"De Bierkaai"
indrukwekkend
schotschrift
Het paranormale in Dodelijk dilemma
boeken - boeken - boeken - boeken - boeken - boeken - boeken
DUEL
DUPLO
NIEUW
OP DE
BOEKEN
PLANK
Nieuwe
jeugd
boeken
WOENSDAG 14 JANUARI 1981
EXTRA
PAGINA 23
Geen Nederlandse schrijver is
op de rand van de jaren ze
ventig en tachtig zo verket
terd en tegelijk zo geprezen als
Jeroen Brouwers. Hij is een
omstreden auteur geworden
van wie echter zelfs zijn bit
terste vijanden hebben toege
geven dat hij in ieder geval
schitterend schrijft".
Aldus de aanhef op de achter
flap van Brouwers' nieuwste
bundel "Schotschriften en
beschouwingen". De Bier
kaai/Kladboek 2, waarnaar
zowel vriend als vijand van
deze briljante schrijver en
meedogenloos kriticus met
verlangen of vrees hebben
uitgezien. Moeiteloos herin
nert men zich hoe de auteur in
het najaar van 1979 met zijn
moordlustige pamflet De
Nieuwe Revisor de "litera
tuur" der zeventiger jaren
met vlijmscherpe wapenen
tot op het toch al broze bot
ontleedde; en met name van
voormalig Parool-recensent
Guus Luijters geen spaan
heel liet. Dit alles in haast on
geëvenaard giftig proza, in
briljante en absoluut meedo
genloze stijl, borrelend van
venijn, kokend van haat en
hartstochtelijke walging, ker
vend. moordend: literaire
acupunctuur door een Mees-
terbeul.
Voor wie een jaar geleden even
niet oplette, zich zorgeloos
fluitend nèt aan andere be
sognes wijdde of door dom
en traagheid juist te laat was
om het allerlaatste exemplaar
van Brouwers' "nu al klassie
ke schotschrift" te bemachti
gen, een citaatje: "Guus Luij
ters heeft niets van bellettristi-
sche aard verwekt of het was
mankof scheel, of had een bo
chel. of leed aan schurft, of het
zat met het hoofdje vast aan
het hoofdje van hét proza van
een andere schrijver.
Couveusebellettrie. Inteeltbel-
lettrie. De kraamkamer van
de Nederlandse letteren van
de jaren zeventig heeft er vol
mee gelegen. Het "schrijver
schap" van Guus Luijters is
een prakscl van ongetalen
teerdheid en nietaflatend epi
gonisme. van mafkezerij,
schoolagendagedachten en
jongensbluf. van lache gebla-
ze en gewoon doen". Mijn
oma bakt met Croma. Hij
heeft er school mee gemaakt
met dat "schrijverschap" van
hem: de Loebschool, voor
kneuzen en restanten".
Cnzovoorts, enzovoorts, zo'n 90
verrukkelijke pagina's enzo
voorts! Voor wie vorig jaar
door sufheid, triviale pret-
zucht of te korte beentjes
Brouwers' indrukwekkende
oproep tot een Nieuwe en
Schonere Literatuur
("Schoonheid wil ik. vooral
geestelijke schoonheid,
schoonheid van denken,
schoonheid van mentaliteit")
heeft gemist, is er troost: De
Bierkaai bevat integraal,
zelfs nog bijgeslepen, Brou
wers' - terecht - vernietigen
de visie op literatuur en litera
tuurkritiek van een voorbij en
te vergeten decennium.
Natuurlijk is Jeroen Brouwers
niet alleen maar een vervloe
kingen brakend scheidka
non; dat bewijst wel zijn
schitterende, in 1979/80 ver
schenen sterk persoonlijke
roman Het verzonkene (naar
uw boekhandel! Misschien
kunt u de neringhouder met
geweld een achtergehouden
exemplaar ontfutselen), dat -
daad van allereenvoudigste
rechtvaardigheid - de Multa-
tuliprijs kreeg toegekend.
Dat bewijst evenzeer De Bier
kaai/Kladboek 2, waarin an
dermaal Brouwers' betrok
kenheid (en liefde, hoe para
doxaal ook verwoord!) t.a.v.
de Vlaamse letteren wat volu
mineus, maar met overgave.
inlevingsvermogen en vooral
kennis van zaken tot uiting
komt. Er is romantische gene
genheid voor in Nederland èn
België binnenkort te vergeten
auteurs als Herman Teirlinck
en Louis Paul Boon. en vooral
is er een sublieme en aanste
kelijke opwaardering van
"De beroemde onbekende
Cyriel Buysse".
Maar er is ook de keerzijde:
Brouwers beschouwt zich als
de enige Nederlandse schrij
ver die daadwerkelijk aan de
Vlaams-Nederlandse "cultu
rele integratie" bijdraagt: een
zinloze zaak en stank voor
dank.
Dp Vlaming is zeer snel op zijn
pik getrapt en leest mijn bij
dragen uitsluitend om te zien
of hij er zich door beledigd
kan voelen, de Nederlander is
absoluut1 niet in het onder
werp geïnteresseerd en leest
mijn bijdragen uitsluitend
om te zien of er nog wat te la
chen valt. want ik kan soms
leuk uit de hoek komen, dat is
waar", (p. 92).
Zo raast en woedt Jeroen Brou
wers door ons armzalige,
slecht onderhouden literaire
achtertuintje, maaiend, wie
dend, stampvoetend van
soms machteloze woede.
Want dat verdoemde onkruid,
dat woekert voort. Het is
vechten tegen de bierkaai.
Jeroen Brouwers, De Bierkaai/
Kladboek 2. Uitg. De Arbei
derspers, Amsterdam 1980,
f 28,50. ROB VOOREN
Jeroen
Brouwers
1992. Het gaat niet goed met Ne
derland. Dezelfde hete han
gijzers van anno 1981 zijn in
nog sterkere mate actueel, zo
als werkeloosheid, kernener
gie, energiebesparing, milieu
vervuiling. De linkse Alterna
tieve Samenlevingspartij wil
het allemaal anders, schoner,
fijner en beter..
Via het gezin van Rhenen, va
der, moeder, zoons Maarten
en Eddy, en dochter Mariska
beleven we de opkomst van
deze partij. Dankzij een opge
blazen gasleidingnet, dat het
land in chaos dompelt, kan de
ASP aan de macht komen.
Vijf jaar later blijkt er heel wat
veranderd. De ASP heeft zich
ontwikkeld tot een absoluut
heersende macht in een soort
politiestaat, die de burgerij
onder de duim houdt door tal
van dwingende voorschrif
ten: roken is verboden, niet
meer dan drie kinderen per
gezin, verplichte euthanasie
bij ongeneeslijke ziekten
enz... De ene helft van de be
volking controleert de ande
re. Er is geen enkele levens
vreugde. geen enkel plezier.
De mooie beloften van de
ASP zijn holle leuzen geble
ken.
Dat is het verhaal in Vechten
voor overmorgen, geschre
ven door Evert Hartman. Zijn
vorige boek Oorlog zonder
vrienden is onlangs zeer ver
dienstelijk bekroond met de
Europese Prijs voor Actuele
Literatuur.
Vechten voor overmorgen is
een spannend politiek boek.
Hartman heeft er geen zeur
derig verhaal van gemaakt al
neemt hij heel duidelijk poli
tiek stelling maar kiest voor
een boeiende vertelling met
veel natuurgetrouwe dialo
gen, zijn sterkste kant.
De schrijver wil door middel
van deze dialogen zijn hoofd
rolspelers duidelijk neerzet
ten, zoals de impulsieve Eddy
en zijn wat bedachtzamere
broer Maarten. De karakte
ruitwerking blijft op zo'n ma
nier erg oppervlakkig. Zo is
het vreemd dat juist Maarten
zich zo verblind laat meesle
pen door de ASP, en fanatiek
blijft geloven in hun goede
bedoelingen. Er zullen wel
meer factoren een rol hebben
gespeeld dan zijn liefde voor
ASP-aanhangster Joke. Maar
Hartman geeft geen nadere
verklaring.
Het boek eindigt erg onbevredi
gend met de vlucht van de
vier hoofdpersonen over de
grens. Wat nu?, vraagje je als
lezer onwillekeurig af. Hoe
loopt het af met de door de
ASP zo geterroriseerde maat
schappij? Is er een alternatief,
een andere mogelijkheid, een
oplossing? Misschien, maar
Hartman doet er het zwijgen
toe.
In zijn verhaal toont hij aan dat
sommige mensen zich buiten
gewoon doordrammerig, au
toritair. doortrapt en geslepen
^Vï?rj Hartman
VECHTEN
VOOR OVERMORGEN
kunnen opstellen, zowel
linkse als rechtse politici.Dat
wisten we al, daarmee vertelt
Hartman ons niets i
Wie bepaalde ideeën, filoso
fieën en de gevolgen die deze
voor de samenleving hebben
ter discussie wil stellen moet
wel een alternatief bicden of
tenminste een aanzet tot een
oplossing geven. En niet de
lezer met lege handen laten
staan, na hem eerst de stuipen
op het lijf te hebben gejaagd
met wat er allemaal niet zou
kunnen gebeuren als
Het geeft mij een wat teleurstel
lend gevoel na een met veel
vaart en boeiend geschreven
verhaal.
Voor iedereen vanaf 13 jaar, die
houdt van spanning, de zwak
ke karakteropbouw op de
koop toe neemt en rekening
houdt met de politieke aspec
ten van dit boek. Overigens
zou dit verhaal best aardige
discussiestof kunnen bieden
voor middelbare scholen.
Vechten voor overmorgen,
Evert Hartman, Uitg. Lem-
niscaat, f24.50.
H®|®
Het erf van Roos en Lap is het vervolg op het vorig jaar bekroonde
jeugdboek Het huis van Roos en Lap. Opnieuw een boek vol
kattenimpressies dat doet denken aan de bekende Pirn en Pom
verhalen van Mies Bouhuys.
De poezen Roos en Lap bekijken en becommentariëren vanuit hun
standpunt bezien het wereldje waarin ze heel tevreden leven met
Baas, Vrouw, Letje en Rens.
De verhuizing van het hele gezin wordt door beide katten met
argusogen bekeken en als uiterst onaangenaam ervaren.
'Wat halen ze nou toch uit?', vroeg Lap bibberend. 'Wat haal je nou
in je kop?', zei Roos tegen de Baas. 'Wat sta je nou te mauwen?',
zei de Baas. 'We zijn aan het verhuizen, als je het nog niet door
had. We gaan naar een ander huis'. 'Je bent gek', zei Roos.
Kommer en kwel voor beide poezen, want al hun knusse plekjes
zijn verdwenen. Maar op het erf van hun nieuwe huis blijken twee
katers te bivakkeren, waaronder een oude bekende van beide
dames, en dat maakt veel goed.
Voor kattenliefhebbers een kostelijk boek. want Alet Schouten
weet deze dieren raak te typeren. Zij toont zich een goed waarne
mer en doet geen pogingen Roos en Lap te vermenselijken, maar
laat hen in hun waarde als dier. Haar poezen hebben een eigen
denkwijze die duidelijk verschilt van die van de mens. Roos en
Lap zijn levensecht en realistisch geportretteerd, en hun nuchte
re kijk op het voor hen soms bizarre gedrag van de mens zorgt
voor veel humor.
Een verhaal waarvan iedereen die van katten houdt en een beetje
fantasie heeft zal genieten. Het taalgebruik is eenvoudig. Boven
dien zijn de zinnen kort en maakt de schrijfster veel gebruik van
dialogen, zodat het verhaal prettig leest.
Het erf van Roos cn Lap, Alct Schouten, illustraties D. v.d. Maat,
uitg. Holkcma en Warcndorf, prijs 16,90.
MARGOT KLOMPMAKER
Hier zou hij Jan Smit hebben
geheten maar omdat zijn
"geestelijke vader" Stephen
King een Amerikaan is noem
de deze hem Johnny Smith.
Een doodgewone naam voor
een doodgewone jonge leraar.
Hij heeft een leuke baan en
een lief meisje.
Hij zou waarschijnlijk met deze
Sarah zijn getrouwd als hij
niet op een avond bij haar
vandaan komend bijna dode
lijk was verongelukt. Meer
dan vier jaar ligt hij in coma,
dan geschiedt het wonder: hij
ontwaakt en knapt weer op.
Maar zijn meisje is inmiddels
getrouwd en moeder. Het le
ven is verder gegaan en alles
lijkt heel anders. Maar boven
alles: Johnny zelf is anders.
Schrijver Stephen King laat
hem de vreemdste dingen be
leven. Johnny is plotseling
paranormaal. Hij kan via ie
mand die hij aanraakt tijd en
afstand overbruggen. Aan
vankelijk ziet hij alleen het
verleden en het heden, maal
later ook de toekomst.
Maar zijn verbouwereerde dok
ter zei het al ongeveer: "Er
zijn dingen die nu eenmaal
beter niet kunnen worden ge
zien. Men zal je niet alles in
dank afnemen. Johnny".
Het is een belevenis te er -aren
hoe Stephen King - die naam
maakte met occulte- en grie
zelverhalen - dat paranorma
le kan plaatsen in een ogen
schijnlijk volkomen normale
wereld. Die wordt bewoond
door heel gewone mensen
van vlees en bloed.
Zijn Jantje Smit is geen held.
Eerder een anti-held. Een
man die met zijn gaven eigen
lijk geen raad weet. Maar toch
een man die.durft toe te tasten
als zijn geestesoog een ramp
zalige ontwikkeling
Al die vreemcfe verschijnselen
lijken bij Stephen King bijna
normaal. In elk geval komen
ze overtuigend over. Gedu
rende niet minder dan vier
honderd pagina's. Dan is de
ban gebroken. Kings boeien
de boek is uit. Jammer.
"Dodelijk dilemma", geschre
ven door Stephen King. Ver
schenen bij Uitgeverij Van
Veen in Utrecht (f24.50)
Patrick Alexander herinner ik
mij als de jonge Britse auteur
die enkele jaren geleden op
vallend sterk debuteerde met
"Dood van een dictator".
De belofte die hij toen in dat
verhaal verpakte heeft hij nu
waargemaakt met "De laatste
held". Een politieke thriller?
Of misschien een in spanning
gewikkeld stuk politiek?
In het door Alexander gescha
pen Engeland heerst de dicta
tuur met harde hand. Een
vechten de idealisten voor de
vrijheid.
Maar hoe hard ze ook sputteren,
pruttelen of grof te keer gaan.
ze worden vermalen door het
regime. Volgens de letter za
gen ze de poten door van de
stoel waarop de dictatuur ze
telt maar volgens de geest ma
ken ze zo een plekje waarop
het volgende regime comfor
tabel kan neervallen. Onder
een ander etiket maar met
eenzelfde harde hand.
"De laatste held" slaat in het
boek vaak en heel hard toe
maar wie het laatste slaat slaat
het best, om een variant te ge
bruiken.
Wie of wat dat is. Alexander laat
ons lang in het ongewisse in
zijn weer goed geschreven
boek dat ondanks de wellicht
bizarre entourage toch uiterst
realistisch overkomt.
"De laatste held", geschreven
door Patrick Alexander. Ver
schenen bij Uitgeverij Van
Veen in Utrecht, 24,50).
Het Amerikaanse duo Clifford
Irving - Herbert Burkholz
heeft tezamen en in vereni
ging een thriller geprodu
ceerd.
Nu leende het uitgangspunt van
hun verhaal zich daar uitste
kend voor.
Immers, daarin zit aan elke kant
van het ijzeren gordijn een ex
pert in bijzondere moordwa
pens en toevallig willen bei
den het na een fiks aantal
dienstjaren voor gezien hou
den bij de geheime diensten.
Geen denken aan echter. Niet
voor de Amerikaan. Niet voor
de Rus. Ze weten veel te veel
van respectievelijk CIA en
KGB Ze kunnen in feite hun
rust alleen "verdienen" door
het half dozijn mensen dat
van hun bestaan afweet uit de
weg te ruimen. Aan elke kant
van het ijzeren gordijn zes
man wel te verstaan.
Een mooie en veelzijdig liefheb
bende vrouw brengt het twee
tal bij elkaar. Met zijn drietjes
smeden zij een ingewikkeld
plan om toch maar al die ke
rels op te blazen. Bijna letter
lijk.
Irving en Burkholz konden dus
de taken mooi verdelen. Om
beurten het liquideren van
een slachtoffer beschrijven.
Het werd wreedheid bij op
bod. Het ene mannetje wordt
nog rauwer dan de ander om
zeep geholpen.
Nou behoeft de lezer met nie
mand medelijden te hebben,
het waren geen lieverdjes.
Maar zo opgesomd wordt het
op den duur toch wel erg on
smakelijk. Zelfs in een zoge
naamde harde thriller.
"Duel in duplo". Door Clif-
foprd Irving en Herbert
Burkholz. Verschenen bij
A.W.SijthofTs Uitgevers
maatschappij in Alphen aan
den Rijn. (f27.50)
Daniel Odier geeft mij met zijn
avonturenroman "Het jaar
van de haas" teveel raadsel
tjes op.
Ik wil best geloven dat geschre
ven geheim agenten zich in
vele gevallen door hun intuï
tie laten leiden maar het moet
me niet te vaak gebeuren. Ik
weet liever waarom hij zo en
niet anders handelt.
Ik wil best geloven dat er al en
toe iemand zomaar in het
niets verdwijnt maar als dat
meer dan eens gebeurt word
ik wel achterdochtig.
Ik wil best geloven dat een zo
feilloze geheim agent na een
jaartje nietsdoen wat routine
is kwijtgeraakt maar dat het
dan meteen een stumper is
geworden die aan de hand
van een alleen maar mooie
vrouw de halve wereld moet
woiden doorgesleept, dat wil
er bij mij niet zo best in.
Ik wil best geloven dat CIA-
agenten soms gewoon stom
reageren maar dat ze met zijn
zestigen die ene man niet de
baas kunnen, tja dat gaat mij
nou net te ver.
Ik wil best geloven dat Daniel
Odier een spannende thriller
zou kunnen schrijven, maar
in dit geval komt het verhaal
me toch meer over als een uit
voerige reisbeschrijving met
wat spannende momenten.
"Het jaar van de haas" door
Daniel Odier. Verschenen bij
Uitgeverij Veen in Utrecht-
.(f23.50)
it
De dames Marga Wierdels-
Monsma en Hilda Paauwe-
Monsma hebben mijn hart ge
stolen.
Hun anoniem succes dateert uit
de jaren vijftig. Een zekere
Martin Mons produceerde
toen aan de lopende band de
tective-romans. Meer dan
dertig totaal Geen enorme li
teraire uitschieters. maar leuk
leesbare boekjes waarin de
wat slungelige inspecteur van
politie Pieter Auguste Per
quin een intelligente hoofdrol
speelde.
Niemand wist toen echter dat
achter dat pseudoniem de
twee Haagse zuster schuilgin
gen. Pas na hun dood in 1964
(ze stierven kort na elkaar)
Een kwart eeuw later nam de
Alphense uitgeverij Sijthoff
het initiatief tot herdruk. Am
per een halfjaar geleden ver
scheen de eerste Martin
Mons. nu zijn we alweer aan
de vijfde toe "Inspecteur
Perquin en de dode direc
teur".
Direct toegegeven dit is niet de
sterkste aflevering van de
Perquin-fcuilleton Een vrij
braaf boekje waarin niet al te
veel gebeurt Althans in ver
gelijking met de andere te
boek gestelde belevenissen
van inspecteur Perquin. Maar
zelfs al is het verhaal niet zo
sterk, de zuster Monsma blij
ven toch goed leesbaar.
"Inspecteur Perquin en de do
de directeur", door Martin
Mons, verschenen A.W.Sijt
hoff s Uitgeversmaatschap
pij in Alphen aan den Rijn.
(I L&S9)
KOOS POST
Angst en walging in Las Vegas.
Hunter S. Thompson.
Het verslag van een autorit
dwars door de Verenigde Sta
ten op weg naar het beroemde
en beruchte gokcentrum Las
Vegas.
Uitg. De Bezige Bij. f25,-
Fantastische een-akters, 12 li
teraire cen-akters van Wou
ter Stips.
Uitg. Harlekijn.
Bewogen foto's. Lizzy Sara
May.
Veertien verhalen die zich o a
afspelen in Amsterdam, Ber
lijn. Praag en Londen waarin
dezelfde personen steeds cen
traal staan.
Uitg. de Bezige Bij. f 24.50
De groei naar het CDA. Drs. H.
Borstlap e.a.
Momenten en impressies uit 13
bewogen jaren.
Uitg. T. Wever, f 19.50.
Doctor Algra, de Friese sena
tor. Dr. Puchinger.
Uitg T Wever. I 29.50.
Personen en momenten uit de
geschiedenis van de Anti-
Revolutionaire Partij, onder
redactie van drs. C. Brem-
UitgeT Wever, f 19.50.
De loopgraven van Fifth Avenue.
Marnix Gijsen.
Uitg. Meulenhoff, f 19.50.
Het leven van Mohammed. Ibn Is-
haq. vertaling en toelichting Wim
Raven, f 19.50.
Dit boek maakt deel uit van de
Oosterse Bibliotheek, een se
rie die beoogt grote literaire
werken uit de Oosterse taal
gebieden toegankelijk te ma
ken voor de Westerse mens.
De reeks staat onder redactie
van deskundigen in diverse
Oosterse talen, in samenwer
king met uitgever Meulen
hoff.
Voor jonge kinderen:
De sinaasappelboom cn andere ver
halen. Jamila Gavin.
Fantasieverhalen van kinderen
uit verschillende delen van de
wereld, wonend in dezelfde
stad. Uitg. Westfnesland,
f 13,25.
De betoverde schooljuffrouw. Jo
Furminger.
Juffrouw Penfrik houdt duide
lijk niet van poezen. Toch had
ze beter haar mond kunnen
houden over de poes van me
vrouw Boffie. Want met hek
sen weet je nooit wat je te
wachten staat. Uitg. West
friesland, f 14,50.
Michiel van de Ha/clhoeve. Omni
bus. Astrid Lindgrin.
Uitg. PloegSma, f25,90.
Voor oudere
kinderen:
De dag dut de meisjes het niet langer
pikten. Gudrun Piiuscwang.
Een verhaal dut zich ui speelt in
Zuid-Amenka. Dienstmeisjes
in Santa Monica zijn hun
rechteloosheid en honger
loontje zat en organiseren een
staking. Zij eisen loon naar
werken en een rechtvaardige
behandeling. Hun rijke werk
gevers zijn een dergelijke op
standigheid niet gewend en
willen niet op hun wensen in
gaan Uitg. Westfriesland,
f 18,90.
De
Luka
Kasha. I.lnvd Alexander.
Lukus i een luie schelm die
door toedoen van een tove
naar vermakelijke en span
nende avonturen beleeft. Hij
wordt zelfs uitgeroepen tot
koning van het rijk Abadan.
Een fantasievolle sprookjes
achtige vertelling. Uitg West-
friesland. f21,50.
Prins in Brooklvn. Paula fox.
De 10 jarige negerjongen James
Brooklyn heeft het niet be
paald naar zijn zin. Zijn vader
is weggelopen en zijn moeder
ligt in het ziekenhuis. Op een
dag gaat hij niet naar school,
maar zwerft door de stad Min
of meer tegen zijn zin in sluit
hij zich aan bij een bende
straatschoffies, du- een heel
winstgevend handeltje met
honden op touw hebben ge
zet Uiteindelijk weet Jam« s
te ontsnappen, en wacht hem
thuis een grote verrassing
Uitg Westfnesland. f 14.90
