jü
Kunst op haar kop
Trijfel
WOENSDAG 14 JANUARI 1981
VARIA
PAGINA 33
De CS-essayprijsvraag van het
jaar van NRC-Handelsblad
was dit keer gewijd aan
Mooie Woorden. De lezers
mochten in maximaal 2500
woorden uitleggen wat de tien
mooiste woorden van de Ne
derlandse taal zijn en waaro-
Meerdan 90 lezers stuurden hun
voorkeur in. Ik heb ook nog op
het punt gestaan mijn tien fa
voriete woorden in te sturen,
maar ik dacht ik bewaar ze.
voorTrijfel. De Mooiste Elf. de
meest genoemde woorden in
de NRC waren: Liefde 11 x).
Leven (5 x). Gezellig (5 x).
Moeder 4 xj. Mooi 4 x). Vrede
<4 x). Weemoed (4 x), Woor
dten) (4 x). Deftig (3 x).
Schoonheid (3 x) en De (3
x).
Ik zit daar hoofdschuddend
naar te kijken. Alleen ..gezel
lig" komt ook in mijn Toptien
voor. Van de 48 woorden die
meer dan één maal genoemd
werden, komt alweer gezel
ligals enige in mijn lijstje
voor. Van de honderden woor
den die één maal werden ge
noemd. herken ik alleen (ten
dele) "Schouwburg". Er zitten
prachtige woorden bij overi
gens. zoals verfomfaaien,
wentelteefje. zomerzotheid,
bromfiets, zatlap en driftkik
ker, maar ik had nu eenmaal
al gekozen, en ik sta achter
mijn keus als een bondscoach
achter zijn spelers. Hier volgt
mijn Toptien:
Ijsvrij. Vooral vanwege de twee
ij's in zo kort bestek. Ik hou
van de ij, het is onze meest
Hollandse letter, geen enkele
andere taal kent deze ij. Ik
waardeer het hogelijk dat de
telefoonboeken de ij op zijn ei
gen plaats, tussen de x en de z
in plaatsen, en ik vind het een
schandaal dat nota bene de
Van Dale. Groot Woordenboek
der Nederlandse Taal. de ij
tussen „igoneren" en „ik" in
zet. Alsof ons alfabet eindigt
met xypsilon, zet"! Los van
deze overwegingen bevalt het
me in ..ijsvrij" dat deze sa
menstelling m i n of meer het te
genovergestelde beduidt van
soortgelijke samenstellingen
als „roestvrij", „krimpvrij",
„koortsvrij", belastingvrij
Door
Nico
Scheepmaker
etcetera. In al die gevallen is
er géén sprake van roest,
krimp, koorts en belasting,
terwijl er bij ..ijsvrij" juist
wél sprake is van ijs!
Binnenstebuiten. Mijn dochter
tjes. die alles zó uittrekken dat
het buitenste binnen zit. be
grijpen het beeldende woord
..binnenstebuiten" uitste
kend. Het binnenste moet
naar buiten. Dat betekent dat
ook het buitenste weer naar
binnen moet. maar om de een
of andere reden is het woord
"buitenstebinnen" nooit le
vensvatbaar gebleken. Even
min als de woorden voor
steachteren" en ..bovensteon
der".
Wijsbegeerte. We vinden dat
een heel gewoon woord, de
twee delen ervan zijn tot één
begrip versmolten, maar
scheid je „wijs" van ..begeer
te". dan houd je iets ..geeste
lijks" en iets „zinnelijks"over.
die in „wijsbegeerte" met el
kaar in harmonie zijn ge
bracht.
Levenslustig. Dit woord drukt
iets frivools en vitaals uit dat
in de klanken zit opgesloten,
en bij scheiding („lust tot le
ven". ..lust for life") meteen
iets dramatisch krijgt dat „le
venslustig" juist helemaal
niet heeft.
Scharminkel. Vraag iemand
die het woord nog niet kent
wat „scharminkel" betekent
en hij zegt: een zeer mager
mens. jongen of meisje, maar
ook een beetje een zielepoot,
een ongeluksvogel, een ver
schoppeling, een stoelenmat-
terskind, dat meteen begint te
scharminkelen (schransen)
als je hem of haar een warme
prak voorzet.
Klappedubbel. Schoolvoor
beeld van economisch taalge
bruik. geïntroduceerd door
mijn dochtertje Janna toen ze
twee jaar en twee maanden
was in plaats va-N het om
slachtige ..dubbelgeklapte bo
terham". De helft minder let
tergrepen. bijna de helft min
der letters. ..Wat wil je eten?":
..Klappedubbel pindakaas-
Eierdopje. De Engelsen zeggen
„egg-cup". de Fransen „co-
quetier". de Duitsers ..Eierbe-
cher". de Spanjaarden hue-
vera" en de Russen .j aietsjna-
ja rjoemska" eierglaasje
maar geen van die woorden
kunnen tippen aan ons aan
doenlijke verkleinwoordje.
Typisch Nederlands trou
wens, dat verkleinwoord, en
des te typischer omdat het
eierdopje groter moet zijn dan
de eierdop om het daarin op
gesloten ei tq kunnen herber
gen.
Stadsschouwburg. Het woord
„schouwburg" is een maak
woord van Vondel, op zichzelf
ook al een mooi woord, maar
"stadsschouwburg." aus ei-
nem Guss uitgesproken, vind
ik toch nog mooier.
Gezellig. Naar men altijd zegt
een typisch Nederlands woord
voor een typisch Nederlands
begrip. Bij het „cosy". heb ik
me door een allang in Ameri
ka wonende vriendin laten
vertellen, denken Amerika
nen alleen maar aan een half
donker café met rode lampjes.
De Fransen komen er het
dichtstbij via --intimité",
maar ons gewone begrip „het
was erg gezellig" kan geen
buitenlander exact weergeve-
Drosteca^aobuseffect Er is ook
geen andere taal waarin dit
speciale effect van de eeuwig
durende herhaling, toegepast
in de kunst en de reclame, met
één woord kan worden aange
duid, zo dat iedereen meteen
begrijpt wat er bedoeld
wordt. Ook wel: Drostever-
pleeg sterseffect, of Droste-
effect.
ii zal n
Royal Academy in
Londen moeten,
waarde Westduitse
beeldende
kunstenaar Georg
opzet ondersteboven
heeft opgehangen.
De kunstenaar is er
namelijk van
overtuigd dat deze
publiek er toe zal
bewegen om zijn
schilderijen met
meer dan gewone
belangstelling te
aanschouwen. Hij
lijkt in zijn opzet i<
slagen, wanneer
alt ha iis deze foto.
bezoekster van deze
aan moderne kunst
gewijde
tentoonstelling
kennelijk alle tijd
El
Breezand 12 100 no Charleston nr Char
leston,
Carebeka 3 13 25 Ibiza nr Civitavechia.
Carebeka 7 12 100 zw Kaap Bon nr Misu-
rata.
Dutch Mate 13 te Rotterdam.
Dutch Sailor 12 te Rotterdam.
Dutch Spirit 12 vn Rotterdam nr fees.
Grote Vaart
Atlantic Star 13 te Gothenburg,
Broere Emerald 13 te Algericas
Buena Vista 13 te Santa Cruz.
Chevron Eindhoven 12 230 o Savannah
nr Freeport.
Chevron Madrid 12 390 zzo Cape Como-
rin nr Mena.
Chevron The Hague 12 te Rotterdam.
Coral Maeandra 13 pass Northforeland
Crania 12 360 wnw Finisterre r.r Stan-
low.
Deltadrecht 12 120 z Bermuda nr Hous-
Esso Bonaire 12 490 o Mombasa nr Rot
Esso Europoort 12 140 nno Cayenne nr
Aruba.
European Express 12 330 w Sabang nr
Shanghai,
Farmsum 12 900 w Ouessant nr Ham
burg.
Felania 13 vn Bahrain nr Port Louis,
Ficus 13 te Jebelali verw.
Flammulina 12 310 n Kaap Verde nr Sal
cap Verde.
Gooiland 12 pass Finisterre nr Sao Fran-
Incotransspeed 12 60 nw Cabos Lucas nr
Long Beach
Incotranss'pirit 12 690 wnw Finisterre nr
Le Havre.
Kennemerland 13 te Belem.
Kieldrecht 12 300 zo Galveston nr Gal-
Laconica 12 vn RasTanura nr Kaapstad.
Latia 12 t.a. Aruba.
Lepton 12 20 o Las Palmas nr Fos.
Maasbracht 12 115 no Durban nr Singa
pore.
Maasbree* 12 150 nw Trinidad nr Beau-
Marinula 12 150 z Monnovia nr Bonny.
Meta 12 215 n Socotra nr Perzische Golf.
Moordrecht 12 1080 no Bikini nr Inchon.
Mydrecht 12 300 no Rio de Janeiro nr
Paranagua,
Nedlloyd Bahrain 13 dw Texel nr Rotter
dam.
Nedlloyd Dejima 12 te Rotterdam.
Nedlloyd Franklin 13 110 no New Bris
bane nr Bislig.
'Nedlloyd Hongkong 11 vn Singapore nr
Buenos Aires,
Nedlloyd Kcmbla 12 186 ono Paramari
bo nr Kaapstad.
Nedlloyd Kimberley 12 vn Maputo nr
be.
Nedlloyd Kyoto 12 510 zw Christmas Is
lands nr Colombo.
Nedlloyd Loire 13 te Mombasa verw.
Nedlloyd Madison 12 vn Tauranga nr Ja-
Nedlloyd Madras 12 300 wzw Madagas
car nr Freetown,
Nedlloyd Manila 12 240 zw Madagascar
nr Singapore.
Nedlloyd Moji 12 20 zw Brunei nr Yoko
hama.
Nedlloyd Napier 12 1220 zw Jakarta nr
Singapore.
Nedlloyd Nassau 13 te Manzanillo verw,
Nedlloyd Niger 12 320 w Tanger nr Ant-
Nedlloyd Nile 13 t.a rede Hokoundje.
Nedlloyd Rochester 12 150 nw Jeddah nr
LIDO 2: Aristocats, do, ma, di en wo
14.30 uur. vrij en za 14.30 en 19.00 uur,
zo. 14.30. 16.45 en 19.00 uur. a.l. Convoy,
do. ma, di en wo 19.00 en 21.15 uur, vrij,
za en zo 21.15 uur. 16 jaar.
LIDO 3: Blues Brothers, cfdg. 14.30,
19.00 en 21.15 uur. zo. ook 16.45 uur. a.l.
STl'DIO: Stardust memories, dag.
19.00 en 21.15 uur, do, vrij. ma en di ook
14.30 uur.
Kmdermatinee: Tom en Jerrv. woen za
14.30 uur. zo. 14.30 en 16.45 uur.
TRIANON: Flash Gordon, dag. 14.30,
19.00 en 21.15 uur. zo. 14.15, 16.30, 19.00
en 21.15 uur. a.l.
REX: Wat meisjes doen..., dag. 14.30,
19.00 en 21.15 uur. zo. 14.15, 16.30. 19.00
en 21.15 uur. 18 jaar.
Kunst
Galerie Denise Stephan - Peter Schra-
ven schilderijen, tekeningen en etsen,
vanaf 11 jan Urn 22 febr, Bakkersteeg 18,
geopend za en zo van 14 tot 18 uur.
Kunst te leen in Leiden, tentoonstelling
in de Waag van 16 jan tot 14 febr. Aal
markt 21.
Wassenaar - Au berge de Kieviet. Stoep-
laan 27, expositie van Mathieu Simmer
aquarellen en olieverfschilderijen van 11
jan tot 5 maart.
Museum voor Volkenkunde, Steen
straat 1. tot 4 januari 1981 tentoonstel
ling: Bazaar, Marktsteden in Noord-Af-
ghanistan met diaklankbeeld en diverse
films. Geopend ma t/m za van 10-17 uur
en op zon- en feestdagen van 13-17 uur.
LEIDEN - Rijksmuseum van Geologie
en Mineralogie. Hooglandse Kerkgracht
17, t/m april '81. "planten van vroeger en
r.u" i.s.m. de Hortus Botanicus der
Rijksuniversiteit, ma t/m vr. van 10-12,
14-17 uur. zo 14-17 uur.
Museum Boerhaave. Steenstraat la,
"Dr. Auzoux" tentoonstelling van anato
mische modellen uit 1900. gemaakt van
papier-maché. ma t'm za var. 10 - 16 uur
en zo van 13 - 16 uur. t/m 11 mei *81
Rijksmuseum van Oudheden, Rapen
burg 28, t/m 31 jan '81, "Zicht op schrift"
over de historische ontwikkeling van
schriftvormen van Mesopotamië tot he
den, aan de hand van een zeefdrukpro
ject van de grafisch vormgever Paul Bo
mers uit Eibergen. ma tm za van 10-17
uur zo van 13 - 17 uur.
Stedelijk Museum De Lakenhal. Oude
Singel 28. t m 24 jan "Geleend goed te
gelcollectie de Goederen" particuliere
verzameling tegels uit de 16e tot de 19e
-17 uur. Ook inde Lakenhal "Moderne"
bodemvondsten van Jan Menses.
Gngevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendïenst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dmsdag 13.00
lur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Avondbezoekuur 18.30-1S.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Sportmedisch Adv
blesj
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00u
(alleen voor echtgenoot) en v
18.30-19.30 uur Babyshow laatste kwi
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdehng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Sint Elisabeth-iiekenhuis:
Volwassenen, dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Maandag t/m vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten: wanne-..-
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken
Bezoektijden Ktnderkhniek:
Dagelijks:
15 00-15 45 uur
18.30-19 00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18 30-19.30 uur 3e klas
13.30-14.15 en 18 30-19.30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou
ders 18.-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
\ol (020-175000).
<^2udcl Lieuius
14 januari 1981
- In kampong Pella, onder Ke-
bayoeran, afdeelxng Meester
Cornelis, residentie Batavia op
Java, woont zekere inlander,
Sentea genaamd, die sedert
lang de kampong waar hij
woonde en hare omstreken on
veilig maakte. Hij stond dan
ook bekend als de gevaarlijkste
bandiet van die buurt. Zondag
avond ging Sentea weer op roof
uit en dacht met een goede buit
thuis te komen, in de verste verte
niet vermoedende dat men van
zijn bezoek reeds onderricht
was. Nauwelijks verscheen de
bandiet in de kampong, waar
hij dacht een goede vangst te
kunnen maken, of de geheele ge
meente kwam gewapend op de
been. Hij werd onmiddellijk met
een geweerschot ontvangen, dat
hem op den grond deed neerstor
ten. Terstond daarop werd hij
verder door klewanghouwen af
gemaakt, zoodat zijn lijk zóó
met wonden werd overdekt, dat
hij bijna onherkenbaar was
- Dezer dagen zijn te St.-
Nazaire de eerste 48 ingenieurs
en werklieden door het Pana
ma-kanaal ingescheept. Onder
luide toejuichingen vertrokken
zij, o.a. ook door De Lesseps uit
geleid.
Vijftig jaar geleden:
-In de Noord-Afrikaansche
provincie Constantine (Alge
rije, Red.) ts pest uitgebroken.
Deze epidemie schijnt van groo-
ter omvang te zijn dan men m
Frankrijk wil toegeven. De uit
gebreide sanitaire maatrege
len, die thans genomen worden,
wettigen de veronderstelling,
dat er voor de bevolking groot
gevaar bestaat Op last van de
autoriteiten zijn verscheidene
spoorwegstations in de provin
cie gesloten. Reizigers, die er
aankomen, worden onverwijld
in quarantaine genomen en mo
gen de betreffende plaats voor-
loopig niet verlaten. Rondom
Constantine zijn tien controle
posten ingericht, zoodat het uit
gesloten us de stad clandestien
binnen te komen. Een inlandsch
dorp moest door de bewlking
worden ontruimd met het oog op
besmettingsgevaar Volgens la
tere benchten is dit dorp door
brand volledig in asch gelegd.
