Akkoord tussen
VS en Iran na
veel verwarring
Prikactie voor vrije zaterdag
Tv-circus wacht op gegijzelden
Franse kerncentrale
weer buiten bedrijf
Staat van beleg op
Filippijnen ten einde
Saoedi-Arabië wil
Pakistan aan
waterstofbom helpen
Nkomo streeft naar
compromis met Mugabe
Ondanks overleg regering-arbeiders in Polen
MAANDAG 19 JANUARI 1981
BUITENLAND
PAGINA 7
JERUZALEM - De Israëlische re
gering zal vandaag een wetsont
werp indienen tot ontbinding van
de Knesset (het parlement) en
vervroegde verkiezingen op 7 ju
li. Daarmee staat vast dat, er ver
vroegde verkiezingen komen,
maar is de datum nog niet defini
tief. Want er liggen nog vijf ande
re gelijkluidende wetsontwerpen
op behandeling te wachten, waar
in data tussen april en juni wor
den voorgesteld. Daaronder het
initiatief van de Arbeiderspartij
om de verkiezingen in mei te hou
den.
Het is niet uitgesloten dat de rege
ring en oppositie nog tot een com
promis zullen komen ten aanzien
van de uiteindelijke datum van
de verkiezingen ergens in juni.
Op dit moment is nog niet duide
lijk of de regering dan wel de op
positie een meerderheid in het
parlement heeft voor „zijn" da
tum. Met de datum van 7 juli
heeft premier Begin de verkiezin
gen zo lang mogelijk uitgesteld;
kennelijk in de hoop dat uitstel
afstel zal brengen.
Zoals de zaken er nu voorstaan, zal
de Arbeiderspartij onder Shimon
Peres een grote verkiezingsover
winning behalen. Begin hoopt
dat het voor de Arbeiderspartij
moeilijk zal zijn de topvorm een
half jaar te kunnen handhaven.
Een lange verkiezingscampagne
kan dan - hoopt hij - alleen maar
in zijn voordeel werken.
Er zijn nog andere redenen voor uit
stel. In principe is Begin het eens
met zijn partijgenoten die tegen
vervroegde verkiezingen zijn: de
regering dient zijn werk af te ma
ken, in het bijzonder het stichten
van zoveel mogelijk nederzettin
gen in de bezette gebieden. Want
de vrees bestaat dat Peres Judea
en Samaria, de term die Begin
voor de westelijke Jordaanoever
gebruikt, zal uitleveren aan Jor
danië en daarmee uiteindelijk
aan de PLO onder Arafat. Minis
ter van landbouw Sharon, de ver
antwoordelijke minister voor ne
derzettingszaken, zegt dat open
lijk en heeft de daad bij het woord
gevoegd met het doordrukken
van twee nieuwe nederzettingen
in Samaria.
Nu de kogel door de kerk is wat de
verkiezingen betreft, is de rust in
het kabinet daarmee niet terug
gekeerd. Er wordt op leven en
dood gestreden om de post van
financiën, die sinds de vorige
week vrij is na het aftreden van
minister Jigal Hurvitz. De strijd
gaat tussen de twee belangrijkste
partners in de Likoèd, de liberale
partij en de Cheroet-beweging
van premier Begin. De ruzie loopt
zo hoog op dat de liberalen drei
gen de samenwerking te verbre
ken en zelfstandig de verkiezin
gen in te gaan. Daarbij hopen ze
dat Weizman, die sinds zijn aftre
den als minister van defensie
thuis afwacht, zich bij hen zal
aansluiten. Verzoeken om naar
de Likoed terug te keren, stuitten
op Weizmans weigering onder
Begin te werken.
Op de valreep zit Begin tussen twee
vuren. Hij heeft de liberalen fi
nanciën toegezegd, maar ook zijn
Cheroet-partijgenoten claimen
dit ministerie, waarover nu al
twee ministers gestruikeld zijn,
waaronder de liberaal Ehrlich.
(Van onze verslaggevers
Taco Slagter en Frits Schils)
WIESBADEN-FRANKFURT -
Terwijl in Algiers, Washington en
Teheran nog koortsachtig werd
onderhandeld over de vrijlating
van de 52 Amerikaanse gegijzel
den in de Iraanse hoofdstad, wer
den in het Westduitse Wiesbaden
de laatste voorbereidingen ge
troffen om de gegijzelden te ont
vangen. Wiesbaden is namelijk
het voorlopige reisdoel van de ge
gijzelden, als ze eenmaal vrij zijn.
Daar worden ze - zeker een week
lang - opgevangen in het hospi
taal van het Amerikaanse leger,
waar ze langdurig zullen worden
onderzocht en bovendien de tijd
krijgen om onder begeleiding
van psychologen bij te komen al
vorens ze naar huis gaan. Daarna
wacht de ex-gegijzelden in de VS
de emoties van een groots wel
kom.
In een uithoek van het militaire
vliegveld bij Frankfurt, het Euro
pese knooppunt van de Ameri-
FRANKFURT - Journalisten horen op de Amerikaanse militaire lucht
haven "Rhein-Main" waar de gegijzelde Amerikanen waarschijnlijk zul
len arriveren) het verhaal aan van een militaire woordvoerder midden).
Iran krijgt acht miljard dollar terug
TEHERANAVASHINGTON (ÖPA, Reuter, UPI, AP) - Aan het akkoord
tussen Amerika en Iran over de nu 14 maanden durende gijzeling (zie ook
voorpagina) gingen dit weekeinde nog momenten van grote twijfel over
een snelle afloop van de kwestie vooraf.
kaanse luchtbrug-operaties,
staan drie DC's-9 van het "Medi
cal Airlift Command-' gereed
voor het transport van de 52 Ame
rikanen van Algiers naar Frank
furt en aansluitend naar de Ver
enigde Staten.
Onmiddellijk na hun aankomst op
de luchthaven van Rhein-Main
zullen de ex-gegijzelden worden
overgebracht naar het 20 kilome
ter westelijk van Frankfurt gele
gen Amerikaanse militaire hospi
taal van Wiesbaden. Contact met
de pers zal er mogelijk "pas later"
zijn in de vorm van een perscon
ferentie.
Naar Wiesbaden werd in juli van
het vorig j aar ook de toen in Tehe
ran gegijzelde vice-consul Ri
chard Queen gebracht, nadat aja-
tollah Chomeini zijn goedkeu
ring had gehecht aan de vrijlating
van de zieke Queen.
De drie grootste Amerikaanse com
merciële televisiemaatschappij
en hebben evenals de gegijzelden
in Iran een record gebroken: zit
ten de 52 Amerikanen 442 dagen
in gevangenschap, de televisie
stations ABC, CBS en NBC, be
schikken al 140 dagen over com
plete studio's verdeeld over 30
kamers van, het Sheraton-hotel
bij de luchthaven van Frankfurt.
Afzonderlijk van elkaar willen de
"groten" onder de tv-stations het
laatste nieuws aan het publiek
voorschotelen. Een miljoe-
nenverslindende operatie, want
elk station heeft zijn eigen mate
riaal en staf meegenomen, die op
de drie verdiepingen van het ho
tel zijn ondergebracht. Gezamen
lijk hebben de tv-stations 150 ka
mers in gebruik. En de gemiddel
de prijs van een kamer in dit hotel
is 140 gulden per dag.
Dat de drie maatschappijen niet,
zoals dat in West-Europa bij grote
calamiteiten gebruikelijk is, ge
zamenlijk naar buiten treden
houdt verband met het commer
ciële televisiesysteem in Ameri
ka. Een moordende concurren
tiestrijd die in het hotel zichtbaar
is, is daarvan het gevolg. Het 180
man tellende televisiepersoneel
van de drie stations praat in het
restaurant of aan de bar wel met
elkaar, maar onderwerpen die
met het werk te maken hebben
worden gemeden.
Volgens Amerikaanse televisie
mensen is dit toch wel de grootste
operatie op televisiegebied sinds
de Olympische Spelen in Mos
kou. Want op dit moment staan
op vijf plaatsen in de wereld
Amerikaanse televisieploegen
gereed. Naast Frankfurt, Algiers
en Teheran worden ook reporta
geteams in Stockholm en Zurich
paraat gehouden. Er zijn geruch
ten dat de 52 Amerikanen, een
maal vrijgelaten, niet naar het
voor de hand liggende militaire
hospitaal Linsey in Wiesbaden
worden overgebracht, maar naar
Zweden of Zwitserland, landen
die al eens bij de onderhandelin
gen tussen de Iraanse en Ameri
kaanse regering hebben bemid
deld.
Momt zoiets zich onverhoopt voor
doen, dan is het televisiecircus-
Frankfurt overbod geweest.
TEHERAN - Het persbureau PARS publiceerde gisteren deze foto van de Amerikaanse gegijzelden in Iran.
Gisteravond' gingen journalis
ten, die in Algiers (Algerije)
op zo'n mededeling wacht
ten, nog jteleurgesteld naar
huis. Een Algerijnse woord
voerder (dit land bemiddelt
tussen Amerika en Iran) wil
de toen nog niets zeggen.
Gisteravond laat had, na veel spe
culaties, geruchten, bekendma
kingen en tegenspraken, de Bericht
Iraanse toponderhandelaar Beh-
zad Nabavi laten weten, dat "de
zaken nu zijn afgerond. Het slot
moment nadert en de gijzelings
kwestie is voorbij".
Een functionaris in Washington be
vestigde gisteravond, dat men in
Algerije alleen nog wachtte op de
vertaling van de documenten van
het akkoord. Die vertaling (in het
Iraans, Frans en Engels) moet mi
nutieus zijn, aldus de woordvoer
der, om absoluut gelijkluidende
documenten te krijgen,
e nieuwe Amerikaanse president
Reagan heeft al gezegd, dat hij
zijn handtekening onder elk ak
koord zal zetten, dat door de hui
dige president Carter wordt afge
sloten.
Het allereerste bericht dat de VS en
Iran het definitief eens waren ge
worden, werd zondag de lucht in
gestuurd door het Iraanse pers
bureau PARS. De Amerikaanse
toponderhandelaar Warren
Christopher liet daarna uit Al
giers weten, dat er nog geen defi-
(Van onze correspondent
Rudolph Bakker)
PARIJS - De Franse opwerkings
fabriek van atoomafval in La Ha
gue in Normandië is voor 24 uur
buiten bedrijf gesteld nadat er
opnieuw lekken waren geconsta
teerd. De incidenten waren afge
lopen donderdag geregistreerd.
Ze deden zich voor nadat „La Ha
gue" in opspraak was gebracht
door een begin van brand in een
opslagplaats van te verwerken
radioactief afval op 6 januari dit
jaar.
Het defect was een lek in een bui
zensysteem, waardoor hoog
MANILLA (UPI) - President
Ferdinand Marcos van de Fi
lippijnen heeft zaterdag een
einde gemaakt aan acht jaar
staat van beleg, omdat "de
noodzaak ervoor is verdwe
nen".
Tegen duizend gasten in het
presidentiële paleis en tot een
gehoor van miljoenen aan ra
dio en televisie zei Marcos dat
de staat van beleg zijn nut had
bewezen aan een 'volk dat
eens in gevaar verkeerde'. Hij
kon echter niet eeuwig duren,
want een volk moet rijper
worden en van opgelegde dis
cipline groeien naar discipli
ne van binnenuit.
Ferdinand Marcos, die in 1965
aan de macht kwam, kondig
de de staat van beleg op 21
september 1972 af om af te re
kenen, naar hij zei, met sa
menzweringen van links en
rechts tegen de gevestigde or
de.
Met de staat van beleg ver
dwijnt Ferdinand Marcos
niet. Hij deelde de pers vrij
dag al mee dat hij tot min
stens 1984 met uitzonderlijke
bevoegdheden blijft regeren.
Dan vinden verkiezingen
plaats voor een parlement dat
de zaken overneemt.
In Manilla wordt gezegd dat het
vooral economische redenen
zijn die Marcos tot opheffing
van de staat van beleg hebben
bewogen. Hij moest zijn aan
zien oppoetsen om meer bui
tenlandse leningen te kunnen
krijgen, waar zijn land zit met
een buitenlandse schuld van
12 miljard dollar, een inflatie
gemiddelde van 17 procenten
een groeigemiddelde van de
economie van 4,7 procent in
1980, het laagste in tien jaar.
radioactieve afvalstoffen werden
gepompt. Het andere probleem
deed zich voor toen er een lek ont
stond in een warmwatercircuit.
Hoewel het water in dit circuit
door de directie als „buitenge
woon zuiver" werd aangeduid,
had het lek toch tot gevolg dat de
op atoomkracht werkende elek
trische installatie van Bugey niet
met nieuwe splijtstof kon worden
bevoorraad.
Sinds de door de directie van „La
Hague" nimmer omschreven oor
zaak rond het smeulen van grafie-
thulzen in een silo voor te verwer
ken splijtstof, hebben de vakbon
den rond de atoomafvalverwer-
kingsinstallatie niet stil gezeten.
Ze eisen voortaan nauwkeurige
uitleg van de toedracht na een in
cident en een eerlijke uiteenzet
ting van de risico's.
De directie heeft daarop aangekon
digd voortaan melding te maken
van alle handelingen. "Zelfs het
vervangen van schroeven, zullen
we bekend maken."
nitief akkoord zou zijn. Maar de
mededeling van Nabavi, gister
avond, werd door de VS niet
meer tegengesproken. Een da
tum voor de vrijlating van de
Amerikanen werd echter niet ge
noemd.
Ook Nabavi zelf was zaterdag nog
niet overtuigd geweest van een
snelle beëindiging van de gijze
lingskwestie. Hij zei toen tegen
PARS, dat de Verenigde Staten
maar een deel van de tegoeden
die Iran eiste vrij wilden maken.
Dit leek te slaan op de beslissing
die Carter vrijdag nam. De Ame
rikaanse president besloot toen,
dat 2,5 miljard dollar uit Iraanse
tegoeden vrijgemaakt zouden
worden.
Nadat Nabavi zondagavond het
verlossende woord sprak, liepen
de schattingen over de totale
Iraanse tegoeden die vrijkomen
nog steeds uiteen. Aangenomen
wordt nu, dat Iran tussen de acht
en tien miljard dollar terugkrijgt.
Dit geld komt uit tegoeden, die
Carter - tien dagen na het begin
van de gijzelingskwestie - had ge
blokkeerd.
Transactie
Bankiers lieten gisteren weten, dat
de teruggave van Iraanse tegoe
den de grootste afzonderlijke fi
nanciële transactie uit de wereld
geschiedenis vormt. Iran zal pas
de beschikking over het geld krij
gen, als de gegijzelden het land
hebben verlaten.
Met het oog op een akkoord is Car
ter, die zijn laatste weekeinde als
president doorbracht in het bui
tenverblijf Camp Davis, gister
avond haastig naar het Witte Huis
teruggekeerd. Hij had daar een
ontmoeting met de hele Ameri
kaanse regeringstop, die in zijn
kantoor bijeen was gekomen.
Iran vroeg dit weekeinde aan Al
giers, of men een medisch team
en een vliegtuig wilde sturen. Dit
vliegtuig arriveerde zondag in Te
heran.
De Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Muskie ontbood
zaterdag de Russische ambassa
deur Dobrinin. Muskie veroor
deelde de "volstrekt ongefun
deerde Russische aantijgingen",
dat de Verenigde Staten een mili
taire ingreep in Iran zouden voor
bereiden. Muskie zou, zo liet het
ministerie van buitenlandse za
ken weten, onmiddellijk stopzet
ting van deze "propaganda" heb
ben geëist.
De aankondiging van een Ameri
kaanse inval, in Iran stond zater
dag in de Prawda, het blad van de
Russische communistische par
ty.
Russische
waarschuwing
chemische
wapens NAVO
MOSKOU (AFP) - Het Russische
partijblad "Prawda" heeft van
daag gewaarschuwd voor de pro-
duktie van nieuwe chemische
wapens door de NAVO.
In de afgelopen tijd wordt in een
aantal NAVO-landen steeds va
ker gepraat over plannen voor
grootscheepse produktie van
nieuwe chemische wapens.
De Russische verwijten richten
zich vooral tot de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittannië. De ver
wezenlijking van de plannen zal
aanzienlijke hindernissen opwer
pen bij de uitwerking van een in
ternationale conventie over een
verbod van chemische wapens,
en bovendien de spanning op het
Europese continent verscherpen,
aldus het Russische partijblad.
Volgens de Prawda zullen het
Pentagon en de NAVO-generaals
opnieuw grijpen naar de "veel
misbruikte mythe" van een Rus
sische bedreiging, ditmaal op het
gebied van de chemische wa
pens, en zullen zij tegelijkertijd
verzwijgen welke gevaren het le
ven en de gezondheid van miljoe
nen mensen bedreigen.
LONDEN (AFP/Reuter) - Binnen afzienbare tijd zullen Saoedi-
Arabië en Pakistan een overeenkomst ondertekenen, waarbij
Saoedi-Arabië Pakistan een bedrag van achthonderd miljoen
dollar toezegt voor de produktie van een waterstofbom. Dit meldt
de Sunday Times. In de overeenkomst is volgens Pakistaanse
onderhandelaars een bepaling opgenomen dat Pakistan de bij
het project opgedane kennis niet aan Irak of Libië mag verschaf
fen. Volgens de Times is over de overeenkomst enkele weken
geleden onderhandeld op een geheime bijeenkomst in Europa.
Volgens de Sunday Times wilde Pakistan een waterstofbom gaan
produceren, maar ontbrak het het land aan financiële middelen
daarvoor. Libië had het project wel willen financieren, maar dat
land zou zich hebben teruggetrokken toen de voormalige Pakis
taanse president Bhoetto, een vriend van de Libische leider Ka-
daffi, was geëxecuteerd. Bovendien zou Pakistan zich hebben
verzet tegen de Libische eis dat Libische geleerden kennis zou
den moeten kunnen nemen van de Pakistaanse research.
Saoedi-Arabië had besloten het project te financieren om te voor
komen dat Irak erin zou deelnemen, waardoor dit land in het
bezit zou komen van kernwapens. Irak zou dan een overheersen
de positie gaan innemen in het midden-oosten, aldus door de
Sunday Times aangehaalde Pakistaanse onderhandelaars.
SALISBURY (Reuter) - Het centra
le comité van de PF-Zapu van
Joshua Nkomo heeft zich het af
gelopen weekeinde beraden over
de situatie, ontstaan door het ont
slag van Nkomo als minister van
binnenlandse zaken. Premier Ro
bert Mugabe van Zimbabwe kon
digde acht dagen geleden aan dat
Nkomo in plaats van het ministe
rie van binnenlandse zaken,
waaronder de politie valt, het mi
nisterie van openbare diensten
onder zich krijgt.
Op een persconferentie in Salisbu
ry zei Nkomo gisteren dat hij Mu
gabe een document heefi ge
stuurd waarin hij zijn standpunt
duidelijk uiteenzet. Wat hij de
Zimbabwesc premier precies
heeft verteld, wilde Nkomo niet
zeggen, maar hij liet doorscheme
ren dat hij naar een compromis
streeft met Mugabe. Dat compro
mis zou moeten inhouden dat zijn
PF-Zapu deel blijft uitmaken van
de coalitie-regering, op voor
waarde dat zij meer zeggenschap
krijgt over veiligheidszaken.
(Van onze correspondent
Anton Koene)
WENEN - Terwijl de Poolse vakbondslei
der Lech Walesa gisteren opnieuw door de
paus in Rome werd ontvangen, heeft zich
het conflict tussen de Poolse regering en
arbeiders verder toegespitst. Het hoofd
bestuur van de onafhankelijke vakcentra
le Solidariteit in Gdansk heeft voor don
derdag 22 januari een nieuwe, vier uur du
rende waarschuwingsstaking uitgeroe
pen. Dit uit protest tegen het hernieuwde
dreigement door de regering dat arbeiders
die zaterdag 10 januari van het werk zijn
weggebleven op gerechtelijke gevolgen
moeten rekenen.
Het hoofdbestuur van Solidariteit in
Gdansk heeft meegedeeld dat na terug
keer van Walesa en zijn delegatie uit Italië
hernieuwde onderhandelingen zullen be
ginnen tussen regering en vakcentrale
over invoering van een 40-urige werk
week en de vrije zaterdag. De Poolse rege
ring zou zich hiertoe nadrukkelijk bereid
hebben verklaard.
Solidariteit heeft de regering verder ge
dreigd zijn leden op te roepen geen luister
en kijkgelden te betalen zolang de rege
ring toegang tot de massamedia blijft wei
geren. Solidariteit is vooral verbolgen
over de geregelde aanvallen via radio en
televisie, terwijl de nieuwe vakcentrale cn
de vakbeweging geen enkele mogelijk
heid hebben zich hiertegen te
Bij het sluiten van de overeenkomst van
Gdansk werd zendtijd toegezegd.
Behalve de stakingsdreigingen uit Gdansk
is het ook elders in Polen onrustig. In het
landbouwgebied rond het Westpoolse Ko-
nin wordt onder meer gemeld dat daar
dinsdag 20 januari een waarschuwingssta
king zal worden gehouden.
Vakbondsleider Walesa wordt begin van de
week in Polen terug verwacht. Walesa en
zijn medewerkers hebben zondag op uit
nodiging van hun landgenoot paus Johan
nes Paul II in de privé-kaDel van de paus
de mis gevierd cn daarna gezamenlijk het
ontbijt gebruikt. De bijeenkomst, waarbij
ook medewerkers van de paus aanwezig
waren, droeg een strikt persoonlek karak-
