De Kromme: jongen van 't
volk tussen Haagse sjiek
Zwakzinnigenzorg twijfelt niet aan verplegers
SfEEQEB
VRIJDAG 6 FEBRUARI 1981
DEN HAAG Een eenzame wandelaar typeert onge
wild de stand van de buurt. Hij heeft zijn ongetwij
feld dure rashondje in een even deftig als lachwek
kend ogend borstkleedje gewrongen en houdt het
gelaat afgewend op het moment dat het beest een
poot optilt naar een boom.
Even verderop is de nattigheid al gevoeld. Een uit de
toon vallend bord roept met krijtletters dat De Ba
taaf ("soep en pannekoeken") wel degelijk geopend
is. Het aangeduide complex erachter ligt er niette
min verlaten bij. Uitgestorven, maar idyllisch ach
ter die speeltuin, die vijver, die mini-golfbaan. In
het bijbehorende etablissement, met een naam die
vaag herinneringen oproept aan de koloniale jaren,
herleeft de sfeer van de jaren twintig. "Die hebben
we bewust proberen terug te roepen, maar of we
daarin geslaagd zijn? We konden maar weinig vol
wassenen vinden uit die tijd", zal Wim van Hane-
gem later zeggen.
Uit deze tijd vooralsnog trouwens ook niet, "want
ondanks alle publiciteit wisten veel mensen kenne
lijk nog niet dat we al open waren. Daarom hebben
we dat bord aan de weg gezet. Nu zie je automobi
listen langskomen, kijken en terugkeren. Het gaat
al beter lopen. Wat het aanmelden van leden betreft
is het de afgelopen week na de opening zelfs ver
schrikkelijk druk geweest"
Het is even wennen; Wim van
Hanegem als mede-directeur
van een van oorsprong ui
terst deftige gelegenheid,
waar oude Indische dametjes
uitgebreid thee plachten te
drinken, maar waar nu vooral
getennist kan worden. De
jongen van het volk tussen
het Haagse "sjiek", want de
tijden mogen dan veranderd
zijn, de omgeving is dat niet.
"Toch komen hier vrij veel
mensen uit de buurt", consta
teert Van Hanegem. "Van
hen hoor ik dan allerlei ver
halen dat die vijver vroeger
zo groot is geweest dat er
roeiboten in lagen en dat dit
complex al van voor 1850
moet stammen en heel deftig
schijnt te zijn geweest. Som
mige mensen die me dat ver
tellen, zijn dat zelf trouwens
ook, maar ik ga me er toch
echt niet anders om gedra
gen, of er anders om praten.
Ik was het trouwens al wel
gewend, dat taaltje. Ik kom al
vijf, zes jaar op tennisbanen
en daar loopt nou eenmaal
een bepaald slag. Het wordt
minder, maar dat hou je toch.
Nou, het zal me een zorg zijn.
Ik blijf wie ik ben".
Eerder die ochtend heeft hij,
zonder voorbedachten rade,
zelf gedemonstreerd dat het
geen loze kreet is. In trai
ningspak, wollen ijsmuts op
het karakteristieke hoofd,
had hij het werk aan de ba
nen ("bladeren verzamelen in
een kruiwagen, want voorlo
pig weet ik nog niet wat mijn
taak wordt, daarvoor moeten
we eerst het zomerseizoen af
wachten") graag neergelegd
om een paar onverwacht bin
nengelopen jongens te woord
te staan. Interview voor een
schoolkrant.
Hij is nog altijd een alom ge
wild object. Vooral nu hij te
kennen heeft gegeven nog
een jaar door te willen voet
ballen. Over een paar weken
heeft het bestuur van FC
Utrecht een gesprek met hem
over een eventuele verlen
ging van zijn contract. Hij is
er nu al gerust op. "Een paar
jaar geleden zou ik al twee
jaar op de bank hebben geze
ten met mijn leeftijd", stelt
hij realistisch vast. "Nu kan
ik nog best mee. Natuurlijk,
mijn vorm was even weg
voor de winterstop, maar ik
had zelf al aangekondigd dat
zoiets te verwachten was. Je
kunt nou eenmaal geen twee
bazen dienen, heb ik tegen de
trainer gezegd. Toen ik hier
bezig was met al die voorbe
reidingen stond het voetbal
op het tweede plan. Nu het
complex geopend is, komt
dat weer voorop. Ik wil nog
een jaar spelen op eredivisie
niveau en dat moet kunnen.
Ik heb'de tijd mee. Het voet
bal is zo teruggelopen dat het
nog makkeliik kan"
Van Hanegem neemt alle tijd
om het uit te leggen, ook aan
die scholieren. Hij gaat
hoogst serieus in op elke
vraag. Het typeert hem nog
altijd, die bereidheid met ie
dereen ernstig te praten.
Zelfs nu hij op 20 februari 37
wordt, verkoopt hij zijn ei
genlijke vak nog op een wijze
waarmee hij zijn tijd ver
vooruit is. Volkse eenvoud is
het kenmerk, waarmee hij
massa's fans aan zich heeft
gebonden; zijn even volkse
humor en natuurlijk zijn
voetbal-capaciteiten maken
hem tot de laatste der Neder
landse voetbal-idolen.
Hoeveel completer Cruijff mis
schien ook mag zijn geweest;
die populariteit heeft hij toch
nooit gehad en zal hij nooit
meer krijgen ook. Ondanks
zijn krampachtige pogingen
via Ajax, zijn eigen merk
sportkleding, zijn reclame
voor wijnen. Daarvoor heeft
hij teveel goodwill verspeeld.
Buiten het veld is hij een ver
liezer: Van Hanegem is een
winnaar. Hij nam het succes,
de publiciteit met zich mee.
Tot aan de opening van het
complex, een receptie waar
op zich honderden kennissen
meldden, door zijn hele
sportcarrierre heen. Van Ve-
lox naar Xerxes (DHC), van
Feyenoord naar AZ' 67, en
zelfs naar het Amerikaanse
voetbal. Nooit is er meer aan
dacht besteed aan het afwij
kende spelletje in de VS als
toen De Kromme bü de Chi
cago Stings voetbalde - zel
den kwam FC Utrecht meer
in de belangstelling als in de
tijd dat hij er rondloopt. UE
FA Cup-voetbal, hoelang was
dat niet geleden voor die
ploeg?.
Toeval? "Mazzel", meent hij
zelf. "Ik ben met de helm op
geboren". Het moet meer
zijn, veel meer. Hoewel hij af
en toe anders overkwam, was
hij bijna overal een mentali-
teit-en sfeerbrenger. De man
die niet wilde verliezen, die
er zwaar de pest in had als dat
toch gebeurde. Maar ook: de
man van de practical-jokes,
die met sinaspnlletjes dopin-
gaffaires voorwendde, die ge
bakjes in schoenen propte.
En bovenal: de man die per
soonlijkheid en kwaliteit
meebracht, zonder ooit zijn
eigen identiteit prijs te geven.
Niet belust op "Het Grote
Geld", waar teveel soortgeno
ten de mond veelal vol van
hebben, maar zeer betrokken
met de ploeg waarvoor hij
speelde en met een zeer eigen
mening.
Vaak spuide hij die alleen in
het belang van het voetbal,
maar werd hij verkeerd be
grepen. Dan heette hij een
kankerpit. Zelf zegt hij ook
op die momenten alleen maar
het beste te hebben voorge
had, dat hij de aftakeling wil
de tegenhouden. Zoals bij
Feyenoord, waar hij de aan
vankelijk geroemde Zuidafri-
kaanse broers Wcgerle afkat
te. "Hebben ze een retour
tje?", informeerde hij, toen
manager Brox hem naar zijn
mening vroeg. "Stuur ze dan
terug".
Het werd hem niet in dank af
genomen, zoals ook zijn kri
tiek op het Nederlands elftal
wordt afgedaan als frustre
rend gezeur. "Ik ben er zo
langzamerhand aan gewend
dat zoiets gezegd wordt", be
rust hij, "maar voor mezelf
weet ik dat ik het alleen maar
doe omdat ik het zo verve
lend vind dat de prestaties
minder worden. Dat er niet
uitgehaald wordt wat erin zit.
Het materiaal van Oranje is
toch niet onaardig, maar er
wordt op een verkeerde ma
nier gewerkt. Bovendien
hadden en hebben die jon
gens te maken met mensen
die het vak niet verstaan.
Zwartkruis is een lieve man
hoor. maar het is al mis ge
gaan toen de spelers uit gin
gen maken op welke plek ze
wilden spelen. Op dat mo
ment heb je geen coach meer
nodig. En zo'n Choufoer, ach,
die man loopt overal lachend
tussendoor. Hij praat nooit
met een speler, alleen met
een nieuwe. Tegen zo'n jon
gen zegt hij: als er wai is moet
je het aan mij vertellen. Dan
ben je toch niet betrouwbaar,
als je zoiets vraagt?. Maar na
tuurlijk, er komen een hoop
nieuwe spelers bij, want als je
tegenwoordig twee keer een
goede wedstrijd speelt, sta je
in het Nederlands elftal. Is
dat een beleid?".
Het antwoord op die vraag
hoeft niet te worden gegeven;
het antwoord op de vraag wie
bondscoach moet worden
geeft Van Hanegem. "Niet
een man als Jezek, die zo
hoog op het verlanglijstje
stond. Die is te amicaal met
de spelers, heeft bij Feye
noord toch al wat gezichts
verlies geleden. Daar zou on
getwijfeld gebruik van zijn
gemaakt door de voetballers.
Nee, het moet een boeman
zijn. Michels, Happel, Bos-
kov misschien. Maar zelfs al
wil'éen van die drie, dan nog
zal Spanje een illusie blijven.
Ik geloof allang niet meer in
sprookjes".
De realiteit van alledag dient
zich dan ook snel aan. Menta
liteit, voetbalverarming, sub
sidie, al die onderwerpen
gaat hij langs. Van Hanegem.
de perfectionist, heeft al heel
wat jonge collega's op "hun
Hiji
flikker" gegeven. Niet omdat
hij daar plezier in had, maar
omdat hij zag dat ze hun ta
lenten niet volledig tot ont
plooiing brachten. "Als ik zie
dat ze niet meer kunnen,
maak ik me niet druk. Merk
ik dat er wat inzit, dan zal ik
me met zo'n knaap be
moeien. Nee, niet met de be
doeling ze de grond in te du
wen, alleen om ze "beter" te
laten worden. Ik kan niet
hebben als ze er niet uithalen
wat erin zit. En dat komt zo
veel voor tegenwoordig. Die
jongens hoeven toch niet
meer te knokken? In de laat
ste klas van de lagere school
worden ze al voorbereid op
de ww. Alles wordt ze aange
reikt. Ik weet het. ik doe er
zelf aan mee. Ik breng mijn
zoon ook elke dag met de au
to naar school, terwijl hij ook
de bus kan pakken. Maar ik
doe het in de hoop er iets
voor terug te krijgen, straks.
Goed is het natuurlijk nooit,
en wat je in de maatschappij
ziet, zet zich voort in het voet
bal".
Tegenwoordig kan iemand met
dertig procent talent en ze
ventig procent mentaliteit ge
makkelijk doorstoten, bere
kent hij. Vroeger was dat an
dersom, nu moet je alleen al
blij zijn als ze karakter tonen.
Echte talenten met een beetje
strijdlust kunnen dan ook
snel doorstoten. Het gebeurt
bij Utrecht, met de nieuwste
verrassing Jan Monster. "Een
soort Piet Keizer, maar snel
ler", looft ook Van Hanegem.
r de man niet naar die
uit te strooien.
3eeft dus tegengas. "Hij
moet alleen niet denken dat
hij er al is, dat alles nu zo
maar van een leien dakje
gaat. Straks worden de bik
kelaars op hem gezet. Daar
voor probeer ik hem nu al te
waarschuwen, hij moet zich
wapenen. Dat moet echt,
want hij kan een wedstrijd
met een paar acties beslissen.
Dat zie je weinig tegenwoor
dig. vandaar dat hij nu zo op
valt".
Ling kan dat ook bij Ajax. Van
Hanegem raakt gëirriteerd
verliest het oog voor nuance.
'Als ik dan zo'n De Boer uit
de Tweede Kamer hoor pra
ten dat zo'n speler meer ver
dient dan hij. Wat moet die
man?. Hij heeft boter op zijn
hoofd. Al die kamerleden
trouwens. Praten over voet
balsubsidie en dat soort din
gen roepen, terwijl ze zelf al
lerlei bijbaantjes hebben. Al
hadden ze die niet. dan nog
zou ik zo reageren. Als zij uit
de Kamer worden geknik
kerd krijgen ze vijf jaar sala
ris doorbetaald. Kunnen ze
een wereldreis gaan maken.
Als wij eruit gaan. wat dan?.
Dan krijgen we niks, staan
we op straat. Ja, er zijn er een
paar die een fonds hebben bij
de KNVB, er zijn ook duizen
den spelers die daar op zo' n
moment geen geld uit krij
gen. Geen ww, niks".
Met salaris vermindering zal
geen profvoetballer genoe
gen nemen, weet hij dan ook
zeker. Hoewel het besef dat
hy bij vrijwel elke club ar
moe is, diep is doorgedron
gen. "Maar je kunt dat proces
niet meer terugdraaien om op
de basis terecht te komen. Ie
dere amateur die overkomt
vraagt tegenwoordig gelijk
maar veertienduizend piek,
anders komt-ie niet. Dat kan
hij bij die amateurs ook krij
gen. Van binnenuit komt dat
inlever-proces zeker niet op
gang. Tenminste, niet zolang
voorzitters blijven zeggen dat
de gemiddelde verdienste in
hun A-team 150.000 gulden is
Jongens
die vier keer zo weinig
verdienen, zoals bö Utrecht,
horen dat ook en toevallig lo
pen wel zeven contracten af
Dus wat gebeurt
Er zal niets anders opzitten dan
de commercie binnen te ha
len, denkt Van Hanegem,
want het betaalde voetbal op
zich zal nooit verdwijnen,
hoopt hij. Zelfs al zou hij er
zelfzelf beter
worden op zijn
plex. "Als ik n
ven eten, dat is
noeg. Meer hoef ik niet te
hebben en zeker niet ten kos
te van het voetbal. Dat is te
mooi om te verdwijnen, ik
heb er alles aan te danken.
Dat probeer ik die jonge kna
pen altijd duidelijk te maken
als ze lopen te kankeren op
het moment dat ze in de re
gen naar buiten moeten. Ze
beseffen niet wat ze hebben,
dat ze ook in een fabriek zou
den kunnen staan, terwijl ze
nu heerlijk buiten kunnen
zijn".
Buiten op het grindpad valt hij
voor een keertje door de
mand. "Ik was blij dat jullie
kwamen. Een mooi excuus
om die kruiwagen weg te zet
ten".
De omgeving begint te werken.
kunnen
com-
kan blij-
NOORDWIJKERHOUT
Twijfel hebben ze niet.
Sancta Maria niet, Sint
Bavo niet. De verplegers
van beide psychiatrische
inrichtingen in Noordwij-
kerhout doen, in de ogen
van de directies, hun werk
naar behoren. Klachten,
zeggen zij, komen overal
voor. Waar wordt gewerkt,
worden wel e.ens foutjes
gemaakt. Maar dat dit
schering en inslag zou
zijn, daar willen zij beslist
niet aan.
"Daar durf ik zelfs m'n hand wel
voor in het vuur te steken", roept
drs. Koenen, één van de direc
teuren van Sint Bavo, uit. "Zelf
ben ik wel eens in een restaurant
geweest waar verplegers met
hun patiënten kwamen. Niets
was er op hun aan te merken.
Nee, dat kwam heus niet omdat
ik daar rondliep. Want dat wisten
ze niet eens."
Zowel Sint Bavo als Sancta Maria
laat de beschuldigingen van ho
telier Van der Géést niet zo maar
over hun kant gaan. Zij gaan er
wel degelijk over praten. Koe
nen: "Aan zulke dingen kun je
gewoon niet voorbijgaan. Bij ons
heeft iederen de plicht om fouten
te voorkomen. Maar we zijn men
sen, dus kan er altijd wel iets ge
beuren. Het is vervelend, maar
dodelijk, nee, dat gaat me te ver."
Serieus
Het onderzoek in de Bavo zal
'bloedserieus' worden aange
pakt, zoals Koenen met klem be
weert. "Soms", reageert de Bavo
directeur, "heb ik wel eens de
druk. dat de buitenwereld té
hard is voor onze patiënten. Ik
vind dat die tolerantie-drempel
best wat mag worden verlaagd.
Een voorbeeld? Dan moet -je
even geduld hebben. Ga 12
maart maar eens naar de film 'Te
gek om los te lopen', bij ons in de
inrichting opgenomen, kijken.
Daarin wordt het hele probleem
uitstekend uitgebeeld."
Het komt, zegt Koenen, niet zo veel
voor dat we klachten over onze
verplegers krijgen. "En die we
krijgen zijn te verwaarlozen op
het aantal uitstapjes dat we ma
ken met onze meer dan zeven
honderd patiënten."
Kan iedereen die dat wil verpleger
in een inrichting als Sint Bavo
worden?
"Nee, dat kan zeker niet. Die men
sen moeten een speciale oplei
ding hebben. Je kunt niet zo
maar met een psychiatrische pa
tiënt overweg. Daarom heb ik
ontzettend veel bewondering
De beschuldiging liegt er niet om: verplegers van de Sint Bavo
en Sancta Maria, twee zwakzinnigen-inrichtingen in Noord-
wijkerhout, doen hun werk niet goed. Althans in de ogen van
restaurant-eigenaar Van der Geest. Hij heeft daarom harde
maatregelen getroffen: in zijn zaak is geen ruimte meer voor
de patiënten. "Wat mij stoort", zei Van der Geest gisteren in
deze krant, "is als ze met z'n dertigen binnenvallen, pakken de
verplegers een krant en gaan zitten lezen. De patiënten spelen
cowboytje, lopen met snottebellen rond of komen van het toi
let met de broek op hun hielen. Zeg je wat tegen de verplegers,
dan kun je een grote bek krijgen. In mijn bedrijf weiger ik dit
toe te staan. Ik heb niks tegen die patiënten, maar wel tegen
hun gedrag."
Als Van der Geest het hard zou kunnen maken, zou hij zelfs niet
schromen een aanklacht tegen de inrichtingen voor verwaar
lozing in te dienen.
Niet gering die aantijging. Hoe is die beschuldiging bij de in
richtingen overgekomen? Nemen ze haar serieus? Of laten ze
de zaak betijen? Een gesprek met de directies van Sint Bavo
en Sancta Maria hieronder.
pleger met z'n patiënt omgaat.
Zij dragen de échte hitte van de
dag, worden er elk moment mee
geconfronteerd. Neem ik mezelf,
ik loop ze af en toe maar eens te
gen het lijf. Als in het dorp carna
val wordt gevierd, kom ik altijd
naar Noordwijkerhout. Om te
kijken hoe onze begeleiders met
de patiënten omgaan. Ze zwieren
met ze in het rond, zelfs in rol-
stoelen.jEr wordt voor hap es ge
zorgd en een borrel ontbreekt
ook niet. Dan zie je werkelijk wat
het betekent met die i
i relatie te heb-
Onaangenaam
Sancta Maria is 'onaangenaam ver
rast' door de manoeuvre van Van
der Geest. Nog geen vijf weken
geleden waren er afspraken tus
sen de hotelier en de directie van
het psychiatrische ziekenhuis
gemaakt. En nu gebeurt dit.
"Van der Geest is niet nagekomen
wat we voor ogen hadden. Dit
doorkruist alles. De man had ge
woon even een telefoontje met
ons moeten plegen. Dan hadden
wij kunnen nagaan wie er in de
fout was gegaan", vertelt me-
disch-directeur Verhagen.
Berends, hoofd van de zwakzinni
genzorg: "Natuurlijk gaan we
hier intern over praten. Aantij
gingen van zo'n kaliber willen
we niet. Als het even kan willen
we een normale relatie met alle
bedrijven in het dorp. Het moet
mogelijk zijn om óók met zwak
zinnigen eens in de buurt uit te
gaan. Wordt de relatie verstoord,
dan zijn we verplicht dit te
derzoeken. 't Is spijtig dat je
zulke dingen wordt geconfron
teerd terwijl er toch goede
spraken waren gemaakt."
Met wat voor orders wordt een ver
pleger weggestuurd als hij of zij
met een groepje zwakzinnigen
op stap gaat?
Berends: "Ze moeten zich. net als
iedereen, fatsoenlijk gedragen.
Ach. dat staat natuurlijk niet op
papier. Iedere verpleegkundige
weet dat wel. Sommige verple
gers zijn laaiend geworden over
dat pamflet voor de ramen bij
Van der Geest. Anderen willen
het wel uitpraten. Maar over het
algemeen hebben ze het toch wel
als kwetsend ervaren."
Snijden
hij nu aan het doen is lijkt mij,
zakelijk gezien, niet zo verstan
dig. Ik denk dat hij beter kan
blijven overleggen. Voor hem en
voor ons is dat beter. Want wij
willen in Noordwijkerhout inko
pen blijven doen en blijven uit
gaan met de patiënten."
2n: "Als je een goed horecaman
bent, let je op het gedrag van de
mensen die binnen zijn. Is er een
groep van ons met een leider die
Voelen de mensen van Sancta Ma
ria zich gediscrimineerd?
Berends "Dat ligt er een beetje
aan. Weigert hij bot een verple
ger met patiënten, dan wel. Maar
als hij ze weigert voor hun ge
drag, dan niet. Het neemt niet
weg, dat ik het allemaal toch wel
erg grof gesteld vind."
Algemeen-directeur v.d. Zande
denkt dat de horecaman zichzelf
wel eens in de vingers zou kun
nen sniiden door deze actie. "Wat
(ADVERTENTIE)
Caravans, tientallen
Imodellen en
opbouwmaten.
T.E.C., Bürstner.
Solifer en Dragoner.
Grote keuze in
vouwwagens.
Tago. Settler. Camp-let. Marechalen Skamper.
Groot en breed
assortiment
caravanaccessoires. ^--*0
