Niet zo maar
weer met
9Atlantic' de
lucht in
Weergaloos sukses
Merit in U.S.A.
Marine-vliegers oefenen nn in het bnitenland
Maatregelen tegen predikanten
SDAG 17 FEBRUARI 1981
PAGINA 13
3e zes Atlantics Bréguet, het opsporingsvliegtuig
van de marine, staan nog altijd aan de grond. Nu
al vijf weken. Omdat nog altijd niet precies be
kend is wat de oorzaak was van het laatste onge
val: een toestel moest toen een noodlanding op de
Noordzee maken. Drie bemanningsleden verloren
hierbij het leven.
Het was niet de eerste keer dat een Atlantic naar
beneden kwam: in de zomer van 1973 'landde' er
één op slechts enkele tientallen meters voor het
strand van Wassenaar. Ernstige ongelukken ble
ven uit. Vijf jaar later, in 1978, dook een tweede
toestel in de golven van de Noordzee. Niet zo ver
van de Schotse kust. Nauwelijks was de marine
van dit ongeval bekomen of een derde kondigde
zich aan. Eind 1980 kwam een Atlantic in het ijs
koude water van de zee terecht. Drie marinemen
sen werden door de kou bevangen en stierven.
Wat is er met het opsporingsvliegtuig aan de hand?
Drie toestellen die in zeven jaar neerstorten, is
niet gering. Hoelang blijven de toestellen nog aan
de grond? Kan Nederland zijn taak in NAVO-ver-
band op deze manier wel waarmaken? Hoe is de
stemming onder de bemanningsleden, die, om te
oefenen, naar het buitenland moeten?
Vragen te over. Kapitein luitenant ter zee H. Huij-
ding, commandant van het vliegtuigsquadron 321
in Valkenburg, maakt zich wel degelijk zorgen.
Ook hij zit met de vraag: wanneer kunnen de At
lantics weer opstijgen. Langer dan een half jaar
mogen de toestellen niet aan de grond blijven.
Want dan wordt het problematisch.
VALKENBURG Het komt er wat aarzelend uit: de
stemming onder de bemanning van de Atlantic
Bréguet is goed. HoewelZe wil weer vliegen.
Geduld is echter hét parool. Éérst de zaak tot de
bodem uitzoeken, dan pas weer de lucht in.
"Natuurlijk zijn we wat gereserveerd", licht kapitein
luitenant ter zee H. Huijding, commandant van het
marine-vliegtuigsquadron 321 in Valkenburg, toe.
"Ja, we voelen ons als een vis op het droge. Maar
onvoorwaardelijk zo weer in die kist stappen, is er
zeker niet bij."
Overste Huijding
Weerstanden zijn er. Overste Huij
ding wil dat niet verdoezelen.
"Zou men zeggen, jongens we
hebben de zaak in onderzoek,
stap maar in jen vliegen maar....
Dan kwamen er toch wel moei
lijkheden. De zaak wordt erg se
rieus aangepakt en daar zijn we
blij mee."
Wat er nu precies zou moeten ge
beuren, Huijding weet het ook
niet. "Ik heb geen enquête onder
de bemanning gehouden, 't Is al
lemaal sterk afhankelijk. Vooral
in het begin reageerden de men
sen bijzonder emotioneel. Dat
zwakt nu wat af. Het leeft echter
sterk onder het personeel, dat
wel. De bemanning zal, denk ik,
geen definitief standpunt inne
men voor bekend is wat er gaat
gebeuren. Zo weer de lucht in
gaan, nee, dat doen ze niet. Zover
ken ik de mensen wel. Pas als het
veilig is om te vliegen, zullen er
geen moeilijkheden komen
Thuisfront
En de mensen die direct bij het on
geluk vorig jaar betrokken zijn
geweest?
Huijding haalt z'n schouders op.
Zegt dan: "Dat weet ik eigenlijk
nog niet. Het thuisfront speelt
een rol. TjaIk geloof, dat we
niet al te bang hoeven zijn voor
grote problemen uit die hoek.
Het ongeluk wordt bloedserieus
onderzocht en dat geeft veel ver
trouwen."
Nederland is de enige natie die met
de Atlantic narigheid heeft. De
Fransen hebben één toestel ver
loren door een navigatiefout. De
andere landen (Duitsland, Italië
en Pakistan) die ermee vliegen,
hebben tot nu toe geen klachten
laten horen.
De oorzaak van het laatste ongeluk
kan worden vastgesteld. Het in
tensief zoeken naar wrakstuk
ken, waaraan vliegtuigen, sche
pen, kustwacht, vissers, radio, te
levisie en burgers deelnamen, is
beloond. Engelse kustbewoners
stroopten dagenlang, te voet, ei
landjes af op zoek naar overblijf
selen van de verongelukte Atlan
tic. Uiteindelijk was het een boer
die het vitale staartstuk vond.
Vastgesteld is inmiddels dat er een
breuk is ontstaan in het over-
brengsysteem van de hoogtebe-
stunng. De controle van het toe
stel viel hierdoor weg. Nu onder
zoekt het Nationaal Luchtvaart
Laboratorium hóe die breuk is
ontstaan. Een karwei waarvan
Huijding verwacht, dat het bin
nen niet al te lange tijd zal wor
den afgerond.
Fabrikant
Die breuk zou, overweegt Huij
ding, ook ontstaan kunnen zijn
toen de noodlanding werd ge
maakt of door de vorming van
roest. Zeker is dat de fabrikant
bij alle mogelijkheden wordt be
trokken. "We zoeken niet alleen
naar de oorzaak", zegt de over
ste, "maar bekijken ook of zulke
ongelukken in de toekomst kun
nen worden voorkomen."
De marine, het luchtvaart-labora
torium en Fokker dokteren dit
gezamenlijk uit. Want ook de res
tanten in de staartbesturing wor
den aan een nauwkeurig onder
zoek onderworpen.
Wat voor maatregelen er in de toe
komst zullen worden genomen,
voor Huijding zijn dit nog vraag
tekens. "Het ministerie zal best
de zaken op een rijtje zetten en
praten met de overige gebruikers
van het vliegtuig. Ik weet niet of
dit al is gebeurd. Er is wel inten
sief contact met Frankrijk en
Duitsland. Ook zij zijn zeer be
nieuwd naar de uitslag van het
onderzoek. Bij hen zijn de kisten
(nog) niet aan de grond gezet. Zij
wachten, denk ik, eerst op de for
mele uitslag vóór zij maatregelen
nemen."
De consequenties van het niet
vliegen van de Atlantic, hoe
groot zijn die?
Huijding: "Het belangrijkste is, dat
er niet kan worden geoefend. De
kisten draaien gewoon door. Al
leen, ze gaan niet de lucht in. De
bemanning, die op het toestel
vliegt, gaat nu een paar keer per
jaar, een week, naar Duitsland of
Frankrijk. Daar staan 'naboot-
sers' van de Atlantic. Met die ap
paraten kun je precies hetzelfde
doen als met het toestel. Behalve
starten en landen. Ja. het peil
van de bemanning blijft hierdoor
op een aanvaardbaar niveau. Al
leen, als het lang gaat duren, zul
len we iets voor de vliegers moe
ten zien te vinden. Misschien
moeten we dan eens in de rich
ting van de luchtmacht gaan kij
ken. Tot nu toe heb ik nog geen
signalen, dat de mensen zich op
die 'nabootser' vervelen."
Cursussen
Het stilleggen van het toestel
brengt ook andere problemen
met zich mee: eerste vlieger wor
den kan slechts met een bepaald
aantal vlieguren. Dit nu ligt
abrupt stil. De marine 'verzint'
daarom allerlei manieren om dit
systeem te manipuleren. Zoals
nu al cursussen te laten volgen
die voor veel later stonden ge
pland.
Huijding komt er oprecht voor uit:
"Stuk voor stuk verlangen we
naar een bericht wat er staat te
gebeuren. En, natuurlijk, het uit
zicht op een oplossing. Daar
wachten we met spanning op.
Want", maakt de commandant
duidelijk, "je bent er niet door
een kapot onderdeel te vervan
gen. Als er, bijvoorbeeld, sprake
is van metaalmoeheid, zul je dat
onderdeel moeten veranderen.
Dat gaat tijd kosten."
Hoelang kunnen de vluchten, ma
ximaal, stopliggen?
Huijding schudt het hoofd. "Moei
lijk te beantwoorden", zegt hij na
een rustpauze. "Maar als het lan
ger dan zes maanden gaat duren,
voorzie ik ernstige problemen.
Dan zal er een berg moeite nodig
zijn om het bedrijf weer op gang
te krijgen. Een andere zaak die
meespeelt is, dat we ons voorbe
reiden op de komst van de Orion
(de vervanger van de Neptune).
De Atlantic hebben we daarvoor
hard nodig
vliegervanng te helpen. Wa
die toevoer wordt verstoord, krij
gen we moeilijkheden met het
bemannen van de Orion. Of we
moeten mensen bij de marine in
Amerika laten opleiden. Dat
vraagt ingrijpende veranderin
gen en is duur
Veiligheid
Nederland heeft een taak in de NA
VO. Aanvankelijk met negen At
lantics, tot voor kort met zes en
nu helemaal niks. Komt de vei
ligheid niet in het geding
"Nee, nee", haast Huijding zich te
zeggen, "daar hoeven we niet
bang voor te zijn. Die taak wordt
door de bondgenoten overgeno
men. Tenslotte opereert de Navo
in hetzelfde gebied. Ja, het is wél
een extra belasting voor hen. Er
zijn zes vliegtuigen minder in de
lucht. Maar we gaan ervan uit,
dat onze toestellen weer gauw
beschikbaar zijn."
Over vervanging van de Atlantic
wil de overste niets horen. In zijn
ogen kan het vliegtuig best nog
een aantal jaren mee "Het on-
Door
Jan Westerlaken
derhoud is aan zo'n strak schema
gebonden, dat je met een gerust
hart kunt stellen, dat de Atlantic
niet aan het einde van haar be
staan is. Hier en daar vliegen nu
ook nog Dakota's uit de Tweede-
Wereldoorlog."
Tóch zijn er wel eens meer moei
lijkheden met de kist geweest.
Zoals roestplekken
Huijding. "Een groot deel van het
toestel bestaat uit honingraat-
constructie. Om het vliegtuig
licht te houden. Het probleem is
inderdaad dat er vocht in komt.
Dan krijg je roest. Zeker in de be
ginperiode hebben we we eens
wat narigheid gehad met de lym-
verbindingen. Toen hebben we
behoorlijk veel roestplekken
moeten repareren waardoor de
Atlantic nogal eens aan de grond
stond. De fabriek (Bréguet in
Frankrijk) heeft by de volgende
series maatregelen genomen. Nu
kunnen wij rustig zeggen, dat dit
niet de grootste moeilijkheid
voor ons is. We kunnen het vocht
in een vroeg stadium ontdekken
en eruit 'jagen'. Dit is bepaald
geen handicap", verzekert de
commandant.
Geld
Het stilstaan van de toestellen in
geld uitdrukken, Huijding durft
zich er niet aan te wagen. "Wat
we nu doen is eigenlijk kosten
besparen. De maatregelen die
nodig zijn. om de mensen te la
ten trainen bijvoorbeeld, kost
ook geld. Onze buren doen dit
heus niet voor niks. En straks,
als we weer omhoog gaan, zullen
er heel wat extra uren moeten
worden gemaakt om de achter
stand een beetje in te halen. Om
die 'stilstand' van nu in geld uit
te drukken, nee. ik zou niet dur
ven zeggen dat vergt zoveel mil
joen."
Bréguet heelt bij het onderzoek
niet van aan afstandje toegeke
ken. "Ik weet", aldus overste
Huijding. "dat er mensen van de
fabriek bij het onderzoek zijn ge
weest. Of zij de oorzaak de wij
vinden zullen accepteren, tja, dat
weet ik natuurlijk ook niet. Be
langrijk is het standpunt dat de
andere landen die met dc Atlan
tic vliegen innemen. Wij hopen
in elk geval dat zij onze voorstel
len ondersteunen."
Nederland is met negen toestellen
begonnen. Nu zij er nog maar zes
over. Worden die op de één of an
dere manier nog aangevuld?
"Ik hoop het", klinkt het hartgron
dig. "De politiek zal dit moeten
uitmaken. Misschien komt het
tot uitdrukking in het aantal
Orions. Enkele Atlantics van an
dere landen overnemen, nee. dat
zie ik niet zo zitten."
Hoe groot de kans is, dat de verlo
ren toestellen via een ander mo
del terugkomen, Huijding heeft
er géén directe invloed op. "Als
commandant", zegt hij, "kun je
je visie geven. Invloed op de be
slissing, nee, die heb ik niet."
Eenderde
Maar er is wél eenderde van de
luchtvloot verloren gegaan
"Ja, We hebben de Navo een be
paalde toezegging gedaan, maar
daar is duidelijk de klad in geko
men. De NAVO zou mets liever
willen dan dat wij die verloren
toestellen zo snel mogelijk zou
den aanvullen. Ik kom weer bij
de politiekals zij bereid is
moeilijk te peilen hoor. De mari
ne vindt dat dit wél moet gebeu
ren. Ik heb geen informatie in
hoeverre op het niveau van de
minister, hierover al is gespro
ken."
(ADVERTENTIE)
Het regionale (classicale) bestuur
Gouda van de Gereformeerde
Gemeenten heeft de Zoeter-
meerse predikant H. Rijksen (40)
van zijn ambt ontheven "wegens
handelen in strijd met de wet des
Heeren". Deze afzetting betekent
dat hij met ingang van heden "de
eer en de naam van dienaar des
Woords" heeft verloren. Na ge
bleken boetvaardigheid en
schuldbelijdenis kan hij, als de
classis daarover gunstig oor
deelt, opnieuw beroepbaar wor
den gesteld in het kerkverband
van de Gereformeerde Gemeen
ten.
Dver de aard van het "in strijd han
delen met de wet des Heeren"
worden geen bijzonderheden ge
geven. Wel ontkent ds. Rijksen
de ernstige beschuldigingen aan
zijn adres op grond waarvan de
classis tot dit besluit kwam. De
rechtmatigheid van de uitspraak
betwist hij dan ook. Later zal hij
stappen tegen deze uitspraak on
dernemen, maar eerst moet hij
nog een operatie ondergaan.
Ds. Rijksen was eerst predikant in
Vlaardingen en Gouda. Sinds
1971 diende hij de gereformeerde
gemeente in Zoetermeer.
In Spakenburg-Noord heeft de
kerkeraad van de Gereformeerde
Kerk Vrijgemaakt de predikant
drs. A H. van den Heuvel (44)
non-actief gesteld omdat hij zijn
ambt daar wil blijven uitoefenen
terwijl hij is benoemd aan een
christelijke middelbare school in
Rotterdam. Daar wil de kerke
raad voorlopig niets van weten.
In een brief aan alle gemeentele
den schrijft de kerkeraad dat hij
zelf over deze kwestie nog be
denktijd nodig heeft en dat men
zich voor pastorale hulp tot de
twee andere predikanten kan
wenden. Ds. Van den Heuvel
wacht de ontwikkelingen af. Zijn
benoeming in Rotterdam gaat 1
mei in. Hij werkt in Spakenburg
sinds augustus 1976.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen te
Oene P. Molenaar Groot-Am-
rriers, te Giessen-Nederhardinx-
veld W. Arkeraats Katwijk aan
Zee; aangenomen naar Schie
dam L. de Ru Losser.
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Urk K. Eijkeleboom Ruiner-
wold-Koekange; aangenomen
naar Laren (voor ziekenhuis
Hoog Laren te Blaricum) kandi
daat J.W. van Harten Hilversum,
naar Anna-Paulowna (deelwerk)
kandidaten H.E. Smit en F. Smit-
Kruize aldaar, naar Ridderkerk
KT Vaatstra Scxbierum. naar
Deventer K.E. Bras Dinteloord
en G.C. Hovingh Hoorn, naar
HoofddorD G. den Heeten Vlis-
singen, naar Leeuwardcn-Hui-
zum G. de Jong Zuidwolde (Gr.)
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: aangenomen naar Zaan
dam T.S. Huttenga Ferwerd (Fr
naar Brouwershaven kandidaat
E. Meijer Zwolle.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Brakel A. Bregman
Rijssen.
Remonstrantse Broederschap:
aangenomen naar Leiden B.A.
Koek Oosterbeek.
Kardinaal boos
Een ontstemde kardinaal Wille-
brands heeft zijn collega's tele
grafisch bericht, dat hij zich in
zijn binnenkort te verschijnen
Vastenbrief zal distantiëren van
een campagne van de Gennepse
pastoor dr. M. Gelissen voor de
Vastenactie-Limburg
Zoals wij zaterdag meldden, ver
spreidt dr. Gelissen met hulp van
een speciaal actiecomité op het
ogenblik twee miljoen exempla-
Dankzij Enriched Flavor.'overstap naar nicotine-arme Merit
verrassend makkelijk voor Amerikanen.
ren van een folder die de rooms-
katholieken oproept niet de lan
delijke Bisschoppelijke Vasten
actie maar de Limburgse Vasten
actie van mgr. Gijsen te steunen.
Alleen de laatste is volgens hem
vanuit zuiver rooms-kathohek
standpunt, betrouwbaar. De Bis
schoppelijke Vastenactie ver
toont "overduidelijke commu
nistische tendenzen".
Kardinaal Willebrands heeft zijn
collega's ook gevraagd of zij zelf
al iets tegen de actie van dr Ge
lissen hebben ondernomen.
Bij de inwijding van een kapel in
Oost-Frankrijk sprak de conser
vatieve (geschorste) aartsbis
schop Marcel als zijn mening uit
dat de rechten van de mens, zo
als die zijn vastgelegd, leiden tot
egoisme. "Ze zetten de i
meer aan om op hun rechten te
staan dan dat ze wijzen op hun
plichten".
"Als iedereen zyn plichten na
komt. worden de mensenrechten
vansdl gefespactaard um dat te
verwezenlijken zouden de
grondwetten van christelijke lan
den gebaseerd moeten zyn op de
Tien Geboden".
