Da's pas extra!
Ventilatie
in woning
belangrijk
1 liter verse
halfvolle melk U,
1 literVanillevlal 524
magere yoghurt 0,89
Een knop voor 16 handelingen
AH Extra
Minder
geld
voor
goede
waar
8&088&K8
VARK. ROLLADE
tkg $98
WORST
SOOgr f98
tOOgr £89
tkg
SOOgr 98
tSOgr 0
Uit het Zuivel Winkeltje
De grote, gezellige winkel vol kwaliteitswinkeltjes.
SCHOUDtR-
karbohao(
tkg $98
zm-
zotr
ZSOgr f39
sao-
CUZCH
8AK810CD-
80(8(8—
AC8K8MAM
MAGERS
SP(KIA8P£8
1(0(8-
W08ST
0(88.
0(8AKT
Voor onze
Philips
kleurentelevisie
show
MAAG EN DARMEN
VAN STREEK?
Moderne techniek - ouderwetse servies
VOORDELIG
WINKELEN?
KIJK
INDE
KRANT.
ABC 1981
r-TÈL
Handig apparaat voor gehandicapten en zieken
DINSDAG- WOENSDAG
VOORDEEL
Alleen verkrijgbaar bij A.H.-Extra Winkelhof
Winkelcentrum Winkelhof. Leiderdorp
KATWIJK Digros Multimarkt.
Visserijkade 2.
njaaaBBBBBBa
urn
Zo kan het bij ons ook:
Is BETAUNG 450.-
F1120 PER WEEK
n
a
31
A. v.d. Hoorn—Hertog
Opleiding costumière en coupeuse
Ook eenvoudig naaien met of zondei patroonteke-
nen. Individuele begeleiding afgestemd op uw
eigen tempo en omstandigheden.
Inlichtingen
Marnixstraat 29, telefoon 01720-74856.
Botermarkt 25 - Tel. 071-122669 - Leiden
ö&aoa
Baaaoa
(Van c
correspondent)
WAGENINGEN - Een "aardige" mededeling voor huizen
bezitters die zojuist hun woning ten koste van vele harde
guldens hebben laten isoleren: een volledig afgedichte
woning is niet zo best voor de gezondheid.
De kieren en gaten, boosdoeners
waar het om warmteverlies gaat
(en dus een hógere gasrekening
veroorzaken), blijken eenmaal
dichtgestopt nog steeds boosdoe
ner te zijn. Alleen het werkterrein
heeft zich van de portemonnee
naar de gezondheid verplaatst.
Twee Wageningse onderzoekers,
dr. Jan Boleij (luchtverontreini
ging en luchthygiëne) en ir. Bert
Brunekreef (gezondheidsleer)
hebben na een jaar onderzoek uit
gedokterd dat isoleren van een
woning een risicovol milieu in die
woning tot gevolg heeft.
Verscheidene de gezondheid be
dreigende stoffen blijken in een
geïsoleerde woonruimte te blij
ven hangen nadat de ventilatie
van de woning om energiebespa
rende redenen tot vrijwel nul
werd teruggebracht.
De nationale kierenjacht. enkele ja
ren geleden met veel trompetge
schal geïntroduceerd om de snel
slinkende voorraad energie nog
enigszins op peil te houden, is
niet zo doordacht als aanvanke
lijk wel leek?.
Kierenjacht
De toevoer van frisse buitenlucht
ligt daardoor stil en de afvalstof
fen, die nu eenmaal in elk huis
worden geproduceerd, hopen
zich op. Daar is na isolatie nog
maaréén oplossing voor: af en toe
de ramen wagenwijd openzetten.
Maar ja, dan kom je weer in de
clinch met de onkostennota van
het gemeentelijk energiebedrijf.
Boleij: „Nou, dat is wat al te sterk
gezegd. Het enige wat wij hebben
gedaan, is bestuderen of isolatie
van een woning mogelijk onge
wenste neveneffecten zou kun
nen veroorzaken. Uit het eerste
onderzoek, dat zich trouwens
over nog zeker vier jaar zal uit
strekken, is nu al gebleken dat we
mogen veronderstellen dat isola
tie niet goed voor het binnenmi
lieu kan zijn. In hoeverre dat ook
in de praktijk bewaarheid zalv
worden door de resultaten van
ons onderzoek, valt op dit mo
ment natuurlijk niet in te schat
ten. Met andere woorden: con
creet cijfermateriaal hebben we
nog niet. We zijn nog niet zover-
Geiserproef
Toch is inmiddels de eerste proef in
een lange serie achter de rug. Ge
wapend met meetapparatuur to
gen Brunekreef en Boleij vorig
jaar achtereenvolgens
schede en Arnhem, waar in
steeds 240 woningen metingen
werden verricht, het zogeheten
geiserproject.
In elke woning werd de geiser een
kwartier lang aangezet en gedu
rende die tijd werd het koolmo-
noxydegehalte in de keuken ge
meten. Over enige weken zal het
resultaat van deze proef bekend
worden gemaakt. Zoals verwacht
nam in goed geisoleerde wonin
gen het koolmonoxydegehalte in
de keuken tijdens de meetperio-
de sterk toe, terwijl in een woning
vol kieren en gaten de koolmono-
xyde keurig netjes naar de bui
tenlucht werd afgevoerd. Een te
veel aan koolmonoxyde is niet zo
best voor de ademhalingsorga
nen.
En- Radioactief
Boleij: „En het is niet alleen de
koolmonoxyde van gastoestellen
die in een geisoleerde woning
blijft hangen. Elke woning bevat
een toenemende variatie aan ma
terialen die elk, of althans een
groot deel daarvan, afvalproduk-
ten afscheiden. Denk maar aan
het formaldehydegas uit spaan
plaat. Vermoedelijk kankerver
wekkend en daarom gevaarlijk.
Tabaksrook: niet alleen de gas
vormige stoffen, maar ook vaste
deeltjes, die ieder mens in zijn
woning, roker of niet-roker, ina
demt. De stoffen blijven zeker
een paar uur nadat een sigaret
werd gerookt in de kamer han
gen. Sigarenrook is wat dat be
treft zo mogelijk nog gevaarlijker
omdat daarin relatief veel meer
vaste deeltjes zitten dan in siga
rettenrook.
Bouwmaterialen als beton, bak
steen en gipsplaat bezitten een
zekere mate van natuurlijke
radioactiviteit. Ook de bodem
waarop het huis is gebouwd, is in
principe een bron van radioactief
radon-222, een vervalprodukt
van radium-226. De vervalpro-
dukten van radon kunnen zich
weer vasthechten aan stofdeel
tjes en zo in de longen terecht ko
men, waar zij mogelijk schade
aan het weefsel kunnen toebren
gen. Ook hier weer: ventilatie in
de woning is belangrijk.
Volgens Boleij en Brunekreef kun
nen al deze verontreinigers een
verslechtering van' het milieu
binnenshuis tot gevolg hebben.
Wat daar nu precies tegen te doen
valt, weten de beide Wageningse
onderzoekers ook nog niet: alle
gaten en kieren maar openlaten
gaat volgens hen ook niet aan-
Verontrust
Boleij: „De gemiddelde Nederlan
der vertoeft zo'n 70 procent van
een etmaal in de eigen woning.
Om daar terwille van de gezond
heid kou te gaan lijden, krijg je
natuurlijk nooit voor elkaar. Dat
vragen we ook niet. Een pasklare
oplossing hebben we dan ook
nog niet voorhanden. We willen
alleen maar constateren en waar
schuwen. Binnenmilieu vervui
len kan, dat is onze boodschap.
Isoleren werkt dat in de hand. We
willen beslist geen paniek zaaien,
maar een nuchtere constatering
uiten.
OQMSUMKHYKH
rif
- J
Voor gehandicapten en zieken,
die zijn gebonden aan een
vaste plaats in huis, kan het
heel moeilijk zijn bepaalde
functies in deeigen omgeving
te verrichten. Zelfs wanneer
alle knopjes, schakelaars en
draaiknoppen in de directe
omgeving van de patiënt zijn
aangebracht is het de vraag of
de persoon in kwestie in staat
zal zijn het allemaal te over
zien en al die knoppen te be
dienen.
Het Reuma-bulletin meldt nu
dat er aan de TH in Eindho
ven een apparaatje is ontwik
keld waarmee 16 handelingen
kunnen worden verricht door
de bediening van één knopje.
In plaats van die drukknop
kan eventueel ook voor een
andere bedieningsvorm wor
den gekozen, zoals een slan
getje waarin geblazen moet
worden. Zelfs een akoestisch
signaal is mogelijk.
De handelingen behoeven
uitsluitend elektrische appa
ratuur te betreffen. Zelfs he
openen en sluiten van gordij
nen behoort tot de mogelijk
heden. Om de 16 kanalen
één knop te kunnen bedie
nen, is elk van de kanalen, om
de beurt, slechts tijdens een
bepaalde zelf in te stellen tijd
te bedienen.
Deze zogenaamde monoselec-
tor kun je zelf bouwen. De
materiaalprijs is ongeveer
zeshonderd gulden. Een
technische uiteenzetting en
de printen zijn verkrijgbaar
bij de redacties van één van
de elektronicabladen (die ook
Elektuur, postbus 75, 6190 AB
Beek. Telefoon
04402-4200.
Radio Bulletin, postbus 10,1400
AA Bussum. Telefoon
02159-31851.
Radio Elektronica, postbus 23,
7400 GA Deventer. Telefoon
05700-74411.
DEN Een nieuw jaar brengt ook een nieuw „Consumenten ABC", het
altijd handige en handzame gidsje van Konsumenten Kontakt. Ditmaal
nogal in het teken van de slagzin „minder geld voor goede waar", gezien
de koopkrachtdaling die aan de gang is voor velen. Het huishoudgeld
moet verstandiger worden besteed en over de aankoop van een duur
produkt moet langer worden nagedacht. Consumenten hebben nu zeker
behoefte aan objectieve informatie over de produkten die ze regelmatig
kopen en over duurzame artikelen waarvan ze de aanschaf overwegen.
Informatie dus die vertelt hoe ze met weinig geld een goede en verant
woorde koop kunnen doen.
Voor de negende maal heeft de consumentenorganisatie Konsumenten
Kontakt alle belangrijke resultaten uit onderzoeken en testen gebun
deld in een jaarboek. Het Consumenten ABC 1981 bevat21 onderzoeken
naar veel gekochte apparaten, zoals wasautomaten, koffiezetapparaten,
scheerapparaten, en naar veel gebruikte produkten, zoals jenever, ap
pelmoes en honde- en kattevoer. Door de uitkomsten van deze tests ter
harte te nemen, kunnen consumenten zich veel geld besparen.
In de rubriek „Zo zit dat" vertelt het Consumenten ABC welke stook- en
servicekosten wel en niet aan de huurder mogen worden doorberekend.
Ook de rechten van de klant bij meningsverschillen met de leverancier
komen aan bod. In het klachtendossier zijn veel gehoorde consumen
tenklachten opgenomen, ter lering en waarschuwing van de klant. De
uitgebreide rubriek „Adressen" geeft alle adressen van instanties die
voor de consument van nut kunnen zijn, zowel op het gebied van infor
matie als van klachtenbehandeling.
Het Consumenten ABC 1981 is een nuttig boek voor iedereen die rpet
minder geld toch goede aankopen wil blijven doen. Door lezing van het
boek wordt de kans op een miskoop sterk verkleind. Maar ook komt de
consument meer te weten over garantie, energieverbruik, gezonde voe
ding en andere zaken die belangrijk zijn bij een verantwoord beste
dingspakket.
Het Consumenten ABC 1981 brengt geld mee, zeker aangezien het boek in
de winkel slechts f 9,50 kost. Met ingang van het nieuwe jaar is het in alle
boekhandels en kiosken verkrijgbaar. Abonnees van het consumen
tenmaandblad Koopkracht, of zij die dat willen worden, betalen de
vriendenprijs van f 5,25. Voor hen is een briefkaartje naar Postbus 18830
te Den Haag voldoende om het boekwerkje thuisgestuurd te krijgen.
