Theater brengt
vergeten Rilke
Ondeka-za: duivels
spel met trommels
ffiBl Wögmmma]
Japanse trommelkunsttoneel en
(^V) vandaag.
tgegefjcht
Melodrama 'Het dagelijks leven' grondig bewerkt
Luim en lyriek bij
De Springplank
- y
MAANDAG 2 MAART 1981
LEIDEN - Japanse trommel
kunst, een soloshow van Peter
Faber en een aantal toneel
voorstellingen. Dat staat uit
gaand Leiden deze week te
wachten.
Een week die morgenavond in
de Leidse Schouwburg begint
met een optreden van de ge
ruchtmakende Japanse groep
'Ondeko-za', die zowel uit
drummers gis uit dansers be
staat en waarover men elders
op deze pagina meer kan le
zen.
Up woensdagavond 4 maart is
de beurt aan een Frans gezel
schap (Le Tréteau de Paris)
om speciaal voor scholieren
een (WIKOR)voorstelling te
verzorgen. Het geeft een op
voering van 'Le silence de la
mervan Vercors, iia de pau
ze gevolgd door een program
ma van gedichten uit het
Franse verzet tijdens de
Tweede Wereldoorlog.
De acteur Peter Faber staat
donderdagavond 5 maart op
de schouwburg planken met
zijn tweede show, 'Langzaam
haasten In deze voorstelling
spreidt hij volgens de pro
grammatoelichting vaardig
heden ten toon zoals die al
heel lang worden beoefend in
het variété.
Van een andere show, te weten
'Duidelijk zo!?' met Leen Jon-
gewaard en Robert Long en
de homofilie als thema, wor
den op vrijdagavond 6 en za
terdagavond 7 maart herha
lingen gegeven.
In het LAK-theater geeft het
Rotterdamse F-act vrijdag
avond 6 maart een voorstel
ling van 'Drijfzand' van de
Fransman Jacques-Pierre
Amette. Het gaat in dit stuk
om twee mannen, die samen
een appartement bewonen.
Op de Algerijnse oorlog na,
die beiden 'als soldaat hebben
meegemaakt, is er niets dat
hen bindt. Toch groeit er tus
sen de twee een zekere band
al is het alleen maar omdat ze
voortdurend in eikaars gezel
schap verkeren. De situatie,
i beiden zich bevinden
is vrij uitzichtloos: ze hebben
weinig omhanden, wachten
op hun uitkering halen her
inneringen op of dromen over
een toekomst, die zich niet
aanbiedt. Onze medewerkster
Hanny van der Harst, die al
eerder over Drijfzand
schreef, vindt de voorstelling
van F-act zeker de moeite
waard de botsende speelstij
len ten spijl.
De toneelgroep 'Theater' uit
Arnhem sluit de week bij het
LAK af met een voorstelling
van 'Het dagelijks leven', een
vergeten stuk. van Rainer Ma
ria Rilke, waarover elders op
deze pagina meer informatie
wordt gegeven.
De Utrechtse groep 'Rats' komt
zondagmiddag met 'Kriebels'
een toneelstuk over verliefd
heid, naar het LAK-theater.
Het stuk is gemaakt voor kin
deren van negen tot en met
dertien jaar.
LEIDEN/UTRECHT - De
mode-ontwerper Pierre Car-
din is de 'ontdekker' geweest
van de inmiddels eveneens
wereldberoemd geworden
Japanse slagwerkgroep On
deko-za, hetgeen letterlijk de
duivelse drummers beteken-
t.
Deze drummers vertonen hun
verbazingwekkende kun
sten morgenavond in de
Leidse Schouwburg.
De Japanner Tagayasu Den is
de oprichter van deze groep.
Welk ideaal stond hem voor
ogen? Vermoedelijk, hoewel
dat niet zo duidelijk wordt ge
formuleerd, een reactie op de
sterke Westeuropese invloe
den op het artistieke gebeu
ren in zijn vaderland. Ze spe
len daar net zo goed Mozart,
Beethoven en Bruynèl als in
deze contreien en de eigen Ja
panse muziek kwam een
beetje in de verdrukking.
Een soort 'terug naar de natuur'
leek hem zinvol. Tagayasu
Den nam daartoe geen halve
maatregelen. Hij richtte een
instituut op dat hij huisvestte
op het eilandje Sado, een ui
terst onherbergzaam oord,
waar vroeger wel zware mis
dadigers werden opgesloten
omdat er simpelweg niet van
het eiland was af te komen.
Daar zorgden de altijd ruwe
zee en de haaien wel voor.
Als basisinstrument voor de he
le opleiding, annex levens
houding en filosofie is de
trommel gekozen. Dat is op
zichzelf een begrijpelijke
maar geen originele keuze. De
trommel is in alle muzikale
culturen een van de oudste in
strumenten, de trommel heeft
mede daardoor ook een ster
ke archetypologische lading,
waarbij de associatie met de
hartslag natuurlijk al zeer
voor de hand liggend is.
In principe is het trommelspel,
zoals voorgestaan in deze
groep, ten nutte van de musici
en dansers zelf. Wil men de
hoogste graad van perfectie
bereiken, dan dient men li
chaam en geest volledig te be
heersen. Hier komen we op
bekend terrein. Contempla-
tienmeditatie, mystiek en ex
tase, al deze elementen ko
men ook in deze trommelcul
tuur voor, die ook het nodige
heeft ontleend aan het Zen
boeddhisme.
De musici en dansers leiden
dan ook een leven dat wordt
beheerst door een strenge dis
cipline. Er moet elke dag 20
kilometer worden hardgelo-
pen. Genotsmiddelen mogen
nooit worden gebruikt en he.
eten is hoofdzakelijk vegeta
risch. Pas als de temperatuur
lager is dan 5 graden mag er
worden gestookt in het kloos
ter op Sado, waar Ondeko-za
is gevestigd.
Pierre Cardin, die diep onder de
indruk was gekomen van de
prestaties van deze groep
heeft deze Japanners voor het
eerst naar Europa laten ko
men. De Franse première had
plaats in zijn eigen theater,
Espace Cardin, in Parijs. Dat
heeft een hoop geld gekost,
maar gezien de enorme suc
cessen over de gehele wereld
van het gezelschap zullen die
centen wel weer met rente re
tour zijn. New York, Boston,
Los Angeles, San Francisco,
Londen, Berlijn, de Japan
ners kunnen tevreden zij-
Ze brengen trouwens heel wat
meer dan alleen trommelspel.
Er valt ook het nodige te kij
ken, maar wie denkt dat het
een leuk folklore-avondje
wordt, heeft het mis. Het is
vooral de bedoeling om de
luisteraars mede in de denk
wereld van de uitvoerende te
plaatsen, het gaat niet om een
kijk- en luisterspel ter ont
spanning. Van alle trommels
die worden meegebracht, is er
één die 400 kilogram weegt en
een doorsnede heeft van 160
centimeter.
Maakt dat ding nou veel lawaai?
Ja en nee. Want alle geluiden
zijn zeer precies gecoördi
neerd en getimed en daarmee
wint het imponerende ele
ment het zeker van het dyna
mische. Maar dat is moeilijk
uit te leggen, dat moet wor
den beleefd.
LEIDEN - Met een programma, dat onlangs in Den Haag in première is
gegaan, presenteerde "De Springplank", de aspirantengroep van het'
Nederlands Danstheater, zich zaterdagavond op de LAK-zolder. Dat
betekende in dit geval een bijna volle bak.
Het programma bevatte drie balletten, elk voor zes dansers en danseres
sen. Meeste indruk maakte Leigh Warrens "Sense of occasion'.
van een kleri deel in december jl. als een repetitieles al in het LAK
theater wa' te zien. De indruk werd toen gewekt, dat het een beeld
schoom ballet zou worden, in hoofse stijl uitgevoerd met mooi getrok
ken, vloeiende bewegingen.
De uitvoering van het gehele ballet, bij het maken waarvan de uit Austra
lië afkomstige choreograaf zich heeft laten inspireren door het huwelijk
van zijn broers met twee hem onbekende vrouwen, heeft die indruk
bevestigd, al moet gezegd, dat het eindresultaat toch wat anders is
geworden dan het destijds opgeroepen beeld en dat sommige van de
dansers en danseressen in hun van lyriek doortrokken bewegingen
kennelijk wat minder risico's durfden te nemen dan waartoe ze tijdens
de repetities werden aangespoord.
Dit ballet kwam in elk geval even helder en puur over als de er voor
uitgekozen renaissance- en barokmuziek. Overigens lijkt mij dit soort
op academische leest geschoeide ballet meer voor het lijsttoneel ge
schikt dan voor de open ruimte van een kleine-zaaltheater. Er valt in dit
laatste geval een dimensie weg, waardoor ook een stukje illusie verlo
ren gaat.
Dit geldt in zekere zin ook voor een komisch werkje als "Musikalischer
Spass" van Pavel Smok, dat gebaseerd is op Mozarts "Dorpsmuzikan
ten-sextet" en dat door de choreograaf zelf terecht wordt aangeduid als
een "Spielerei". Het werd zowel door de meisjes als door de drie jonge
dansers met de vereiste mimiek en met redelijk gevoel voor humor
uitgevoerd.
Strakker en feller van beweging dan deze twee balletten bleek "Summer
Days" van de Engelsman Michael Pink. op pianostukken van Bela Kar
tok, met welke zonnige en derhalve ook luchtige, maar een tikkeltje
lang uitgesponnen, strand-impressie de voorstelling werd besloten.
PIETER C. ROSIER
LEIDEN/ARNHEM - Een to
neelstuk dat na de eerste op
voering in Duitsland, rond
de eeuwwisseling, als een
baksteen viel; dat nu bij op
pervlakkige lezing als uiter
mate melodramatisch over
komt en waarvan een aantal
grondig in de toneellitera
tuur ingevoerde lieden niet
eens wist dat het bestond.
Aan zo'n toneelstuk is enthou
siast gewerkt door regisseur
Leo Hogenboom en de spe
lers Arthur Boni, Martine
Crefcoeur, Jan Gorissen,
Truus te Selle en Liz Snoyink
van de Arnhemse toneel
groep Theater. „Het dage
lijks leven" van Rainer Ma
ria Rilke, op zaterdagavond
7 maart te zien in het LAK-
theater.
Een samenvatting van het stuk,
in de geest van de tijd waarin
het ontstond, door Leo Ho
genboom: „Een armslovig
meisje werkt bij een kunst
schilder. Hij ziet niet hoe ont
zettend veel zij van hem
houdt. Aan het eind vallen ze
elkaar toch nog in de armen".
De regisseur liet het stuk le
zen aan de artistieke leiders
van Theater en aan enkele
vertalers. Ze reageerden ver
rast en waren het er meteen
mee eens, dat het gespeeld
moet worden. Ofte wel er is
meer uit „Het dagelijks le
ven" te halen dan keukenmei-
denromantiek.
Actrice Liz Snoyink: „Toen ik
het de eerste keer gelezen
had, begreep ik wel dat Leo
het niet zo zou laten", en haar
collega Truus te Selle: „Toen
we er aan gingen werken, ont
dekte ik dat het stuk eigenlijk
veel sterker is dan ik ver
moedde".
Het arme meisje, een model, is
niet de enige vrouw met wie
de schilder in „Het dagelijks
leven" te maken heeft. Er zijn
ook nog zijn zuster en een
vrouw die hij tijdens een feest
ontmoet, vereert, maar ook
snel weer verliest. Drie vrou
wen, in de visie van Leo Ho
genboom drie sterke karak
ters, rond een zweverige fi
guur, de schilder, die beïn
vloed door zijn schoonheidsi
dealen blind geworden is
voor de kwaliteiten van de
werkelijkheid.
Er is nog een tweede man, de
vriend van de zuster. Zijn hu
welijksaanzoek werd door
haar afgewezen, maar ze koes
tert nog wel een warme gene
genheid voor hem. Een voor
de tijd van Rilke hoogst onge
bruikelijke verhouding.
Leo Hogenboom: „Het stuk
heeft veel met Rilke zelf te
maken. Zijn hele problema
tiek rond het omkeren van
rollenpatronen zit erin. Hij
schreef het tegen alle tradities
en vooroordelen in. Twee
mannen willen een vaste rela
tie met twee vrouwen, maar
die vrouwen wijzen hen af. En
het heet toch zo, dat een onge
huwde vrouw de boot heeft
gemist en een ongehuwde
man de dans is ontspronge-
Truus te Selle: „Rilke is tot hij
zes jaar werd door zijn moe
der als een meisje behandeld;
ze liet hem zelfs meisjeskle
ren dragen. Eerder was een
zusje van hem gestorven. Van
de ene op de andere dag
moest hij zijn rol omgooien,
kwam hij op een strenge
school en kreeg hij zelfs een
militaire opleiding. Hij raakte
daar fundamenteel van in de
war en dat is in dit stuk terug
te vinden. Hij dacht niet als
een conventionele man, en
dat in een tijd waarin de rol
verdeling helemaal vast la-
g"
„De schilder in het stuk denkt
progressief te zijn, maar in fei
te zijn de vrouwen dat en is hij
conventioneel. Hij zegt de be
hoefte te hebben voor alles
het absolute woord te vinden,
maar gaat al zoekend voorbij
aan wat er allemaal al is. De
vrouwen zijn voortdurend be
zig hem daarop te wijzen,
maar hij ontvangt hun signa
len niet".
Liz Snoyink: „Zijn zuster en de
vrouw, die hij ontmoet, heb
ben hun evenwicht al gevon
den. De schilder heeft dat nog
niet en het blijft open of hij
het ooit zal krijgen. Het model
zit nog voor het vinden van
dat evenwicht, ze leert nog uit
wat er gebeurt. De schiloer
niet, die staat stil".
„Voor de weerloze verliefdheid
van het model is wat anders
gevonden. Ze heeft een fijne
tijd met de schilder gehad,
maar verkeert nu in een crisis.
Ze denkt bij hem hulp te vin
den, maar hij ziet haar niet.
Op het moment dat hij het
zich wel allemaal bewust
wordt, is het te laat voor haar-
Het sentimentele is uit „Het da
gelijks leven" gehaald. Het
slot is ook anders geworden.
Het wonderlijke is, dat daar
bij de oorspronkelijke tekst
toch exact gehandhaafd kon
worden. Leo Hogenboom:
„Dat komt door de speeltrant.
Ik hou ervan als er op een mi
nimale wijze geacteerd wordt.
De denkkracht moet sterker
zijn dan de mimische krach-
t".
De regisseur ten slotte: „De
kunstenaar is in het stuk oor
spronkelijk de lijdende fi
guur. Wat ik wil laten zien is,
dat die man wat beter om zich
heen zou moeten kijken. Hij
ziet prachtige lichtvallen,
maar niet wat er om hem heen
aan de hand is. Daarom zit hij
ook in een crisis. Hij komt als
schilder tot niets. Hij zou eruit
komen, als hij beter leerde
luisteren.".
NEDERLAND I
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Jeugdjournaal (NOS)
18.36 - Sesamstraat (NOS)
18.50 - Klem (NOS)
18.59 - Wollie's wereld (NCRV)
19.05 - Minivoetbalshow (NCRV)
19.55 - Vergeef ons onze dwaasheden, tv-film (NCRV)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - Alarm - gijzeling in New York (NCRV)
22.45 - Tot besluit (NCRV)
23.00 Journaal (NOS)
23.05 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II
18.27 - Fotograferen en filmen, herh. les 1 (TELEAC)
18.57 - Journaal (NOS)
18.59 - De vijf (TROS)
19.25 - Banana Split (TROS)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - De gouden buut, amusementprogramma (TROS)
21.30 - De Levkasman, tv-film (TROS)
22.20 - Aktua TV (TROS)
22.55 - Soap, tv-serie (TROS)
23.25 - Journaal (NOS)
23.30 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Region, progr.: NDR: 18.00 Sport.
18.30 Aktual. 18.45 Kleuterserie.
18.55 Achtung Zoll, tv-serie. 19.25
Report. 19.59 Progr.-veroz. WDR:
18.00 St. Pauli Landungsbruecken.
tv-serie. 18.30 Kinderprogr. 18.40
Achtung Zoll, tv-serie. 19.15 Aktual.
19.45 Inform, progr.). 20.00 Journ.
20.15 Das Appartement (The Apart
ment), speelfilm. AanslWeekwin-
naars van de tv-loterij. 22.15 Aktual.
22.45 Amus.progr. 23.30 Amus-
.progr. 24.00-0.05 Journ.
DUITSLAND II
18.20 I.O.B. - Spezialauftag, tv-serie.
19.00 Journ. 19.30 Jazzprogr. 21.00
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Cursus
Duits. 19.00 Filmreport. 19.45 Jour
nal 3. 20.00 Journ. 20.15 Divertisse-
mentjé. 22.15 Journ.
BELGISCHE TV
BELGIE VLAAMS
18.00 Tekenfilmsdie 18.05 Idem.
18.30 Open School. 19.00 Gezongen
poezie. 19.17 Inform, uitz. 19.37 Me-
ded. en Morgen. 19.45 Journ. 20.10
Weerber. 20.15 Het geslacht Rius.
tvdserie. 21.05 (S) Sport 21.50 We-
tensch. magaz. 22.30 Journ. 22.45-
23.15 Open School.
Het geweldloos oplossen van gijzelingsacties is het onderwerp
van de Engelse documentaire "Alarm-Gijzeling in New York!",
die de NCRV-televisie vanavond op het scherm brengt.
Tot voor kort werden gijzelingsacties veelal met krachtdadig op
treden van politie of leger tot een geforceerd einde gebracht. In
1972 beraadde de New yorkse politie zich echter op de vraag of er
geen antwoord te vinden zou zijn op dit probleem. Na uitgebrei
de studie en vele proeven werd er een uniek politieteam in het
leven geroepen. Zeventig speciaal opgeleide agenten, onder de
leiding van "captain" Frank Bolz, werden inzetbaar gemaakt
voor het oplossen van gijzelings-acties. Niet alleen de methodi
sche en materiële kant van het probleem is voor hen bekend ge
bied, maar ook in de psychologische vragen rond het begrip gij
zeling hebben zij zich verdiept.
In 1980, acht jaar na de oprichting van dit team. hebben zij het
oplossen van tweehonderd gijzelingsaffaires op hun staat van
dienst bijgeschreven. Geen van deze acties kostte iemand het le
ven; zowel gijzelaars als gegijzelden als onderhandelaars brach
ten het er levend af.
Deze documentaire schildert een portret van Frank Bolz en zijn
agenten, terwijl zij in de voor hen drukste tijd van het jaar zijn;
de vroege lente. De straten van "Brooklyn" en "the Bronx" zijn
hun werkterrein. (Nederland 1,21.55 uur).
De NOS zal woensdag 4 maart van de eerste wedstrijd in de
kwartfinale van de Europa Cup 2 tussen Slavia Sofia (Bulga
rije) en Feyenoord een rechtstreekse uilzending verzorgen. Die
begint om 16.55 uur op Nederland 1 en wordt van commentaar
voorzien door Hans Kraay.
Het staat nog niet vast of de wedstrijd AZ'76 - Lokeren (België)
voor de kwartfinale Europa Cup 3 ook rechtstreeks op de televi
sie komt. Dat hangt af van het feit of het AZ-terrein uitverkocht
zal zijn.
MAANDAG 2 MAART
HILVERSUM I
TROS: 18.11 (S) Aktua. 18.2o(S)Kin-
derprogr. 18.30 (S) Rollebolleradio.
18.45 (S) Het zede continent, hoof-
spelserie. 19.02 (S) TROS-Country.
20.02 (S) Voorzichtig breekbaar.
20.30 (S) Peekei; ongezouten. 21.02
(S) TROS-Dans partv. 22.02 (S) Ak-
tua-sportcafe. NOS: 23.02-24.00 (S)
Met het oog op morgen. AVRO: 0.02
(S) Platenscala. 1 02 (S) In the still of
the night. 2.02 (S) AVKO's Service
Station. 6.02 (S) Auto in? AVRO aan.
(6.30 Radiojoum.).
HILVERSUM II
NCRV: 18.00 (SfMuziek in vrije tijd
P.P.: 18.50 Uitz. van de PydA
NCRV: 19.00 (S) Steen in de vijver
theologische rubriek. 20.00 (S) Mu
ziek in NCRV stdio 2: oude muziek
21.30 (S) Literama-maandag. BZN
22.25 Uitz. van de Bond zondei
Naam. NOS 22.30 Nws. 22 40 Oper
School. NCRV 23.25 (S) Muziek var
eieen tijd. 23.55 Nws
HILVERSUM III
NOS: 18.03 (S) De AvondspiU met
de Nationale Hitparade AVRO
19.02 (S) Praatpaal 15. 20.02 (S) Het
Steenen Tijdperk. 21.02 (S) Blues,
Ballads en Beat. 22 02 AVRO's
Swingtime. 23.02-24.00 (S) Candle
light.
DINSDAG 3 MAART
HILVERSUM I
leder neei uur nieuws AVRO (7 30
en 8 30 AVRO's Radiojourn.) 9.03
Steunpunt. 9.08 Arbeidsvi
AVRO's Radiojourn. 13.20 De
AVRO Diligence. 13.57 Per Saldo
14.02 De vergulde middenweg. 16.02
Dertien spec. 10.30 Kom 'ns langs op
HILVERSUM II
KRO: 7 00 Nws. 7.10 Ochtendgym.
7.20 Het levende woord 7.30 Nws.
7.36 Echo. (8.00 Nws 8.30 nws 8.36
Sociale- en consumenteninfrom.
8.50 Postbus 900. 9.00 Gym. voor de
huisvrouw. 9.10 Waterstanden. 9.15
Scheepspraat: inform, voor schip
pers. 9.20 De letter M. 10.30 Ouder
worden wc allemaal 11.00 Hel Run
goud. doe 1130 Ratel OVER-
H.VOORL 12.16 Uitz voordeland-
bouw. KRO 12.26 Meded. t b v.
land- en tuinbouw 12.30 Nws. 12.36
Echo 13 00 Nws. 13 11 Goal: sport-
progr. 13.30 Schoolradio is op
vakantie. NOS 14.30 Open School.
KRO: 15.15 Van general
11.45 Rondom
Rita
11 .in Uil
aalf. 13.03
Nws. 17.36 Echo. i
HILVERSUM III
li dm haal uur mauwa VARA 7 02
Gesodemcurders. 8.30 Holland ze
zeggen 10.30 Typisch Jansen.
11.30 VARA's Zockplaatje 13 30
Spitsbecld. 15 30 Popkrant. 16.30
Beton.
HILVERSUM IV
TROS 7 00 Nws. 7.02 Capriccio. 9 00
Nws. 9.02 Muzin. 9.30 Van heinde en
verre 10.00 Opus tien tot twaalf
12.00 Nws. 12.02 Intermezzo 12.22
Verkochte klass. tien. 13.30 Koren
Korpsen 14.00 Nws 14 02 De Hoge
"C". cultureel progr. 14 30 Guitari
teilen. 15 00 Belcar.torium TE
LEAC 17 00 Overz. voorjaarprogr
17.30 Nws 17 36 Moderne Sterren
kunde. les 9 18.00 Sluiting
Hogenboom met de actrices Truus te Selle en Liz Snoyink
