Churchillbrag is
na 22 jaar
eindelijk in zicht
Man vergrijpt zich aan
vijftienjarige dochter
Gastkolonï
Stadsgehoorzaal
krijgt oude
balkons terug
Voorproefje van
Kunstuitleen
Grond wordt gekocht of onteigend
Waarom en
voor wie
bestaat er toneel
Bestemmingsplannen: race tegen de klok
VRIJDAG 16 JANUARI 1981
Rechtszitting uitgesteld
DEN HAAG - De president van de Haagse rechtbank
mr. Van Goethem is gistermorgen in grote woede
ontstoken nadat de raadsman van een 40-jarige Lei-
denaar op het laatste moment met drie getuigen vóór
de man op de proppen kwam. "Daar komt u nu pas
mee. Zit ik eerst de hele zaak uitgebreid te behande
len".
Hij verwees na een korte schorsing de zaak terug naar
de rechter commissaris die de getuigen moet gaan
horen en schorste de zitting tot 16 februari.
De Leidenaar die bij iedere beschuldiging "schande"
riep zou zijn 15-jarige dochter ernstig hebben mis
handeld en met haar het bed hebben gedeeld.
De man gaf gisteren voor de Haagse rechtbank wel toet
dat hij het meisje een paar klappen heeft gegeven.'
maar meer niet.
Dat kon volgens de rechtbank-president wel zijn, maar
de bewijzen waarover hij beschikte logen er niet om.
Volgens verklaringen van zijn zoon en zijn vrouw
had de man al een paar keer eerder toenadering ge
zocht tot zijn dochter. "Dat doen alle mannen hier in
Nederland, dat hoort zo", zou hij haar hebben ge
zegd.
De man zou vanaf februari van het vorige jaar ontucht
met zijn dochter hebben gepleegd. In oktober barstte
de bom. De vrouw van de man lag in het ziekenhuis
en hij zat weer achter zijn dochter aan en bedreigde
haar met een mes. Zij was echter niet van de activitei
ten van haar vader gediend en liet dat duidelijk mer
ken.
De man sloeg daarop zijn dochter en zette, aldus de
aanklacht, het meisje een mes op de keel en zei daar
bij dat hü haar zou gaan slachten. Het meisje vluchtte
nadat haar vader zich weer aan haar had vergrepen
naar het dak, waar de politie haar ontzette.
LEIDEN - De bouw van de Churchillbrug komt in zicht. Terwijl al in 1959 de brug in een
gemeentelijk plan voorkwam, ging de raadscommissie voor ruimtelijke ordening gis
teravond, 22 jaar later, akkoord met het voorstel tot onteigening van de grond die voor
de aanleg nodig is. Wethouder Waal zei schertsend dat hij wethouder zou blijven tot de
brug er is.
De Churchillbrug over de Rijn
moet de verbinding vormen tus
sen Leiden-Zuid/West en het
Morskwartier. Of meer in het bij
zonder tussen de Churchilllaan
en de dr. Lelylaan. Met het oog
op deze verbinding is indertijd
ook het spoorwegviaduct in het
Morskwartier gebouwd.
Voor de bouw van de brug moet de
gemeente kunnen beschikken
over grond die eigendom is van
de houthandel Noordman. Met
de eigenaar is nog geen c
stemming bereikt i
koop Van de grond. De c
sie ging daarom akkoord met het
voorstel om dan maar tot ontei^
gening over te gaan. De heer
Noordman, die bij de vergade
ring aanwezig was, verklaarde
echter te verwachten dat er als
nog overeenstemming te berei
ken zou zijn. Hij had geen princi-
piëele bezwaren tegen verkoop,
al kampt volgens Noordman zijn
bedrijf wel met ruimtegebrek.
Met name het toegenomen trans
port met vrachtauto's zou door De brug krijgt twee rijstroken
brug en de tunnels wordt nog
vergroot als de Stevenshof wordt
bebouwd. Tevens omvat het plan
het plaatsen van verkeerslichten
aan de Haagweg en de Morsweg.
de geringe manouvreerruimte
problemen scheppen.
De Churchillbrug maakt de ver
plaatsing van'éen of mogelijk
twee woonboten noodzakelijk.
De gemeente zoekt naar vervan
gende ligplaatsen. Het plan voor
de brug omvat ook de aanleg van
twee tunnels, voor fietsers en
voetgangers. Éen onder de Chur
chilllaan en'éen onder de Haag-
weg. De gemeente verwacht dat
dagelijks zo'n drieduizend fiet
sers van de tunnels gebruik zul
len maken. Het belang van de
het autoverkeer, een breed fiets
pad en aan weerszijden een voet
pad. De brug wordt - evenals de
onlangs herstelde NS-brug even
verderop - beweegbaar. De door-
vaarhoogte bedraagt 2.50 meter.
De totale kosten voor brug, tun
nels en verkeerslichten worden
geschat op 16 miljoen gulden en
dat is maar vast berekend naar
het prijspeil van 1982. In 1977 be
rekende men op het toenmalige
prijspeil al een totale kostprijs
van meer dan zestien miljoen
gulden.
Onlangs heeft de provincie een
provinciale ontwerp-
toneelnota het licht doen zien;
deze rubriek lijkt mij niet de
plaats om u verregaande met
de inhoud daarvan te ver
moeien, maar het lijkt mij ech
ter interessant genoeg om
naar aanleiding daarvan de
vraag eens te stellen: "Waar
om en voor wie wordt er toneel
gemaakt?".
Als hard economisch gegeven
stelt toneel niets voor: indien u
uw belastinggeld betaalt, ziet
u daarvoor iets terug in de
vorm van scholen, politie,
straatlantaarns, enzovoorts.
Van het kleine gedeelte van
het door u betaalde geld dat
naar de kunsten gaat, ziet u
nagenoeg niets: dah is een nie-
t-materiële inbreng in bezoch
te welzijn.
De overheid zorgt niet alleen
voor de dingen, die u tastbaar
prettig - of minder prettig -
kunt vindenzij heeft ook de
taak om met andere middelen
voor u voor een fijn leefkli
maat te zorgen. Dat laatste
kost geld; en dat geven u en ik
liefst zo weinia moaeliik uit.
In bepaalde persmedia wordt
daarom nog wel eens gefulmi
neerd tegen kunstenaars, die
hun artistieke produkten, die
tot stand zijn gekomen door
een bijdrage van de overheid
(lees: de belastingbetaler)
slechts voor een klein publiek
maken. Aan de andere kant
profiteren dezelfde persmedia
van dezelfde kunstenaars,
die, om welke reden dan ook,
een groot publiek hebben ge
trokken, door de behoefte, die
er kennelijk bestaat bij het
grootste gedeelte van de bevol
king om niet de kunstuiting te
willen zien, maar wel de han
delingen, die zij in hun privé-
leven doen.
Ongeveer elf jaar geleden wa
ren er acties van "Tomaat";
dit was een ongeorganiseerde
groep van jonge toneelkunste
naars, die vonden dat het
toenmalige toneel te weinig
bij de doorsnee bevolking
stond. Daarin hadden zij in
zekere zin gelijk: het toneel in
Nederland was vobr een be
paalde elite, die erkenning
vond in haar eigen bestaan
door de toneelstukken, die
daarvoor werden gespeeld.
Weg dus met de elite: het toneel
voor iedereen!
Als gevolg van deze actie zijn
een aantal groepen gesticht,
die ofwel ter ziele zijn gegaan,
öfwet zich zo geconformeerd
hebben met het bestaande to-
neelbestel, dat juist voor hen
de elite-vorming optreedt.
De jaren zeventig waren die
van de grote matheid; bij het
maatschappelijk werk vindt
men voldoende grappen over
de maatschappelijke werkers,
die een doelgroep vinden,
daar de problemen voor vin
den en hun therapie aanbie
den en uitwerken. Een zelfde
door
Hans van Dam
directeur
Leidse Schouwburg
soort nevenverschijnsel vin
den we bij het toneel als gevolg
van de "Aktie Tomaat": het
aantal toneelgezelschappen,
dat zich op groeperingen met
een bepaalde culturele achter
standssituatie werpt, is legio.
Wat deze toneelgezelschappen
doen is voor hen van minder
belang dan voor wie ze iets
doen. En dat is vaak kwalita
tief heel slecht - en nu wil ik me
ni&t als Leidse kunstpaus op
werpen om uit te maken wat
op dit gebied goed of slecht is;
bepaalde normen moeten wel
worden gehanteerd. Ik geloof
dat toneel een bepaalde emo
tionele belevenis aan het pu
bliek moet kunnen overdra
gen; deze emotionele belevenis
is van een aantal factoren af
hankelijk (de keuze van het
stuk, de entourage, enz.) maar
inordt tijdens de voorstelling
gemaakt door de acteurs.
Het overbrengen van deze emo
tionele beleving vraagt een
hoeveelheid vaktechnische
kennis, een vakmanschap,
dat eerst door heel lange en
heel moeilijke oefening kan
worden geleerd. Het kan wel
licht het beste worden geïllu
streerd door iets, wat u zelf
ook wel eens heeft gedaan:
luister eens naar uzelf op een
taperecorer of - nog erger -
kijk naar uzelf op een video. U
zegt en doeh toch iets heel an
ders dan u zelf bedoeld had? U
herkent toqh uzelf niet meer?
Als echter een beroepsacteur
op het toneel staat herkent u
uzelf wel'.
Een dergelijke belevenis is de
waarde, die toneel aan de be
zoekers fneegeeft; in geld is die
niet uit te drukken, in normen
van therapie niet, ook niet
voor de televisiekijker, die
hetzelfde toneelstuk met de
zelfde acteurs in zijn huiska
mer krijgt.
Hij wordt namelijk, zittend in
zijn eigen stoel thuis en met de
mogelijkheid om de creatie
van de acteur te verwisselen
met die van één op een ander
net, en daardoor vrijblijvend
te kunnen zijn ten opzichte
van "toneel", nooit deelgenoot
van de emotionele belevenis,
die "toneel" is.
Deelgebied
luim elf jaar na "Aktie To
maat" worden we geconfron
teerd met het deelgebied tus
sen Maatschappelijk Werk en
Kunst; deze zitten tenslotte in
één portefeuille. Dat is een on
waarschijnlijk grote groei
van toneelgroepen, die het
vakmanschap van het toneel
spel niet kennen, maar die wel
doelgroepen gevonden heb
ben, waarvoor zij kunnen spe
len. In het kader van het
Maatschappelijk Werk liggen
die goed in de markt: omdat
niet "toneel" het doel is, maar
de doelgroephebben zij de
mogelijkheid om veel sterker
te appeleren op harde econo
mische gegevens en op grond
daarvan hun overheidsbij
drage subsidiete claimen.
De emotionele belevenis van de
toeschouwer wordt hierbij
echter vergeten: die is dan ook
erg moeilijk in kaders onder
te brengen. Welke vorm "to
neel" dan ook heeft, of in wat
voor soort theater het ook
wordt gebracht, het ts van bij
zonder groot belang voor ie
dere bezoeker, mits de acteurs
in staat zijn het publiek emo
tioneel te beroeren.
Willy Haak, één der grootste ac
trices die Nederland ooit heeft
gekend, zei me eens: "Iedere
voorstelling is belangrijk, het
doet er niet toe hoeveel mensen
er in de zaal zitten; als je het
goed doet, is er altijd één per
soon in de zaal, die de voor
stelling zich tot zijn dood blijft
herinneren.
Misschien spelen we wel voor die
ene persoon". Een dergelijk
uitgangspunt maakt toneel
spelen niet waardevrij: hoe
wel de financiële druk groot
is, dient er toch voor een bele-
vinv te worden gezorgd die
voor ieder individu van het
allergrootste belang kan zijn
als hij niet ten onder wil gaan
aan de harde economische
wetten, die onze maatschppij
stelt.
Helaas moet nu worden gecon
stateerd dat veel zgn. toneel
spelers, uitroepend dat zij
"doelgroepen" willen berei
ken, een werkelijk belangrijke
ervaring voor ieder persoon
apart uit het oog hebben verlo-
De overheid raakt
ring; zij kan moeilijk bepalen
voor wie "toneel" op z'n best
kan worden gemaakt.
Slaaf?
D» gewone burger weet het ook
niet meer; door de stortvloed
van mogelijkheden is een keu
ze voor datgene, wat
werkelijk waardevol voor
hem is, bijkans onmogelijk.
Deze keuze kan alleen worden
gemaakt als men iets van de
materie kent; iedere door u
niet bezochts toneelvoorstel
ling is een gemiste kans om
aan uw eigen welzijn te bou
wen. Niet omdat u een klein
gedeelte van uw belastinggeld
daarvoor betaalt, maar om
dat u in een theater uzelf kunt
terugvinden, met alle bevrij
dende gevolgen vandien, is
het bezoeken van goede toneel
voorstellingen noodzakelijk
voor iedereen. Het is triest om
te constateren dat het grootste
gedeelte van de bevolking dat
niet doet; zijn zij slaaf gewor
den van het consumptiepa
troon dat de maatschappij
hen oplegt?.
- De Stadsgehoorzaal krijgt
zijn oude balKons terug. Tot die
optimistische uitspraak durfde
directeur André de Jong gisteren
te komen tijdens de nieuwjaars
receptie die de Stadsgehoorzaal
gaf.
De oude baikons worden dinsdag
te voorschijn gehaald. De omlij
stingen worden verwijderd en
het aannemersbedrijf Du Prie zal
dan onderzoeken op welke wijze
de oude balkons kunnen worden
hersteld. "Op het gebied van res
tauratie is veel meer mogelijk
dan een paar jaar geleden", zegt
De Jong.
Enkele jaren geleden, in 1976 om
precies te zijn, vielen delen van
de balkons iri de grote zaal plot
seling naar beneden. Een geluk
bü een ongeluk was dat er in de
zaal op dat moment geen evene
ment was...De vrees bestond dat
de balkons wel eens in hun ge
heel naar beneden zouden kun
nen kletteren. Daarom werd een
aantal noodvoorzieningen aange
bracht. Sindsdien zijn de sierlij
ke oude balkons die passen in de
stijl van de Stadsgehoorzaal, aan
het oog onttrokken.
De Stadsgehoorzaal moet blijven.
Dat was de rode draad door het
betoog dat directeur De Jong in
een - inmiddels al opgeknapte -
koffiekamer hield. De Jong
zwaait in de Stadsgehoorzaal -
evenals in de Groenoordhallcn
en De Waag - de scepter, voorlo
pig voor vijf jaar. Hij heeft met
zijn. werkgever, de gemeente af
gesproken dat in die periode het
jaarlijkse tekort niet hoger zal
zijn dan 400.000 gulden.
Jarenlang was de Stadsgehoorzaal
een zorgenkind voor de gemeen
te Leiden, die er veel geld op
moest toeleggen. Regelmatig
gingen in het verleden stemmen
op om de Stadsgehoorzaal maar
te verkopen. Dat is niet nodig,
vindt De Jong. "De oude klanten
komen terug". Hij meent inmid
dels ook bewezen te hebben hoe
ongegrond de vrees bij sommi
gen was dat na zijn komst de
Stadsgehoorzaal van de
Gro'enoordhallen de biggen-
markt zou overnemen....
Opknappen van de zalen, gangen
en koffiekamers en het aantrek
ken van evenem: nten die naast
'de gemeentelijke jijdrage voor
de financiering daarvan kunnen
zorgen. Dat doel heeft De Jong
de komende jaren voor ogen.
Daarnaast heeft hij enkele wen
sen: een ingang voor gehandi
capten bijvoorbeeld, of een door
gang van de Breestraat naar de
Aalmarkt.
Wethouder Schoute opende gisteravond de tentoonstelling "Kunst in Huis".
LEIDEN - De gemeente houdt een
race tegen de klok wat het ma
ken van bestemmingsplannen
betreft. Op 26 juni van dit jaar
loopt het voorbereidingsbesluit
voor de binnenstad af. Als er dan
niet, voor alle wijken bestem
mingsplannen gereed zijn, heeft
de gemeente de ontwikkelingen
juridisch niet meer in de hand.
Ieder willekeurig bouwplan dat
aan de bouwverordening voldoet
kan dan zonder problemen wor
den gerealiseerd. De gemeente is
dan niet in staat om ongewenste
ontwikkelingen tegen te gaan.
Om tijdig alle bestemmingsplan
nen klaar te hebben, maakt wet
houder ,Waal regelmatig een
overzicht op hoe dat enorme kar
wei loopt en in welke volgorde
men de klus denkt af te maken,
het zogeheten tijdsschema be
stemmingsplannen. Tijdens de
vergadering van de commissie
voor de ruimtelijke ordening
bleek gisteravond opnieuw dat
er vertraging is ontstaan. Een be
langrijke reden hierva..
leegloop die op enkele afdelin
gen van het stadhuis heeft
plaatsgevonden. Zo is bestem
mingsplannen-specialist mr. Pie-
ter Hoogenraad bijvoorbeeld eni
ge tijd geleden vertrokken naar
de gemeente Hilversum.
Inmiddels zijn echter de meeste
vacatures weer opgevuld en is
het tijdsschema aangepast. Afde
lingschef Lodder verklaarde te
verwachten het werk op'tijd af te
hebben, maar erg overtuigend
klonk het niet. Ook wethouder
Waal dacht het maken van plan
nen voor de binnenstad tijdig te
kunnen afronden, maar - aldus
Waal - dat vergt een enorme
krachtsinspanning. Hij gaf zijn
ambtenaren nog een schou
derklopje door te verklaren de
indruk te hebben dat men erg ge
motiveerd is. Het grootste knel
punt ligt bij de afdeling stede-
bouw waar men al het tekenwerk
niet aankan. Daarom zal nu een
gedeelte van dit nauwkeurige
werkje worden uitbesteed.
Tentoonstelling in De Waag
LEIDEN - Als voorbode van de Leidse Kuns\uitleen in De Waag aan de
Aalmarkt gisteravond de tentoonstelling "Kunst in Huis" door wethou
der Schoute geopend. Deze tentoonstelling, geopend door wethouder
Schoute, moet de Leidse bevolking bekend maken met de kunstwer
ken die straks in de Kunstuitleen aan de Lammermarkt te huur zullen
zijn.
Tijdens de tentoonstelling kan men, naast een indruk van het beschikba
re werk, ook informatie krijgen over de deelnemende kunstenaars en
de Kunstuitleen. Bovendien bestaat de mogelijkheid zich al voor een
bepaald werk in te schrijven. Gisteravond was meteen al een behoorlij
ke belangstelling voor de tentoonstelling. Met name een groot aantal
kunstenaars was aanwezig.Het is de bedoeling dat de Kunstuitleen aan
de Lammermarkt 35 begin maart gaat draaien. Hiermee is dan een eind
gekomen aan de jarenlange discussies over het al dan niet oprichten
van een dergelijke instelling. In Leiden wordt al minstens tien jaar over
een Kunstuitleen gesproken. Door gebrek aan geld of een geschikte
ruimte ketsten de plannen echter steeds weer af. In verschillende ande
re steden in Nederland bestaan al jarenlang Kunstuitlenen, die met
succes draaien.
In principe zal de Kunstuitleen net zo gaan werken als een bibliotheek.
Iedere Leidenaar van 18 jaar en ouder kan voor 7,50 gulden per drie
maanden een kunstwerk mee naar huis nemen. Er kan worden gekozen
uit schilderijen, beeldhouwwerken, grafiek, keramiek, wandkleden ei)
tekeningen. Het pand aan de Lammermarkt is lang niet groot genoeg
om al het beschikbare werk te exposeren. Daarom kan er via dia's een
keuze worden gcmaaki. De nu gestarte tentoonstelling geeft ook al een
beeld van het beschikbare werk.
De kunstwerken zijn met name afkomstig van Leidse kunstenaars die
gebruik maken van de zogenaamde Beeldende Kunstenaars Regeling
(BKR). Dat is een regeling voor kunstenaars die zichzelf niet kunnen
bedruipen. De overheid koopt van hen werk op, dat tot nu toe vaak in
de kelders van De Lakenhal verdween. De Kunstuitleen is een prima
gelegenheid om het werk "dichter bij het publiek te brengen". In ande
re steden is namelijk gebleken dat een Kunstuitleen lang niet zo'n hoge
drempel heeft als musea of andere culturele instellingen.
De tentoonstelling in De Waag duurt nog tot 14 februari, en is geopend
van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 tot 18.00 uur en op donder
dagavond van 19.00 tot 21.00 uur. Zondag en maandag is de expositie
gesloten.
Jazz (1) Hot House
Wie morgenavond niet in de
uitverkochte Stadsgehoor
zaal terecht kan (daar wordt
een dixielandfestival gehou
den in het kader van de Leid
se jazz week) kan terecht op de-
zolder van het Leids Vrije
tijdscentrum, Breestraat 66.
Tenminste; als hij ook van
jazz-rock houdt. De groep
TAO treedt erop in de volgen
de bezetting: Mare v.d. Geer
(piano), Pierre v.d. Linden
(drums). Cees v.d. Laarse
(bas) en Joop van Nimwegen
(gitaar).
Jazz (2)
De Jazzweek Leiden wordt zon
dagmiddag in het bowlin
grestaurant van Hans Men
ken aan de Boshuizerlaan
nabesproken. Dat gebeurt tij
dens het wekelijkse Jazz on
Sunday, waar ditmaal als
speciale gast de Amerikaanse
zanger Joe Bourne zal optre
den, evenals het kwintet van
Hans van Leeuwen. Jazz on
Sunday begint om drie uur.
PPR
De PPR houdt zaterdag en zon
dag voor leden en mensen die
lid willen worden een thema-
weekeinde in het Jeugdbui-
tencentrum Korte Vliet. On
derwerp; actie ?n fractie.
Vrouwenhuis
Ook het komend weekeinde
wordt het nieuwe Vrouwen
huis schoongemaakt en inge
richt. Wie een handje wil hel
pen en van het vrouwelijk ge
slacht is, is zowel zaterdag als
zondag om twaalf uur wel
kom in het Vrouwenhuis,
Hooigracht 79. Nog bruikba
re meubels of ander huisraad
kunnen beide daaen
op dit adres worden afgege-
Gouden munten
In de cliëtenhal van de Amro-
bank aan de Stationsweg is
tot en met 22 januari de expo
sitie "Goud Gemunt" te be
zichtigen. De tentoonstelling
omvat een collectie van hon
derd gouden munten uit 22
landen. Het zijn voorname
lijk munten die sinds onge
veer 1800 zijn geslagen en
wettig betaalmiddel zijn ge
weest of nog zijn. Een bijzon
derheid bij deze expositie is
het zogenaamde hologram.
Een munt werd met gebruik
making van een laserstraal
op film gezet. De film brengt
al draaiend de munt drie-di
mensionaal in beeld. De mun
ten zijn tijdens de kantooru
ren van de bank te bezicht*
gen.
Seance
Het Spiritistisch Genootschap
Leiden houdt maandag
avond in de zaal Middelweg
28 een psychometrische sean
ce, onder leiding van G.J.
Pompe uit Den Haag.
