Felle aanval
Reagan op
Sowjet-Unie
Woede over ombuigen YS
Spaanse regeringsleider Suarez stapt op
\Y aarschuwing
Poolse regering
Spanning tussen VS
en Sowjet-Unie
over gijzelingszaak
Mogelijk
uranium
van China
naar Irak
Acties Israël in Zuid-Libanon
.VRIJDAG 30 JANUARI 1981
■BUITENLAND
MADRID - Premier Adolfo Suarez
van Spanje heeft gisteren zijn
ontslag als minister-president
aangeboden bij koning Juan Car
los. Suarez heeft tevens zijn ont
slag ingediend als voorzitter van
de regeringspartij, de Unie van
het Democratisch Centrum
(UCD). Adolfo Suarez, die gister
avond zijn beslissing via de radio
en televisie bekendmaakte, heeft
aangekondigd dat beslissingen
onherroepelijk zijn. Omtrent de
redenen van de radicale beslis
singen van Suarez, circuleren in
Madrid tal van geruchten. Zeer
betrouwbare bronnen in de
Spaanse hoofdstad bevestigden
gisteren dat het besluit van Sua
rez verband houdt met de reis van
koning Juan Carlos naar het Bas
kenland
Met het verdwijnen van Adolfo
Suarez als hoofdrolspeler in de
Spaanse politiek is in Spanje de
ernstigste regeringscrisis ont
staan sinds de dood van Franco.
Koning Juan Carlos zal vandaag
beginnen met het raadplegen van
de grootste politieke partijen
over een opvolger van Suarez, die
uit de UCD-gelederen moet
voortkomen. Als kandidaten
worden genoemd Leopoldo Cal-
vo Sotelo, oud-minister van Eu
ropese zaken en thans minister
van economische zaken, en Agus-
tin Rodriguez Sahagun, minister
van defensie.
Een woordvoerder van de UCD
heeft gisteravond bekendge
maakt dat Adolfo Suarez zijn ont
slag woensdagmiddag al aan een
aantal vertrouwensmannen had
aangekondigd. Hierbij zou de
premier zijn beslissing als volgt
hebben gemotiveerd: „Ik moet
het juiste moment weten, waarop
ik mijn ontslag neem. Ik moet la
ten zien dat ik afstand kan doen
van een machtsfunctie en ik moet
beseffen hoe vruchtbaar het par
tijcongres van de UCD kan zijn
zonder mijn aanwezigheid als
premier", aldus Suarez volgens
deze woordvoerder van de UC-
D.
Luitenant-generaal Monzon, chef
generale staf, heeft gisteravond
de geruchten tegengesproken dat
het leger op het ontslag van Adol
fo Suarez had aangedrongen.
Confrontatie
Volgens welingelichte bronnen in
Madrid ligt de oorzaak van het
ontslag van Suarez in een me
ningsverschil tussen hem en ko
ning Juan Carlos. Tijdens de we
kelijkse audiëntie van Suarez bij
de koning, die elke dinsdag
plaatsvindt, kwam het deze week
tot een confrontatie over de reis
van de Spaanse vorst naar het
Baskenland. Premier Suarez zou
er bij koning Juan Carlos op heb
ben aangedrongen om volgende
week tijdens zijn bezoek aan de
drie Baskische provincies een ge
deeltelijke amnestie af te kondi
gen voor de gevangenen van de
ETA, die zich hebben schuldig
gemaakt aan terreuracties. Het
Spaanse staatshoofd zou niets
voor deze suggestie van Suarez
hebben gevoeld.
Adolfo Suarez legde zijn terugtrek
king van het politieke toneel voor
de radio en televisie uit als een
daad van loyaliteit aan Spanje,
aan de Spaanse kroon en aan zijn
politieke werk. Op een toon,
waaruit hij duidelijk liet blijken
gekwetst te zijn door de omstan
digheden die tot deze beslissing
hadden geleid, gaf hij toe dat hij
misschien fouten had gemaakt.
Tevens verklaarde Suarez dat hij
nog steeds vertrouwen had in de
Spaanse democratische samenle
ving.
Verrassing
Het aftreden van premier Suarez
kwam voor alle oppositiepartijen
als een verrassing, behalve voor
eurocommunist Santiago Carril-
lo, die onmiddellijk aandrong op
de vorming van een nationale re
gering, waarin links zou deelne
men. De socialistische arbeiders
partij PSOE, van Felipe Gonzalez
hield zich afzijdig van enig com
mentaar. Manuel Fraga Iribarne,
leider van de conservatieve de
mocratische coalitie D toonde
groot respect voor de beslissing
van Suarez en hield zich even
eens op de vlakte. De gehele par
lementaire oppositie was het er
over eens dat de volgende UCD-
regering consequenter moet re
geren dan de laatste twee kabi
netten van Suarez.
Het partijbestuur van de UCD heeft
gisteravond beslist dat het twee
de congres van de partij zo snel
mogelijk gehouden moet wor
den. Dit congres, dat eigenlijk al
in oktober plaats moest vinden,
maar steeds werd uitgesteld, zou
gisteren op Majorca begonnen
zijn als er geen stipheidsactie van
de Spaanse verkeersleiders was
geweest, die tot gisterenmiddag
grote vertragingen in het vlieg
verkeer boven Spanje hebben
veroorzaakt.
Volgens de Spaanse Grondwet
treedt de gehele regering af zodra
een premier zijn ontslag indient.
Teneinde een machtsvacuüm te
voorkomen, blijft het demissio
naire kabinet aan totdat de nieu
we minister-president zijn kabi
net heeft samengesteld.
Geen privilege
Russische
ambassadeui
WASHINGTON (DPA) - Ook
Sowjet-ambassadeur Anatoli
Dobrinin, kreeg gisteren een
vlaag mee vap de harde wind
die in Washington in de rich
ting van Moskou is gaan waai
en na het aan ae macht komen
van president Reagan. Dobri
nin, Sinds Kissinger er aan ge
wend om als enige vertegen
woordiger van een vreemde
mogendheid de ondergrond
se garage van het ministerie
van buitenlandse zaken te
kunnen gebruiken, moest
evenals elke andere diplo
maat de hoofdingang gebrui
ken.
Het ministerie had de Russi
sche ambassade meegedeeld,
dat het privilege was afge
schaft, toen Dobrinin een on
derhoud met minister Haig
aanvroeg. De Russen schenen
dit niet te geloven, want Do-
brinins chauffeur poogde di
rect de garage in te rijden. Hij
werd echter teruggewezen.
MOSKOU De Sowjet-unie heeft de V.S. er gisteren van beschuldigd
aan te zetten tot anti-Russische gevoelens over de houding van Moskou
in gijzelingsaffaire om zo plannen te verhullen de Amerikaanse marine
eenheden in het golfgebied te handhaven. De Amerikaanse zaakgelas
tigde in Moskou, Jack Matlock werd op het Russische ministerie van
buitenlandse zaken geroepen en hem werd een verklaring gelezen
waarin deze beschuldiging werd geuit.
Toen de onderhandelingen over de vrijlating van de gegijzelden in het
laatste stadium verkeerden, werd in Washington de Russische ambas
sadeur op het ministerie van buitenlandse zaken geroepen. Bij hem
werd een protest ingediend over de Russische houding tijdens dat laat
ste stadium van de onderhandelingen. Radio-Moskou en Russische
kranten hadden twee weken geleden gemeld dat de VS van plan waren
Iran aan te vallen.
In de verklaring die Moskou gisteren uitgaf, werd gezegd dat het Ameri
kaanse protest „tendentieuze beweringen" had bevat over de houding
van Moskou gedurende de hele periode dat de Amerikanen in Iran
gegijzeld werden. Uit het feit dat officeel melding is gemaakt van dit
protest, blijkt dat het bedoeld was om „de publieke opinie in de VS op
te zetten tegen de Sowjet-Unie", zo citeerde het Russische persbureau
Tass de verklaring.
Op het Russische ministerie van buitenlandse zaken werd Matlock ver
teld dat Moskou een „consequent en ondubbelzinnig standpunt" heeft
ingenomen met betrekking tot de gijzelingszaak. Moskou herinnerde
aan de Russische stem in de Veiligheidsraadbijeenkomst in december
1979 vóór een resolutie waarin er bij Iran op wordt aangedrongen de
gegijzelden vrij te laten. „Moskou voelt nu niets dan tevredenheid dat
de gegijzelden vrij zijn", aldus de verklaring.
Beweringen dat de Sowjet-Unie heeft geprobeerd de vrijlating te bemoei
lijken klinken op zijn zachtst gezegd vreemd en zijn in wezen laster,
aldus de Russische verklaring.
Amerikaanse functionarissen hebben gesteld dat de Sowjet-Unie Iran
heeft aangemoedigd de Amerikaanse gegijzelden vast te houden door
een veto uit te spreken over e$n resolutie over sancties tegen Iran en
door regelmatig het Amerikaanse gedrag in de crisis te veroordelen.
WASHINGTON (Reuter/DPA) - De Amerikaanse president Ronald Reagan heeft giste
ren op de eerste persconferentie na zijn ambtsaanvaarding een felle aanval gelanceerd
op de Sowjet-Unie door deze als "amoreel" te bestempelen.
Ronald, Reagan: "Sowjet-Unie gedraagt zich amoreel
Zijn leiders zijn omwille van de
wereldrevolutie altijd bereid tot
leugens en bedrog en het plegen
van elke misdaad. Dit is amoreel,
niet immoreel, en wij gaan van
andere mormen uit", zo zei hij.
De ontspanningspolitiek heeft
Moskou volgens Reagan tot dus
verre opgevat als een kwestie
van eenrichtingsverkeer, dat de
Sowjet-Unie heeft gebruikt om
haar eigen doeleinden na te stre
ven. Bij de omgang met de Sow
jet-Unie dient steeds rekening te
worden gehouden met het feit,
dat communistische wereldover
heersing het oogmerk blijft", al
dus Reagan in wat vrijwel zonder
twijfel de felste aanval was die
een Amerikaanse president ooit
op Moskou heeft gedaan.
"Ik ken geen Sowjet-leider van de
NEW YORK (UPI) - Volgens
bronnen in de Amerikaanse
inlichtingendienst CIA is Chi
na overeengekomen Irak 45
kilo verrijkt uranium te leve
ren, een hoeveelheid die vol
doende is voor de produktie
van twee kernbommen. Het
zou de eerste keer zijn dat
China aan een ander land ma
teriaal of kennis op het gebied
van kernenergie levert.
De voorwaarden van de trans
actie zouden zijn vastgesteld
tijdens een bezoek dat een ho
ge Chinese functionaris vori
ge maand aan Bagdad bracht.
De twee partijen zullen vol
gens de zegslieden spoedig
een definitieve overeenkomst
sluiten. Het uranium dient als
brandstof voor een kernreac
tor bij Bagdad die op het
ogenblik in aanbouw is. De
bouw is vorig jaar vertraagd
als gevolg van Iraanse lucht
aanvallen aan het begin van
de Iraans-Iraakse oorlog.
Westerse politieke
zien de transactie tegen de
achtergrond van Chinese po
gingen invloed in Irak te ver
krijgen nu de betrekkingen
van de Sowjet-Unie met dat
land gespannen zijn. Het feit
dat de president van Irak,
Saddam Hoessein, onlangs
nog in een interview verklaar
de dat Irak het verdrag tegen
de verspreiding van kernwa
pens nooit zal ondertekenen
is voor de Chinezen blijkbaar
geen beletsel geweest voor
uraniumleveranties.
Eigenbelang voorop bij ontwikkelingshulp
DEN HAAG/WASHINGTON De
Amerikaanse buitenlandse hulp
verlening moet volgens David
Stockman, de nieuwe directeur
van de Amerikaanse begroting,
met meer dan 25 procent worden
besnoeid. Van de acht miljard
dollér die in Carters laatste begro
ting voor het belastingjaar 1982
werd voorzien, wil Stockman nog
maar 5,47 miljard handhaven en
binnen dit programma krijgt
hulp aan één enkel land voorrang
boven hulp aan meerdere landen
en is militaire bijstand belangrij
ker dan ontwikkelingshulp.
Zodoende wil Stockman dan ook
dat de VS hun betrokkenheid bij
internationale organisaties 'die
geen begrip tonen voor de Ameri
kaanse buitenlandse belangen'
sterk verminderen, in weerwil
van de beloften die de VS onder
Carter al hebben gedaan. De VS
zouden zich geheel moeten terug
trekken uit de VN-organisatie
Unesco op grond van de overwe
ging dat zij te sterk overhelt naar
de Palestijnse bevrijdingsorgani
satie PLO en maatregelen steunt
die de vrije uitwisseling van in
formatie in de wereld belemme-
In kringen van de wereldbank,
bij Westeuropese diplomatieke
vertegenwoordigingen, de EG en
ontwikkelingslanden heeft dit
vandaag geleid tot verontwaar
digde en felle reacties bij de Ame
rikaanse minister van buiten
landse zaken Alexander Haig.
Deze bewindsman wordt be
schouwd als de enige, die in het
Amerikaanse kabinetsberaad
(ADVERTENTIE)
NINA T
SPECIALE AANBIEDING
Elvi japonnen van/ 239,- m.
nu slechts/79,-
t/m maat 48
De resterende winterkollektie: halve prijs
WINKELHOF 19, LEIDERDORP.
Haig zou daartoe alle reden hebben,
want met dit gevechtsplan van de
conservatieve vleugel in de Re
publikeinse partij, dreigt Haig
een van zijn belangrijkste werk
tuigen op het gebied van buiten
lands beleid uit handen te wor
den geslagen.
Mocht Stockmans plan tot rege
ringsbeleid worden gemaakt dan
dreigen andere landen, zoals Ja
pan en Groot-Brittannië zich ook
van bijvoorbeeld de wereldbank
af te wenden, zo werd in diploma
tieke kringen gevreesd. Boven
dien zullen tal van ontwikke
lingslanden dan elders om hulp
gaan aankloppen. Er is boven
dien geen sprake van dat de ande
re deelnemers aan de financie
ring van de wereldbank en zijn
neven-instituten uit eigen mid
delen het gat zullen kunnen dich
ten dat de VS willen doen ont
staan.
De dreigende Amerikaanse
koerswijziging zou het vooruit
zicht op een topconferentie van
Noord- Zuid- landen, die de Me
xicaanse president Lopez Portil-
lo en de Oostenrijkse kanselier
Kreisky medio 1981 tot stand wil
len brengen, tot een nutteloze
zaak maken. Bovendien wordt
gevreesd voor de verstandhou
dingen binnen de NAVO, die
toch al niet schitterend zijn. Im
mers, zo zeggen waarnemers, het
zal buitengewoon moeilijk zijn
om gezamenlijke inspanningen
te doen voor gemeenschappelij
ke veiligheidsbelangen, wanneer
de filosofiën tussen de VS en zijn
Westeuropese bondgenoten over
het geen in de wereld met die vrij
heid moet worden gedaan, zo fun
damenteel van elkaar verschil
len.
Behalve de Unesco, die Stock
man in zijn plan getiteld 'be-
snoeing van buitenlandse hulp'
met name noemt, krijgt ook de
internationale ontwikkelingsas
sociatie, een arm van de wereld
bank, die aan arme landen lenin
gen tegen lage rente verstrekt, de
gevolgen van een nieuw Ameri
kaans beleid te voelen: van de
3,24 miljard die Carter beloofde,
zouden de VS maar de helft moe
ten geven. In 1981 zouden de VS
hun beloften aan de Afrikaanse
ontwikkelingsbank moeten her
roepen, in 1982 zou een eind moe
ten komen aan bijdragen voor het
internationale fonds voor land
bouwontwikkeling en op den
duur zouden ook de inter-Ameri-
kaanse ontwikkelingsbank en de
Aziatische ontwikkelingsbank
niets meer krijgen.
Vrijwillige bijdragen aan interna
tionale organisaties zouden moe
ten worden teruggedraaid. Het
befaamde programma 'voedsel
voor vrede' zal in Stockmans vi
sie sterk vermageren: geen lenin
gen meer aan arme landen voor
voedselaankopen in de VS. Over
schotten aan voedselprodukten
wil hij spuien via particuliere
hulporganisaties als Care en di
verse katholieke organisaties.
Nederlandse diplomaten hebben
gisteren, gehinderd door tijdsver
schillen en tijdgebrek, gepoogd
de EG-landen te bewegen tot ge
zamenlijke stappen bij de Ver
enigde Staten, nog voor het kabi
netsberaad begint. Dc Neder
landse ambassadeur in Washing
ton valt daarbij een belangrijke
rol toe omdat Nederland op het
ogenblik het voorzitterschap van
de EG-ministerraad bekleedt.
Stockmans visie betekent dat het
Amerikaanse buitenlandse be
leid zich gaat toespitsen op mili
taire bijstand aan landen als Is
raël, Egypte, Thailand, El Salva
dor, en dat ook voor andere ont
wikkelingshulp, sterk politiek
gebonden, projecten worden ge
selecteerd in gebieden waar
Amerika zijn veiligheid bedreigd
acht, zoals het Caraibische ge
bied, het Middenamerikaans ge
bied, sommige landen in Zuid-
Amerika, Afrika, het Midden
Oosten en Zuidoost-Azië.
Ook in het Amerikaanse Congres
is het plan met gemengde gevoe
lens ontvangen, met name onder
liberale senatoren zowel uit De
mocratische als Republikeinse
kring. Charles Percy, de Republi
keinse voorzitter van de commis
sie voor internationale betrekkin
gen en zijn medeleden, de Demo
craat Peil en de Republikeinse
McMatthias hebben hun topamb
tenaren naar Haig gestuurd voor
dringend overleg. Niettemin
wordt de kans klein geacht dat
het Congres zich tegen Stock
mans politiek zal uitspreken als
het officiéél kabinetsbeleid zou
worden.
Mocht Reagan besluiten dat
Amerika zich wel zal houden aan
de eerder overeengekomen bij
dragen, dan is het vrijwel zeker
dat het Congres die zal verminde
ren, maar dat wordt in diploma
tieke kringen als het geringste
van twee kwaden beschouwd.
Niettemin sprak men daar van
'een verschrikkelijke crisis', die
de onderlinge samenhang in de
vrije wereld op losse schroeven
tijd na de revolutie inbegrepen
de huidigen, die niet meer dan
eens verklaarde dat er vastbeslo
ten moet worden gestreefd naar
het doel van één de wereld om
vattende socialistische of com
munistische staat", zo zei hij.
Reagan zei niettemin bereid te zijn
tot verder wapenbeheersing-
overleg om te komen tot een
nieuw 9ALT 2-verdrag ter ver
mindering van de strategische
kernwapens tussen de Sowjet-
Unie en de Verenigde Staten,
mits dit tot een werkelijke in
krimping van het arsenaal van
deze wapens zou leiden.
9ALT-2
Het huidige SALT-2-verdrag, aldus
Reagan, - in 1972 door president
Carter en Sowjet-leider Brezjn-
jev in Wenen ondertekend, doch
niet geratificeerd door de Ameri
kaanse senaat - maakt het beide
partijen mogelijk hun strategi
sche potentieel te vergroten. Dit
verdrag kan geen verdrag ter ver
mindering van de bewapening
worden genoemd en bij toekom
stige onderhandelingen daarover
dient ook steeds het gedrag van
de Sowjet-Unie op andere terrei
nen aan de orde te worden ge
steld.
Terroristen
Dit had Reagans minister van bui
tenlandse zaken Alexander Haig
woensdag al onderstreept. Giste
ren beschuldigde het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken vóórdat Reagan
sprak de Sowjet-Unie ervan ter
roristen in de halve wereld te
steunen. Daaronder vallen vol
gens woordvoerder William
Dyess onder andere de financiële
hulp aan en oefening van leden
van de Palestijnse bevrijdingsor
ganisatie PLO en de steun aan
nationale bevrijdingsbewegin
gen, die zich van terroristische
methoden bedienen. Ook het in
schakelen van troepen van ande
re landen in plaats van eigen, zo
als Cubaanse, en het goedkeuren
van gewapende bevrijdingskam
pen in landen van de Derde We
reld noemde Dyess in dit ver
band.
Reagan zei geen wraakoefening te
overwegen tegen Iran na de vrij
lating van de gegijzelden, maar
hij zei ook geen mogelijkheid
van verzoening te zien, zolang er
in Iran geen regering is die écht
functioneert en werkelijk kan
spreken voor het land. De Ameri
kaanse regering, zo zei hij, zal de
akkoorden met Iran evenwel na
komen volgens internationaal en
Amerikaans recht.
PROTEST - In de gevangenis van
Belfast hebben 96 rooms-
katholieke gevangenen hun "vuil
protest" hervat en zijn volgens
een woordvoerder van de IRA
"hoogstwaarschijnlijk" opnieuw
in hongerstaking'gegaan.
De mannen waren gisteren naar an
dere cellen gebracht nadat zij het
meubilair hadden vernield en rui
ten hadden ingeslagen.
Zij verwijten het ministerie voor
Noord-Ierland de beloften die de
Britse regering in verband met de
hongerstaking van zeven IRA-
gevangeneri voor Kerstmis had
gedaan, niet te zijn nagekomen.
WARSCHAU (AFP) - De Poolse re
gering heeft gisteravond laten
weten dat zij "genoodzaakt zal
zijn de maatregelen te treffen
welke onmisbaar zijn voor het
normaal functioneren van de be
drijven", als de stakingen in het
land voortduren.
In haar verklaring stelt zij dat zij
krachtens de grondwet ervoor
moet zorgen dat "de orde en de
discipline worden gehandhaafd
en voor de burgers de voorwaar
den voor een normaal leven wor
den verzekerd".
Welke maatregelen worden over
wogen, werd niet meegedeeld.
Deze officiële waarschuwing
kwam een dag nadat de vrije vak
centrale 'Solidariteit' had opge
roepen tot de opschorting van al-
BEIROET - Israël heeft gistermid
dag, wat het noemt verschillende
Palestijnse "Trainingsbases" in
Libanon gebombardeerd als ver
gelding voor een Palestijnse ra-
ketaanval op het Israëlische
grensdorpje Kyriat Shmona de
nacht ervoor, waarbij zeven men
sen lichtgewond raakten.
Het Israëlische communiqué zei
dat de Israëlische luchtmacht
"directe treffers" geplaatst had
op vier Palestijnse "bases" bij de
Zuidlibanese dorpen Tyrus, Si-
don en Nabatya. De berichten uit
Libanon zelf spreken dit tegen:
de Israëli vielen niet Palestijnse
"trainingsbases" aan, maar bom
bardeerden lukraak Palestijnse
vluchtenlingenkampen in Zuid-
Libanón. In totaal vielen hierbij
volgens Libanese bronnen giste
ren en vandaag acht doden.
Voor het eerst sinds een maand was
het in heel Libanon stralend weer
met een heldere hemel en de Is
raëlische kagers hebben geen en
kele moeite gehad om wat Jeru
zalem de zogenaamde "militaire
doelen" noemde plat te bombar
deren. De meeste slachtoffers
bleken echter weer gewone bur
gers te zijn. Het gedreun van de
luchtbombardementen was tot in
de Libanese hoofdstad Beiroet te
horen.
Ie stakingsacties. Voor vandaag
stonden onderhandelingen op
het program tussen dc autoritei
ten en de onafhankelijke vakbe
weging.
Volgens de officiële verklaring zijn
de "pogingen van de regering om
de toestand te stabiliseren en het
land uit de crisis te halen, tot niets
teruggebracht". "Chaos en anar
chie dringen het leven van de
staat binnen en brengen het lot
van het vaderland en zijn burgers
in gevaar. De krachten die vijan
dig staan tegenover het socialisti
sche stelsel, worden steeds actie-
Wegens de golf van voortdurende
stakingen, ondanks de pogingen
van de regering en indanks ie
onlangs gedane oproep van het
nationale coördinerende comité
van 'Solidariteit' verklaart de
raad van ministers dat hij krach
tens zijn constitutionele taak ge
houden is de orde en de discipli
ne te handhaven en voor de bur
gers de voorwaarden voor een
normaal leven te verzekeren".
De ministerraad voegt hieraan toe
dat hij zijn relaties met de vakbe
weging wil vestigen op de basis
van "een wederzijde verantwoor
delijkheid jegens het land" en dat
hij vasthoudt aan de uitvoering
van de in augustus* gesloten ak
koorden en tot voortzetting van
"het socialistische vernieuwings
proces".
