Reagan: 'VS door
economische
ramp bedreigd'
Vredesinitiatief EG lekt uit in VS
Voormalige premier Polen uit partij gezet
Neutronenbom:
regering VS
tracht
temen
Onenigheid in Iran
over afloop gijzeling
F rans-W estduitse
in teken van Polen
top
Chaos in Frankrijk:
iedereen tegelijk
naar de wintersport
VRIJDAG 6 FEBRUARI 1981
WASHINGTON - Het Europese
politieke initiatief ten aanzien
van het Midden-Oosten, waar
over Nederlands minister van
buitenlandse zaken Van der
Klaauw half maart in de Ameri
kaanse hoofdstad als voorzitter
van de EG-ministerraad komt
overleggen, gaat aanmerkelijk
verder dan de VN-resoluties en
de Camp David-akkoorden, die
tot nu toe als basis voor onder
handelingen hebben gediend. De
Europese bewindslieden heb
ben, mede op grond van een on-
derzoeksreis van de Britse be
windsman Lord Carrington, in
december te Luxemburg een zeer
geheim plan opgesteld, met zulke
controversiële elementen erin,
dat niet alleen geen compromis
mogelijk lijkt met de Amerikaan
se bedoelingen, maar dat tevens
betekent dat Israels politieke be
ginselen worden opgeofferd aan
betere betrekkingen met de Ara
bische landen en de Palestijnen.
Amerikaanse zegslieden beschou
wen het Europese aandringen als
een poging tot het vestigen van
WASHINGTON (DPA/UPI) - De
Amerikaanse regering streeft er
duidelijk naar olie te gooien op de
golven van beroering die minis
ter van defensie Caspar Weinber
ger in Europa heeft teweegge
bracht met zijn ondoordachte op
merking over het omstreden neu
tronenwapen.
De grote nervositeit die Weinberger
op het oude continent opriep
vloeide niet uit opzet voort. Spe
culaties dat de nieuwe man in het
Pentagon een proefballonnetje
opliet om de werking ervan te be
proeven, worden door regerings
kringen in Washington van de
hand gewezen. Weinberger zou
het probleem immers slechts
hebben aangesneden in ant
woord op een vraag van een jour
nalist. Dat hij zich daarbij zo on
handig gedroeg, wordt door des
kundigen in de Amerikaanse
hoofdstad teruggevoerd op de
onervarenheid van de bewinds
man op het internationale toneel.
De vertrouweling van Reagan uit
Californië zou eenvoudigweg
niet hebben vermoed wat voor ir
riterende werking alleen al het
woord neutronenwapen in Euro
pa heeft. Voor hem zou het om de
vraag zijn gegaan, hoe de defen
sieve kracht van het westen ver
beterd zou kunnen worden.
Volgens deze lezing was het ant
woord van Weinberger voorbarig
en voor de vuist weg gegeven. Hij
ZOU tevoren noch met de minis
ter van buitenlandse zaken, noch
met de president over de kwestie
hebben gesproken. Maar het ant
woord was ook weer niet volledig
uit de lucht gegrepen. Weinber
ger behoort immers tot het kleine
kringetje rond Ronald Reagan en
men kan ervan uitgaan dat hij
weergaf wat in het Witte Huis
wordt gedacht. Het was een ver
keerd geplaatst antwoord op een
verkeerd tijdstip, zo heet het in
Washington.
Volgens betrouwbare informatie in
Washington heeft het ministerie
van buitenlandse zaken de rege
ringen van de bondgenoten on
derhands al pogen gerust te stel
len. Geenszins, zo is via diploma
tieke kanalen meegedeeld, ligt er
al een besluit in Washington om
het met zoveel emoties omgeven
stralingswapen aan de bondge
noten op te dringen. Het onder
werp moet in alle rust worden be
sproken en slechts ajs er een ge
meenschappelijk besluit is zal
het wapen worden geproduceerd
en gestationeerd.
De Belgische minister van buiten
landse zaken Charles Ferdinand
Nothomb is niet bij voorbaat ge
kant tegen de introductie van
neutronenbommen in West-Eu
ropa.
Nothomb, een Franstalige christe
n-democraat, zei tijdens een be
zoek in Nigeria dat installering
van neutronenbommen "op Bel
gisch grondgebied niet noodza
kelijk moet worden uitgesloten".
Nothomb sprak van eerr "kwestie
waarover onderhandeld moet
worden".
Zweden heeft gisteren verklaard
zich te verzetten tegen mogelijke
plaatsing van neutronenbommen
in West-Europa en heeft gezegd
dat een dergelijke stap het gevaar
voor een kernconflict zou doen
toenemen.
Europese politieke macht bij de
Arabische landen, ten koste van
de VS en Israël. De voortekenen
zijn dan ook allerminst gunstig
voor de delicate missie, die de
toch al veel geplaagde Van der
Klaauw op de schouders gelegd
heeft gekregen.
Bij diverse Europese ambassades
in Washington heerst grote woe
de over het uitlekken van deze
gegevens, omdat de EG-landen in
Luxemburg waren overeengeko
men hun opzet strikt geheim te
houden. Lord Carrington, die
binnenkort in het kielzog van zijn
eerste minister Margaret That
cher ruimschoots vóór Van der
Klaauw-Van Agt arriveert voor
gesprekken met de VS-regering,
zou het dan hebben willen ont
hullen aan de Amerikanen. Voor
Van der Klaauw zou er in die op
zet een flink stuk van de politieke
bagage waarmee hij de oceaan
oversteekt zijn weggenomen.
In kringen van de Franse diploma
tie wordt Nederland er nu van be
schuldigd het geheime plan te
hebben laten uitlekken, teneinde
de indruk weg te nemen dat de
EG door een directorium van gro
te landen wordt geregeerd. Tra
gisch genoeg echter, blijkt de Ne
derlandse ambassade te Was
hington, die Van der Klaauws be
zoek in zijn rol als voorzitter moet
helpen voorbereiden, niet te be
schikken over de tekst van het
Luxemburgs beraad. Het zou ge
heim blijven, zegt men te Den
Haag en dus gaan die stukken
niet de deur uit. Andere ambassa
des hebben die teksten wel, maar
de directie politieke zaken aan
het Plein te Den Haag blijft men
beheren, de dossiers reizen met
Van der Klaauw en gaan hem niet
vooruit.
Vragen in EP
over zigeuners
STRAATSBURG (ANP) - Een
Nederlands christen
democratisch lid van het Eu
ropese Parlement is voorne
mens, volgende week tijdens
de plenaire zitting van het
parlement in Luxemburg een
resolutie in te dienen, waarin
de Europese Volkspartij om
een Europees beleid ten op-
zichts van de zigeuners
vraagt. Dit gecoördineerde
beleid is nodig, zo meent me-
/rouw Elise Boot, om zeker te
stellen dat het recht van de zi
geuners op vrijheid, en het
respect voor en de bescher
ming van hun privé-leven niet
in het gedrang komen.
(Van onze correspondent Henk Kolb
WASHINGTON - Amerika's economie bevindt zich in de
grootste chaos sedert de grote depressie - de dag des
oordeels staat voor de deur én de VS worden bedreigd
door een economische ramp van enorme proporties.
Ronald Reagan
Dit heeft president Ronald Reagan
gisteren gezegd tijdens zijn eerste
toespraak vanuit het Witte Huis,
die voornamelijk bedoeld was als
een aanloop naar de plannen die
hij op 18 februari bekend wil ma
ken, tijdens zijn toespraak tot het
Congres (state of the union) Rea
gan's redevoering was in simpele
taal gesteld, bevatte geen duide
lijke aanwijzingen omtrent zijn
verdere bedoelingen, anders dan
de elementen van zijn verkie
zingstoespraken. Hij beloofde
dat het aanhalen van de buikrie
men nu de uitweg kan bieden uit
economische ellende, die zonder
nadrukkelijk ingrijpen tot on
voorstelbare proporties kan uit
groeien.
Reagans economische economi
sche filosofie berust op belasting
vermindering, minder overheids
uitgaven. zuinigheid, hogere pro-
duktiviteit en een marktsysteem
dat zich, ongehinderd door over
heidsbemoeienis, van zijn zwak
ke elementen moet ontdoen. Hij
beloofde, aan de vooravond van
zijn 70e verjaardag, geen gemak
kelijke oplossingen, maar straal
de van vakkundig ingebouwd
vertrouwen omtrent een goede
afloop, mits de Amerikanen maar
gezamenlijk de schouders zetten
onder het keren van de ramp
spoed. n.Wij hebben de dag des
oordeels uitgesteld", riep Rea
gan, verwijzend naar beleid van
eerdere regeringen uit, „maar wij
zijn nu in tijdnood"
De president hief tijdens zijn toe
spraak de linkerhand met daarin
een dollar van 1967 en de rechter
hand vervolgens met 36 dollar
centen om de waardeverminde
ring van de groene ruggen aan te
tonen. Hij bediende zich van twee
allersimpelste grafieken om „aan
te tonen" dat belastingopbrengst
en uitgaven elkaar onder verstan
dig beheer uiteindelijk weer kun
nen ontmoeten op het punt van
een begrotingsevenwicht - een
voorwaarde om de inflatie kwijt
te raken.
TEHERAN (Reuter) - Een groep
Iraanse parlementsleden heeft
gisteren officieel een debat geëist
over de vrijlating van de Ameri
kaanse gegijzelden, terwijl de on
enigheid over de gijzeling en de
voorwaarden voor de vrijlating
steeds groter wordt.
De groep bestaat uit 23 van de onge
veer 200 parlementsleden, zes le
den van het Nationale Front, een
liberale groepering die tegen de
overheersing van de Islamitisch
Republikeinse Partij (IRP) is en
onafhankelijke parlementsleden
die doorgaans president Bani-
Sadr steunen. De 23 eisten in een
brief aan de voorzitter van het
PARIJS (AFP/DPA) - De 37ste Frans-Westduitse top is gisteren in Parijs
begonnen terwijl in alle Westerse landen groeiende bezorgdheid ont
staat over de ongekende ontwikkelingen in Polen. Zoals verwacht is
Polen het eerste onderwerp dat de Westduitse bondskanselier Schmidt
en de Franse president Giscard d'Estaing aansneden.
Volgens Westduitse delegatiekringen hebben de beide regeringsleiders
tijdens hun eerste bijeenkomst gesproken over de gespannen Oost-
West-verhouding en "grote bezorgdheid getoond" over de situatie in
Polen. Schmidt verklaarde na het bijna drie uur durende overleg dat
beide partijen vandaag nog "een gemeenschappelijke lijn willen vast
stellen".
Deze gemeenschappelijke bestudering van de ontwikkelingen in Polen,
de houding van Moskou en de reacties van de nieuwe Amerikaanse
regering, maken volgens een groot aantal waarnemers de hoofdmoot
uit van de topbijeenkomst die twee dagen duurt. Daarnaast komen aan
de orde de situatie in Afghanistan, de internationale veiligheid en ont
wapening, de Westduitse Oostpolitiek, de situaties in Afrika na de Libi
sche interventie in Tsjaad en rond de Perzische Golf alsmede de econo
mische vraagstukken, zo verluidt in kringen rond de delegaties.
President Giscard verklaarde tegenover journalisten toen hij Schmidt
naar zijn auto bracht na de eerste gespreksronde, "wij werken met de
bondskanselier eraan gezien de grote problemen van het ogenblik de
aanwezigheid van Europa op het internationale toneel te versterken.
Dat is nu gemakkelijker na het einde van de gijzelingszaak in Iran, de
verkiezing van een nieuwe president in de Verenigde Staten, maar ook
gezien dé grote spanning in de Oost-West-verhouding".
Tussen twee gesprekken met Giscard in kreeg Schmidt gisteren een ere
doctoraat in de filosofie van de Sorbonne. Hij is de eerste bondskanse
lier die eredoctor wordt van de Parijse universiteit. Tijdens de plechtig
heid sprak hij zich met name uit voor verbetering van de kennis van de
Franse taal in West-Duitsland en andersom opdat de vriendschap niet
"sprakeloos" wordt. In de Franse krant Le Monde van vandaag levert
een hoogleraar kritiek op de verlening van het eredoctoraat aan
Schmidt. Volgens hem wordt het wetenschappelijke instutuul de Sor
bonne misbruikt voor politieke doeleinden omdat van Schmidt niet
gezegd kan worden dat hij filosofisch-wetenschappelijke prestaties
heeft geleverd.
parlement, Hodjatoleslam Raf-
sandjani, een volledig debat over
de kwestie. Ook president Bani-
Sadr leverde kritiek op de over
eenkomst die is gesloten met de
Verenigde Staten over de vrijla
ting van de 52 gegijzelden. Hij
vroeg zich af of Iran wel gekregen
heeft wat het kon krijgen. De
Iraanse premier Mohammed Ali
Radjai zei een paar dagen na de
vrijlating dat geen enkele anders
regering meer had kunnen krij
gen dan de zijne en dat de over
eenkomst was gesloten in over
eenstemming met de richtlijnen
van de Madjlis (het Iraanse Parle
ment).
Het Nationale Front zei gisteren dat
444 dagen gevangenschap van de
gegijzelden de macht van de su-
permogendheden over het ge
bied van de Perzische Golf had
versterkt en ook de verkiezing
van Ronald Reagan tot president
van de Verenigde Staten had be
werkstelligd. In een vlugschrift
dat in Teheran op straat werd uit
gedeeld, wees het Nationale
Front erop dat de Verenigde Sta
ten hun militaire aanwezigheid in
de Indische Oceaan hadden ver
sterkt en dat de Verenigde Staten
hun militaire steun aan verschei
dene landen hadden opgevoerd.
Zonder de kwestie van de gegij
zelden zou dit nooit zijn gebeurd,
aldus het vlugschrift. Ook het Na
tionale Front steunt Bani-Sadr in
zijn machtsstrijd met de geestelij
ken van de IRP. Het front meent
dat de IRP de gijzeling heeft ge
bruikt voor versterking van de ei
gen machtspositie, aldus nog
steeds het vlugschrift.
Reacties
De eerste reacties op Reagan's drin
gend beroep op volk en volksver-
tegenmwoordigers waren posi
tief. Evenwel, pas wanneer Rea
gan later deze maand bij het Con
gres aankomt met zijn complete
plannen in detail gereed, begint
het grote gevecht. Om de sociale
uitkeringen niet alleen, maar ook
de reeksen van deelbelangen die
door belangengroepen worden
verdedigd. En met het conserva
tieve deel van Reagan's partij, dat
grote moeite heeft met zijn maat
regel om de nationale schuld met
50 miljard dollar te verhogen en
daarvan in de Senaat blijk zal ge
ven.
Hongerstaking
BELFAST (AFP) - De Republikein
se gedetineerden in de gevange
nis van Maze bij Belfast zullen
hun hongerstaking op 1 maart
hervatten, zo heeft de politieke
vleugel van de IRA, het Ierse Re
publikeinse Leger, gisteren be
kendgemaakt.
De gevangenen van blok H zijn van
mening dat de Britse regering
haar in december van het vorig
jaar aangegane verplichtingen
niet is nagekomen. Op grond van
haar toezeggingen maakten toen
zeven gevangenen een einde aan
hun hongerstaking die ze al 53 da
gen hadden volgehouden.
Onderonsje
Oost en West
WASHINGTON - De Amerikaan
se minister van buitenlandse za
ken Alexander Haig tuurt over
zijn bril naar de Russische am
bassadeur in de VS Anatoli Do-
brinin. De twee namen deel aan
een diner in de persclub van Was
hington. Ook president Reagan
was hiervoor uitgenodigd.
Drie EG-landen
op het matje
ERUSSEL (ANP) - De EG-
commissie in Brussel heeft
Frankrijk, Duitsland en België
gevraagd waarom die landen een
deel van hun bijdrage aan de Eu
ropese begroting hebben inge
houden. De commissie hoopt
voor het conflict inzake de begro
ting nog steeds op een politieke
oplossing. In het uiterste geval
echter kan tegen de drie betrok
ken landen een procedure bij het
Europese Hof van justitie in Lu
xemburg aanhangig worden ge
maakt.
In december vorig jaar keurde het
Europees Parlement een aanvul
lende begroting voor het jaar 1980
goed, waar een aantal lidstaten
het niet mee eens was, maar die in
de ministerraad van de gemeen
schap niet ongedaan gemaakt
kon worden, omdat er geen meer
derheid gevonden kon worden,
die noodzakelijk was voor de ver
werping.
Simone Veil, de presidente van het
Europees Parlement, verklaarde
daarop (het parlement heeft het
laatste woord bij de begrotingen)
de begroting officieel aangeno
men. België, Duitsland ën Frank
rijk zijn echter van mening dat
het parlement zijn boekje te bui
ten is gegaan door een foefje te
gebruiken. Het extra geld voor
1980 zou, dat stond vast, in dat
jaar niet meer besteed kunnen
worden. Maar het zou er wel voor
zorgen dat de begroting voor 1981
hoger zou uitvallen en dat was
waar het parlement eigenlijk op
uit was.
(Vant
correspondent Rudolph Bakker)
PARIJS - De Franse wintersportvakantie, die vrijdag begint,
heeft een naar hysterie neigende nationale onrust veroorzaakt.
Door een onverstandige afspraak tussen de betrokken autoritei
ten hebben ditmaal niet alleen de scholen in en om Parijs de
komende week vrij, maar ook die in andere grote steden van het
land.
Hiermee is het uit 1972 stammende principe doorbroken dat Frank
rijk in drie vakantiezones verdeeld zou zijn. Volgens schattingen
heeft door de nu gemaakte fout maar de helft van de kandidaat
skiërs een plaatsje in een van de Franse wintersportoorden kun
nen vinden.
Niet alleen de autoroutes naar de ski-oorden zullen weer helemaal
dicht komen te zitten, ook de Franse spoorwegen hebben het
hoofd in de schoot gelegd en ondanks het inzetten van een enorm
aantal extra treinen gezegd dat het dit weekeinde allemaal in
chaos eindigen moet. De hoteliers lopen tandenknarsend door de
versgevallen sneeuw: ze kunnen de helft van de klandizie niet
plaatsen en straks zitten ze weer met lege kamers.
Als verweer hebben de machtige heren die de vakanties vaststellen
laten weten dat ze onder meer rekening moesten houden met de
presidentsverkiezingen in april en mei. In die periode mocht de
paasvakantie niet vallen, want dan ging er niemand naar de stem
bus. Daarom is de paasvakantie vervroegd. Als dat niet was ge
beurd, hadden de kinderen dit vooijaar zowat een maand lang
onafgebroken vrij gehad.
Ondanks alle ellende zullen dit weekeinde toch nog zo'n vier mil
joen Fransen uit skiën gaan en een week wegblijven. Dat kost ze
voor een gezin met twee kinderen zo'n 3500 gulden. De geleerden
vragen zich af waar die arme Fransen dat geld allemaal vandaan
halen, ondanks de crisis en de zorg om de 1.600.000 werkloze-
Vermoed wordt dat wellicht de geheiligde Franse zomervakantie -
die aan zee wordt doorgebracht en maar geen einde neemt - er
voortaan bekaaid af zal komen. Tenslotte is de benzine ook al
bijna niet meer om te betalen, al is daarvan op de weg en in de
voorsteden nog weinig te merken.
Terwijl de vakantiegangers door de sneeuw stuiven, ligt thuis het
aanslagbiljet van de inkomstenbelasting op hen te wachten, dat
traditiegetrouw begin februari in de brievenbussen valt. Bruin
verbrand terug van de sneeuw kunnen de Franse huisvaders
straks in alle oprechtheid invullen dat ze geen cent meer ever
hebben.
WARSCHAU (Reuter/DPA) - De
voormalige Poolse premier Piotr
Jaroszewicz is geroyeerd als lid
van de Poolse communistische
partij, zo heeft de Poolse radio
gisteravond bekendgemaakt.
Volgens de radio heeft Jarosze
wicz, die een jaar geleden van
zijn functie als premier werd ont
heven, toegegeven schuldig te
zijn aan wat het centrale comité
afgelopen herfst tegen hem in
bracht. Die beschuldigingen be
troffen het maken van economi
sche fouten, willekeur bij het re
geren en weigering aandacht te
besteden aan gerechtvaardigde
kritiek.
Jaroszewicz (69) kwam in 1970 aan
de macht als de rechterhand van
de vroegere partijleider Edward
Gierek en was ongeveer tien jaar
lang verantwoordelijk voor het
economische ontwikkelingspro
gram. De uitzetting van Jarosze
wicz was de meest drastische
maatregel die sinds de arbeids-
crisis van afgelopen zomer tegen
hoge partijfunctionarissen is ge
nomen. Ex-partijleider Gierek
werd uit het centrale comité en
het parlement gezet maar be
hield het partijlidmaatschap. In
een officiële verklaring heet het
dat Jaroszewicz "persoonlijk
verantwoordelijk is voor de eco
nomische politiek".
Intussen hangt Polen een
stakingsdreiging boven
hoofd. Het stakingscomité
lenia Gora heeft gisteren met een
algemene staking in de provincie
gedreigd indien de autoriteiten
niet vóór maandag toegeven aan
hun eisen. In een verklaring van
het stakingscomité wordt een
scherpe aanval gedaan op de re
geringsmaatregel dat slechts de
helft van het salaris aan stakers
wordt uitgekeerd en dat nog al
leen indien de staking niet in
strijd is met de vakbondsstatu
ten. Volgens de verklaring bete
kent de regeringsmaatregel dat
in feite het stakingsrecht wordt
beperkt.
Solidariteit in de stad Przemysl
zegt in een protest aan de rege
ring dat de betalingsregeling de
spanning in het hele land heeft
vergroot.
"*e Poolse autori'eiten hebben nog
niet op de protesten gereagecid
Zij lijken te willen wachten tot
de vergadering van het centrale
comité aanstaande maandag,
waar mogelijk een nieuw initia
tief is te verwachten.
