Grondwater is
onbetrouwbaar
Systeem gevaarlijker dan de mens
CD A-bestuur: Yan Agt lijsttrekker
s.l>
Zigeuners bivakkeren
bij grens met België
Bij rellen spuiten
met traangaswater
Onderzoek ministerie:
Psychiater promoveert op collaboratie:
DINSDAG 13 JANUARI 1981
UTRECHT (GPD) - Het versterkte partijbe
stuur van het CDA heeft gisteren in
Utrecht officieel voorgesteld mr. A. A. M.
van Agt te benoemen tot lijsttrekker van
het CDA. Van de negentig uitgebrachte
stemmen waren er 74 voor Van Agt. vijf
tien tegen en één blanco. Het dagelijks
bestuur van het CDA had geen andere
kandidaten voorgedragen.
De partijraad van het CDA zal nu op 31 ja
nuari een definitieve voordracht opma
ken. waarover uiteindelijk het verkie
zingscongres van het CDA op 21 februari
de eindbeslissing zal nemen.
Volgens CDA-voorzitter Bukman heeft pre
mier Van Agt zich bereid verklaard in zee
te gaan met het verkiezingsprogramma,
zoals dat binnenkort door partijraad en
congres zal worden vastgesteld. CDA-
fractieleider Lubbers voegde eraan toe er
van overtuigd te zijn dat Van Agt dat pro
gramma ook. zoals het vastgesteld wordt,
in de verkiezingsstrijd en daarna zal ver
dedigen.
Dat betekent volgens de CDA-top dat Van
Agt zijn bezwaren tegen enkele punten uit
het ontwerp-verkiezingsprogramma van
het CDA niet ten koste van alles overeind
zal houden. Het huidige kabinetsbeleid,
waarop die bezwaren van Van Agt zijn ge
baseerd, zal volgens voorzitter Bukman
ook geen inzet mogen zijn van de verkie
zingen.
Het gaat hierbij met name om de opvattin
gen van Van Agt dat er in Nederland nieu
we kerncentrales gebouwd moeten wor
den. terwijl het CDA-programma zich
daar - in elk geval voor de komende kabi
netsperiode - tegen uitspreekt. Het partij
bestuur wil eerst de brede maatschappe
lijke discussie over de kernenergie af
wachten alvorens hierover een standpunt
Voorts vindt Van Agt dat tijdens de komen
de kabinetsformatie niet beslist mag wor
den over de plaatsing van nieuwe kruisra
ketten op Nederlandse bodem. Die beslis
sing mag volgens de premier pas in de
cember genomen worden, zoals met de
NAVO-partners afgesproken is.
Maar ook daarover bestaan binnen het CDA
verschillen van opvatting. Voorzitter
Bukman zei dat het antwoord op die vraag
mede zal afhangen van de duur van de
kabinetsformatie. Hoe dichter die forma
tie de maand december nadert, hoe groter
volgens hem de kans zal zijn dat het kern-
wapenbesluit toch in die formatie aan de
orde komt.
Volgens Bukman is Van Agt het ook eens
met de stelling van het partijbestuur dat
na de verkiezingen een volstrekt open si
tuatie zal ontstaan, waarbij gestreefd zal
worden naar een zo breed mogelijk parle
mentair draagvlak voor het nieuwe kabi-
Economische groei
Van Agt heeft in elk geval wel zi jn zin gekre
gen waar het de economische groei be
treft. Hij heeft zich tot nog toe uitgespro
ken tegen de zijns inziens te optimistische
verwachtingen over de economische
groei uit het CDA-programma Dat
spreekt van 2,5 procent groei, terwijl Van
Agt 0,5 procent al veel zegt te vinden.
Het partijbestuur heeft nu - mede op grond
van de meest recente, sombere economi
sche cijfers - de groeiverwachting van 2,5
procent losgelaten. Dit cijfer gaat omlaag,
al wilde partijvoorzitter Bukman nog niet
zeggen met hoeveel. Het ontwerpverkie-
zingsprogramma zal de komende dagen
ingrijpend moeten worden herschreven.
Op dit punt is er dus met Van Agt geen
verschil van mening meer.
CDA-leider Lubbers verklaarde na afloop
van de vergadering van het partijbestuur
dat hij - ondanks verzoeken daartoe - al
vóór Kerstmis heeft laten weten geen kan
didaat te willen zijn. Ook heeft hij het par
tijbestuur geadviseerd af te zien van de
mogelijkheid om aan het congres een
meervoudige kandidatuur voor te leggen.
„Dat zou hoe dan ook tot verdeeldheid
leiden", aldus Lubbers. ..En ik wil een zo
hecht mogelijke eensgezindheid".
Tijdens de bestuursvergadering van giste
ren drongen diverse leden aan op zo n
meervoudige kandidatuur. Door Lub
bers' opstelling kwam het daar niet van
Uiteindelijk hoefde het bestuur dus niet
uit meerdere personen te kiezen, maar
ach slechts voor of tegen Van Agt uit te
spreken.
Wat er moet gebeuren wanneer een aantal
CDA-kamerlcdcn uit de nieuwe fractie
een voorbehoud (in CDA-termen een
gravamen") zal maken op enkele belang
rijke punten uit het CDA-programma. zo
als de kernenergie en kernbewapening, is
volgens Bukman een verantwoordelijk
heid voor het partijbestuur
Dat zal daarbij zeer nauwkeurig nagaan of
deze voorbehouden „op verantwoorde
wijze zijn geformuleerd". Het mag vol
gens Bukman niet zo zijn dat bij allerlei
willekeurige onderwerpen fractieleden
met voorbehouden aankomen.
De CDA-jongeren (CDJA), in het partijbe
stuur met twee stemmen vertegenwoor
digd, willen op zo kort mogelijke termijn
een gesprek met Van Agt om te praten
over een aantal wensen. Het is een publiek
geheim dat bij de CDJA-jongeren weinig
animo voor de kandidatuur van Van Agt
bestaat.
AMSTERDAM (GPD) - Het gat
tussen water en pistool bij de
bestrijding van ongeregeld
heden zou kunnen worden
opgevuld door een waterka
non dat een mengsel van wa
ter en traangas spuit. Een der
gelijke. al eerder door de Ne
derlandse Politie Bond geda
ne suggestie komt ditmaal
van de zogenaamde traangas
werkgroep van de landelijke
bewapeningscommissie voor
de politie Het voorstel zal
waarschijnlijk nog deze
maand worden behandeld
door de commissie, die dan
advies uitbrengt aan de mi
nisteries van justitie en bin
nenlandse zaken.
Inzetten van het water-
traangasmengsel is volgens
de werkgroep effectiever dan
de manier waarop traangas
granaten tot dusver met kara
bijnen worden afgeschoten.
Relschoppers werpen de gra
naten terug in de gelederen
van de politie of de politie
heeft door tegenwind last van
haar eigen traangas Door het
gas te mengen met het water
in het waterkanon kan men
het volgens de werkgroep be
ter richten op de grootste rel
schoppers Omdat het meng
sel in de kleren blijft zitten,
zou het effect ook veel groter
zijn.
In het buitenland, onder andere
het Zwitserse Zurich, zou het
mengen van traangas door
het water van het waterkanon
al effect hebben. Als de bewa
peningscommissie het voor
stel overneemt en positief ad
vies uitbrengt aan de ministe
ries. zal er wetenschappelijk
onderzoek moeten worden
verricht. De werkgroep weet
namelijk nog niet hoe de
mengverhouding traangas-
water uitvalt
Of er soortgelijke plannen be
staan voor het vermengen van
het zwaardere braakgas met
water, is op het ministerie van
binnenlandse zaken nog niet
bekend.
DEN HAAG (GPD/ANP) - Grondwater is als bron voor drinkwater veel minder betrouw
baar dan tot nu toe is aangenomen.
Recente gevallen hebben aange
toond, dat rekening moet worden
gehouden met chemische veront
reiniging van het grondwater.
Een intensieve controle bij het ge
bruik van grondwater als drink
water is dan ook noodzakelijk.
Dat staat in een rapport van het
ministerie van volksgezondheid
en milieuhygiënedal naar de
kwaliteit van het grondwater een
onderzoek heeft ingesteld.
De verontreiniging van het grond
water wordt met name veroor
zaakt door de stoffen trichloore-
thyleen en perchloorethyleen.
Het onderzoek heeft aangetoond,
dat bij een groot aantal pompsta
tions een te hoge concentratie
van verbindingen van deze stof
fen in het grondwater voorkomt.
Een concentratie van één micro
gram per liter is aanvaardbaar,
maar in veel gevallen schommel
den die concentraties van één tot
tien microgram.
Te veel rijders
onder invloed
SITTARD (GPD)- De justitie in
Maastricht komt niet door de
enorme berg betrapte alco
holrijders" uit Zuid-Limburg
heen. Het openbaar ministe
rie heeft inmiddels al een plan
om een groep van enkele hon
derden verdachten met een
relatief gering alcoholpromil-
lage uit de dossiers te verwij
deren en hun zaken dus te se
poneren (laten vallen) omdat
bleek dat de achterstand nau
welijks geringer werd.
gen van chemische afvalstoffen,
die in de afgelopen jaren hebben
plaatsgevonden. Maar ook via de
lucht (regenwater) komen deze
concentraties - weliswaar in min
dere mate - voor. De enorme toe
name van deze stoffen in de afge
lopen dertig jaar is veroorzaakt
door de produktiegroei in met na
me de chemische industrie.
De grootste verspreiders van de
stoffen trichloorethyleen en
perchloorethyleen zijn de papier-
warenindustrie, metaalbedrij
ven, fabrieken voor elektrische
motoren, wasserijen, ververijen,
emballage-industrie en produk-
tiebcdrijven van chemische be
strijdingsmiddelen.
In de jaren 1950 tot 1976 is de pro-
duktie in de industrie vier keer zo
groot gewoiden en in de chemi
sche industrie twaalf keer. De in
tensivering van de landbouw
leidde in deze periode tot ruim
een verdubbeling van de stikstof
belasting. Behalve de toegeno
men hoeveelheid chemische stof
fen vormt ook de groeiende ver
scheidenheid ervan een bedrei
ging voor het milieu. Aldus de in
specteur in algemene dienst van
het ministerie dr. T. Trouwborst.
In de Verenigde Staten zijn nu al
ongeveer vijftigduizend in de
handel gebrachte chemische
stoffen geregistreerd. De bij het
produktie proces vrijkomende en
geloosde of als afval verwijderde
stoffen zijn hierbij niet meegere
kend.
Ook moet rekening worden gehou
den met milieu-incidenten,
waarbij de bodem in meer of min
dere mate wordt verontreinigd.
Een analyse van de hoofdinspec
tie milieuhygiëne van het minis
terie laat zien dat in zestien pro
cent van het aantal incidenten de
bodem verontreinigd werd.
Ruim een vijfde van de gevallen
met bodemverontreiniging had
te maken met afval en directe lo
zing in de bodem. In bijna drie
kwart van deze gevallen ging het
om een bewuste lozing die voor
het merendeel al lange tijd gele
den heeft plaatsgevonden.
Andere belangrijke bodemveront
reinigingen doen zich voor bij het*
wegvervoer (lekkende tanks na
ongelukken) en in transportlei
dingen (42 procent van alle bo
demverontreinigingen). Onzorg
vuldigheid bij het overladen
vormt eveneens een belangrijke
categorie (veertien procent).
(ADVERTENTIE)
WEERRAPPORTEN
Alleen cultuurbarbaren
gooien hun oude boeken weg.
Dus brengt ze naar De Slegte.
Zoals wetenschappelijke boeken, ency
clopedieën, literatuur, atlassen, oude pren
ten, enz. Misschien krijgt u er nog meer^
geld voor dan u denkt.
De Slegte is een goeie
voor uw oude boeken,
Boekhandel J. de Slegte b.v..
Breestraat 73,2311 CJ Leiden, Tel071 -12 20 0'
og meer
Een zo langzamerhand vertrouwd beeld bij de Belgische grens: een zigeunervrouw sprokkelt hout.
MEER (België) (GPD) - De zi
geuners die sinds gistermid
dag bij de grensovergang
Meer aan de nieuwe E-10 bi
vakkeren en voor een ver
keerschaos zorgden, weten
nog steeds niet waar ze aan
toe zijn.
Koortsachtig overleg tussen Neder
landse en Belgische topambtena
ren bracht geen oplossing. Waai
de ruim honderd zigeuners naai
toe kunnen, was nog niet bekend
Beide landen laten hen voorlopig
niet toe.
De situatie bij de grensovergang
was gisteravond vrij rustig. Na
dat er sinds de middag kilome
terslange files hadden gestaan,
mede door een korte blokkade,
kon het verkeer na acht uur in
beide richtingen redelijk door
stromen. De groep, geleid door zi
geunerkoning Koko Petaio. staat
onder bewaking van de politie op
een vluchtstrook op Belgisch
grondgebied.
Petaio vertelde gistermiddag dat de
tweehonderd zigeuners, die nu al
dagenlang in het nieuws zijn, zon
dagavond om tien uur besloten
de parkeerplaats Aalburgen bij
Duiven te verlaten. Aanvankelijk
vertrokken de gezinnen individu
eel. Later groepsgewijs. Deze
laatste methode werd de zigeu
ners in Bclgié noodlottig. De en
kelingen die 's nachts wegreden,
konden ongehinderd het land
van de zuiderburen binnentrek
ken. Toen de Rijkswacht gister
ochtend rond half twaalf echter
een groep van vijftien wagens bij
Sint Jop in 't Goor signaleerde,
waren de poppen aan het dansen.
Geprobeerd werd
king met de Nederlandse Rijks
politie met groot vertoon deze
groep naar een kazerne bij de af
slag Brecht te loodsen, maar voor
een deel mislukte dat. Een aantal
"statenlozcn" reed linea recta te
rug naar de grens met Nederland
Afslagen konden zij niet nemen,
omdat die waren afgezet.
Bij de grensovergang Meer werden
zij tot staan gebracht door de
rijkspolitie. Na overleg in Brecht
werd ook de rest onder escorte
naar de grens gebracht. Later
groeide deze groep nog aan met al
in België doorgedrongen zigeu
ners, die van de mislukte poging
hoorden en terugkeerden. Aan
genomen wordt dat zo n zeventig
zigeuners zich op diverse plaat
sen in België en Frankrijk bevin
den.
Provincie
verwijdert
bleekaarde
STROE (ANP) - Een particulier be
drijf is gisteren in alle rust en in
opdracht van de provincie Gel
derland begonnen met de verwij
dering van tweeduizend ton ille
gaal gestorte en giftige bleekaar
de op een terrein van landbouwer
M. de Koning in Stroe (gemeente
Barnevcld). De kosten van dit
karwei, ongeveer anderhalve ton.
zullen worden verhaald op de in
Barnevcld wonende landbouwer,
die steeds heeft geweigerd de
bleekaarde zelf op te ruimen.
Hij had tot 1 januari de tijd de
bleekaarde - aan afvalprodukt
van de margarine-industrie - zelf
weg te halen. De Koning weigert
dit. omdat volgens hem de bleek
aarde niet giftig is en zelfs "be
mestende waarde" heeft.
De opruiming van de bleekaarde
verliep rechten problemen. De
provincie weet nog niet hoe lang
het karwei zal duren. De Koning
heeft aangekondigd bij de Raad
van State beroep tegen de
provincie te zullen aantekenen.
ROTTERDAM (ANP) - Het minis
terie van justitie gaat in beroep
tegen de uitspraak van de vicc-
presidcnt van de Assenae recht
bank. mr W. C. van Oordt. waar
door de Papoea Jakob Aringa-
neng (26) voorlopig in ons land
mag blijven. Dit gebeurt in af
wachting van de behandeling van
zijn verzoek om als politiek
vluchteling erkend te worden.
Aringaneng heeft in Indonesië
vervolging - oorlogshandelin
gen. doodstraf - te vrezen als ge
volg van eerdere guerrilla-
activiteiten op Nicuw-Guinea
Het Landelijk Actiecomité Zuid-
Molukken (LAC), dat gisteren op
de hoogte kwam van het hoger
beroep dat justitie bij het ge
rechtshof in Leeuwarden heeft
aangetekend, la fürieus over de
houding van hot ministerie.
"Staatssecretaris Haars lapt hier
mee uitspraken van Amnesty in
ternational aan haar laars aldus
een woordvoerder gisteravond.
Een rapport van Amnesty was een
van de gegevens die de verdedi
ging van Aringaneng onlangs in
Assen overlegde. Daaruit bleek
dat de Papoea bij uitzetting naar
Indonesië vervolging moet vre-
Amsterdam
De Bilt
Eclde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Helsinki
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
München
Oslo
Stockholm
Wenen
licht bew. 1 -3 4
onbewolkt
licht bew.
half bew.
onbewolkt 6-1 5
half bew. -2 -2 2
half bew. 3-1 0
onbewolkt 12 4 0
half bew. 10-2 5
geheel bew. -2 -7 1
geheel bew 10 4 8
onbewolkt 4-8 0
geheel bew.
geheel bew.
UTRECHT (GPD) - De meeste
mensen zijn niet kwaadaardig, al
pntbreekt het velen aan moed.
standvastigheid en het vermogen
tot het vormen van een eigen oor
deel. Een misdadig politiek sys
teem. zoals het Duitse nationaal-
sociahsme. dat mensen met deze
tekortkomingen in zijn greep
krijgt, kan hen tot medewerkers
van dit systeem maken en van
kwaad tot erger, zelfs tot gevaar
lijke misdadigers.
Deze conclusie is van de psychiater
J. Hofman, getrokken in zijn
proefschrift "De Collaborateur",
waarop hij morgen in Utrecht
promoveert (tot doctor in de
rechtsgeleerdheid). Dr. Hpfman
is verbonden aan de kliniek voor
psychiatrie aan de Rijksuniversi
teit in Utrecht. Zijn proefschrift
"De Collaborateur" heeft als on
dertitel „een sociaal-
psychologisch onderzoek naar
misdadig gedrag in dienst van de
Duitse bezetter". Dat onderzoek
voerde hem verder dan de uitvoe
rige psychiatrische rapporten
van 52 zware politieke delinquen
ten die in de jaren '49-'64 zijn
geobserveerd in de psychiatri
sche observatiekliniek van het
gevangeniswezen (het huidige
Pieter Baancentrum).
Hofman verdiept zich in de achter
grond van het verschijnsel colla
boratie en in het wezen van het
fascisme en nazisme - termen die
in zijn proefschrift niet overal
duidelijk zijn gescheiden en
soms door elkaar worden ge
bruikt.
Zijn belangrijkste conclusie, ver
meld in de aanhef van dit artikel,
is dat weliswaar mensen het poli
tieke systeem maken, maar dat in
bijzondere omstandigheden (zo
als de bezetting van Nederland
door Duitsland) het systeem de
mensen maakt. Wie zich om wel
ke redenen dan ook bij de nazi's
aanmeldde en op de een of andere
manier deel ging uitmaken van
dit regime, liep de kans stap voor
stap een willoos werktuig van dat
regime te worden en te eindigen
als mensenjager, kampbewaar
der of beul. Niet zozeer zijn per
soonlijke geaardheid, aldus Hof
man. maar veel meer het perfide
nazi-regime schiep de voorwaar
den tot misdadig gedrag.
Hofman heeft daarbij oog voor wat
hij een tragische situatie noemt,
waarin de collaborateur terecht is
gekomen. Het systeem maakt
hem tot slachtoffer in die zin. dat
hij zijn vrijheid van handelen had
verloren en met het pistool op de
borst het regime in stand moest
helpen houden. Anderzijds be
schermde het systeem hem tegen
zijn tegenstanders, waardoor hij
eveneens gedwongen werd zijn
misdadig werk te blijven doe-
Angstig
De vraag of de collaborateur onder
te brengen is in een specifiek
mensentype, wordt uiteindelijk
in Hofmans dissertatie ontken
nend beantwoord Van het over
grote merendeel der onderzochte
personen kan worden gezegd dat
zijn met een normale
intelligentie, maar angstig en
emotioneel onvolgroeid, met wei
nig innerlijke harmonie en stabi
liteit. Veelvuldig komen voor ge
voelens van minderwaardigheid,
sterke geldingsdrang en ressenti
ment.
De kampbewakers, veelal afkom
stig uit armoedige en a-sociale ge
zinnen, met hardhandige en
drankzuchtige vaders, worden
als primitief gekwalificeerd. De
collaborerende politiefunctiona
rissen hebben de kenmerken van
een autoritaire persoonlijkheid,
die bij de overigen in het alge
meen niet voorkomen. Sadisti
sche neigingen zijn vrijwel afwe
zig, hoewel 29 van de onderzoch
ten zich schuldig hebben ge
maakt aan zware mishandelingen
en moord. De onderzochte groep
van collaborateurs kan. aldus
Hofman, dan ook nut h.
schouwd worden als een verza
meling sadisten, gewetenloze
schurken of machtswellustelin
gen.
Op grond van de bevindingen van
de onderzoekers is het aanneme
lijk dat zij. als de bezetting er nu t
was geweest, zich maatschappe
lijk redelijk zouden hebben aan-
gepasten zich niet van hun mede
burgers zouden hebben onder
scheiden als potentiële bedrij
vers van ernstige misdrijven.
Het is voorts zeker niet zo. dat colla
borateurs uit politieke overtui
ging hun diensten aan de Duitse
bezetter aanboden. Er is een aan
tal min of meer bewuste drijlve
ren - huiselijke omstandigheden
en een zucht naar avontuur - dat
hen aan de foute kant bracht.
Eenmaal daarin verstrikt, wei
den zij tot hun misdadige praktij
ken gedwongen, waarbij het „Bi-
fehl ïst Befchl" hun rechtvaardi
ging verschaft
In zijn onderzoek komt Hofman tot
wat hij de belangrijkste conclusie
over he! gedi ag van de collab
leur noemt. Een man die uit eigen
overtuiging een afkeer heeft \an
stelen, geweldpleging en moord
kan dergelijke daden met relatief
gemak plegen als hu daartoe
wordt bevolen. Een veelbeteke-
nende conclusie, want het houdt
in dat vele mensen, misschien
wel de meerderheid, onder druk
van de omstandigheden tot vrij
wel alles in staat is Dit pessimis
tische mensbeeld noemt Hofman
niet somber maar menselijk, om
dat toch ook in het huidige straf
recht wordt aanvaard dat ieder
drag
tot
