Van der
Klaauw
EG-voorzitter zonder status
WITTE HUIS ROLT DE LOPER NIET UIT
Wetenschap geschaad bij sluiting kerncentrale
■H
Exploitanten zingen uit volle borst oud lied
ELSEVIERS
DONDERDAG 12 MAART 1981
WASHINGTON (GPD) President Reagan en zijn
minister van buitenlandse zaken Haig hebben nog
steeds geen tijd kunnen vrijmaken om premier Van
Agt en minister van buitenlandse zaken Van der
Klaauw te ontvangen.
Van der Klaauws reeds in december van het vorig jaar aangekon
digde voornemen om 'kort na Reagans inhuldiging' in Washing
ton poolshoogte te gaan nemen, niet alleen namens Nederland
maar vooral als voorzitter van de EG-ministerraad, is een gege
ven geworden dat deze bewindsman om het zachtjes te zeggen
politiek in de grootste verlegenheid brengt.
Al maandenlang zijn van Nederlandse kant bij de Amerikanen
datums voorgelegd, die nimmer tot een vaste afspraak hebben
geleid, terwijl intussen een stoet van belangrijker Europese dig
nitarissen naar Washington oprukte. Van der Klaauw, die het
Europese initiatief in het Midden-Oosten had willen komen toe
lichten en verdedigen, heeft nu nauwelijks meer iets over om
zijn 'voorzitterschap' status te geven.
Door
Henk Kolb en
Hans Geleynse
Hoewel hij zich de EG-pet na
drukkelijk op het hoofd heeft
gezet om zijn verlangd be
zoek een ruimere betekenis
te geven, hebben de Ameri
kanen zonder meer recht
streeks zaken gedaan met
Europa's belangrijkste grote
landen.
Voor de bewindsman groeit
zijn reis zodoende uit tot een
buitengewoon pijnlijke affai
re, die niet alleen duidelijke
Nederlandse irritatie heeft
opgewekt, maar ook de vraag
rechtvaardigt of de minister,
laat staan de premier nog wel
naar Washington moet gaan,
nu blijkt dat de VS niet be
reid zijn voor hem op korte
termijn de loper uit te rollen.
Verbazing
In politiek Den Haag is inmid
dels met verbazing geconsta
teerd dat nog steeds geen da
tum is vastgesteld voor het
bezoek van minister Van der
Klaauw, al dan niet in gezel
schap van premier Van Agt,
aan Washington. Volgens
buitenlandse zaken zijn zo
wel hier als in Washington de
agenda's overvol.
Maar in oppositiekringen
wordt vastgesteld dat de mi
nisters van buitenlandse za
ken van West-Duitsland,
Frankrijk en Engeland al bij
Reagan en minister van bui
tenlandse zaken Haig op visi
te zijn geweest. Ook de rege
ringsleiders Thatcher tn
Schmidt hebben al kennis
gemaakt met Reagan.
Naar alle waarschijnlijkheid zal
Van der Klaauw nu pas in
april naar Washington afrei
zen. Zijn gesprekspartner
Haig reist begin april naar het
Midden-Oqsten, en het is, zo
weten diplomatieke kringen
in Den Haag, te verwachten
dat hij pas daarna met Van
der Klaauw zal overleggen.
De Amerikaanse Midden-
Oostenpolitiek is niet defini
tief geformuleerd. Nu de on
derhandelingen in het raam
werk van de onder Carter af
gesloten Camp-Davidakkoor-
den zijn vastgelopen, lijkt het
Amerikaanse streven er in de
eerste plaats op gericht toe
neming van de Sowjet-in-
Overdreven
Van der Klaauws opposanten
in Den Haag, zoals de
PvdA'er Ter Beek, vinden
daarom dat de Nederlandse
bewindsman, als voorzitter
van de Europese Tien, allang
in Washington had moeten
zitten juist om namens die
Tien invloed op de Ameri
kaanse politiek uit te kunnen
oefenen. „Kennelijk heeft
Van der Klaauw. ook als EG-
voorzitter, onvoldoende ge
zag in Washington kunnen af
dwingen om al in een vroeger
stadium een uitnodiging te
krijgen". Van der Klaauw zelf
had, ook in de Kamer, de ver
wachting uitgesproken al in
de eerste helft van maart naar
de VS af te reizen
CDA-buitenlandspecialist
Mommersteeg vindt die kri
tiek „gemakkelijk en over
dreven". „Ik zeg niet dat we
een sterke minister van bui
tenlandse zaken hebben,
maar het is wel een goede di
plomaat. En dat komt hem
nu waarschijnlijk goed van
pas". Mommersteeg vindt het
late tijdstip van het bezoek
aan Washington goed uitko
men, omdat „de Amerikaan
se ideen dan mogelijk meer
zijn uitgekristalliseerd".
Volgens de CDA'er moet de in
vloed van Nederland niet
worden overschat. Amerika
heeft nu eenmaal de grootste
vinger in de pap in het Mid
den-Oosten. Als het al moge
lijk zou zijn de Amerikaanse
buitenlandse politiek te bein-
vloeden, dan zal dat toch
door de grote Westeuropese
landen gebeuren, zo liggen
de zaken nu eenmaal, aldus
Mommersteeg.
Ter Beek wil echter in het over
leg dat de kamercommissie
voor buitenlandse zaken op
25 maart met de minister
heeft, het naar zijn mening
dalende prestige van Neder
land op het internationale po
dium aan de orde stellen. Ik
weet wel, er komen verkie
zingen, je kunt er weinig
meer aan doen. Maar het zou
al meegenomen zijn als die
laatste maanden van het
voorzitterschap een wat ac
tievere aanpak te zien geven,
aldus het PvdA-kamerliri.
Sluiting van de kerncentrale Dodewaard zou
betekenen „dat een aanzienlijke hoeveel
heid in ons land aanwezige kennis en erva
ring en vooral de verdieping daarvan op
het gebied van de kernenergie verloren zou
gaan. Sluiting houdt in „dat ons land dan
langzamerhand niet meer in internationaal
verband kan meedoen aan onderzoek naar
de mogelijkheden van en aan het oplossen
van de nog bestaande problemen bij de
toepassing van kernenergie".
Ziedaar het laatste argument in de uitputten
de discussie over Dodewaard. De citaten
zijn van de EGD-directie, maar woorden
van gelijke strekking komen ook voor in de
nota van de directie van Dodewaard-ex-
ploitant Gemeenschappelijke Kernener
giecentrale Nederland (GKN). Het is uiter
aard geen nieuw argument, het is een oud
lied dat nu weer uit volle borst wordt ge
zongen omdat het debat over de economi
sche aspecten van sluiting in een verwar
rende cijferbrij is vastgelopen en de juris
ten volharden in een welles-nietes-spel.
Proefinstallaties
Maar goed: laten we eens kijken naar de we
tenschappelijke waarde van Dodewaard.
De opzet van Dodewaard was van meet af
aan een kleine, nooit rendabel te maken
proefinstallatie om „zoveel mogelijk ken
nis op te doen". „In verband met deze doel
stelling mocht het al of niet in bedrijf zijn
van de centrale niet van doorslaggevend
belang zijn voor het functionaren van de
elektriciteitsvoorziening", schrijft de
GKN-directie tenslotte zelf. De weten
schappelijke waarde is dus de kern van de
zaak.
Het eerste dat dan moet worden opgemerkt,
is dat het in Dodewaard niet gaat om fun
damenteel wetenschappelijk onderzoek,
maar om toegepast onderzoek. Daar is
niets slechts aan, maar het geeft wel een
beperking. Zou Nederland afzien van toe
passing van kernenergie, dan hebben de
resultaten van dit daarop gerichte onder
zoek nauwelijks waarde meer.
Bovendien gaat het in Dodewaard om erg ge
richt toegepast wetenschappelijk onder
zoek. In Dodewaard wordt bijvoorbeeld
geen onderzoek gedaan naar de effecten op
het milieu van een kerncentrale (terwijl
voor nieuwe kerncentrales een milieu-ef-
fect-rapportage toch verplicht is). Dat soort
onderzoek gebeurt, zij het beperkt, wel bij
het Instituut voor Toepassing Atoomener
gie in de Landbouw (ITAL) in Wageningen.
Er wordt in Dodewaard ook geen weten
schappelijk onderzoek gedaan op het ge
bied van de twee meest heikele problemen:
het kernsplijtingsafval (dat naar Engeland
wordt gestuurd) en de reactorveiligheid,
voorzover dat verder gaat dan het „in de
praktijk uitproberen en vervolmaken van
de techniek van dè inspectie en het uitvoe
ren van reparaties op plaatsen waar veel
straling heerst", dat in Dodewaard op straf
fe van sluiting moest lukken.
Fouten
En het probleem van de reactorveiligheid
reikt verder. Sinds „Harrisburg" raakt men
er steeds meer van doordrongen dat men
nog niet alle processen in een werkende
kerncentrale doorgrondt. Dat kan fouten
geven in de instructie van het bedienend
pesoneel tijdens „Harrisburg-achtige" si
tuaties.
In Dodewaard doet men wel onderzoek naar
het gedrag van materialen, die aan een
bombardement met neutronen worden
blootgesteld. Maar zulk onderzoek gebeurt
in ons land ook (en fundamenteel weten
schappelijk) in bijvoorbeeld het reactor
centrum in Petten van het Energieonder
zoek Centrum Nederland (ECN), in het In
stituut voor Atoom- en Molecuulfysica
(AMOLF) in Amsterdam en in het Interuni
versitair Reactor Instituut (IRI) in Delft.
Nederland blijft ook zonder Dodewaard
dus wel een woordje meespreken.
Kan de waarde van het wetenschappelijk on
derzoek in Dodewaard als zeer beperkt
worden aangeduid, ervaring is er zeker op
gedaan. Er ging veel fout: vastlopende re-
gelstaven, ernstige vloerbesmetting door
een lekkend aandrijfmechanisme van de
regelstaven, besmetting door ondeugdelij
ke filters, ophoping van grote hoeveelhe
den radio-actieve corrosie-produkten in
het reactorvat, veel te hoge strahngsdoses
voor het personeel, haarscheurtjes. En. in
juni 1971, een „bijna-ramp" enkele maan
den oude, roestvrije bevestigingsbouten
van het aandrijfmechanisme van de regel
staven bezweken, regelstaven dreigden uit
de reactorkern te vallen„Inderdaad een
ernstig voorval", zei toen het hoofd van de
centrale, ir. S. H. Woldringh.
Ernstiger voorvallen zijn niet uit te sluiten
zolang Dodewaard draait. Misschien leve
ren die voorvallen nog interessante erva
ringen op, maar de prijs is te hoog. Zonder
die voorvallen is het ouder worden en het
slijtage vertonen van een proefcentrale mo
gelijk wetenschappelijk nog belangwek
kend, maar het risico is te groot. Daarom
dient het experiment Dodewaard nu te
worden beëindigd. Zo'n einde is voor we
tenschappelijke experimenten ook aller
minst ongebruikelijk.
KEES WIESE
Verder in VN twee interviews met
schrijvers: schrijver/professor
Philip Roth en winnaar van de
P.C. Hooftprijs, Willem Brak-
Onder de kop Monarch brengt VN
deze week een artikel over de
kreukbaarheid van Frankrijk's
president Valéry Giscard d'Es-
taing. De man die zeven jaar ge
leden 'een nieuw tijdperk' be
loofde. Nog steeds echter, 'vallen
de skeletten uit de kast'. Piet Pi-
ryns van VN maakte een inventa
ris van de schandalen.
Uit een opiniepleiling blijkt, dat
het merendeel van de Fransen
walgt van de gang van zaken die
zich op politiek niveau afspelen.
Het succes van de clown Colu-
che, die zegt niet op te vallen tus
sen de andere clowns aan de
franse top, moet o.a. daarvan een
gevolg zijn. De verkiezingen
staan voor de deur.'Het Franse
kiessysteem heeft een 'bijzonder'
karakter. Zo was het bij de ver
kiezingen in '78 mogelijk, dat de
Franse ambassadeur in Gabon
een telegram stuurde naar het
ministerie van buitenlandse za
ken, waarin hij aanbood zestien
honderdvijftig Fransen te laten
inschrijven in een kiesdistrict
dat het departement maar even
moest aanwijzen, blanco formu
lieren volgden.
De 'zelfmoord' van minister van ar
beid Robert Boulin in '79 bleek
geen gevolg te zijn van de zwaar
moedigheid van de minister. In
een brief van Boulin die twee da
gen na zijn dood bij het pers
agentschap AFP arriveerde
schreef de minister "ik ben in
een krabbenmand terecht geko
men waar ik niets meer te zoeken
heb'. Giscard d'Estaing had nau
welijks commentaar, hij was op
everzwijnenjacht.
HP's Jantiene van Aschs geheel in
haar straatje. Twee maanden
lang volgde zij als 'verpleegster'
de extra zorg bij pijnbestrijding
en de opvang van emotioneel lij
den. Het Rotterdamse ver
pleegtehuis Antonius-IJssel-
monde experimenteert met een
vorm van stervensbegeleiding.
Dit naar analogie van de sterfhui
zen en stervenszorg welke in En
geland gemeengoed zijn. In de
meeste ziekenhuizen ontbreekt
het aan tijd aandacht en zorg
voor degenen die niet lang meer
te leven hebben. Om stervenden
de hulp en steun te verlenen die
ze lijken nodig te hebben zijn er
stichtingen opgericht, waarin
medici, verpleegkundigen en
verwanten zitting hebben. In
Amsterdam de 'Stichting Termi
nale Zorg', in Rotterdam de
stichting 'Voorbij de laatste
stad'. Het doel van de stichtingen
is terminale patiënten in de laat%
ste fase van hun leven, die van
enkele maanden tot meer dan
een half jaar kan duren, de zorg
te bieden die elders niet of onvol
doende wordt gegeven.
Afgelopen zomer schreef IIP nog
over het LUV-imperium. Net een
halfjaar later is er niets meer van
over. Dat wil zeggen, alleen Patty
Brard heeft het hoofd boven wa
ter kunnen houden. Ze is op de
solo-tour en het vergaat haar vrij
aardig. Waarom is het misgegaan
met LUV? Patty denkt dat het
een soort meisjesjaloezie was. Zij
zou volgens Marga en José te
veel aandacht op zich vestigen.
Er werd bijvoorbeeld geteld wie
van de drie er het meest stond
afgebeeld op de covers van bla
den. Niet alleen het vertrek van
Patty heeft tot de ondergang van
LUV geleid. Belastingtechnische
verwikkelingen konden de meis
jes niet bolwerken, weet HP. BV
Interluv was ingestort en ga zo
maar door. De pioniersters van
de 'meidenpop' hebben hun
speelpakjes aan de wilgen ge
hangen. Naar verluidt stort ex-
LUV-producer zich nu helemaal
op de formatie Dallas. Drie
mooie jongens wordt er gezegd.
Nu hebben wij vrouwen tenmin
ste iets waaraan we ons kunnen
vergapen op de buis!?
Bekvechtende politici is bijna alle
daags. Het wordt aardiger, wan
neer uitspraken van onze volks
vertegenwoordigers naast elkaar
worden gezet. EM stelde
bloemlezing samen van vriende
lijke, kwalijke, valse en insinue
rende kwalificutics die de politie
ke kopstukken Wiegel, Den Uyl,
Van Agt en Terlouw elkaar in de
afgelopen regeringsperiode toe
voegden. Eén voorbeeld van on
ze minister-president, bekend
om zijn gevleugelde uitspraken:
"Wiegel kan dan wel al het puin
dat hij zou ruimen proberen in te
slikken, maar dat houden je ka
ken niet lang vol".
In het omslagartikel van EM staan
de tv-piraten centraal. "Tot
vreugde van de plaatselijke mid
denstand, tot genoegen van de
kijkers en tot woede van de bio
scoopbond". Tot voor kort sche
nen de piraten ongrijpbaar. Maar
in de nacht van zondag op maan
dag is de oudste tv-piraat Rand
stad TV opgepakt. Oorzaak: on
oplettendheid. EM-informant
maakt melding van innoverende
activiteiten in de piraten-scene.
Zo schijnt de Amsterdamse TV-
sinclair te werken om de omzet
ting van het signaal in een laser
straal.
Nederlanders lijken behoefte te
hebben aan 'iets gezelligs' op de
buis. In de Randstad zijn er al
zo'n 25 piraten die geregeld in
breken op het kabelnet, meestal
in de weekeinden. Een beetje
doe-het-zelver kan van een vi
deo-recorder binnen een paar
televisiezender maken.
hervormd
nederland
Naar aanleiding van de onlangs
verschenen gids "Geneesmidde
len in Nederland" sprak HN met
de Leidse hoogleraar toegepaste
farmacologie. Erik Noach.
Noach is als één van de weinige
artsen onder de farmaceuten,
biologen en chemici in het Syl
vius laboratorium werkzaam.
Daardoor heeft hij een grote be
langstelling voor de werking van
medicijnen en de toepassing er
van. Hij is er van overtuigt, dat
de medicijnenmarkt vol zit met
produkten die aan vervanging
toe zijn. Dat dat niet gebeurt wijt
hij aan een sleur bij artsen om
een bepaald middel steeds maar
voor te schrijven en aan het feit
dat er te weinig geld beschikbaar
is voor vergelijkend geneesmid
delen-onderzoek.
Voor wat de betrouwbaarheid van
de gids "Geneesmiddelen in Ne
derland" betreft meent Noach,
dat er te vaak op te stellige wijze
keuzes worden gedaan voor het
ene geneesmiddel boven het an
dere. "IK zou wel eens willen we
ten op welke gronden de schrij
vers tot die oordelen komen.
Voor experts is het al moeilijk
genoeg te zeggen dat het ene
middel beter is dan het andere,
laat staan voor deze schrijvers,
die de wetenschappelijke erva
ring, die hiervoor nodig is, mis
sen", aldus Erik Noach.
Ook het boek "Onderwijs, bestel
en beleid", van oud-minister van
onderwijs Jos van Kcmenadc gaf
HN een aanleiding voor een ana
lyse. De man van de midden
school schrijft in zijn boek, dat
één van de fouten van het huidi
ge onderwijsstelsel is, dat de
school 'leuk' moet zijn. "Dat je
vooral de individuele belangstel
ling en kwaliteiten van de leer
lingen moet aanspreken en aatje
niet verder moet gaan dan de
kinderen zelf aangeven". Van
Kemenade vindt dit een ernstige
fout. Volgens hem moeten kin
deren geloof krijgen in de toe
pasbaarheid van het onderwijs.
Ze moeten ondervinden, dat ze
een vreemde taal kunnen spre
ken tijdens vakantie in het bui
tenland en dat ze behoorlijk een
krant kunnen lezen door richtlij
nen verkregen uit de les maat
schappijleer. Met andere woor
den: het onderwijs moet maat
schappij-gericht zijn.
Voor de werkgelegenheid in het
onderwijs suggereert Van Keme
nade, dat een verlaging van de
salarissen met tien procent
20.000 arbeidsplaatsen oplevert.
De Tijd-verslaggever Frénk van
der Linden is het gelukt een in
terview met Dries van Agt te krij
gen. Uiteraard een gunstig mo
ment voor de politicus nu de ver
kiezingsstrijd begint los te bran
den èn "omdat u (Van der Lin
den) werkzaam bent bij een
rooms blad". Van Agt die zegt
nog altijd geen kenner te zijn van
het politieke métier in traditione
le zin is er van overtuigd, dat on
danks een werkloosheidscijfer
van 350.000, een inflatie van ze
ven procent, etc,, een andere dan
een CDA-VVD-regering het er
slechter afgebracht zou hebben.
Onder echte beleidsfouten verstaat
de minister president zijn ondui
delijkheid over het wel of niet
bespreken van de RSV-order tij
dens zijn verblijf in China en dat
hij als voorzitter van de minister
raad niet heeft kunnen voorko
men, dat minister van financiën
Andriessen in het voorjaar van
1980 opstapte.
Voor de komende kabinetsforma
tie zegt Van Agt alleen, dat het
volgende kabinet 'een zo breed
mogelijke basis moet hebben'.
Dat is dan makkelijk voor de kie
zen,
Een reportage over winkeldiefstal.
Waarschuwende borden, af
schrikwekkende agent-achtigen
en ingewikkelde (of namaak
elektronische apparatuur schij
nen de opmars van de criminali
teit in 's lands supermarkten niet
te kunnen stoppen. De vorige
maand door de overheid inge
stelde werkgroep Bestrijding
Winkeldiefstallen moet zich bui
gen over de oorzaak van winkel
diefstallen en hoe dit te bestrij
den. Maatregelen als elektroni
sche verklikkers, overzichtelijke
winkelindeling en 'alleen linker
schoenen in de etalage' hebben
tot nog toe weinig positiefs opge
leverd. Er zijn verschillende
'soorten' winkeldieven: de echte
jatters, de prijskaartjes ven» I i
laars en al die genen (steek uw
hand in eigen boezem), die hun
mond houden wanneer de kassa
juffrouw iets vergeet af te reke
nen. De werkgroepen en com
missies die zich bezighouden
met bestrijding van winkeldief
stal worden opgezadeld met een
groot aantal vragen. Onder ande
re de strafvervolging. Wie is nu
wel en wie nu niet een echte
dief? Waar moet de straf uit be
staan0 Men is er nog lang niet uit.
Weekblad De Tijd ook niet. Het
heeft slechts nog een vraag toe te
voegen: "waarom stelen mensen
niet?".
ANNÉLOES TIMMERIJE
