Bliksembezoek
Carter aan
ex-ge gij zelden
in: veeg
uit de pan
van Joods
wereldcongres
Geen akkoord vrije zaterdag
Protest pers Z-Afrika
"Iran moet ook op conferentie komen
"Vijf maanden
in kelder
zonder ramen
DONDERDAG 22 JANUARI 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
TEL AVIV (UPI, Reuter)- Het
joodse wereldcongres heeft de
regering-Begin een veeg uit de
1 pan gegeven voor haar binnen
lands, buitenlands en religieus
beleid en alle joden in de wereld
opgeroepen Israel "niet te sparen
voor kritiek".
De scherpe aanval staat in een gis
teren gepubliceerd rapport dat is
opgesteld door
Poolse regering houdt been stijf
CETRARO (Italië) - Bij een treinongeluk, gisteren tussen Napels
Reggio Calabria, zijn drie personen om het leven gekomen. De ravage wi
WARSCHAU (AFP, UPI, AP) - On
afhankelijke vakbondsleiders en
leden van de Poolse regering zijn
er vannacht niet in geslaagd over
eenstemming te bereiken over de
vijfdaagse werkweek en zendtijd
voor de vakbonden op radio en
tv.
"Wij hebben niets bereikt," ver
klaarde Lech Walesa, de leider
van de onafhankelijke vakcentra
le "Solidariteit", voor hij zonder
verder commentaar in een wach
tende bus stapte.
Andere -leiders van "Solidariteit"
bevestigden dat een akkoord is
uitgebleven. Zij verklaarden dat
vandaag in de omgeving van
Gdansk, en in Bydhoszoz in
Zuid-Polen waarschuwingssta
kingen zullen worden gehouden.
"Wij staan in contact met de rege
ring over een mogelijke hervat
ting van de onderhandelingen",
aldus Jan Rolewski, vakbondsaf
gevaardigde uit Bvdeos/cz
Het uitblijven van een akkoord be
tekent dat afdelingen van "Soli
dariteit" in heel Polen hun leden
kunnen oproepen aanstaande za
terdag (door de regering aange
duid als een 'normale werkdag")
van hun werk weg te blijven. Een
vakbondsleider zei te verwach
ten dat zeker de helft van de
werknemers aan een oproep
daartoe gehoor zal geven.
Na het mislukte beraad kondigde
de vakbondsleider van War
schau, Mazowsze, aan dat het per
soneel van het openbaar 1
in de Poolse hoofdstad vrydag
een nieuwe staking van vier uur
zal houden. Tevens zullen in 30
tot 40 bedrijven in en rond War
schau werkonderbrekingen
plaatsvinden.
Volgens vakbondskringen is de po
sitie van Lech Wales als vak
bondsvoorzitter door het uitblij
ven van een compromis verder
verzwakt. Samen met andere ge
matigde afgevaardigden werd hij
dinsdag weggestemd tijdens een
vergadering in Gdansk van de
landelijke coördinatiecommis
sie, die zich in meerderheid uit
sprak voor vrijaf op alle zaterda
gen.
De
en.
regering in Warschau heeft tot
nu toe steeds benadrukt dat dé
uiterst moeilijke situatie van de
Poolse economie niet een plotse
linge overgang naar een 40-urige
werkweek toelaat. In plaats daar
van heeft ze aangeboden twee
vrije zaterdagen in de maand, of
een vijfdaagse werkweek waarbij
de werkdag met 30 minuten
wordt uitgebreid tot 8,5 uur. Kort
nadat de besprekingen waren be
gonnen werd via de Poolse televi-
sie de waarschuwing herhaald
dat de arbeiders die zaterdag
thuisblijven geen loon zullen ont
vangen.
In Warschau had gisteravond, voor
dat de onderhandelingen begon
nen, een gevoel van optimisme
geheerst dat dit keer een compro
mis mogelijk was om nieuwe sta
kingsacties te voorkomen.
met als leden vooraanstaande jo
den uit Israel en de Verenigde
Staten. De commissie heeft over
het rapport, „de gevolgen van de
Arabisch-Israelische vrede voor
het wereldjodendom", twee jaar
gedaan.
De commissie beschuldigt de rege
ring-Begin van „buitengewoon
bekrompen stomzinnigheid" in
haar benadering van de bespre
kingen over Palestijnse autono
mie en in haar beleid ten aanzien
van de nederzettingen op de
westelijke Jordaanoever.
Israel kan het zich niet veroorloven
zich in zijn streven naar vrede en
veiligheid te laten weerhouden
of manipuleren - zoals in het ge
val van enkele nederzettingen op
de bezette Jordaanoever door
de politieke invloed van kleine,
ideologisch extremistische groe
pen".
De commissie vindt verder dat de
regering-Begin weinig oog heeft
voor de groeiende kritiek onder
de publieke opinie in de Verenig
de Staten en andere westerse
landen. Zij uit ook kritiek op de
politieke wereld in Israel die,
„verdeeld, partijdig, op de per
soon gericht, twistziek, instabiel
en over het algemeen onbetame
lijk" is. Zij heeft weinig goede
woorden voor over het kiesstel
sel in Israel dat een politiek sys
teem met meer partijen heeft op
geleverd en achtereenvolgens,
coalitieregeringen die er niet in
slaagden fundamentele kwesties
die het land bedreigden op te los-
De Israëlische regering heeft goed
keuring gehecht aan de vestiging
van drie nieuwe joodse nederzet
tingen op de bezette westelijke
Jordaan-oever. Regeringsfunc
tionarissen deelden dit gisteren
Intussen heeft de joodse nederzet
ting Kiryat Arba, in de buurt van
Hebron, op de westelijke Jor
daanoever, 33 hectare land erbij
gekregen. De kolonisten, die
voornamelijk behoren tot de ul
tra-nationalistische organisatie
Goesj Emoniem (blok der ge
trouwen), zijn inmiddels met be
planting begonnen.
Noodtoestand
in Zimbabwe
verlengd met
zes maanden
SALISBURY (UPI) - Het parle
ment van Zimbabwe (het voor
malige Rhodesië) heeft gisteren
met 56 tegen veertien stemmen
een regeringsmotie aangenomen
vóór verlenging van de noodtoe
stand in het land met zes maan
den. In het kader van de staat van
beleg heeft de politie bijzondere
volmachten om mensen zonder
meer op te pakken, huiszoekin
gen te doen en censuur toe te pas-
FRANKFURT - Grimmig en met verbittering in de stem heeft Jimmy Carter gisteravond
de Iraanse studenten, die veertien maanden geleden 52 Amerikaanse mensen hadden
gegijzeld, misdadigers tegen de mensheid genoemd.
Carter legde rond half twaalf gister
avond een korte verklaring af op
het platform van de Amerikaanse
luchtmachtbasis Rhein main en
Frankfurt, vlak voor zijn vertrek
naar zijn woonplaats Plains in de
Amerikaanse staat Georgia. Het
was Carters laatste officiële daad
als bijzondere vertegenwoordi
ger van de regering-Reagan.
Bondskanselier Helmut Schmidt
ontving de pas één dag ambtloze
burger bij de vliegtuigtrap.
"De mensen in Iran die verant
woordelijk zijn geweest voor de
gijzeling van onze staatsburgers,
moeten door de wereld worden
veroordeeld", aldus Carter in zijn
De noodtoestand in Zimbabwe is al
zestien jaar van kracht. Onder de
regering van premier Ian Smith
werd hij ingesteld in verband met
de strijd tegen de zwarte vrij
heidsstrijders. De huidige pre
mier, Robert Mugabe, wil de
noodtoestand handhaven gezien
de voortdurende gewelddadighe
den, de aanwezigheid van gewa
pende oud-vrijheidsstrijders, de
mogelijke onrust doordat er vrij
heidsstrijders zijn die zich nog
niet in het officiële leger hebben
laten inlijven en de mogelijkheid
van gevechten tussen opstande
lingen en eenheden van Mozam-
bikaanse leger op grondgebied
van Zimbabwe.
Bij een bezoekje aan een
Brits bedrijf dat beschermende
kleding produceert, liet de Brit
se premier Margareth Thatcher
zich even in zo'n pak op de foto
zetten.
laatste korte toespraak in Frank
furt. Volgens de ex-president
moeten de 52 ex-gegijzelden als
"ware helden worden be
schouwd die veertien maanden
lang onder absurde mogelijkhe
den hebben geleefd, die wij nooit
zullen vergeten".
In een uitzinnige vreugde verwel
komden meer dan duizend Ame
rikanen uit alle delen van West-
Duitsland en daarbuiten gister
ochtend om kwart voor zeven in
Frankfurt aangekomen landge
noten. De voormalige minister
van buitenlandse zaken onder
Carter, Cyrus Vance, die enkele
uren daarvoor op Rhein-Main
was aangekomen, begroette op
het platform namens de regerin
g-Reagan de doodvermoeide
maar zichtbaar dolgelukkige ex-
gegijzelden.
Vance, generaals van de Ameri
kaanse krijgsmacht in Europa en
andere hoge functionarissen om
helsden en kusten hen hartelijk.
Eén van de Amerikaanse ex-ge
gijzelden van de Iraanse revolu
tionaire regering slaagde erin bij
de dranghekken te komen waar
achter het publiek hossend en
zingend feestvierde. Deze al wat
oudere gegijzelde zei met bewo
gen stem: "Onze meer dan 14
maanden gevangenschap was
een hel. We kunnen niet onder
woorden brengen hoe gelukkig
we zijn. Wij danken Amerika. Als
nog nimmer daarvoor ben ik trots
Amerikaans staatsburger te zijn"
Na een vluchtig medisch onder
zoek door een team van artsen en
psychiaters bestormen de ex-ge
gijzelden de telefoons op hun ka
mers om voor het eerst in vrijheid
met hun familieleden in Amerika
te bellen. Daarna gingen de mees
ten van hen naar bed. Meer dan 48
uur hadden de 52 mannen en
vrouwen geen slaap meer gekre
gen. In het ongewisse over hun
vrijlating in Iran hadden de ex-
gegijzelden de afgelopen dagen
geen oog in Iran kunnen dicht
Volgens Jack Cannon, woordvoer
der van het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken, is
uit de talrijke medische onder
zoeken bij de teruggekeerde
Amerikanen gebleken dat de ex-
gegijzelden in goede gezondheid
verkeren. Hij wilde niet zeggen
hoe lang de groep in Wiesbaden
moet blijven voordat zij definitief
naar hun vaderland mogen terug
keren. Eerdere berichten dat de
ex-gevangenen van de Iraanse is
lamitische revolutie niet met
journalisten mpgen praten, sprak
Cannon met klem tegen. "Het
zijn vrije burgers. We zullen aan
al hun wensen zoveel mogelijk te
gemoet komen. Wie met de pers
wil praten zullen we niet tegen
houden".
Carter was naar West-Duitsland ge
vlogen voor een persoonlijke ont
moeting met elke eeeaizelde. Of-
IWÉKI
WIESBADEN AP- Als speciale afgevaardigde van de regering Reagan was de voormalige president Carter
gisteren in Wiesbaden om de vrijgelaten gegijzelden te verwelkomen.
ficieel zou hij slechts veertig mi
nuten in het militair hospitaal in
Wiesbaden blijven. Maar het be
zoek liep ruim anderhalf uur uit.
In Wiesbaden was het treffen van
Carter en de 52 mannen en vrou
wen emotioneel geladen. De man
die uiteindelijk verantwoordelijk
was voor de lange slepende on
derhandelingen met de Iraanse
regering over de vrijlating van de
gegijzelden, had tranen in de
ogen toen hij zichtbaar met hart
en ziel de ex-gevangenen van de
Iraónse revolutie omarmde en te
gen zich aandrukte.
Rond middernacht steeg het presi
dentiële vliegtuig weer op in
Frankfurt richting Verenigde
Staten.
De komende dagen zullen de 52
Amerikanen door het uitgebreide
medische en verzorgende perso
neel worden vertroeteld. Er is in
het ziekenhuis een bioscoop, ie
dereen heeft een televisie en een
videorecorder op de kamer en
donderdag mogen de ex-gegij-
zelden gratis inkopen doen in de
daartoe speciaal ingerichte win
keltjes in het ziekenhuis.
JOHANNESBURG (Reuter/UPI) -
De Zuidafrikaanse persunie
(NPU) heeft gisteren scherp ge
protesteerd tegen het verschij
ningsverbod dat de regering
heeft opgelegd aan twee toonaan
gevende zwarte dagbladen, en ge
pleit voor een herziening van de
macht die de overheid kan uitoe
fenen over de pers.
Het internationale persinstituut
(IPI), een organisatie die toeziet
op de persvrijheid
land", aldus een telegram van de
IPI.
De Zuidafrikaanse regering liet in
een verklaring weten dat zij de
"Post" met een oplage van ruim
100.000 de grootste zwarte krant
in Johannesburg, en de "Sunday
Post" een verschijningsverbod
zal opleggen, indien de bladen
weer verschijnen na de staking
die er de oorzaak van was dat de
registratie verliep.
geveer 3000 hoofdredacteuren uit
de hele wereld zijn verenigd,
heeft de Zuidafrikaanse premier,
Pieter Botha, laten weten ge
schokt te zijn door het regerings
besluit.
"Overal in de vrije wereld wekken
de acties van uw regering met be
trekking tot de pers ernstige be
zorgdheid bij allen die zich be
schouwen als vriend van uw
166 progressieve
conservatieve Zuidafrikaanse
bladen zijn verenigd, heeft een
verklaring afgegeven aan een of
ficiële commissie die de media
onderzoekt. De Zuidafrikaanse
Dagbladunie uit daarin haar
diepe bezorgdheid over het sys
teem dat heeft geleid tot de ge
dwongen sluiting van de twee
kranten. "De Unie is gekant te
gen de macht die autoriteiten in
staat stelt kranten te sluiten zon
der officiële beschuldigingen of
een proces".
Scheiding
Kennedy
WASHINGTON (UPI/AFP) - De
Amerikaanse senator Edward
Kennedy en zijn vrouw Joan heb
ben woensdag bekendgemaakt
dat zij na 22 jaar huwelijk gaan
scheiden. Zij hebben drie kinde
ren, Kara (20), Edward (19) en Pa
trick (13).
Mevrouw Kennedy zal in Boston
blijven wonen. Edward Kennedy
zal in Mclean, Virginia, wonen.
De democratische senator uit
Massachusetts zal streven naar
herverkiezing in 1982.
Islamitische ministers naar Teheran:
99
TEHERAN/BAGDAD (AFP/UPI/
AP) - Een afvaardiging van isla
mitische ministers van buiten
landse zaken is gisteren naar Te
heran vertrokken om de Iraanse
leiders te bewegen toch deel te
nemen aan de conferentie van is
lamitische staatshoofden over de
oorlog tussen Irak en Iran en de
Palestijnse kwestie.
De delegatie staat onder leiding van
de secretaris-generaal van de isla-
^mitische conferentie. Iran had la
ten weten niet naar de conferen
tie (in Saoedi-Arabië) te zullen
komen omdat ook Irak daar aan
wezig is.
Op de conferentie van ministers
van buitenlandse zaken zou een
document opgesteld zijn waarin
de islamitische leiders toezeggen
hun door olieverkoop verworven
rijkdom en alle politieke en eco
nomische middelen te gebruiken
voor de "herovering van Jeruza
lem" en dc stichting van een onaf
hankelijke Palestijnse staat. Het
document is volgens de zegsman
nog geheim. Het is bestemd voor
de derde islamitische "top" die
op 25 januari in Mekka begint.
De speciale afgezant van de ver
enigde naties, Olof Palme, die
moet bemiddelen in de strijd tus
sen Irak en Iran, heeft aan het
eind van zijn tweede missie naar
Bagdad en Teheran gezegd "met
enig optimisme" te geloven, dat
nu een stadium is aangebroken,
waarin serieuze onderhandelin
gen tussen de strijdende partijen
enerzijds en de VN-afgezant an
derzijds mogelijk zijn. "Er is nu
tijd voor rustige diplomatie," al
dus Palme.
De vrijlating van de Amerikaanse
gegijzelden en het vrijgeven van
de bevroren Iraanse tegoeden
stellen de Iraanse regering in
staat al hun energie te richten op
beëindiging van de oorlog. Palme
ontkende niet dat de vrijgeko
men Iraanse tegoeden voor her
nieuwde oorlogsactivitciten kun
nen worden gebruikt, "maar dat
betekent nog niet dat Iran nu
minder geïnteresseerd zou zijn in
een vreedzame regeling".
Beide partijen bleven echter op
hun eigen standpunten staan.
Met name het Iraanse standpunt,
dat er niet onderhandeld wordt
zolang zich Iraakse troepen op
Iraans grondgebied bevinden,
schijnt door alle partijen in Iran
eensgezind gedeeld te worden.
Hij had tijdens zijn besprekingen
met beide partijen de indruk ge
kregen, dat het inzicht in de
noodzaak van een vreedzame op
lossing was gegrtjeid.
Vrijgelaten gegijzelde:
NEW YORK (AP) - Bijna vijf maanden van hun gevangenschap in
Iran hebben Richard Queen en enkele andere Amerikaanse gegij
zelden opgesloten gezeten in een kelderruimte zonder ramen Zij
mochten niet praten en kregen slechts 20 minuten per week frisse
lucht.
In een vraaggesprek voor de televisiemaatschappij CBS deed
Queen voor het eerst sinds zijn vrijlating in juli relaas van zijn 250
dagen durende gevangenschap Queen werd de vorige zomer
vrijgelaten nadat bij hem multiple sclerosis was ontdekt, een
ziekte die het zenuwstelsel aantast.
Ondermeer vertelde hij van een bizarre nacht in dc keldergevange
nis, die de gegijzelden later als "de nacht van de gestapo-inval"
aanduidden. Dc inval deed zich begin februari voor rond een uur
of een in de morgen.
"Eerst sloten zij de metalen deur al die dc ene gróep van de andere
scheidde en zij wisten niet, wat er gebeurde. Vervolgens openden
zij de deur en kwamen zij met witte maskers op binnen. Zij
droegen gevechtskleding en wapens, automatische geweren".
Bevelen schreeuwend, duwden de bewakers de gegijzelden in een
grote ruimte, waar zij tegen enkele muren werden opgesteld.
"Toen zij de eerste groep naar binnen duwden, moest iedereen op
de grond liggen, maar een van ons (Donald) Sharer riep: "mij zal
je staande moeten neerschieten, niet liggend". En hij vertikte het
om te gaan liggen.
Ook Queen dacht dat zijn laatste uur had geslagen. "Het was dood
stil en toen hoorde ik het metalige geluid van het ontgrendelen
van de geweren... ik begon een schietgebed."
De gegijzelden werden een voor een naar een kleine kamer ge
bracht, waar zij tot op hun ondergoed werden uitgekleed en
gefouilleerd, terwijl "een andere groep naar onze kamers ging en
daar alles vernielde. Vervolgens werden wij een voor een naar
onze kamers teruggebracht."
De eerste vijf dagen werd Queen in dc ambtswoning van de ambas
sadeur vastgehouden. "ErWaren toiletten, je moest toestemming
vragen om naar het toilet te gaan. Maar toen waren wij aan stoelen
vastgebonden, met het gezicht naar de muur. Op een nacht werd
hij met enkele anderen opgehaald en naar het consulaat terugge
bracht". Daar werd hij.met 25 tot 30 anderen in een grote ruimte
opgesloten. "Er waren geeiVStoelcn en de eerste paar dagen had
den wij geen bed. We sliepoh gewoon op de vloer Later werden
matrassen gebracht." De handen van de gegijzelden waren ge
boeid en er mocht niet gepraat wprden. "Wij kregen een paar
boeken en dat was onze - althans mijn redding."
Queen verbleef tot half maart 1980 in een kelder. "Er waren geen
ramen. Het was alsof je in e^n tombe zbt. Je wist volstrekt niet wat
er gebeurde. Ofschoon praten verboden was, zei Queen op fluis
tertoon gesprekken te hebben gevoerd met zijn kamergenoot Joe
Hall. Om de drie dagen mochten de gevangenen een douche
"Wij werden ongeveer eens per week gelucht. Wij werden naar zeer
klein erf naast de ambassadeurswoning gebracht en mochten
daar ongeveer 20 minuten per week oefeningen doen en de zon
zien en het verkeer horen en de vogels".
Alhoewel hij aanvankelijk vol vertrouwen was dat zijn gevangen
schap slechts korte tijd zou duren, zei Queen dat zijn moreel na
een maand inzakte en "zeer diep" zonk. Kerstmis bracht echter
nieuwe hoop Toen hij van bezoekende geestelijken hoorde dat
het Amerikaanse volk bij duizenden kaarten naar de gegijzelden
stuurde. "Ofschoon ik er nooit een heb ontvangen, betekende de
wetenschap dat al deze kerstkaarten werden gezonden heel veel,
"zei Queen".
