poging tot coup in Spanje
Westen reageert voorzichtig op rede
Witboek VS over El Salvador
"Ongelooflijke
schietpartij
i)uardia Civil gijzelt regeringen parlement
:r>r>
Astrada Sherry
Reagan: "Positie
Westen in
Midden-Oosten
moet verbeterd"
ÜJlNSDAG 24 FEBRUARI 198,
BUITENLAND
PAGINA 11
1ASHINGTON. BONN (GPD)
- Zowel in Washington als
in Bonn is in eerste instantie terug
houdend gereageerd op de rede van de
Russische partijleider Brezjnjev bij de
opening van het 26e congres van de
communistische partij van de Sowjet-
rUnie. In die rede deed de Sowjet-lei-
der onder meer het voorstel de plaat
sing van middellange-afstandsraket-
ten te bevriezen en meer zogenoemde
vertrouwenwekkende maatregelen af
te spreken met het Westen. Hij stelde
voor het overleg over strategische wa
pens met Amerika voort te zetten.
De woordvoerder van het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken,
William Dyess, heeft gisteren gezegd
dat zijn regering „met belangstelling"
kennis heeft genomen van de rede van
president Brezjnjev. Maar meer wilde
hij niet vertellen: „Daarvoor is het nog
te vroeg", aldus Dyess, die verder zei,
dat de Verenigde Staten de rede nog
verder moesten bestuderen.
Ook de Duitse bondsregering wil de
voorstellen van de Russische staats-
en partijleider Leonid Brezjnjev zorg
vuldig onderzoeken. Kanselier
Schmidt zei, dat vooral de uitlatingen
van Brezjnjev over de uitbreiding van
militaire vertrouwenwekkende maat
regelen op het gehele Europese gebied
van de Sowjet-Unie de aandacht ver
dienen. De Westduitse règerings-
woordvoerder Kurt Becker merkte op,
dat dit in de richting gaat van een
Frans voorstel op de Europese veilig-
heidsconferentie in Madrid. Becker
verklaarde verder dat de inzet van
Brezjnjev voor het voortzetten van de
strategische dialoog tussen de grote
wereldmachten met het doel'om ae
strategische kernwapens te reduceren,
zeer duidelijke instemming van de re
gering van Bonn heeft.
Een bevriezing van het aantal raketten
voor de middellange afstand in Euro
pa werd echter door de bondsregering
van de hand gewezen, vanwege het be
staande Sowjet-overwicht op dit ge
bied met de SS-20 raket. Ook in NA-
VO-kringen in Brussel wordt een der
gelijk voorstel afgewezen, vanwege de
Russische eis, dat de voorbereidingen
voor het plaatsen van de kruisraketten
en en 'de Pershing-II aan NAVO-zijde
moeten worden stopgezet. Naar wordt
gevreesd zal het voorstel van Brezjn
jev de discussie in de NAVO-landen
tussen voorstanders en tegenstanders
van een bevriezing verder verscher
pen.
•d1
on; (Van onze correspondent Peter Hattink)
1;iiVlADRID - Tweehonderd leden van de Spaanse paramili-
ch taire Guardia Civil hebben maandag onder leiding van
iijr de uiterst rechtse luitenant-kolonel Antonio Tejero Moli-
aaj na het Spaanse parlement bezet en de voltallige Spaanse
j"; regering gegijzeld.
a t)e nationale politie omsingelde de
L Cortes, het parlementsgebouw,
0 maar kwam tot vannacht nog
niet in actie tegen de opstandi-
gen. De poging tot staatsgreep
heeft kennelijk niet de verwach-
te steun opgeleverd: alleen de
ej] commandant van Valencia heeft
a zich achter de coup gesteld.
^Luitenant-kolonel Molina eiste de
afschaffing van de burgerdemo-
y cratie en de invoering van een
militaire regering. Hoewel er tij-
dens de bestorming van de Ka
mer mitrailleursalvo's werden
gelost, zijn er volgens de eerste
berichten geen doden of gewon
den gevallen. De Spaanse chefs
van generale staven hebben naar
aanleiding van deze poging tot
staatsgreep een communiqu uit
gegeven, waarin men deze acties
scherp veroordeelt en aandringt
op de verdediging van de demo
cratische waarden. Koning Juan
s_ Carlos heeft gisteravond een
'P noodkabinet gevormd, bestaan-
e" de uit alle onderministers.
«•Noodtoestand
•i'Generaal Milans Del Bosch, mili-
a. tair territoriaal bevelhebber van
t- Valencia, kondigde meteen de
3r noodtoestand af in zijn gebied
q. aan de Middellandse Zee. Onbe-
vestigde berichten spreken over
de bezetting van het gebouw van
de civiele gouverneur van Valen-
cia door soldaten. Volgens ge
ruchten zou de generaal, die be
kend staat als extreem rechts,
een programma van negen pun
ten hebben uitgegeven, waarin
hij de afschaffing van de demo
cratie eist. Alle andere militaire
territoriale bevelhebbers hebben
zich gisteravond solidair ver
klaard met koning Juan Carlos
en hebben hun vertrouwen be-
n vestigd in de Spaanse democrati-
lt sche grondwet,
s Luitenant-kolonel Molina, die de
leiding had van de mislukte
i- machtsgreep, heeft al vaker
j poging gedaan om de regering
e omver te werpen. Hij was een
van de aanstichters van de opera-
1 tie 'Galaxia', die in de nacht van
16 op 17 november 1978 een ein-
de moest maken aan de Spaanse
democratie. Deze poging tot
staatsgreep, die door de militaire
inlichtingendienst 'werd verij
deld, bestond uit het gevangen
nemen van premier Adolfo Sua-
rez en een aantal ministers om
hiermee koning Juan Carlos te
dwingen een militaire regering te
en maande alle kamerleden te
gaan zitten. Oud-premier Adolfo
Suarez, die wilde protesteren,
werd door een lid van de Guardia
Civil hardhandig in zijn stoel ge
drukt.
Luitenant-generaal Manuel Gurrie-
rez Mellado, demissionair minis
ter van defensie, heeft meteen bij
de binnenkomst van de 200
Guardia Civil-agenten gepro
beerd de ordeverstoring tegen te
houden. Hierbij eiste hij als
hoogste militaire instantie on
middellijk het neerleggen van de
wapens door de politieagenten.
De bewindsman is hierop door
eeri van de gardisten geslagen.
„Tegen systemen"
Eén van de Guardia Civil-agenten
gebood de kamerleden te blijven
wachten totdat een militaire au
toriteit een verklaring zou geven
over deze actie. Onder de bezet
ters van het parlementsgebouw
bevinden zich een paar hoge po
litiefunctionarissen, die onlangs
hun ontslag namen uit protest te
gen het optreden van de minister
van binnenlandse zaken.Deze
politiebeambten verlieten de
dienst omdat de bewindsman
vijf van hun collega's juridisch
liet vervolgen tegen het dood
martelen van de 30-jarige terro
rist Jos Arregui, lid van de Baski-
sche afscheidingsbeweging
ETA-Militar. Een van deze poli
tiefunctionarissen verklaarde te
gen een journalist: „Wij zijn niet
tegen personen, maar tegen sys
temen".
De gehele avond heerste er een
doodse stilte onder de parlemen-
tarirs die onder bedreiging van
mitrailleurs zaten te wachten op
ADVERTENTIE)
Schijnproces
Luitenant-kolonel Molina werd
naar aanleiding van deze misluk
te staatsgreep vorig jaar juli in
een schijnproces veroordeeld tot
zeven maanden gevangenisstraf.
Voor de militaire rechter was dit
vergrijp geen reden om hem uit
zijn functie te ontheffen.
De leden van de Guardia Civil
drongen omstreeks half zeven
het gebouw binnen op het mo
ment dat de 450 parlementarirs
het regeringsprogramma bespra
ken van Leopoldo Calvo Sotelo,
de door de Spaanse vorst aange
wezen kandidaat-premier. Tij
dens de bestorming vuurden de
paramilitaire politieagenten on
der het uitroepen van: „Iedereen
op de grond!" mitrailleursalvo's
af. Een van de overvallers plaat
ste zijn pistool tegen het hoofd
van kamervoorzitter Landelino
Lavilla. De politieagent liep
daarna naar het spreekgestoelte
Luitenant-kolonel Antonio Tejero dreigt met een pistool vanaf het sprekersgestoelte i
gebouw. Leden van de Guardia civil ondersteunen zijn actie met de mitrailleur in c
het moment dat zij de ruimte
konden verlaten. Er ontstond
grote spanning toen de politie
agenten oud-premier Adolfo
Suarez, de socialistische opposi
tieleider Felipe Gonzalez en de
eurocommunist Santiago Carril-
lo afvoerden naar een aparte
ruimte in het gebouw. Later wer
den eveneens Manuel Gutierez
Mellado en Agustin Rodriguez
Sahagun, beiden oud-ministers
van defensie, en Alfonso Guerra,
de rechterhand van de socialist
Felipe Gonzalez, afgevoerd.
Een kleine drie uur na de actie lie
ten de opstandige Guardia Civil-
leden journalisten en fotografen
vrij. nadat zij de films en came
ra's in beslag hadden genomen.
Tijdens de bezetting van het
Spaanse parlement bevond zich
op de perstribune de Nederland
se journalist Gerrit Jan Hoek,
correspondent van de VARA en
Vrij Nederland.
In het verloop van de avond raak
ten een parlementarir en een ge
nodigde onwel. Twee kamerle
den, medici van beroep, konden
na overreding van de politie-be-
zetters deze personen eerste hulp
verlenen. Naarmate de avond
verstreek lieten de politieagen
ten de journalisten ongehinderd
het gebouw verlaten.
t. het Spaanse parlements-
i aanslag.
I Jouw bruidsjapon
hangt in onze
BRUID-SHOP.
Perfect en betaalbaar.
Venestraat/ Pasadenha,
Den Haag.
Tel. 070-468952.
„Oefening"
Militairen hebben gisteravond an
derhalf uur lang de gebouwen
de Spaanse nationale radio gen tegen te houden.
Ooggetuigen Madrid:
MADRID (DPA) Twee ooggetuigen die zich in het parlement te
Madrid bevonden en later werden vrijgelaten, hebben tegenover
een radioverslaggever over hun ervaringen verteld: „Toen er
over de kabinetsformateur Calvo Sotelo werd gestemd, hoorde
ik plotseling een merkwaardig geluid dat anders in deze zaal
niet te horen is. Het leek op een explosie. Ik werd onrustig en
keek om mij heen. Ik zag dat twee zaalwachters met iemand
vochten die ik niet kon zien. Dat ogenblik was zeer verward. In
het begin zag ik dat er leden van de Guardia Civil waren en ik
hoorde schoten. Ik zag een luitenant-kolonel, van wie ik alleen
het profiel waarnam. Later ontdekte ik dat hij niet meer of min
der deed dan het bedreigen van de parlementsvoorzitter met een
pistool.
„Ik geloof dat het luitenant-kolonel Tejero was en dat het een op
zichzelf staande actie was. Ik sprak namelijk met een luitenant
kolonel van de infanterie die volkomen gekant was tegen dit
optreden, evenals verscheidene politiefunctionarissen. „Toen ik
het parlement verliet, hielden de wachters mij vast. Ik wist niet
of ik in hechtenis was genomen of niet. Ik was verbaasd toen zy
mij zeiden: .geenzins, geenzins'. „Toen vielen er schoten en de
luitenant-kolonel zei. „iedereen moet gaan liggen, er gebeurt
niets". Wij journalisten en genodigden wierpen ons op de grond.
Op dat ogenblik hadden de leden van de Guardia Civil onder
leiding van luitenant-kolonel Tejero het parlementsgebouw
reeds geheel bezet.
„Zij posteerden zich bij de toegangsdeuren, bij de trappen naar de
publieke tribune, in de gangen, in de toiletten, op de trappen. Op
dat moment lagen wij allen plat. De sfeer was zeer gespannen,
want toen wii ons op de grond wierpen, hoorden we een onge
looflijke schietpartij. Wij dachten dat het losse flodders waren.
Een lid van de Guardia Civil aan wie ik het vroeg, zei dat hij geen
antwoord kon geven. De guardia Civil beschikt echter altijd
over echte munitie. „Vervolgens zei Tejero dat iedereen zich
rustig moet houden en dat er absoluut niets gebeurde. Men
moest een half uur wachten op berichten van de regering. Ik
nam aan dat het om een militaire regering zou gaan.
Daarna werd het doodstil in het parlementsgebouw. De mensen
bleven op de grond liggen en na tien of twaalf zeer gespannen
minuten sneed men de kabels van de televisie en de radio door".
„Toen zei een lid van de Guardia Civil dat we mochten opstaan,
maar dat we wel op de stoelen moesten blijven zitten. In het
Amfitheater beneden zag ik leden van de Guardia Civil in bur
ger die hun wapens op ons richtten en te kennen gaven dat wij
onze handen omhoog moesten steken. „Zo bleven wij vijf tot
tien minuten. Toen riep iemand beneden om een dokter, want
hij scheen licht gewond te zijn. Ook op de publieke tribune riep
iemand om een arts. Een afgevaardigde die arts is, verleende
hun hulp.
Vice-premier luitenant-generaal Gutierrez, zat onbeweeglijk op
zijn plaats, evenals (oud-premier) Suarez. Men moet tot eer van
Suarez zeggen dat hij alles heeft geriskeerd. Er is niets gebeurd,
maar hij heeft met de Guardia Civil alles geriskeerd. Hij maakte
namelijk een beweging en ik zag, hoe hij iemand pakte, ik geloof
een officier, en die vasthield. Er ontstond een sterke reactie en
de Guardia Civil gaf opnieuw opdracht, rustig, allen zittenblij
ven'.
„Daar zaten we met^'n allen, enigen met de handen omhoog, an
deren niet totdat ze zeiden dat de pers mocht weggaan. Bij de
uitgangen werden we gefouilleerd, alles werd ons afgenomen,
waaronder balpennen, tassen, mappen, microfoons, geluidsban
den, camera's. Er was een hoeveelheid pistolen die, dacht ik. van
het veiligheidspersoneel vanshet parlement en de lijfwachten
van de ministers waren. Die werden ook allen gefouilleerd, over
meesterd en ontwapend", aldus de verklaringen van twee oog
getuigen uit het parlementsgebouw in Madrid.
(ADVERTENTIE)
Leden van de Guardia Civil grijpen de aftredende minister van defen-
Gulierrez Mellado vast, die probeerde de binnendringende opstandelin-
en televisie bezet. Gedurende de
ze tijd werd alleen maar muziek
over de radio ten gehore ge
bracht en mochten er geen
nieuwsberichten worden uitge
zonden. Na de bezetting ver
klaarden de militairen dat het
hier om een „eenvoudige" oefe
ning ging.
Tot diep in de nacht werd het par
lementsgebouw omgeven door
een groot aantal politieagenten,
die wachtten op het teken van de
generaal Sanz de Santamaria, di
recteur van de politie, om de ge
gijzelden te bevrijden.
U proeft de zon van Jerez de la
Frontera. Keuze uit 5 excellente
typen. Voorzien van
garantiezegel
Verkrijgbaar bij
slijterij en
wijnhandel.
Bemoeienis van Cuba, Vietnam en Sowjet-Unie
(van onze correspon
dent Henk Kolb
WASHINGTON - De Amerikaanse
regering heeft een zogenaamd
witboek vrijgegeven omtrent de
bemoeienis van Cuba, Vietnam,
de Sowjet-Unie en andere landen
met de guerrillastrijd in El Salva-
ADVERTENTIE)
Ardantals
persoonlijke uitvaartpolis.
Vroeg of laat
hééft je gezin er
wat aan.
dor. De documentatie, i
de Verenigde Staten zeggen 'on
weerlegbaar' de communistische
inmenging te kunnen aantonen,
is vorige week ter inzage gege
ven aan ambassadeurs van be
vriende naties.
Amerika wil dat de wapenaanvoer
naar de guerrilla's ophoudt en
acht Cuba de onmiddellijke oor
zaak van de problemen. De sig
nalen die te Washington naar
Moskou worden uitgezonden
suggereren dat de Verenigde
Staten de Sowjet-Unie minder
rechtstreeks betrokken achten.
Men zou hopen dat de ferme taal
van Haig en Reagan Moskou aan
spoort de Cubanen tot terughou
dendheid over te halen, maar de
Verenigde Staten zijn vastbeslo
ten tot harde tegenmaatregelen
wanneer de communistische
aanvoer niet wordt stilgelegd.
Het bewijsmateriaal van de Ameri
kaanse regering bestaat uit docu
menten en foto's van wapens die
op de guerrilla's zijn buitge
maakt. Het witboek moet vooral
aantonen hoe sterk het door
Moskou bestuurde deel van de
communistische wereld op par
tij-niveau bij de burgeroorlog is
betrokken. Zo is er bijvoorbeeld
een brief bij ene van 'Vladimir',
die zich aandient als de vertegen
woordiger in Managua (Nicara
gua) van de Salvadoriaanse guer
rilla's. Hij zegt onder meer: „Het
is indrukwekkend hoe alle lan
den van het socialistische blok
zich hebben verplicht aan al onze
verzoeken te voldoen en sommi
ge hebben hun hulp zelfs ver
dubbeld. Dit is de eerste revolu
tie in Latijns-Amerika, die zij
voorwaardelijk zijn gaan steu
nen, voordat de macht werd
overgenomen".
Het witboek, gepubliceerd zonder
inleidende tekst zoals de ambas-
saduers die hebben meegekre
gen. onthult volgens het ministe
rie van buitenlandse zaken 'een
zeer verontrustend patroon van
parallelle en gecoördineerde ac
tie van een aantal communisti
sche en sommige radicale landen
om aan een klein land van de
Derde Wereld een militaire op
lossing op te leggen'.
In Amerikaanse parlementaire
kringen wordt niet zonder
verontrusting gadegeslagen hoe
de nieuwe regering een buiten
lands beleid in elkaar spijkert en
aan zijn bondgenoten verkoopt.
Michael Barnes, lid van het Huis
van Afgevaardigden, wil hoorzit
tingen aan de situatie in El Salva
dor wijden, maar kreeg van bui
tenlandse zaken te horen dat hij
tot 5 maart moest wachten: „Er is
nog geen beleid", en voor 5
maart kan er niemand komen om
het te verdedigen.
Bevreemdend
Barnes noemt deze gang van zaken
in het dagblad, de Washington
Star, bevreemdend: 'er zijn wel
mensen om naar Europa en el
ders te sturen, maar niemand om
tegen ons te paten. Afgezien
daarvan, wat doen die mensen
als er zogenaamd nog geen be
leid is? En een andere vraag die
te Washington vooralsnog on
beantwoord is gebleven: welke
indruk maakt het elders in La
tijns-Amerika dat de Amerikaan
se regering, zonder veel voor
waarden, een rechts repressieve
regering, steun belooft in een
conflict met 'links'.
Naar veler smaak lijkt de aanloop
die de Amerikaanse regering nu
neemt schrikbarend op de wijze
waarop de Verenigde Staten uit
eindelijk zo diep verwikkeld zijn
geraakt in de strijd in Vietnam.
De omstandigheden zijn anders,
het gebeurt nu tenslotte wel op
Amerika's drempel in een gebied
van strategische betekenis, maar
toch... Vietnam is nu bij de wa
penleveranties aan de guerrilla's
betrokken, want Nicaragua helpt
wapens doorleveren waarvan de
Amerikanen hebben kunnen
vaststellen dat zij die ooit in Viet
nam hebben achtergelaten.
De discussies over het El Salvador-
beleid in de Amerikaanse volks
vertegenwoordiging wordt een
strijd tussen de doorgaans libera
le voorstanders van een beleid
dat aan de progressieve elemen
ten in Latijns-Amerikaanse lan
den ruimte wil laten en de voor
standers van het nadrukkelijke
zwaaien met de bijlbotte kant.
Een van de vooruitstrevenden is
senator Richard Lugar, een Re
publikein uit Indiana, die vindt
dat de Verenigde Staten met
hulpverlening onder voorwaar
den kunnen proberen zelfs de re
volutionaire bewegingen voor
hun standpunt te winnen.
Zo'n gedachte is ook te vinden in
een column van Mary McGrory:
„Het sturen van geld onder voor
waarden naar Nicaragua, liever
dan wapens zonder voorwaarden
naar El Salvador, lijkt op zijn
minst een redelijk alternatief om
te onderzoeken. Een hele genera
tie kan nog getuigen dat tanks en
bommen maar beperkte waarde
hebben, als het erom gaat be
vriende schurken aan de macht
te houden".
WASHINGTON (Reuter/DPA)
De regering van president
Reagan heeft gisteren ver
klaard, dat zij aan het verbe
teren van de positie van het
Westen in het Midden-Oosten
voorrang geeft boven de
voortzetting van de onder
handelingen tusse Israel en
Egypte.
Naar woordvoerder William
Dyess van het ministerie van
buitenlandse zaken meedeel
de, vindt Washington dat de
hoogste prioriteit moet wor
den gegeven aan de stopzet
ting van „de verslechtering
van de positie van het Westen
tegenover de Sowjet-Unie".
Als dit doel wordt bereikt,
zou dat ook goed zijn voor de
toekomst van het vredesover
leg. meende hy. Overigens
waren de VS bereid deel te
nemen aan besprekingen
over Palestijnse zelfbestuur,
zodra Egypte en Israel het
eens worden over een tydstip
voor dit overleg.
