"Seks met kinderen
altijd gewelddadig
Iwin
\nterview
Geen Jan Ernst in Tilburg
jaren de echte halfzware
DINSDAG 3 FEBRUARI 1981
Door
Hein Dik
Seksueel misbruik van kinderen is een duister
terrein. Verkrachting en aanranding horen er
bij, maar ook incest, pedofiele relaties en por
nografie. Niemand weet precies hoeveel geval
len er jaarlijks voorkomen in Nederland. Vaak
wordt geen aangifte gedaan.
UTRECHT „Kinderseksualiteit is iets heel anders
dan volwassen seksualiteit. Een kind is afhankelijk
en onrijp. Het begrijpt seksuele handelingen niet
volledig. Kan niet alle consequenties overzien. Het
kan daarom niet echt toestemming geven voor sek
sueel contact met een volwassene".
De rode draad in het betoog van psycholoog dr. W. H.
G. Wolters. „Seksueel contact tussen volwassenen
en kinderen is gewelddadig", vindt hij, „ook als er
geen lijfelijk geweld aan te pas komt. Het is een
vorm van destructie".
De heer Wolters (46) is hoofd van de psychosociale
afdeling van het Wilhelmina Kinderziekenhuis te
Utrecht, een universiteitski iniek. Hij nam het initia
tief tot een symposium met als onderwerp „seksu
eel misbruik van kinderen" dat vrijdag in Utrecht
plaats had.
Wolters over dit symposium: „Er is tamelijk veel ver
warring over seksueel misbruik van kinderen. Ou
ders zijn bijvoorbeeld onzeker. Door de seksuele
vrijmaking van de afgelopen jaren denken ze soms
dat alles maar moet kunnen, ook met kinderen.
Hulpverleners weten vaak ook niet hoe ze ermee om
moeten gaan. Wij willen de discussie openmaken.
Een eerlijke benadering zonder overdreven emoties
en vooroordelen. Voorlichting is op dit gebied hard
nodig".
De noemer - seksueel misbruik
van kinderen - laat behande
ling toe van tal van uiteenlo
pende onderwerpen. Moord,
verkrachting en aanranding
horen erbij, maar ook incest,
pedofiele relaties, jeugdpros-
titutie en het gebruik van kin
deren voor pornografie.
Het lijken uitingen die soms
niet veel met elkaar van doen
hebben, maar Wolters ziet wel
een verband. „Natuurlijk zijn
er belangrijke verschillen,
maar er is ook een samen
hang. Er is een idee ontstaan
dat alles mag, gekoppeld aan
een absolute vrijheid. Een ge
ringe bereidheid van mensen
om zichzelf beperkingen op te
leggen. De volwassene heeft
de afgelopen decennia aan
zichzelf gewerkt: vrijmaking
van gezag, ouderschap, reli
gie en seksuele moraal. Deze
emancipatie van volwasse
nen, die zelfrealisatie, gaat
vaak ten koste van het kin-
d".
Wolters ziet seksueel misbruik
van kinderen als een onon
derbroken lijn, met aan het
einde de meest extreme daad,
de seksuele moord. „We on
derscheiden twee soorten
seksuele doding. De sadist
die het kind doodt, omdat hij
er lust aan beleeft, en de dader
die in paniek raakt en zo tot
moord komt. Vaak wordt de
seksuele moord gerelativeerd
met de opmerking dat het zel
den gebeurt. Dat is trouwens
waar, al is het altijd teveel. Wij
hebben een onderzoek ge
daan over 1978-1979 met twee
doden. Wat men over het
hoofd ziet is de enorme in
vloed die zo'n gebeurtenis
heeft. Zij is desastreus voor
de familie, de omgeving, de
school. Zij werkt heel lang na.
Zij wordt slecht verwerkt in
de publieke opinie. Er wor
den hevige emoties door op
geroepen".
„Dat leidt ertoe dat we de da
ders - gestoorde mensen
meestal - een heel negatief
etiket opplakken. Er ontstaat
als het ware een vossejacht-
sfeer die een goede verwer
king in de weg staat. Dit soort
gebeurtenissen belemmert de
Dr. W.H.G. Wolters: initiatiefnemer symposium over seksueel misbruik i
openmaking, de vrijmaking
en de de-dramatisering die ei
genlijk nodig zouden zij-
Peuters
Seksueel misbruik van kinde
ren begint al bij peuters en
kleuters, zo blijkt uit een on
derzoek dat de heer Wolters
bij de rijkspolitie heeft gehou
den. „We hebben 106 gevallen
onderzocht. Daarbij waren 17
kleuterschoolleerlingen en
vier kinderen van de crÜche
of peuterspeelzaal. Niet ge
ring, vind ik, bijna 20 procent.
Het belangrijkste wat gedaan
werd was betasten en mastur
beren. Nee, u mag daaruit niet
concluderen dat geweld ont
brak. Bij het grootste deel van
de groep gebeurde het onder
dwang, dreiging of uitlok
king. Vormen van geweldple
ging, vind ik. De vrijwillig
heid is heel klein. Verleiding
van kinderen - met snoep of
een bezoek aan de dierentuin
bijvoorbeeld - beschouw ik
trouwens ook als dwang".
„Bij die 106 kinderen kwamen
18 gevallen voor van coitus of
poging tot coitus. Daders die
pogen te coiteren zijn meestal
jong, onder de twintig jaar.
Bij ouderen zie je minder coi-
tuspogingen".
„De meeste zorgen heb je na
tuurlijk over de sadistische
manoeuvres die zeer extreem
kunnen zijn. Bij die 106 on
derzochte gevallen hebben
we er zeven van deze aard ge
vonden. Ik heb er moeite mee
om voorbeelden te geven. Ik
wil sensatie vermijden. Nou
ja... iemand die bijvoorbeeld
met een mes op de huid van
een kind komt en zo allerlei
dingen doet. Je bent steeds
bang dat het door kan slaan
naar moord. Het grote pro
bleem is hoe je op dit gebied
iets kunt doen aan preventie
en hulpverlening".
Duister is hoeveel gevallen van
i seksueel misbruik van kinde
ren jaarlijks in ons land voor
komen. Bekend is dat gebeur
tenissen vaak niet worden
aangegeven bij de politie. De
heer Wolters vertelt dat in
Amerika negen van de tien
gevallen wordt verzwegen.
Vooral van incest en zachtaar
dige pedofiele contacten
wordt dikwijls geen aangifte
gedaan. „Ook in Nederland
weten we zeker dat het aantal
onbekende gevallen een veel
voud is van de bekende", zegt
de heer Wolters.
De laatste jaren zijn geregeld
pleidooien gehouden om pe
dofilie - en soms ook incest -
uit de illegale hoek te halen.
Organisaties als COC en
NVSH hebben gepleit voor
een vrijere benadering van de
pedofilie. Een stellingname
waar Wolters het nadrukke
lijk mee oneens is.
„In mijn ogen is elk contact tus
sen een volwassene en een
kind jonger dan twaalf jaar
een vorm van misbruik. Het
gaat me er overigens niet om
de zedenmeester uit te han
gen. Ik vraag me af wat de ge
volgen zijn voor het kind. Het
wordt eenzijdig gestimuleerd
in zijn seksuele ontwikkeling
op een moment dat het er nog
niet aan toe is. Hetzelfde geldt
voor incest. Het kind krijgt
niet de kans zijn eigen biolo
gische en psychologische rit
me te volgen. Je krijgt een dis
harmonie. Vaak is er sprake
van eenzijdige verwenning;
van eenzijdige verleiding ook.
Geen goede zaak, vind ik. Het
kind wordt te afhankelijk ge
maakt van één volwassene.
Het kan niet overzien wat de
gevolgen zijn. Er heeft een ïn-
printing plaats van gedrag.
Het kind wordt als het ware
geprogrammeerd. Waar
schijnlijk heeft dat gevolgen
voor zijn latere leven".
Matige discussie
De heer Wolters noemt het ni
veau van de discussie over pe
dofilie „erg matig". „Het COC
wijst er bijvoorbeeld op dat
ouders zo bezitterig zijn op
een burgerlijke manier. Ou
ders zijn, volgens dat stuk, ei
genlijk verkapte kapitalisten
met de kinderen als kapitaal.
Ze komen dan aanzetten met
een prachtige kapstok als het
„oogappelsyndroom". Ik
vind dat een heel i
i debatteren. Je ziet
voor zichzelf
de vrijheid opeisen, anderen
tot afwijkend willen bestem
pelen. Het ouderschap wordt
verdacht gemaakt. Het is bij
na karikaturaal, maar de pe
dofiel wordt gezien als de bes
te opvoeder".
„Ik heb er ook bezwaar tegen
dat in de discussie over pedo
filie de seksualiteit bijna on
der tafel wordt gewerkt. Er
wordt steeds gezegd dat het
een verheven relatie is van
een heel lief karakter. Over
dreven gesteld: de kus op het
voorhoofd en zo. Ik weet dat
het in de praktijk vaak anders
ligt. Dikwijls is wel degelijk
sprake van echte seksuele
handelingen. Dan moetje niet
proberen er zo'n hoogverhe
ven zaak van te maken".
Ook het argument dat verwer
ping van pedofilie neerkomt
op het onderdrukken van de
kinderseksualiteit, spreekt de
heer Wolters niet erg aan. „Je
hoort in de discussie over pe
dofilie dat die akelige ouders
het kind anti-seksueel willen
houden. Dat is helemaal niet
waar. Het zou ook heel onjuist
zijn als het wel zo was. Na
tuurlijk hebben kinderen sek
suele gevoelens. Dat is posi
tief. Het is prima als een jon
gen en een meisje spelletjes
met elkaar doen, als hij een
halve erectie krijgt en een
beetje in haar broekje wrie
melt. Je moet daar ook geen
dwang van maken, maar in
principe is er niets op tegen.
Maar je mag dat nooit op één
lijn stellen met een man van
veertig die in een park het ge
slachtsdeel van een meisje be
tast. Of een vijftiger die anaal
contact probeert te hebben
met een jongetje van negen
jaar".
De klinisch psycholoog ziet ge
regeld de gevolgen bij kinde
ren die seksueel zijn mis
bruikt. Bij verkrachting of
aanranding kan soms sprake
zijn van flink lichamelijk let
sel: striemen, ingescheurde
vagina of anus, zwangerschap
na incest, schrammen en in
fecties.
Daarnaast zie je een aantal psy-
cho-somatische klachten.
Buikpijn, urinewegproble
men, blaasproblemen. Vaak
is er sprake van grote ontred
dering, angst, wanhoop, ook
bij de ouders. Kinderen krij
gen soms slaapproblemen of
kunnen op school minder
goed meekomen.
Bij een aantal kinderen is het
moeilijk een direct verband te
leggen tussen seksueel mis
bruik en mogelijke gevolgen.
Met name komt dit voor bij
kinderen die in een kwets
baar milieu zitten en daardoor
in seksuele activiteiten wor
den betrokken.
Afspraken
„Incest is een duidelijk voor
beeld", zegt Wolters. „Vaak is
er sprake van een erg inge
wikkelde gezinssituatie die
op zichzelf ook al moeilijkhe
den meebrengt. Er zijn ook
ouders die moeite hebben om
grenzen te trekken. Ze keuren
bijvoorbeeld goed dat hun
zoontje van acht een pedofie
le vriend heeft. Je ziet dan
niet precies of de schade
wordt toegebracht door de si
tuatie thuis of door de seksue
le gebeurtenissen. Het meest
directe verband zie je natuur
lijk bij kinderen die op straat
worden geattaqueerd".
Wolters hoopt dat door het sym
posium een betere hulpverle
ning van de grond komt. „De
politie wordt als eerste met
een slachtoffertje geconfron
teerd. Er is wel geinsinueerd
dat vooral het politieverhoor
schade zou toebrengen aan
het kind. Zo algemeen gesteld
is dat volgens mij onzin. Onze
ervaring is dat politiemensen
er heel verantwoord mee om
gaan. Hun probleem is vaak
dat ze geen wegen weten voor
verdere hulpverlening".
Naar zijn mening zouden er per
regio afspraken gemaakt
moeten worden tussen be
trokkenen, zoals politie, on
derwijzers, psychologen, art
sen en maatschappelijk
werkers. „Geen nieuwe in
stelling, maar beter coördine
ren en organiseren".
"Foute benadering"
De heer Wolters is niet deskun
dig op het gebied van de da
ders en wil er daarom geen
uitgebreid oordeel over ge
ven. „Ons onderzoek wees uit
dat het vaak ging om mensen
uit maatschappelijk kwetsba
re groepen. Eenzamen, men
sen die in een marginale posi
tie zaten, een beetje buiten
het gewone leven gestoten.
Mensen die moeilijk tot con
tact met anderen kwamen.
Gewone mensen eigenlijk.
Dat hele beeld van „de boos
doener" is nergens op geba
seerd".
„In het verleden zijn deze men
sen wel tot zondebok ge
maakt. Een foute benadering.
De behoefte aan seksueel
contact met kinderen is heel
begrijpelijk. Een algemeen
verlangen. Menselijkerwijs
zou je deze mensen realise
ring best gunnen, maar belan
gen van anderen worden er
onaanvaardbaar door ge
schaad".
„Ik vind dat de wet een kader
moet zijn voor bescherming
van het kind. Persoonlijk
denk ik dat de wet zoveel mo
gelijk op de achtergrond moet
blijven. Je moet kijken naar
de concrete situatie en je af
vragen: hoe kan ik die man of
vrouw helpen? Maar als zo'n
aanpak niet werkt, moet de
wet naar voren komen. Soms
zegje: als deze man niet wordt
gepikt, gaat er morgen iets ge
beuren. Dan mag je geen risi
co nemen. De bedoeling moet
niet zijn om te straffen, maar
om de samenleving te beveili
gen en daders te helpen".
Ouders die merken dat hun
kind slachtoffer is geweest
van seksueel misbruik krij
gen van de heer Wolters het
advies niet paniekerig te rea
geren. „Er is geen enkele re
den voor enorme schrik of
ontsteltenis. Maar je moet het
ook niet net doen of er niets
aan de hand is. Ik vind dat er
altijd even goed naar moet
worden gekeken. Doe in elk
geval aangifte bij politie.
Daarnaast kun je erover pra
ten met je huisarts of iemand
anders in wie je vertrouwen
stelt. Meestal valt het wel
mee. Maar .ga er niet zonder
meer vanuit dat er niets aan
de hand is. Het is niet altijd
even onschuldig".
(ADVERTENTIE)
Het curatorium van de theologi
sche faculteit van de katholieke
hogeschool in Tilburg heeft defi
nitief besloten, dr. Jan Ernst,
voorzitter van de Basisbeweging
van Kritische Groepen en Ge
meenten, niet te benoemen tot
wetenschappelijk medewerker.
De raad van toezicht van de facul
teit, waarin de bisschoppen Ernst
(Breda) en Bluyssen (Den Bosch)
zitten, had het curatorium dat
geadviseerd, een advies waarmee
de faculteitsraad het niet eens
was. Het advies van de raad van
toezicht om dr. Eernst niet te be
noemen volgde op een onderzoek
naar zijn loyaliteit met de Rooms-
Katholieke Kerk.
Ernst zou in Tilburg het onderwerp
"theologische implicaties van het
maatschappelijk handelen" gaan
doceren. Het curatorium deelde
al in december mee, hem niet te
willen benoemen, maar op ver
zoek van de faculteitsraad hield
het zijn beslissing even aan om
over de argumenten van de raad
nog na te denken. De afwijzing is
nu dus definitief.
De Basisbeweging heeft al van haar
ontstemdheid doen blijken. In
een verklaring zegt de beweging,
het een merkwaardige zaak te
vinden dat aan de ene kant vanuit
de kerk wordt aangedrongen op
samenwerking en aan de andere
kant individuele mensen van de
Basisbeweging stelselmatig wor
den geweerd uit functies binnen
of ten dienste van de kerk.
Het Beraad van Katholieke Theolo
gische Hogescholen en Facultei
ten in Nederland heeft "met grote
verontwaardiging" kennis geno
men van de beslissing. Het zal
zich deze week in Tilburg nader
beraden over een protestactie.
Hervormde Kerk: beroepen te
Apeldoorn W. de Graaff Exloër-
mond; aangenomen naar Bols-
ward K. Lammertsma Hoornster-
zwaag; bedankt voor Genemui-
den W. van Gorsel Wijk (bij Heus-
den). Gereformeerde Kerken:
aangenomen naar Nijverdal E.
Warnink Noordwijk, naar Vars-
seveld T. L. Bakker Wapenveld.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: aangenomen naar Mussel
kandidaat G. M. Gunnink Kam
pen, die daarmee bedankte voor
onder andere Alphen aan den
Rijn. Nederlands Gereformeer
de Kerken: bedankt voor Katwij
k-Alphen aan den Rijn A. van der
"Dussen Hardinxveld. Gerefor
meerde Gemeenten: bedankt
voor Nijkerk E. Venema Drach
ten.
Mensenrechten. Het Humanis
tisch Verbond, Humanitas en het
Humanistisch Instituut voor Ont
wikkelingssamenwerking heb
ben in Utrecht officieel het "Hu
manistisch Overleg Mensenrech
ten" (HOM) opgericht.
Het HOM zal zich richten op de pu
blieke opinie en op organisaties
die in hun politieke, economi
sche of culturele relaties onvol
doende rekening houden met de
mensenrechten. Ook aan kwes
ties in eigen land zal aandacht
worden besteed, zei drs. R. Tiel-
man, voorzitter van het Humanis
tisch Verbond. Hij stelde al een
verklaring omtrent de behande
ling van de zigeuners in het voor
uitzicht.
Voorzitter van het Humanistisch
Overleg Mensenrechten is R. Ter
beek, Tweede Kamer-lid voor de
PvdA.
Parijs. De paus heeft monseig
neur Jean-Marie Lustiger, bis
schop van Orléans, benoemd tot
aartsbisschop van Parijs, als op
volger van Francois Marty. Lusti
ger is 54 jaar.
Een prima shag, lang van draad, gemaakt van geurige Kentucky en door
tijSKEjeiv de zon gerijpte Virginia tabakken
TrjtmIWJk
