Kommer en kwel in Dallas
[ffiB WogcmEna]
vandaag..
toegelicht
Machtswellustelingenintriganten en lijkepikkers
Bach-concert van
wisselende kwaliteit
Rekers overleden
Filmprijs
voor
Truffaut
981
DONDERDAG 19 MAART 1981
PAGINA 5
HILVERSUM (GPD) - Tot
voor kort was Dallas de
naam van de stad waar op
vrijdag 22 november 1963
president John F. Kenne
dy werd vermoord. Hon
derden miljoenen raakten
achttien jaar geleden zo
onder de indruk van dat
dramatische nieuws, dat
ze het nooit meer kunnen,
vergeten. Voor velen was
het de eerste keer dat de
naam „Dallas" bewust
werd opgenomen. Kenne
dy werd het slachtoffer
van een nooit opgehelder
de sluipmoord en daarmee
kwam een einde aan het
optimistische begin van
de jaren '60.
Er is alle reden om aan te nemen
dat een niet onaanzienlijk deel
van de mensheid tegenwoordig
eerder aan de moordaanslag op
JR denkt en aan de vetes en in
triges binnen en rondom de
Ewing-clan, dan aan de schoten
die in een alweer vervagend
verleden werden afgevuurd.
Meer dan driehonderd miljoen
mensen hebben de afgelopen
twee jaar het televisie
feuilleton „Dallas" gevolgd. Een
serie die in het voorjaar van 1978
zijn opwachting maakte en on
derhand het 79ste uur kommer
en kwel in de Texaanse stad
heeft ingevuld.
Het hoogtepunt van de serie viel
op vrijdag 21 november van het
afgelopen jaar. Die avond kwam
aan het licht wie de bijna fatale
schoten afvuurde op JR, de door
en door slechte kroonprins van
het olierijkje van de familie
Ewing. Vanaf morgenavond
mag ook Nederland meegenie
ten van dit staaltje van Ameri
kaanse vertelkunst. Na lang
wachten, en bittere strijd scho
telt de AVRO dan de eerste twee
afleveringen van de lotgevallen
van Texas' meest agressieve fa
milie voor.
De grote vraag is of ook het Neder
landse publiek zich zal laten be
koren door de verzameling
machtswellustelingen, aasgie
ren, intriganten en lijkepikkers,
die CBS binnen het geslacht
Ewing bijeen heeft weten te bren
gen.
De allerslechtste van het stel is de
oudste zoon, de troonpretendent
van het gezin. Hij gaat door het
leven als JR, ook al is hij in
werkelijkheid Larry Hagman, de
48-jarige zoon van musical-ster
Mary Hagman. Hagman is gebo
ren en deels getogen in Texas, en
als gevolg van de politieke aspira
ties van zijn vader bekend met
het machtspolitieke milieu in de
ze vreemde staat. JR is getrouwd
met Sue Ellen, een voormalige
schoonheidskoningin en even
mooi als niets ontziend. JR heeft
het binnen de familiekring vooral
te steUefi met zijn veel jongere
broer Bobby. Bobby (Patrick
Duffy, ook bekend als de Man
van Atlantis) is lang niet zo slecht
als zijn broer, maar weet zich daar
maar zo nu en dan naar te gedra
gen. Zijn echtgenote is Pamela
Barnes, (Victoria Principal).
Heel mooi, heel direct, maar falend
in de afwerking van die goede be
doelingen. Pamela is de dochter
van „Digger" Barnes, ooit de
partner van het clanhoofd John
„Jock" Ewing, maar door hem
bedrogen en verstoten. Pamela's
broer Cliff (Ken Kercheval) heeft
als levenstaak het JR zo moeilijk
mogelijk te maken, om zo het on
recht zijn vader aangedaan, te
wreken.
Dan is er nog Lucy, de schone 16-
jarige dochter van Gary Ewing,
het enige lid van de familie dat
ook humane karaktertrekken be
zit, en bijgevolg door JR versto
ten is. Lucy (Chariene Tilton) be
schikt wel over de specifieke
Ewing-mentaliteit en weet zich
uitstekend te handhaven. Aan
het hoofd van het geheel staan
Jock (Jim Davis), een beul in zijn
nadagen en de moeder van het
stel, miss Ellie. Maar miss Ellie
was in haar jeugd weer de ver
loofde van Pamela's vader en
Jocks vijand Barnes. Het groepje
vaste gezichten wordt gecomple
teerd door Ray Krebs (Steve Ka-
naly), de bedrijfsleider van de
Ewing-ranch.
Inleiding
Dat zijn de mensen die het spel spe
len en elkaar op zijn gunstigst fi
guurlijk, maar zo nodig graag let
terlijk naar het leven (doen)
staan. Oplettende kijkers weten
het zich nog wel te herinnere-
In het voorjaar van 1979 zond de
AVRO de vijfdelige inleiding tot
het lange feuilleton uit. Het resul
taat van dié proef viel beslist niet
tegen, maar in tegenstelling tot
het CBS-concern en ook tot tien
tallen andere televisieonderne
mingen in de wereld, durfde de
AVRO deze aanslag op zijn vrij
heid van programmeren niet aan.
Een feuilleton betekent voor
maanden, zo niet jaren, vast zit
ten aan een vast programma op
een vaste avond. De AVRO heeft
r lang geaarzeld.
De bekendste en meest gevreesde
Ewing is "JR", gespeeld door de ac
teur Larry Hagman.
De tevreden kijkers zullen hun
dankbaarheid aan de TROS ken
baar moeten maken. De TROS-
leiding, verlekkerd door de kijk
dichtheid en waardering die
„Dallas" overal ter wereld en bij
voorbeeld ook bij de BBC bleek
te kunnen garanderen, kon de
verleiding niet weerstaan. Direc
teur Baay en zijn mannen zoch
ten contact met de verkopers, die
op hun beurt aarzelden en d
AVRO nog eens tot besluitvaa:
digheid maanden. De heren Van
der Zee en Lugtenburg konden er
maar niet toe komen, en zo kwam
De familie Ewing knus bijeengeschaard. Op de foto achteraan oudste zoon "JR" Ewing (Larry Hagman),
vader John Jock en jongste zoon Bobby. Het vrouwelijk schoon wordt vertegenwoordigd door van links naar
rechts dochter Lucy, moeder Eleanor, de echtgenote van "JR" sue Ellen en Pamela, de vrouw van Bobby.
de TROS in het bezit van „Dal
las"! Met de nodige poeha kon
digden de heren van de TROS
vervolgens aan ongeacht even
tuele gevolgen op 12 januari „Dal
las" zijn Nederlandse première te
laten beleven. Er volgden protes
ten van de AVRO, gefronste
wenkbrauwen binnen het krin
getje van tv-deskundigen, zodat
na een mislukte bemiddelingspo
ging en een'pijnlijk verlopen arbi
trage-proces de TROS zijn groot
spraak moest inslikken.
Hilversum is geen Dallas, Baay is
geen JR en regels zijn regels.
Voorlopig blijft het bij 52 van de 79
afleveringen. Tenzij de reacties
van het publiek de AVRO tot vol
houden en doorzetten dwingen.
Volgende week donderdag de
eerste (dubbele) aflevering, om
vervolgens dwars door de vakan
tie heen door te snellen naar okto
ber. Dan verhuist „Dallas" naar
dinsdag, die nieuwe vaste AVRO-
avond.
Kritiek
Met Dallas heeft „Dallas" weinig te
maken. De twee grootheden heb
ben de naam gemeen, en het me
rendeel van de serie is ter plekke
opgenomen. Wel lijkt met name
JR en tal van meisjes voor wie hij
zo'n zwak heeft, uitstekend te
passen in de minder goed be
kendstaande uitgaanswijken van
deze heel grote stad. Het meren
deel van de miljoen inwoners van
Dallas was aanvankelijk slecht te
spreken over „Dallas". De ge
wekte indruk dat Dallas bevolkt
wordt door gewetenloze, inhalige
en immorele miljonairs, schoot in
het verkeerde keelgat.
Tijd en populariteit verzachtten de
pijn. Naarmate "Dallas" toegroei
de naar de ongedachte hausse
van 30 tot 40 miljoen vaste kijkers
per week, verloor de kritiek haar
kracht en verdween de wrok.
„Ach, gewoon de zoveelste televi
sie-serie" bleek na enige maan
den de aanpassing van Dallas en
de aanwezigheid van „Dallas" in
het dagelijks spraakgebruik van
heel Amerika.
De kritiek is echter niet geheel te
recht. Volgens de statistiek is
Dallas zeker zo gewelddadig als
de serie suggereert. Het aantal
moorden per honderdduizend in
woners stijgt nog boven dat van
een notoire gewelddadige stad
als Detroit. Aanranding, een inte
ressant detail gezien de preoccu
patie van de familie Ewing met
het buitenechtelijk en ongeorga
niseerde sexleven, komt in het
echte Dallas tweemaal zo vaak
voor als in vrouwgevaai;lijke ste
den als Chicago of New York. In
Dallas blijkt men elkaar voorts,
nog steeds volgens de cijfers van
de FBI, met grote regelmaat af te
tuigen, de kans op zwaar lichame
lijk letsel is aanzienlijk groter dan
aan de zoveel dichter bevolkte
oostkust van de Verenigde State-
Het enige geweldsmisdrijf dat rela
tief schaars is in Dallas, is de ge
wapende roofoverval. Maar dat
zou in verband kunnen staan met
de betrekkelijk lage kosten van
het levensonderhoud.
Maar verder heeft Dallas weinig
met „Dallas" gemeen. Het is niet
meer dan een grote provincie
stad, die haar bestaan niet zozeer
dankt aan de olie, maar aan zijn
gunstige ligging als handelscen
trum.
Dallas leeft overigens goed van zijn
dienstverlenende sectoren. Er
zyn twee universiteiten, talloze
handels- en congrescentra, reek
sen banken en financiële institu
ten en instellingen. Daarnaast
elektronische en ruimtevaartin
dustrie en nogal wat textielnij
verheid. Het economische hart is
samengepropt, in de binnenstad,
op een gebied van net aan een
vierkante kilometer.
Emoties
„Dallas" is op en top Amerikaanse
televisie. Het biedt een overmaat
van alles waarin dat genre uit
blinkt: een verhaal van een gezin
zo beeldend neergezet in al zijn
hoop, verwachting, falen en toe
wijding, dat aan de oprechtheid
niet getwijfeld kan worden. Een
verbijsterende opeenvolging van
gebeurtenissen en grote emoties,
zonder dat de verhalende lijn ver
loren gaat en net niet zo overda
dig dat alle geloofwaardigheid
verdwijnt.
De Ewings zijn dan wellicht niet
meer dan de grootste verzame
ling schorém, maar dan met veel
geld en macht, die de televisie
ooit voort heeft gebracht, zij ver
tellen hun verhaal met zoveel zeg
gingskracht en kunde, dat de ar
geloze kijker pas bij de aftiteling
in de gaten krijgt wie hij eigenlijk
in zijn huiskamer had.
„Dallas" biedt nog meer. In korte,
geconcentreerde taferelen laat de
serie zien dat de rijken van Dallas
werkelijk anders zijn, anders
denken dan wij. Zij zondigen bo
vendien met meer stijl en overtui
ging en aanzienlijk spectaculair
der. David Jacobs en zijn opvol
gers hebben de serie voorzien van
onuitputtelijke voorraad drama
tische tegenstellingen. Het nieu
we wilde westen, tegenover de
ruwe ethiek van het oude, vee
boeren tegenover olieboeren. het
land tegenover de stad, de tradi
tie tegenover c^e onschuld, de fa
milie tegenover de zaak, de Ewin
g-ranch Southfork tegenover het
kantoorgebouw van Ewing Oil in
Dallas. Een hoogst ingenieuze
opzet, omdat achter iedere tegen
stelling een aanvulling schuil
gaat.
Zo bestaat het Ewing-imperium
slechts bij de gratie van de tegen
stelling tussen de schijnbare rust
op de ranch en de bedrijvigheid
op kantoor en zonder de olie
maatschappij was er Ewing-
familie uit elkaar gevallen omge
keerd. Jacobs: „Het gaat allemaal
niet om de olie, het kapitalisme,
het geld, rijk of arm, machtsmis
bruik of sociale misstanden. De
kern is dat deze mensen stuk voor
stuk gedreven worden door ster
ke en brede emoties en stuk voor
stuk beklagenswaardig zijn, als
het er op aan komt".
Per aflevering heeft „Dallas" zoals
het door de AVRO op de buis
wordt gebracht, het lieve som
metje van 1,4 miljoen gulden ge
kost. Geen cent minder, eerder
meer dan de twaalfdelige serie
„De Fabriek" die de TROS nu we
gens het wegvallen van „Dallas"
op het scherm brengt.
EVERT VAN TIJN
LEIDEN - Het tweede concert in de Bach-cyclus dat het Arion-ensemble
onder leiding van AlexandruLascae gisteravond in de Stadsgehoorzaal
verzorgde, stond niet op hetzelfde hoge niveau als het concert van vori
ge week woensdag.
Laten we vooropstellen, dat het spelen in een dergelijk klein ensemble de
allerhoogste eisen stelt aan de kwaliteiten van iedere speler afzonder
lijk, kwaliteiten waarover onze leden van het Residentie Orkest ruim
schoots beschikken.
Maar niet alleen aan de individuele capaciteiten worden hoge eisen ge
steld, het samenspel moet perfect sluitend zijn, en iedere oneffenheid
valt in zo'n klein bestek levensgroot op. Een dergelijk voor de gelegen
heid samengesteld ensemble, waarvan de meeste leden nog allerlei an
dere taken in onze muziekmaatschappij vervullen, heeft veelal onvol
doende tijd om een werkelijk gecultiveerd samenspel op te bouwen.
In dit licht bezien was het eerste concert van de cyclus dan ook zeer
verrassend door het hoge niveau dat werd bereikt.
Gisteravond waren er echter vele kleine onvolkomenheden en onafge
werkte details die het geheel ontsierden, al waren er ook positieve mo
menten te beluisteren.
Om ons daartoe te bepalen: Godfried Hoogeveen, die de solist was in het
brillante concert voor cello en strijkorkest van Joh. Chr. Bach, maakte
van het middendeel met zij uitgesponnen cantilene een adembenemen
de gebeurtenis, die voor mij het hoogepunt van dit concert vormde. In
het Concert voor viool en orkest in E was het eveneens het adagio, dat
door Zino Vinnikov met een onderhuidse dramatiek gespeeld werd,
waarbij de begeleiding de rustgevende ondergrond vormde.
De tweede suite voor fluit en orkest met Jolle De Wit als solist, waarin
door een goed gekozen strak tempo het karakter van de gestileerde
dansen uitstekend tot zijn recht kwam, kreeg als geheel toch een te
globale uitvoering om een werkelijk hoogtepunt te zijn.
MIES ALBARDA
HILVERSUM De televisieregisseur Gerard Rekers is gisteren in
het Amsterdamse Wilhelmina Gasthuis op 66-jarige leeftijd
overleden.
Rekers, die aanvankelijk acteur was (onder meer in de jaren vijf
tig bij de Nederlandse Comedie) heeft de laatste twintig jaar als
vertaler en regisseur voor de NCRV gewerkt.
De laatste regie van Rekers werd dinsdagavond nog door de NCRV
uitgezonden: het spel "De wilde eend" naar het toneelstuk van de
Noorse schrijver Henrik Ibsen. Vorig jaar werd het door Rekers
geregisseerde werk "Het huwelijk" op het televisiefestival in
Monte Carlo bekroond.
ROME - De naar wijlen de Ita
liaanse filmregisseur Luchino
Visconti genoemde prijs van de
Italiaanse filmkritiek is dit jaar
toegekend aan de Franse regis
seur Francois Truffaut.
Hij krijgt de onderscheiding omdat
hij "blijk heeft gegeven van een
zelden voorkomende samenhang
in zijn filmactiviteit en omdat hij
getoond heeft, hoe men voortdu
rend een geheime passie van de
jeugd kan verrijken om een van
de markantste filmauteurs van
de afgelopen twintig jaar te wor
den".
In San Remo begint vandaag voor
de 24ste maal het 'Internationale
festival van de auteurfilm' Er
zullen 25 films uit 18 landen te
zien zijn. waaronder werk van de
Tsjeehoslowaak Otokar Vavra en
de Bulgaar Zachariev. Het festi
val duurt tot 26 maart.
NEDERLAND I
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 Jeugdjournaal (NOS)
18.36 - Sesamstraat (NOS)
18.50 Paspoort voor Turken (NOS)
19.00 - Wollie's Wereld, kleuterprogramma (NCRV)
19.05 Vogel vrij: jongerenprogramma (NCRV)
19.30 - Ja natuurlijk, spelprogramma (NCRV)
21.05 Lucy en Mr. Mooney, t.v.-serie (NCRV)
21.37 Journaal (NOS)
21.55 - Den Haag vandaag (NOS)
22.10 Vrouwen in de Sovjet Unie, filmdocumentaire (NOS)
23.05 Journaal (NOS)
23.10 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II
18.27 - Wiskundige modellen, les 5 (TELEAC)
18.57 - Journaal (NOS)
18.59 - Met Jeffrey Boswall op Safari in Thailand, natuurserie
(VARA)
19.25 - Don Quichot, tekenfilmserie (VARA)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - De Lemmings. Nederlandse tv-serie (VARA)
21.20 Edelvrouw-Bedelvrouw, Comedy-Serie (VARA)
21.45 Twee voor twaalf, kwis (VARA)
22.25 Achter het Nieuws (VARA)
23.15 - Schiet jij of schiet ik niet (1) (De vrije gedachte)
23.25 Journaal (NOS)
23.40 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
20.00 Journ. 20.15 Discussieprogr.
21.00 Lichte muziek. 21.45 Amus-
.progr. 22.30 Aktual. 23.00 filmrep.
0.30 Journ. (Reg. progr.: NDR 18.00
Sonne, Wein und harte Nusse. tvdse-
rie. 18.30 Aktual. 18.45 Kleuterserie.
18.55 Reg. progr 19.25 Sport 19 59
Progr-overz. WDR: 18.00 Inform,
progr. 18.15 Eine amer. Familie, tv-
serie. 19.15 Aktual. 19.45 Slapstic-
DUITSLAND II
18.20 Kreuzfharten eines Globetrot
ters, tv-serie. 19 00 Journ 19 30 Spel
progr 21.00 Aktual. 21.20 Duits aller
lei. 22.05 Eine Frau eind Land. tv-
spel. 23.45 Journ.
DUITSLAND III WDR
18.00 Gevar. kindcrprogr. 18.30 Cur
sus psychologie. 19 00 Jongeren-
progr. 19 45 Journal 3. 20 00 Journ.
20.15 Maternale (La Maternale).
speelfilm 21 45 Medisch mag. 22 30
Doe. 23.15 Journ.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18 00 Tekenfilmserie 18 05 Huckle-
berry Finn, jeugdserie 18 30 Jeugd-
progr. 19.00 Poëtische film. 19.12 In
form. progr. 19.37 Mcded. en Mor
gen. 19.45 Journ. 20.10 Spclprogr
De NOS zendt vanavond een Fins/Russische documentaire uit
over werkende vrouwen in de USSR. Een van de gevolgen van de
Oktoberrevolutie in de Sowjet-Unie is de gelijkschakeling van
mannen en vrouwen. Evenals haar echtgenoot wordt de Russische
vrouw geacht te werken.
Ruim de helft van de volwassen vrouwen in de Sowjet-Unie is inge
schakeld in het arbeidsproces. Veel meer dan in het westen het
geval is, wordt door deze vrouwen zware lichamelijke arbeid ver
richt. Vrouwelijke vrachtauto-en buschauffeurs, metselaars, tim
merlui en vuilnisophalers zijn een normaal verschijnsel. De kinde
ren worden overdag ondergebracht in crèches en kleuterscholen,
waarvan de kosten grotendeels door de staat worden gedragen.
Hoewel de man en vrouw officieel in de Sowjet-Unie gelijke rechten
hebben, komt het er in de praktijk op neer dat zij een dubbele
dagtaak heeft. Ook het huishouden komt i>eelal op de vrouw neer.
Slechts in een klein aantal gezinnen helpt de man mee tn het huis
houden. De documentaire laat drie van de 123 miljoen vrouwen
die in de Sowjet-Unie leven aan het woord.
NOS. Nederland I. 22.10
Kadio
Tijdens een tournee door Europa heeft The George Gruntz Con
cert Jazz Band een eenmalig optreden gegeven in Nederland in het
Jazzcafé in Laren. Tot deze formatie behoren o a. Earl Garner,
Peter Erskine en Joe Farrel. Vanavond zendt de AVRO in het pro
gramma "Jazz Spectrum" opnamen van dit optreden uit.
Radio, Hilversum 2, 23.15 uur.
DONDERDAG 19 MAART
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. NCRV 18 11
Hier en nu. 18 30 Daar waar de mo
lens staan 18.45 Leger des Hcils-
kwartier. 19.02 De wereld zingt Gods
lof 19 53 Kostgangers "20 03 Orgel
concert. 20.35 Literama-donderdag.
21.02 Op de vrije toer. 22.02 NCRV-
Donderdag-Sport 22 50 Politiek be
keken NOS 23 02 Met het oog op
morgen. KRO 00 02 De Nachtspie
gel. 1.02 Tussen de ho|
HILVERSUM II
ÈM02 Half-Weg 4 02 Herrie op 1
6.02 Van zessen klaar wakker. (6 50
Het levende woord.
HILVERSUM II
IKON 18.05 Kitui DE VRIJE GE
DACHTE 18 PP 18 50 Utts van
de CPN AVRO 19.00 Zo hoor nog
eens wat. 19 20 In de kaart gespeeld.
21.00 Anna Pavlova vijftig jaar gele
den overleden, klankbeeld 22 30
Nws. 22 40 Kamermuziek van Ale
xander GlazocnofT. 23.15 Jazz Spec-
rum. 23 55 Nws.
HILVERSUM III
leder heel uur nieuws. NOS 18 03
De Avondspits TROS 19.02 Poster
20 02 Soul Show. 22.02 Sesjun 23 02
LP werk
VRIJDAG 20 MAART
HILVERSUM I
VPRO 07 00 Nws. 07.10 Ochtend
gvm 07.20 Radionieuwsdienst
VPRO (07 30. 08 00 en 08 30 Nws).
09 00 Gvm voor de vrouw 09 10 Wa-
terst 09 15 Expres VPRO NOS
09 15 Werkbank. AVRO 11 10
Switch on TROS 11 20 Week in
week uit 12 26 Mcded voorland en
tuinb 12 30 Nws 12 36Aktua NOS
13 00 Nws. 13 11 Meer over minder
14 45 't Kan van nut zijn 15 30 Van
onze redactie VOO 17 m» Infor
r idio 17 24 Mcded 17 30 Nws 17 34
HILVERSUM III
EO: 07 02 (S) Ronduit op drie 08 03
(Si EO Metterdaad Memo 08 05 (Sl
Tijdsein 09 30 (St De mu/ikalc fruit
mand lo 03 «S. Muack Motief 10 45
(Si De boodschap van het licht
NCRV 11 03 tS> Pop non stop. 12 03
(S) Goeiemiddag VOO 14 03 (SI
Tipparade 15 20 (S> PopjournaaJ
15 30 (S) Top 40
HILVERSUM IV
NOS 07.00 Nws 07 02 (S> Vroeg
Klassiek 09 00 Nws. 09 02 (Sl Mu
ziek uit de Middeleeuwen en Rcnai»
sancc 09 30(S) Vrijdagmorgencnn-
<.-ii Klai i;. .i, i, n VI"i ii CS)
Muziek voor miljoenen 12.00 Nws
EO 13 00 (Si Klassieke klankjuwe
len. 14 00 Nws 14 02 Theologische
verkenningen. 14 20 (Sl Or gel bes pc
ling 14 40 Plaat praat VPRO 15 00-
17 00 (S) Muziek op-vier
