Kerkmensen zijn nog niet toe aan 'offer'
Griek toch oorzaak olie
Paramaribo wil eigen liedboek
Gemeenschappelijke geldwervingKerkbalans'nu voor tiende keer
"WAO-er gaat lange
en moeilijke weg"
Beroepingen
m êf
Theologen: vrijheid van
onderzoek en discussie
Laboratoriumonderzoek naar vervuiling bewijst:
Turkije krijgt eind
dit jaar "parlement
"Steun voor bedrijven
misschien openbaar
VRIJDAG 16 JANUARI 1981
PAGINA 21
(Van onze redactie geestelijk leven)
De geldactie "Kerkbalans"
die zeven Nederlandse
kerken op het ogenblik
voeren - tot 24 januari en
dit jaar onder het motto
"Afgesproken!" - is hard
nodig, omdat de overheid
hier de kerken niet subsi
dieert en deze dus vrijwel
geheel op de vrijwillige
bijdragen van de leden zijn
aangewezen. De protes
tantse kerken in ons land
zijn voor bijna 90 procent
afhankelijk van "Kerkba
lans". Voor de Rooms-Ka-
tholieke Kerk is dat 40 pro
cent.
Ds. W. H. den Ouden (Rotterdam),
voorzitter van de interkerkelijke
commissie "Geldwerving", had
er deze week in Utrecht, bij de
inluiding van de jaarlijkse actie,
dan ook geen moeite mee om aan
te tonen dat "Kerkbalans" voor
de deelnemende kerken een le
venskwestie is. Willen de kerken
hun taak in de samenleving naar
behoren blijven vervullen, dan
kan dat alleen op een degelijke
financiële grondslag. Geestelijke
verantwoordelijkheid gaat ge
paard met puur materiële voor
waarden.
Welnu, "Kerkbalans" is in kerkelijk
Nederland een levend, zelfs en
thousiast makend begrip gewor
den. Zeer velen hebben voor de
kerk waarvan zij lid zijn veel over.
Zo werd in Utrecht meegedeeld,
dat in de Hervormde Kerk vorig
jaar een inkomsten verhoging van
minimaal ruim 7 procent ten op
zichte van 1979 is geboekt. Het
aantal deelnemende gemeenten
groeit nog steeds. De gerefor
meerden noteerden een stijging
van bijna 7,5 procent. Van de
rooms-katholieken en de kleine
re kerken zijn nog geen definitie
ve gegevens over 1980 voorhan
den, maar de conclusie lijkt ge
rechtvaardigd dat de grootste
drie kerken (rooms-katholiek,
hervormd en gereformeerd in
offerbereidheid elkaar niet zo
veel ontlopen.
tuaties. Met de nodige fantasie
valt er nog heel veel te bereiken".
Uit de gegevens blijkt in elk geval,
dat de kerken de inflatie ruim
schoots zijn voorgebleven. Voor
al de hervormden hadden de ab
solute groei van hun inkomsten
dringend nodig, gezien de inflatie
van het geld uit bezittingen (dood
geld) en hun grote achterstand in
het onderhoud van gebouwen,
salarissen en pensioenen.
Dat de kerken rijk zouden zijn, is
een hardnekkig misverstand, ze
ker in de Nederlandse situatie.
De inkomsten uit kapitaal en goe
deren zijn naar verhouding zeer
laag. In 1975 volgens een onder
zoek nog 10 procent. Dat wordt
door de inflatie ieder jaar minder.
Het resultaat van vorig jaar, zo
meldt de hervormde commissie
"Geldwerving", bevestigt hel feit
dat de kerk financieel zeker niet
alleen is aangewezen op de men
sen van 65 jaar en ouder. De
grootste bijdragers zitten in de
leeftijdsgroep van 35 tot 64 jaar.
De sympathisanten - geen doop
lid of lidmaat - leveren ook een
behoorlijk aandeel.
"Kerkbalans '81" kan niet om de
vraag heen, hoeveel meelevende
kerkleden door werkloosheid
worden getroffen. Behoren kerk
leden soms tot de sociale groepen
die het minst van de werkloos
heid hebben te lijden?
Het bestuur van de (hervormde)
Vereniging van Kerkvoogdijen
acht een teruggang in het resul
taat van "Kerkbalans" onder de
huidige economische omstandig
heden niet geheel uitgesloten,
maar het is nog de vraag of de
cijfers dit werkelijk zullen aanto
nen, en zo ja of die teruggang een
absolute vermindering betekent
of een afremming van de jaarlijk
se groei van "Kerkbalans Het is
ook mogelijk, dat de leden zich
extra inspannen om hun kerk
juist niét onder de wisselvallighe
den van de conjunctuur te laten
zuchten.
Verantwoordelijk
De deelnemers aan "Kerkbalans"
zijn de rooms-katholieken, her
vormden, gereformeerden (de
"gewone", wel te verstaan), oud
katholieken, doopsgezinden, lu-
thersen en remonstranten.
Ontevredenheid over de uitkom
sten van tien jaar gemeenschap
pelijke geldwerving is er dus ze
ker niet. Wel moet ds. Den Ouden
in alle oprechtheid en nuchter
heid vaststellen, dat de gelovige
in het algeméén nog niet toe is
aan het "offer". De gemiddelde
bijdrage is ongeveer f. 200 per ge
zin. Als men dat vergelijkt met de
uitgaven voor - bijvoorbeeld - ge
luidsapparatuur en dergelijke
per jaar, dan kan het motto van
1981 - "Afgesproken!" - maar
voor één uitleg vatbaar zijn.
Wat de kerk kost. kunnen de leden
samen royaal opbrengen.
Wie lid van de kerk is en blijft,
moet daartoe ook bereid zijn.
Elk lid, hoe weinig meelevend
ook, is financieel mee verant
woordelijk. Wie dat zonder op
gaaf van redenen weigert, moet
er resoluut uitstappen, want ad
ministratief kost hij de kerk nog
zo'n f 40 per jaar.
En voor het opvullen van dat gat is
"Kerkbalans" niet bedoeld.
Kerkbalans roept mensen
op hun verbondenheid
met de kerk te uiten in een
financiële bijdrage.
WoiiJio Bleij: "Ze hebben wel gelijk"
De hervormden en lutheranen in
Paramaribo (Suriname) willen
een eigen liedboek. Bij de sa
menstelling daarvan hebben zij
tegen een zekere inspiratie van
uit het Nederlandse Liedboek
voor de Kerken geen bezwaar,
maar het mag daarvan geen ko
pie worden.
Paramaribo heeft maar liefst 199
wijzigingen van het Nederlandse
liedboek voorgedragen. Want,
zegt men, die teksten zeggen ons
hier niet veel en de melodieën ho
ren niet bij de aard van óns zin
gen.
Ds. Wonno Bleij (Amstelveen),
voorzitter van de synodale com
missie van de Evangelische-
Luterse Kerk in ons land, vindt,
dat zij daarin wel gelijk hebben.
Misverstand
De hervormden namen in 1972 het
initiatief tot "Kerkbalans". Al
gauw gingen andere kerken
meedoen. "Kerkbalans '81" is
dus in zekere zin een jubileum;
voor de tiende keer wordt nu op
de hervormden een beroep ge
daan om hun kerk financieel de
nodige armslag te geven.
De voorzitter van de hervormde
commissie "Geldwerving", ds. J.
A. G. van Zanten (Groenlo),
meerit dat in heel veel gemeenten
lang nog niet alle mogelijkheden
zijn uitgeput. "Er hoeft geen ge
brek aan geld in de kerk te zijn,
als er maar sprake is van een goe
de organisatie, een stevige
aanpak en een slagvaardig beleid
dat inspeelt op veranderende si-
Vaak blijken predikanten weinig
te weten van de problemen die
zich in het leven en gezin voor
doen van iemand die "arbeids
ongeschikt" (WAO) is verklaard.
Dat schrijft prof. dr. Klaas Ru-
nia vandaag in een hoofdartikel
in "Centraal Weekblad" van de
Gereformeerde Kerken. "Het is
geweldig jammer dat we het ook
als kerk zo vaak laten zitten in
dit soort zaken. We laten mensen
in nood, vlak om ons heen, vaak
voortmodderen in hun eenzaam
heid".
Runia ontkent niet, dat er WAO-
ers zijn die er de kantjes aflopen,
maar..dat is zeker niét het ge
wone patroon. "Mensen in de
WAO gaan vaak een lange en
moeilijke weg. De overgang
naar de WAO blijkt een schokef
fect te hebben".
De Kamper hoogleraar ziet hier
een grote taak voor de kerk. Niet
alleen voor de predikant. "Ou
derlingen, diakenen en de hele
kerkelijke gemeente moeten
meer letten op wie met dit pro
bleem tobben. En daarbij de
vrouw van de WAO-er niet ver
geten".
Bijzondere aandacht verdienen,
volgens Runia, ook alleenstaan
de werkende vrouwen, zowel in
de ziekteperiode als na hun af
keuring. "Zij komen vaak dub
bel alleen te staan".
Hij bracht onlangs een bezoek
aan Paramaribo, niet alleen na
mens de Nederlandse lutherse
kerk maar ook namens de Lu
therse Wereldfederatie en de in
terkerkelijke Stichting voor het
Kerklied.
Oude bundels
Ook gebruiken de hervormden en
lutheranen daar het boek van de
Evangelische Broedergemeente,
de grootste protestantse geloofs
gemeenschap in Suriname.
Als voorzitter van de Stichting voor
het Kerklied vindt ds. Bleij het
wel moeilijk, medewerking te ge
ven aan dat eigen liedboek.
"Want in onze tijd maak je niet
maar zo even een kerkelijk lied
boek. Ook lied en tekst daarvan
zijn beschermd door alle mogelij
ke soorten van auteursrechten en
wettten. En neem dan verder het
feit dat ruim een derde van alle
Surinamers in Nederland woont.
Overmorgen hebben we dus twee
soorten liedboeken in Neder
land".
Toch hebben de intense besprekin
gen ds. Bleij hoop gegeven dat er
wel wat uitkomt. "Alle betrokke
nen zijn gebrand op een oplos
sing".
Kader
Zijn bezoek aan Paramaribo heeft
ds. Bleij - die hiervan verslag
doet in het lutherse blad ELK -
overigens wel duidelijk gemaakt,
dat de kerk daar dringend be
hoefte heeft aan kader. Er moet in
Suriname een lekenoplciding op
gang komen. Ds. Bleij heeft er de
aandacht van het evangelisch-
luthers seminarium al op geves
tigd. Iemand van dat seminarium
zou er een tijdje heen moeten om
zo'n lekenopleiding op te zetten.
Daarnaast is er behoefte aan een
opleiding in de theologie, liefst op
universitair niveau. Ds. Bleij
heeft de president van het land
voorgesteld, hiervoor een nieuwe
faculteit aan de universiteit van
Paramaribo te openen.
Hij is ervan overtuigd, dat er in Eu
ropa jonge academici zijn die
willen meehelpen zo'n instituut
ran de grond te krijgen, '.f en
moet in Suriname zelf gewoon
moed vatten om de zaak aan te
pakken".
Hervormde Kerk: beroepen te
Bodegraven J. J. W Mouthaan
Nunspeet. te Vriezenveen H. van
den Berg Eindhoven (legerpredi-
kant), te Willemstad B. H. Wee-
gink Beerzerveld (Ov te Bols-
ward K. Lammertsma Hoornster-
zwaag, te Bedum H. Smits Haam
stede, te Nieuw-Vennep-
Abbenes M. Bergsma Woudri-
chem.
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Oud-Bcijerland J iLoos-
man Vries, te Hoogeveen T. W.
Penning Hoogezand, te Wijnje-
woude (Fr.) P. Ravensbergen
Smithville (Ontario. Canada);
aangenomen naar Bilthoven
(geestelijke verzorging in Berg en
Bos) mevrouw E. G. van Egmond
Amstelveen-Buitenveldert.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: beroepen te Maassluis
A. van der Dussen Hardinxveld-
Giessendam.
Gereformeerde Gemeenten:
aangenomen naar Veen J. van
Vliet Aagtekerke.
Vrijheid. In een vrijwel een
stemmige resolutie verlangt de
werkgemeenschap van rooms-
katholieke theologen in het Duit
se taalgebied een vrije theolo-
giebeoefening en een onbelem
merde wetenschappelijke dis
cussie. Een verklaring van dezelf
de strekking zond de werkge
meenschap aan de bisschoppen
conferenties van Duitsland. Oos
tenrijk en Zwitserland.
De theologen - die een tweejaarlijk
se bijeenkomst hadden in het
Beierse Freising - willen geen
waarden- en normenvrije theolo
gie. Zij verklaren dat theologie al
leen mogelijk is in de gemeen
schap van de kerk. Omwille van
de kerk is het echter wel noodza
kelijk dat het theologische onder
zoek vrij is en dat de theologen in
alle vrijheid over de resultaten
kunnen praten.
De theologie moet stellingen kun
nen formuleren waarvan de waar
heid pas in de discussie blijkt. Zij
moet ook nieuwe methoden kun
nen gebruiken en rekening hou
den met de autonomie van ande
re vakgebieden.
Van het kerkelijke leergezag ver
langen de theologen dat het zijn
bezwaren met argumenten naar
voren brengt en meer op de
kracht van de waarheid ver
trouwt dan op bestuurlijke maat
regelen.
Teken van ernst
Twee procent. Het moderamen
(bestuur) van de synode van de
Nederlandse Hervormde Kerk"
vraagt de hervormde gemeenten
in een brief, twee procent van de
jaarlijkse begroting te bestem
men voor ontwikkelingssamen
werking. Nadrukkelijk wijst het
synodebestuur erop. dat de twee-
procent-actie geen extra collecte
is, maar "een teken van de ernst
waarmee u zich wilt inzetten om
onrecht, armoede en ellende te
bestrijden". "De actie is uit nood
geboren".
Vierde druk. Er is een vierde
druk verschenen van het Nieuwe
Testament in de omgangstaal.
"Groot Nieuws voor U". Deze uit
gave van het Nederlands Bijbel
genootschap verscheen voor het
eerst in 1975. In totaal zijn er nu
60.000 exemplaren van gedrukt.
Voorschoten. De hervormde ge
meente en de gereformeerde
kerk van Voorschoten houden in
het vervolg de avonddienst ge
meenschappelijk. Om de drie
maanden in een ander kerkge-
bouw
Marekerk. In verband met de
aanleg van een sierbestrating
(door de gemeente) op het plein
vóór de Marekerk kan de ingang
Mare zondag niet worden ge
bruikt. De kerkgangers moeten
de ingang Oude Vest
DEN HAAG (ANP) - Het
lijkt erop dat de Griekse
tanker Stylis toch de
schuldige is van de olie
vervuiling op zee, die aan
ongeveer 150.000 vogels
het leven heeft gekost.
Alleen op de Nederlandse
kust al zijn de afgelopen
weken ongeveer 3.000 tot
5.000 met olie besmeurde
vogels aangespoed.
Volgens een woordvoerder van het
ministerie van verkeer en water
staat kan deze conclusie worden
getrokken uit een onderzoek van
het Rijksinstituut voor de Zuive
ring van het afvalwater (RIZA).
Dit instituut trof bij de vogels de
zelfde soort olie aan als die welke
de tanker 24 december in Rotter
dam voor een deel heeft gelost en
voor een ander deel nog aan
boord had bij zijn vertrek, 26 de
cember, naar Noorwegen.
De bij de vogels aangetroffen olie is
van een zwaar type en staat be
kend onder de naam Carbon
black Feedstock. Het wordt ge-
AUTOSPORT - Renault zal niet
mcc-doen aan de GP van Zuid-
Afrika die op 7 februari op Kyala-
mi zal plaatsvinden.
TENNIS - Elly Vessies is in het in
ternationale toernooi in Toronto
niet verder gekomen dan de eer
ste ronde. Zij verloor van de Au
stralische Susan Leo.
bruikt bij de produkie van roet.
Deze olie heeft een soortelijk ge
wicht van 1,07, die ongeveer
overeenkomt met die van zeewa
ter. De substantie bevond zich
net onder het zee-oppervlak,
vandaar dat rijkswaterstaat bij
zijn speurtochten vanuit de lucht
niets heeft gezien, aldus de
woordvoerder. Op internationaal
niveau wordt nu bekeken wat er
verder moet worden gedaan.
De Griekse tanker was 24 decem
ber in Rotterdam aangekomen en
heeft daar 12.600 ton olie gelost.
Eenzelfde hoeveelheid was in
Spanje achtergelaten. Op 26
decmebr vertrok de Stylis naar
Slagen in Noorwegen, met aan
boord nog 30 torn ton dezelfde
olie.
Nadat in Noorwegen weer olie i
bijgeladen is het schip wee
zuidwaarts gevaren.
De Noorse autoriteiten hebben,
volgens de woordvoerder van
verkeer en waterstaat, via Inter
pol de Rotterdamse politie ver
zocht een onderzoek in te stellen
naar de 'bewegingen' van de
Griek. Uit dat onderzoek en de
conclusies van het RIZA, bleek
dat hier van dezelfde soort olie
sprake is als die aan boord van de
Stylis.
De agent van het Griekse schip,
Noorwegen Meijer uit Vlissin-
gen, heeft begin januari ontkend
dat de Griek iets te maken zou
hebben met de olievervuiling. Na
zijn terugreis van Nororwegen
kwam de tanker 5 januari in de
haven van Vlissingen aan voor
nader onderzoek. Volgens de
agent was de onschuld van de
Griek bewezen na monsters die
de Engelse zeevaartpolitie uit de
tanker had genomen. Die kwa
men volgens hem niet overeen
met de olie op zee.
ISTANBOEL - Tussen 31 augustus
en 29 oktober zal, „behoudens
onvoorziene obstakels" in Tur
kije een grondwetgevende ver
gadering worden gevormd. Dit
zei de Turkse president en chef
van de Nationale Veiligheids
raad, generaal Evren, gisteren
tijdens een toespraak tot de be
volking van Konya, zijn uit
gangspunt voor een tournee van
vier dagen. Figuren uit de oude
politieke partijen zullen in deze
vergadering geen zitting krijgen.
De generaal zei niet langs welke
weg de leden zouden worden
aangewezen, en hoeveel het er
zouden worden.
,De grondwetgevende vergadering
zou tot aan de verkiezingen als
parlement fungeren, terwijl de
Nationale Veiligheidsraad, be
staande uit vijf generaals, de po
sitie van Senaat zou krijgen, zo
zei Evren. Aan deze Senaat zou de
nieuwe Grondwet het eerst wor
den voorgelegd. Evren gaf geen
tijdschema voor een referendum
of voor verkiezingen, maar zei
wel veelbetekend dat „er genoeg
tijd zou zijn voor het omhoogko
men van nieuwe figuren in de
politiek".
De oude partijen zijn in Turkije niet
ontbonden of verboden, slechts
buiten werking gesteld. Toen
vlak na de staatsgreep van 12 sep
tember jl. de militaire comman
dant van Istanboel bevel gaf dat
daar al hun naamborden moesten
verdwijnen, werd dit vanuit An
kara de volgende dag weer inge
trokken De bekendmaking van
Evren houdt echter niet veel
hoop in voor het nieuw functio
neren van deze partijen.
Ook de oude Grondwet van 1961 is
niet geheel afgeschaft, slechts is
een groot aantal artikelen buiten
werking gesteld. De Nationale
Veiligheidsraad heeft de wetge
vende rol overgenomen, en moet
het werk van de regering contro
leren en goedkeuren.
Nieuwe Britse
wet voorkomt
'lekken niet
LONDEN - Deze week werd in
het Britse Lagerhuis een wet
geintroduceerd, die moet lei
den tot grotere openbaarheid
van regeringszaken. Er is niet
veel kans dat de wet het zal
halen. De meeste conserva
tieve kamerleden vinden een
nieuwe wet onnodig, omdat
de politici zelf en niet het ge
rechtshof moeten uitmaken
hoeveel informatie ze ver
strekken aan de pers.
Britse regeringen hebben de
reputatie geobsedeerd te zijn
door geheimen en liefst zo
weinig mogelijk informatie
beschikbaar te stellen. De
huidige premier, mevrouw
Thatcher, heeft die reputatie
tot een verdienstelijk princi
pe verheven. Het Watergate-
schandaal in de Verenigde
Staten zou in Engeland nooit
het daglicht hebben gezien,
omdat de wet op de officiële
geheimen een ieder kan ver
volgen die al te diep graaft
naar het reilen en zeilen van
de machtigsten van de
staat.
Het probleem van Margaret
Thatcher is dat er zoveel hoge
ambtenaren zijn die het noch
met de wet op de officiële ge
heimen eens zijn, noch met
haar beleid. Het gevolg is dat
haar ministeries lekken als
een vergiet. De Britse pers is
nauwelijks bekomen van het
ene geheime, anonieme do
cument, of het volgende ligt
op de stoep.
DEN HAAG (ANP) - Minister Van
Aardenne (economische zaken)
wil nagaan of overheidssteun aan
individuele bedrijven nadat deze
is verstrekt openbaar kan worden
gemaakt. In West-Duitsla nd
werkt zo'n systeem al en de be
windsman gaat bekijken of dat in
Nederland ook kan worden inge
voerd.
De minister zegt dit in het schrifte
lijk commentaar van de regering
over het rapport van de commis
sie. "Steunverlening individuele
bedrijven" (commissie-Van
Dijk). Deze commissie heeft eind
*79 een aantal aanbevelingen ge
daan om deze steunverlening
doorzichtiger en effectiever te
maken. De meeste van die aan
bevelingen gaan de regering te
De commissie-Van Dijk- heeft ge
pleit voor openbaarheid van elke
steunverleningsoperatie en voor
een publicatie- en verantwoor
dingsplicht van de steunontvan-
gende bedrijven. Van Aarder
s het e
t de
dat
steunverlening in beginsel open
baar dient te zijn, maar wil die
openbaarheid pas achteraf. Nu is
de openbaarheid beperkt tot een
overzicht dat elk halfjaar aan de
Tweede Kamer over de verleende
steun wordt verstrekt. Daarin
worden echter geen Individuele
bedreven genoemd, meer se c to
ren en de globale bedragen die
deze hebben ontvangen.
De minister vindt het verder vol
doende als het parlement perio
diek een rapportage over de
steunverlening ontvangt. Hg
wgst de aanbeveling van de
commissie dat elk individueel
steunbesluit aan het parlement
zou moeten worden gemeld, af.
Ook vindt de bewindsman dat
met de huidige steunregelingen
de ondernemingen voldoende
verantwoording afleggen. Hg wil
dan ook met aan het voorstel van
de commissie de ondernemingen
een PUBLIKATIEPUCHT op te
te|n.
De bewindsman is niet bereid het
voorstel van de commissie over te
nemen om alle steunregelingen
eerst aan het parlement voor te
leggen. Daarmee wordt het ka
rakter van de regelingen mis
kend. De regering is hierover
slechts achteraf verantwoording
aan de Kamer verschuldigd, al
dus Van Aardenne. Hg wgst ook
een verdergaande beroepsmoge-
hjkheid voor de ondernemer af.
Nu kan die alleen bg de minister
in beroep gaan.
De regering wijst invoering van een
wettelijke verplichting voor ban
ken om dreigende moeilijkheden
bg ondernemingen te melden
van de hand.
VOETBAL - Tijdens con oefenduel
tegen de Spaanse club Guimar is
Feyenoorder And ré Stafleu van
het veld gestuurd wegens het be
dreigen van een teflenstenda
Fevenoord verloor met 2-1
VOETBAL - DS 79. versterkt met
Johan Cruijff en Rob Rcnsen-
bnnk verloor in Londen met 4-2
van Chelsea. Harry van der Ham
scoorde tweemaal.
VOETBAL - Sparta hooft gisteren
een vriendschappelijk duel tegen
Rozenburg met 7-2 gewonnen.
Loggie scoorde driemaal.
VOETBAL - Ajax won gisteren in
Marbella met 9-0 van de plaatse-
lijke derde divisieclub.
