Niemand weet hoe ernstig
drinkwater wordt bedreigd
Een ander
van der
WIEL
MERIT.
Waar ligt grens van aanvaardbare'?
Reportage
Europa wil charterverkeer
regelen metVS en Canada
Onderzoek Gasunie naar
gasopslag in zoutkoepels
't Beste van
beide, licht
en lekker.
WOENSDAG 11 FEBRUARI 1981
1 VARIA~
PAGINA 17
Willem Franssen
UTRECHT/ARNHEM - Tot voor een jaar of vier terug heb
ben Nederlandse waterleidingbedrijven water gepompt
uit bronnen, die achteraf besmet bleken te zijn met giftige
stoffen. Deze onwetendheid werd opgeheven door een
uitgebreid landelijk onderzoek op initiatief van het minis
terie van volksgezondheid en milieuhygiëne dat voor di
verse waterleidingbedrijven met schokkende resultaten
kwam. Zo bleek het grondwater onder de Utrechtse Heu
velrug op diverse plaatsen aangetast. De volksgezond
heid is nooit direct in gevaar geweest, maar de feiten
waren wel zo alarmerend, dat nu elk jaar routine-
onderzoeken naar het grondwater worden gedaan.
Behalve de besmetting van de bronnen begint - en de West-
landse tuindersaffaire was daar al en voorteken van - een
nieuw probleem de kop op te steken: niet alleen is het
grondwater als bron van drinkwater niet meer automa
tisch onverdacht, ook de kwaliteit van het drinkwater in
het distributienet naar de consument toe is dat niet meer.
De alom toegepaste kunststof leidingen laten chemisch
gif door en in het distributiegebied van de Waterleiding
maatschappij Midden Nederland moesten in enige geval
len al leidingen worden vervangen.
En al is de situatie door allerlei voorzorgsmaatregelen en
nieuw toegepaste zuiveringstechnieken nu onder contro
le, dat wil allerminst zeggen, dat de vervuiling van het
grondwater verleden tijd is. Schadelijke stoffen die nu in
het grondwater zijn aangetroffen zijn meestal afkomstig
van vervuiling die jaren geleden heeft plaatsgevonde-
n.
Omdat het grondwater er zo'n 15 jaar over doet om bij het
punt aan te komen waar het wordt opgepompt, kunnen
pas over zo'n 15 a 20 jaar de gevolgen van de vervuiling
van nu aan het licht treden.
Oppervlaktewater
„Toch willen we het grondwater als
bron voor drinkwater niet ver
vangen door oppervlaktewater",
aldus directeur A. H. Stofberg
van de Waterleidingmaatschap
pij Gelderland. „Want de veront
reiniging van het oppervlaktewa
ter is vele malen erger dan die van
het grondwater. Aan het opper
vlaktewater is daarom ook het
eerst de wetgeving afgestem-
d".
Daarmee raakt hij een teer punt. Er
mag dan nog zoveel worden ge
daan om het grondwater schoon
te houden, het gebeurt allemaal
zonder goede wettelijke basi-
„In feite", aldus hydroloog P. Jonk
man van het Waterleidingbedrijf
Midden Nederland, „werken we
nog met de verouderde waterlei-
dingwet, die een zevental normen
aangeeft. Maar die betreffen toxi
sche stoffen en het zijn er veel te
weinig".
Daarom hebben volksgezondheid
en de exploitanten van waterlei
dingbedrijven (VEWIN) een aan
tal aanbevelingen opgesteld.
Maar ook dit staat allemaal op de
helling en de hoop is nu gevestigd
op een afdoende regeling in de op
stapel staande wet bodembe
scherming.
In dit licht ook moet de manoeuvre
van dr. Trouwborst, inspecteur in
algemene dienst bij het ministe
rie van volksgezondheid en mi
lieuhygiëne worden gezien, die
de besmetting van het grondwa
ter onlangs oprakelde. In feite
Tot hoever kan de bodemvervuiling doorgaan? Zoals hier in de Volgermeerpolder (Broek in Waterland
deed hij niet veel meer dan nog
eens de resultaten van een enige
jaren oud onderzoek naar voren
brengen.
Uit dat onderzoek, nu bijna vier jaar
geleden, bleek dat bij een onver
wacht groot aantal pompstations
de vluchtige halogeenverbindin-
gen trichlooretheen (TCE) en
perchloorethyleen in het grond
water voorkomen. In veel geval
len was de concentratie meer dan
de aanvaardbare grens van 1 mi
crogram per liter. Bij pompsta
tions in Zeist en Amsterdam wa
ren de concentraties erg hoog:
tussen 1 en 10 microgram.
Benzine
torium van de waterleidingmaat
schappij Midden Nederland. J.
van der Laan: „Die ene micro
gram per liter is ook aangeno
men. Probleem is, dat van veel
chemische stoffen de bijwerking
op lange termijn niet bekend is.
Op grond van wat we nu weten, is
de nu gehanteerde norm vol
doende". Volgens hem en de heer
Jonkman is de situatie in de afge
lopen jaren nooit onverantwoord
geweest.
En directeur F. A. van Dam van de
zelfde maatschappij komt zelfs
met een voorbeeld, dat ons direct
moet bekeren tot grote afstande
lijkheid: „Eén microgram per li
ter, hoe veel is dat nou. Zelfs als er
sprake is van 100 microgram per
liter dan krijg je, als je 2 liter wa
ter per dag drinkt nog niet zo veel
giftige stof binnen als bij het tan
ken van 50 liter benzine".
Maar, zo blijft men zich bij de WMN
afvragen, wat is nog betrouwbaar
drinkwater? En een volgende
vraag is, hoe lang kan het nog be
trouwbaar worden gehoude-
Wat dat eerste betreft lijken de nu
gehanteerde en strengere nor
men afdoende. Maar of het alle
maal zo blijft?
Van der Laan: „We weten nu van de
aanwezigheid van bepaalde stof
fen in het grondwater af. Dat is
een gegeven waar we vanuit moe
ten gaan, van dat wat nu bekend
is. Het kan best zijn, dat in de toe
komst nieuwe stoffen worden ge
vonden. Maar de vraag blijft waar
je naar moet zoeken. Todat de
aanwezigheid ervan werd aange
toond wisten we ook niet af van
de stoffen als TCE, chloroform en
benzeen. We hadden de benodig
de verfijnde apparatuur ook niet
•om deze stoffen aan te tonen.
Want dat is ook erg moeilijk, om
die sporen aan te tonen. Toch is
de situatie achteraf nooit onver
antwoord geweest".
Jonkman wijst op diverse achter
haalde feiten waarmee de water
winners werden en worden ge
confronteerd. „Vroeger nam je
aan, dat bepaalde grondlagen zo
als leem en klei ondoorlaatbaar
waren. Putten die daaronder za
ten heetten goed beschermd te
zijn. Maar dat is niet meer het ge
val nu is gebleken dat die chemi
sche stoffen overal doorheen
gaan. Geen put ligt eigenlijk meer
beschermd".
Tot hoever kan de bodemvervui
ling doorgaan? Van der Laan: „In
principe is alles te zuiveren, maar
je moet dan steeds omvangrijker
en duurdere voorzieningen gaan
treffen. En als er sporen van zwa
re metalen worden gevonden,
wordt de zaak nog extra moeilijk
Maar zware metalen hebben we
tot op heden niet aangetroffen in
het grondwater".
Jonkman: „Hoe meer er gezuiverd
moet worden, des te groter zal
ook het probleem van het afvals-
lib worden en we weten nu al bij
na niet waar we ermee naartoe
moeten".
Distributie
baarheid van het distributienet
waardoor het al gezuiverde
drinkwater op weg naar de ver
bruiker toch nog verontreinigd
kan worden.
Wanneer in het leidingnet giftige
stoffen worden aangetroffen wor
den op die plek meteen maatrege
len genomen. Dat kan ertoe lei
den dat een stuk buis wordt ver
vangen. Dat is al in enige gevallen
gebeurd. De heer Van Dam ziet
het nog niet zover komen, dat het
hele leidingnet zou moeten wor
den vervangen, maar men is ze
ker op zijn hoede. Trouwens, on
derzoek naar doorlaatbaarheid
van kunststofleidmgen is nog
gaande en zijn collega Stofberg in
Arnhem verwacht de eerste re
sultaten van dit onderzoek over
een halfjaar. Volgens hem schij
nen de meeste klachten te komen
over zacht PVC. Vervangende
materialen zouden hard PVC. be
ton, of gietijzer kunnen zijn. Het
aloude koperen buisje zal wegens
de hoge kosten zeker niet terug
keren.
CONTROLE
Volgens de heer H. Vaessen, hoofd
van het stafbureau van de Gelder
se waterleidigmaatschappij is de
preventie de afgelopen jaren
sterk toegenomen. „Vroeger wer
den alleen plaatselijk onderzoe
ken gedaan bij calamiteiten,
maar nu is er jaarlijks routine
controle. Ook benaderen wij de
bewoners van de waterwingebie
den en lichten hen voor over wat
ze beter niet en beter wel kunnen
doen. Maar dat gebeurt allemaal
op vrijwillige basis. Niemand kan
ergens toe worden verplicht. En
daarom is het broodnodig dat de
wet bodembescherming er gauw
komt".
Niet alleen daarom bestaat die
noodzaak er. Stofberg: „Door de
wetgeving ter bescherming van
het oppervlaktewater is de druk
van de vervuiling op het grond
water alleen maar vergroot". Met
andere woorden: wie voorheen
zijn vuile zaakjes in het open wa
ter deponeerde laat het nu in de
grond lopen.
Trouwens, op wat er allemaal tus
sen neus en lippen door illegaal in
de grond wordt gestopt of ge
loosd is helemaal geen zicht. En
verder hoeft er maar een ongeluk
te gebeuren met een tankauto of
Leiden is in last.
Gesteld kan worden, dat de ernst
van de bedreiging van het grond
water als bron voor drinkwater
voor een belangrijk deel volstrekt
onbekend is. Er is niets bekend
over de stand van de vervuiling
op dit moment, de invloed van de
vervuilende werking van regen
water (enissie-vervuiling) is duis
ter en vergt een internationale
aanpak en de recente weten
schap. dat in den lande minstens
zo'n 300 illegale stortplaatsen met
gif zijn. kan de bezorgdheid rond
om de kwaliteit van het grondwa
ter alleen maar groter maken. En
al wordt de wet bodembescher
ming morgen van kracht, dat
helpt niet meer tegen het gif wat
nu al in de grond zit. Kortom, er
kan nog heel wat narigheid aan
de oppervlakte komen.
(ADVERTENTIE)
DEN HAAG (GPD) - Een delegatie
van Europese rijksluchtvaart
diensten gaat vanaf 22 februari
enkele dagen in onderhandeling
met de Verenigde Staten en Ca
nada om het charterverkeer tus
sen de beide continenten aan te
passen aan de huidige opvattin-
PHILIPS - De Duitse tak van
het Philips-concern, Philips
GmbH in Hamburg, heeft het be
lang in de lichtarmaturenfabriek
Nova-Lux GmbH in Keulen ver
groot van 54,5 pet naar 100 pet,
aldus desgevraagd een woord
voerder van Philips.
Nova-Lux behaalde vorig jaar met
ruim 400 medewerkers een omzet
van ca. 60 min.
De huidige regels voor het charter
verkeer dateren van 1973, maar
toen de VS in 1978 het binnen
landse en het internationale
luchtverkeer met hun land open
stelden voor vrije concurrentie,
werden de nog maar vijf jaar be
staande regels voor het charter
verkeer daar buiten gelaten. Nu
de voorwaarden voor het charter
verkeer binnen Europa zelf aan
zienlijk soepeler zijn dan in en
met de VS, achten de Europese
rijksluchtvaartdiensten het tijd
stip aangebroken met de VS (en
Canada) te overlegen over een
nieuw beleid.
De Conferentie van Europese rijks
luchtvaartdiensten omvat 22 lan
den. Het overleg met de VS zal
worden gevoerd door zes landen,
onder voorzitterschap van Noor
wegen en vice-voorzitterschap
van West-Duitsland. De andere
deelnemers zijn Nederland,
Groot-Britannië, Frankrijk en
Spanje.
Een punt van bespreking met de
Canadezen wordt het Canadese
voornemen een heffing te leggen
op vliegtuigbrandstof in een deel
van hun land. Weliswaar verbiedt
de conventie van Warschau elke
heffing of belasting op vliegtuig
brandstof, „maar waar het om
gaat is de Canadezen ervan te
weerhouden daarvan af te wij
ken", aldus een woordvoerder.
(ADVERTENTIE)
FLORIDA - Een oefening met de zogenaamde space shuttle. Voor het
geval er met dit vervoermiddel ooit een noodlanding op zee moet worden
gemaakthield men bij Cape Canaveral een oefening te water met de space
shuttle.
Een nieuwe bril, een nieuw gezicht.
Van der Wiel
heeft de nieuwe
bril die u zoekt;
of kontaktlenzen
Dat is weer een
heel ander
gezicht.
Nieuwe Rijn 62 Leiden 071
nieuw yeziuiu.
124108
met zorg voor uw ogen en oog voor uw uiterlijk.
GRONINGEN (ANP) - Bij de Ne
derlandse Gasunie wordt op het
ogenblik een intern onderzoek
verricht naar de mogelijkheden
van eventuele tijdelijke opslag
van aardgas in zoutkoepels in
oost-Groningcn.
Het gas waarom het gaat is hoogca-
lorisch gas zoals dat in Nederland
vanaf het continentale plat aan
land wordt gebracht. Dit gas
komt continu binnen en wordt op
het ogenblik direct gemengd met
het Groningse gas. Dit gebuert
om deze brandstof de voor Ne
derland juiste calorische waarde
te geven.
Op het ogenblik is de toevoer van
hoog-calorisch gas nog betrekke
lijk bescheiden, zodat het men
gen geen problemen geeft, maar
er kan een situatie ontstaan dat
de Gasunie meer hoog-calorisch
gas krijgt aangevoerd dat kan
worden gemengd. Met name in
de zomermaanden, wanneer het
gasverbruik stevig terugloopt,
zou dat over enige tijd kunnen
gaan gebeuren. Het is met het oog
daarop dat de gasunie nu onder
zoekt of eventueel opslag in on
dergrondse zoutkoepels moge
lijk is. In de Maasvlakte heeft de
Gasunie al een opslag, boven
gronds overigens, voor hoogcalo-
risch gas. In Duitsland en Frank
rijk wordt al jaren gas onder
gronds geborgen. Het is nog niet
bekend wanneer het onderzoek
zal kunnen worden afgerond.
Export van Japanse horloges
met dertig procent omhoo
TOKIO (Reuter) - De Japanse
export van horloges zal ver
moedelijk met dertig procent
toenemen van naar schatting
66 miljoen stuks in 1980 tot 86
miljoen stuks dit jaar. Dit ver
wacht de Japanse vereniging
van fabrikanten van klokken
en horloges.
Volgens de ramingen van de fa
brikanten zal Japan dit jaar 52
miljoen digitale en analoge
kwartshorloges en 34 miljoen
mechanische horloges expor
teren. Bij het totaal zUn 23
miljoen stuks binnenwerk en
horloges in onderdelen inbe
grepen die naar Zuidoostazia-
tische landen als Hong Kong,
Singapore en de Filippijnen
zullen worden uitgevoerd
voor assemblage.
