Miljoenen Polen
bleven afgelopen
zaterdag thuis
Jang Qing: hoog gestegen, maar diep gevallen
Peres: "Israël wil geen Palestijns volk regeren
Kabinet Israël
wil bevolking
nederzettingen
verdubbelen
Ex-gegijzelden thuis
Islamitische top
in Mekka geopend
Vrachtvaarder gezonken
BUITENLAND
PAGINA 9
JERUZALEM (Reuter) - De Is
raëlische regering is van plan
het aantal inwoners van Jood
se nederzettingen op de be
zette westelijks oever van de
Jordaan bijna te verdubbel
len vóór de vervroegde ver
kiezingen over vijf maanden
worden gehouden. Dit heb
ben regeringskringen giste
ren meegedeeld. Het plan om
vat de bouw van tien nieuwe
nederzettingen en het toevoe
gen van 3.000 huizen aan de
bestaande nederzettingen.
Daarmee zou het aantal Jood
se inwoners kunnen toene
men van thans 17.000 tot on
geveer 30.000.
Verwacht wordt dat premier
Menachejn Begin de verkie
zingen van juli zal verliezen
aan de Arbeiderspartij fie zich
verzet tegen grootscheepse
nederzettingen in bevolkte
Arabische gebieden. Voor
standers van het huidige ne
derzettingenprogramma on
der leiding van de minister
van landbouw, Ariel Sjaron,
hebben gezegd dat zij het de
arbeiderspartij zo moeilijk
mogelijk willen maken terug
te trekken van de westelijke
Jordaan-oever.
De woordvoerder van de Arbei
derspartij voor nederzettin
gen, Raana Weitz zei dat Be
gin een "vreselijke nalaten
schap" aan de volgende rege
ring laat. "Sjaron deelde mij
mee dat hij het de Arbeiders
partij onmogelijk zou maken
ooit haar program uit te voe
ren van het bereiken van vre
de met Jordanië in ruil voor
een territoriaal compromis".
Gevangenis
opstand
in New York
NEW YORK (Reuter) - In een ge
vangenis in New York is gisteren
een opstand uitgebroken. De ge
vangenen hebben zich meester
gemaakt van een verdieping van
het gebouw.
De revolte brak uit nadat een ge
kaapte helikopter op het dak van
de gevangenis was geland. De in
zittenden, een man en een vrouw,
waren vermoedelijk van plan een
of meer gedetineerden te bevrij
den. Zij zijn daar echter niet in
geslaagd. Het toestel keerde te
rug naar een plaatselijk vliegveld
en de kapers wisten te ontkomen.
De gevangenis is door de politie
omsingeld en er zijn onderhande
lingen met de opstandige bewo
ners gaande, die zich op de elfde
verdieping hebben verschanst.
Hoeveel gevangenen aan de actie
meedoen was niet bekend. Men is
er ook niet zeker van of zij over
wapens beschikken. De politie
gelooft dat de helikopter een kist
op het dak heeft achtergelaten,
waarin mogelijk wapens en mu
nitie zitten.
Een gegijzelde bewaker wist na
twintig minuten te ontsnappen.
MOORD - Een britse militair die
zaterdagavond door zijn hoofd
werd geschoten terwijl hij op
wacht stond in een winkelcen
trum van Belfast is gisteren in
een ziekenhuis overleden.
Het verboden Ierse Republikeinse
Leger (IRA) heeft laten weten
voor de moord verantwoordelijk
te zijn.
Leider Arbeiderspartij wil binnen vijf a tien jaar vrede
99
Shimon Peres.
(Van één onzer verslaggevers)
AMSTERDAM - "Wij willen geen
Arabisch of Palestijns volk rege
ren. Dat is een moreel standpunt.
Zelfs al hadden we er de kracht
voor, dan zouden wij het nog niet
willen".
Dit zei Shimon Peres, leider van de
Arbeiderspartij in Israel, zater
dag in Amsterdam op de algeme
ne vergadering van de Neder
landse Zionistenbond. Peres
maakt een goede kans om de hui
dige premier Begin op te volgen.
Zijn partij staat in opiniepeilin
gen al meer dan een jaar op forse
winst. De (vervroegde) verkiezin
gen in Israël zijn in juli.
Een nieuwe Israëlische regering
onder leiding van Peres zal zich
verzetten tegen een Palestijnse
staat op de Westelijke Jordaan-
oever. Wel wil de Arbeiderspartij
snel autonomie geven aan de in
woners van de Gaza-strook (nu
nog bezet Egyptisch gebied).
Kwamen de Egyptische president
Sadat, zijn Amerikaanse ambtge
noot Carter en Begin tijdens de
onderhandelingen in het Ameri
kaanse Camp David nog overeen
om ook de Westelijke Jordaanoe-
ver zelfstandigheid te geven, Pe
res ziet daarin grote gevaren.
"Jordanië en de Palestijnse staat
zullen vijandig tegenover elkaar
staan, wat grote spanningen zal
geven", aldus Peres.
"Zonder voorwaarden vooraf' wil
Peres wel onderhandelingen met
Jordanië openen. "Wij zijn klaar
om veel terug te geven", aldus
Peres, doelend op de sinds 1967
bezette Jordaanoever. "maar de
beslissing is aan koning Hoes
sein van Jordanië".
De slepende en nog steeds toene
mende conflicten in het Midden-
Oosten geven Israël en de Ara
bieren nog 5 tot 10 jaar om tot
vrede te komen, aldus Peres. Om
aan te geven dat Israël wel dege
lijk op vrede uit is, somde Peres
een reeks conflicten op, die bui-1
ten zijn land pm gaan. Peres: "Li
bië vecht in Tsjaad, Irak en Iran
zijn in oorlog, en Syrië heeft een
conflict met Libanon. Er lijkt
weinig reden tot optimisme,
maar ik ben er van overtuigd dat
nu het moment is om tot vrede te
komen".
Peres verweet de Europese Ge
meenschap dat zij - door de Pa
lestijnse bevrijdingsorganisatie
PLO te omhelzen - het gat tus
sen de Arabieren en Israël alleen
maar vergroot heeft.
Peres sloot met zijn verwijt aan op
een felle aanval die de bonds
voorzitter van de Zionistenbond
deed op minister Van der
Klaauw (buitenlandse zaken).
Van der Klaauw zou, aldus voor
zitter Boers, toegezegd hebben
dat er geen contacten zouden
zijn tussen PLO-vertegenwoor-
digers en Nederlandse bewinds
lieden. "Nauwelijks heeft hij de
voorzittershamer in Brussel ter
hand genomen, of hij verklaart
dat hij graag zo spoedig mogelijk
de heer Arafat wil ontmoeten"
Volgens Boers zal de Nederland
se Zionistenbond niet ophouden
zich te verzetten tegen elke toe
nadering tussen de Nederlandse
regering en een organisatie "die
de liquidiatie nastreeft van een
lidstaat van de Verenigde Na
ties".
(Van onze correspondent Anton Koene)
WENEN - „Bij dit soort gevechten zijn er maar twee verliezers". Dit was het officiële
commentaar van de Poolse staatstelevisie, nadat miljoenen Poolse arbeiders zaterdag
opnieuw gehoor hadden gegeven aan de oproep van de vrije onafhankelijke vakcentrale
'Solidariteit' afgelopen zaterdag, een officiële werkdag, thuis te blijven.
De regering had volgens de televi
siecommentator verloren omdat
het de Polen niet had kunnen
overhalen zaterdag te werken. De
vakcentrale had, aldus de com
mentator eveneens verloren om
dat het niet in staat was geweest
alle Poolse arbeiders over te ha
len thuis te blijven.
De Poolse regering, die zaterdag
woedend op de staking reageerde
met de mededeling dat zij niet on
der druk wenst te onderhande
len, verklaarde in de loop van gis
teren dat zij met 'Solidariteit' een
nieuwe datum is overeengeko
men om te onderhandelen over
de invoering van de vijfdaagse
werkweek.
Op papier
Het bestaande conflict tussen de
vakcentrale en de regering con
centreert zich op het feit dat de
regering bij het einde van de sta
king, eind september vorig jaar
op papier heeft beloofd een vijf
daagse 40-urige werkweek te zul
len invoeren, maar dat de rege
ring, anders dan de vakcentrale
beweert, niet heeft beloofd de
werkweek al op 1 januari van dit
jaar te zullen invoeren en dat het
land zich een niet nog groter pro-
duktieverlies kan veroorlove-
De nieuwe onderhandelingen zul
len volgens het officiële Poolse
persagentschap PAP op 31 janua
ri en 1 februari via de televisie
worden uitgezonden, maar het is
niet duidelijk of er een directe uit
zending wordt gegeven. Het uit
zenden via de televisie is waar-
MEKKA (UPI) - Koning Chaled van
Saoedi-Arabië heeft gisteren de
derde Islamitische topconferen
tie geopend met een emotionele
oproep tot eenheid en actie tegen
over de uitdagingen waar de acht
honderd miljoen Islamieten in de
wereld volgens hem mee worden
geconfronteerd.
,'Een gedeelte van de Islamitische
wereld - in Palestina en Afghanis
tan - staat bloot aan agressie. On
ze heilige plaatsen in Jeruzalem
worden ontheiligd door de bezet
ter. Ik doe een beroep op u uw
rijen te sluiten en onze hulpbron
nen samen te voegen om onze
broeders te redden en onze rech
ten te herstellen", zei koning Cha
led in een toespraak die namens
hem werd voorgelezen door
kroonprins Fahd.
De openingszitting, die werd bijge
woond door acht koningen, ne
gentien staatshoofden en elk an
dere regeringsleiders van de Isla
mitische landen, vond plaats in
de heilige moskee van Mekka.
Op de topconferentie, die drie da
gen gaat duren, zal worden ge
sproken over Jeruyalem, de si
tuatie rond Afghanistan en de
oorlog tussen Iran en Irak. Ook
de Islamitische eenheid en sa
menwerking op culturele, econo
mische en andere gebieden staat
op het programma.
Iran neemt niet aan de conferentie
deel, ondanks krachtige druk van
een aantal Islamitische landen de
Iraanse regering tot andere ge
dachten te brengen. Iran bleef bij
zijn besluit de bijeenkomst te
boycotten omdat het niet aan én
tafel wil zitten met Irak, dat
wordt vertegenwoordigd door
president Saddam Hoessein.
Volgens conferentiekringen heeft
de president van Algerije, Chadli
ben Jedid, zich in principe bereid
verklaard in het Iraans-Iraakse
geschil te bemiddelen.
schijnlijk een van de
den van 'Solidariteit' voor nieu
we onderhandelingen vanwege
een andere controversiële kwes
tie, namelijk het feit dat de vak
centrale stelt dat de regering haar
bewust de toegang tot de media
onthoudt.
Intussen liggen er niettemin plan
nen klaar voor nieuwe stakingen
en werkonderbrekingen. Deze
week zullen er incidentele
prikacties worden gehouden
over heel Polen om te protesteren
tegen de weigering van de rege
ring de boeren toe te staan een
eigen vrije vakcentrale 'Boeren
Solidariteit' op te richten. Op 3
februari wil 'Solidariteit' een al
gemene staking van een uur hou
den om de regering onder druk te
zetten tegemoet te komen aan de
eisen van de Poolse boeren.
Kritiek
Het opnieuw opgelaaide conflict
tussen vakcentrale en regering
heeft geleid tot scherpe kritiek
van de Poolse buurlanden. Ter
wijl in Tsjechoslowakije en Oost-
Duitsland pers, radio en televisie
de acties van 'Solidariteit' veroor
delen beginnen de Russen alweer
met de sabels te kletteren.
Het artikel in het Moskouse militai
re blad 'Rode Ster' van vorige
week vrijdag over gezamenlijke
militaire oefeningen van Poolse
eenheden en de in Polen gestatio
neerde twee Russische divisies
schijnen nu betrekking te heb
ben op gezamenlijke oefeningen,
die hebben plaatsgevonden toen
de commandant van de War
schau Pact-strijdkrachten, maar
schalk Kolikov, op 14 januari een
bezoek aan Polen bracht.
Het meest zorgwekkend is de op
roep van het Krcmlim aan de ver
eniging van Poolse oudstrijders
om de Poolse regering in de crisis
te hulp te komen. De nieuwe
voorzitter van de vereniging van
oudstrijders is generaal Moczar.
de man die door het Krcmlim
wordt beschouwd als een van de
vele kandidaten voor het Poolse
leiderschap.
Pers en belangstellenden zorgvuldig geweerd
NEW YORK (Reuter/AFP) - De 52
Amerikanen die 444 dagen in
Iraanse gijzeling hebben doorge
bracht, hebben gisteravond om
14.54 uur Amerikaanse tijd (20.54
uur onze tijd) voet op Amerikaan
se bodem gezet. Het speciale
vliegtuig van de Amerikaanse
luchtmacht, gedoopt "Vrijheid
1", landde op het vliegveld Ste
wart bij het plaatsje Highland
Falls in de staat New York, voor
een emotioneel weerzien met 190
familieleden. Zij zullen daar twee
dagen verblijven in een hotel van
het zorgvuldig bewaakte com
plex van de militaire academie
Westpoint.
Een ovatie steeg op van de duizen
den die zich in de buurt van het
vliegveld verzameld hadden. Het
weerzien met de familieleden op
het vliegveld voltrok zich in stilte
en buiten de "schijnwerpers" van
de media. De 52 Amerikanen wa
ren eerder op de dag uit Wiesba
den vertrokken waar zij na hun
vrijlating enkele dagen in het
Amerikaanse militaire zieken
huis werden verzorgd. De zorg
vuldig geselecteerde familiele
den waren gisteren op het Witte
Huis ontvangen waar president
Reagan een uur met hen door
bracht. Hij zei dat Amerika zeer
trots op hen mocht zijn. "Wij allen
erkennen natuurlijk de moed van
degenen die u na ruim 14 maan
den zult weerzien".
Morgen zullen de teruggekeerden
en hun familieleden van West
point naar Washington gaan voor
een grootse ontvangst. Ex-
president Jimmy Carter, die de
ex-gegijzelden enkele dagen ge
leden in Wiesbaden begroette, zal
niet aanwezig zijn. Hij vertrok
met zijn vrouw Rosalynn naar de
Maagden-eilanden voor twee we
ken vakantie. Carter meende dat
zijn aanwezigheid bij de ont
vangst niet nodig is. "Zij weten
dat ik mij om hen bekommer. Het
is nu beter dat anderen hen ont
moeten".
Toeschouwers en journalisten wer
den op anderhalve kilometer af
stand gehouden van de plaats
waar de teruggekeerden hun fa
milieleden in de armen vielen.
Langs de route van het vliegveld
naar de militaire academie over
een afstand van ca. 20 km ston
den duizenden belangstellenden
om het gezelschap dat in auto
bussen naar het hotel reed, te be
groeten. Overal zag men gele lin
ten, het symbool van de thuis
komst.
De Washington Post schreef giste
ren dat de Amerikaanse militai
ren een tweede poging tot red
ding van de gegijzelden hadden
ondernomen na de mislukte van
het voorjaar. Maar het plan werd
opgegeven omdat het te veel risi
co met zich zou brengen. Men
vreesde dat bij de poging moge
lijk een aanzienlijk aantal gegij
zelden de dood zou vinden. Het
plan werd in augustus geschrapt.
Het Pentagon wilde geen commen
taar geven.
Het Iraanse blad "Islamitische Re
volutie" heeft gisteren scherpe
kritiek geleverd op de voorwaar
den voor de vrijlating van de ge
gijzelden. "Geen enkele van dc
vier door het parlement gestelde
voorwaarden is vervuld. Oud-
president Jimmy Carter heeft
geen enkele voorwaarde aan
vaard en dientengevolge kan het
imperialisme glimlachen als het
de koppen in onze kranten ziet
die spreken van overwinning".
BODOE (Reuter) Helikopters heb
ben gisteren 28 overlevenden uit
zee opgepikt van de 29.689 ton
metende Griekse vrachtvaarder
Deifovos, die op ongeveer 280 ki
lometer zuidwestelijk van dc
Noorse kustplaats Bodoe wordt
vermist.
De overige tien bemanningsleden
zijn in twee rubberboten gesigna
leerd en de Noorse reddingsauto
riteiten hebben goede hoop dat
zij gered kunnen worden, als ten
minste hun bootjes niet in de
stormachtige zee zijn gekapseisd.
De reddingsoperatie ondervindt
ernstige hinder van het bijzonder
slechte weer in fit gebied.
De bemanning van het met ijzererts
geladen schip bestond uit Grie
ken. Pakistanen, Egyptenaren en
Inieërs. De Griek, die een reis
maakte van Narvik naar Duinker
ken, had eerder geseind dat hij
slagzij maakte en dat het schip
onbestuurbaar was geworden.
Men heeft later een grote olievlek
waargenomewn en concludeerde
daaruit dat de deifovos inmiddels
in gezonken.
PEKING (DPA/ANP) - Jiang Qing,
de weduwe van Mao, en de vroe
gere vice-premier, Zhang Chun-
qiao, zijn gisteren door het spe
ciale hof in het proces tegen de
bende van vier en zes andere be
klaagden tot de doodstraf veroor
deeld. De voltrekking van de
straf werd twee jaar uitgesteld.
De vroegere vice-partijleider Wang
Hongwen, die evenals Jiang Qing
tot de bende van vier behoort,
kreeg levenslange gevangenis
straf. Zijn politieke rechten wer
den hem voor het leven ontno
men. De andere zeven beklaag
den kregen gevangenisstraffen
van tussen de 16 en 20 jaar.
"Je kunt de top bereiken. Maar als
het je niet lukt stort je in een bo
demloze afgrond", zo waar
schuwde Mao even voor zijn
dood zijn vrouw Jiang Qing.
Reeds een maand na zijn dood in
september 1976 begon de vervul
ling van deze profetie zich af te
tekenen, toen Jiang met haar me
destanders werd gearresteerd.
Een jaar later werd de inmiddels
als "bende van vier" aangeduide
groep uit de communistische par
tij gezet. Speculaties over een
proces volgden. Nu vijf en een
halfjaar na de dood van de grote
roerganger lijkt aart de val van
zijn weduwe nog geen eind geko
men. Haar wacht nog twee jaar
opvoedingskamp, alvorens defi
nitief over haar lot wordt beslist.
Jiang Qing werd naar eigen zeggen
geboren in maart 1914 als dochter
van een kleine zelfstandige op het
schiereiland Shangtung. Haar
moeder verliet haar vader en
zorgde dat haar dochter een op
leiding kreeg op een toneelschool
in de provinciestad Tsinan. Na
dat ze zich had aangesloten bij
een toneelgezelschap dat optrad
voor boeren en arbeiders werd ze
in 1933 waarschijnlijk door een
vriend overgehaald lid te worden
van de communistische partij.
Halverwege de jaren dertig was
ze in Shanghai werkzaam bij een
linksgerichte filmmaatschappij.
Onder de naam Lan Ping pro
beerde ze carrière te maken als
filmster.
Toen de Japanners in 1937 Shang
hai bezetten ging ze naar Chung
king, een grote stad in China's
dichtstbevolkte provincie Si
chuan. Daar regeerde de Kwo
Min Tang, de nationalistische be
weging onder generaal Tsjiang
Kai-Tsjek. Zelf verklaarde Jiang
aan haar Amerikaanse biografe
Roxanne Witke dat ze in Shang
hai werd gearresteerd door de
Kwo Min Tang omdat ze werd
verdacht van communistische
agitatie. Ze slaagde erin net op
tijd haar lidmaatschapsbewijs
door te slikken en na acht maan
den kwam ze vrij. Ze zou nog eni
ge tijd in Peking hebben doorge
bracht voor ze in Shanghai op
nieuw films ging maken. Ook in
Chungking was ze enige tijd
werkzaam als filmactrice, maar
ze besloot al snel naar de provin
cie Jenan te gaan, waar Mao zich
na de lange mars had terugge
trokken. Eind 1937 zou ze daar
zijn aangekomen. Ze probeerde
in die tijd al carrière te maken in
de communistische partij, maar
er bestond veel wantrouwen te
gen haar. Men vreesde dat ze een
agente was van de Kwo Min
Tang.
Bezweken
Na een ontmoeting met Mao zou de
ze zijn bezweken voor haar char
mes, maar omdat hij nog was ge
trouwd met de tijdens zijn lange
mars gewonde derde vrouw, Ho
Tzi Tsjen, verzetten zijn kamera
den zich tegen een huwelijk.
Jiang zelf vertelde Roxanne Wi
the dat Mao toen al gescheiden
was. In elk geval volgde in 1939
een huwelijk en van toen af aan
ging ze door het leven onder dc
naam Jiang Qing (azuurblauwe
rivier). In de beginjaren van haar
huwelijk wijdde Jiang zich aan
het huishouden en aan de opvoe
ding van de twee dochters die ze
met Mao kreeg.
Nadat Mao's communisten in 1949
de burgeroorlog in hun voordeel
beslisten kreeg Jiang een baantje
op het ministerie van cultuur,
maar volgens haar schonk dat
weinig bevrediging.
In 1962 verscheen ze aan de zijde
van Mao in het openbaar om zoals
later bleek snel aan politieke in
vloed te winnen. Al in '64 leverde
zij felle kritiek op de opera in Pe
king. maar haar grote tijd brak
aan met het begin van de culture
le revolutie, omstreeks 1966. Zij
werd cultureel adviseur van het
leger en plaatsvervangend leid
ster van de commissie die door
het centraal comité was ingesteld
om de culturele revolutie te lei
den. Met hartstochtelijke toe
spraken bracht Jiang Qing de Ro
de Gardisten op de barricades.
In 1969 werd Jiang opgenomen in
het Politburo, het machtigste po
litieke orgaan van de Chinese
volksrepubliek. Het tiende partij
congres bevestigde dit in 1973.
Excessen
De culturele revolutie dreigde in
middels uit de hand te lopen. Ve
le functionarissen in de commu
nistische partij verloren niet al
leen hun post. maar werden ge
marteld en geexecuteerd. De
open gevallen plaatsen werden
vaak opgevuld door het leger dat
onder leiding stond van Lin Biao,
Mao's gedoodverfde opvolger.
De leiders van het huidige China
brachten in de aanklacht tegen
Jiang en haar mede
beschuldigden naar voren dat
Lin Biao had geprobeerd een
staatsgreep te plegen en Mao uit
te weg te ruimen. In elk geval kon
Mao na de dood van Lin Biao de
excessen van de culturele revolu
tie op Lins rekening schuiven.
Voorts verordonneerde hij mil
joenen Rode Gardisten naar het
platteland om ze te wennen aan
het boerenleven. Onder de dui
zenden kunstenaars en partijle
den die in ongenade waren geval
len bevond zich China's huidige
man Deng Xiaoping.
Deng werd na de dood van Lin Biao
gerehabiliteerd en zette zich on
der leiding van de populaire pre
mier Zhou Enlai aan het opbou
wen van de door de culturele re
volutie in het slop geraakte eco
nomie. In Peking gaan geruchten
datde pragmatische Zhou tijdens
de culturele revolutie zijn positie
kon behouden dankzij een goede
verhouding met Jiang Qing.
Na dc val van Lin Biao zocht Jiang
Qing aansluiting bij de hnksradi-
cale leiders van uit Shanghai, die
toen werden aangeduid als de
Shanghai-maffia en later als de
Bende van Vier. De groep verzet
te zich tegen dc gematigde trek
ken van Mao's beleid. Op het eind
van zijn leven was Mao te zwak
om het grote land te regeren en
Jiang zou in deze tijd in zgn naam
hebben geregeerd.
Maar de dood van Mao was voor
zijn vrouw het begin van het ein
de. Nauwelijks een maand na het
overlijden van de grondlegger
van het Chinese communisme in
september 1976, werd Jiang gear
resteerd samen met de Shanghai-
maffia (Wang Hongwen. van wie
werd beweerd dat hij Jiangs min
naar was. Zhang Chiao en Yao
Wenyuan.) Van toen af aan wer
den zy de Bende van Vier ge
noemd en in een nimmer aflaten
de haat-campagne werden zij ver
antwoordelijk gesteld voor bijna
alle daden en gebeurtenissen die
in de ogen van de huidige Chine
se leiders fouten waren
Tijdens haar proces aarzelde Jiang
niet de huidige machthebbers als
contra-revolutinairen te betitelen
en voor al haar daden beriep ze
zich op Mao. Ze werd herhaalde
lijk uit de rechtszaal verwijderd,
zelfs tijdens de uitspraak gister
morgen. Het valt te betwijfelen of
zij zich de komende twee jaar
haar leven zal "beteren", om voor
omzetting van de doodstraf in le
venslang in aanmerking te ko
men, want zoals ze zelf zei. het
enige wat haar werkelijk interes
seert is macht.
Uitbundige vreugde bij de ex-gegijzelden als zij de vliegtuigtrap verlaten
zetten.
voet op vaderlandse bodem te
