE. ElSjEAJ-
FRED BASSET
Door gaan 2e..
De lucht- in'
