'Rolstoel Ronnie':
macabere komedie
Triifel
ALARM IN DE RODE BAAI
Centrum shockeert en ontroert
MAANDAG 12 JANUARI 1981
PAGINA 23
Ice cream, dus zeg maar room-
ijs, werd voor het eerst com
mercieel uitgebuit door me
neer Hall in New York City. 76
Chatham Street (nu Park
Row), op 8 juni 1786. Op die
dag adverteerde hij er ten-
minste voor. Roomijs bestond
toen al wel. want uit een docu-
ment blijkt dat George Was
hington al op 17 mei 1784 een
„roommachine voor ijs" be-
steld had. Het duurde toen
nog ruim een eeuw voordat
I het ijshoorntje werd uitgevon-
1 den.
Dat gebeurde in 1904 op de
Louisiana Purchase Exposi-
tion, alleen zijn er twee kandi
daten voor de vondst. Abe
Doumar beweerde dat hij de
ijsverkoper op de tentoonstel-
I ling hoorde klagen dat al zijn
ijsbordjes op waren, en dat hij
toen gezegd had: Waarom
maak je niet een hoorntje van
wafel en vul je dat met ijs voor
5 cents te verkopenDe ijs
verkoper deed het, en had suc
ces. Twee jaar later begon Abe
Doumar voor zichzelf op Little
Coney Island, waar hij ijs in
conesverkocht die hij met
een zelfgemaakt wafelijzer
bakte.
Maar veel mooier is het verhaal
van Charles E. Menches, een
ijsverkoper op dezelfde
Lousiana Purchase Exposi
tion. Misschien was hij die ijs
verkoper wel waarover Dou
mar sprak. Menches was ver
liefd op een meisje, dat ook op
de tentoonstelling stond, voor
wie hij regelmatig een bos
bloemen kocht. Op een keer
bracht hij haar zowel bloemen
als ijs tussen twee boterham
men. Een ijssandwich dus. Ze
had geen vaas voor de bloe
men, en maakte, met vrouwe
lijke vindingrijkheid, van een
van beide boterhammen een
vaasvormpje waarin ze de
bloemen deed, waarna ze de
andere boterham ook tot een
hoorntje opkrulde waar het
ijs inging. Het idee voor het
ijshoorntje was geboren!
Ijscoup 1981
Nu we het toch over ijs hebben:
dat herinnert me eraan dat ik
i gisteren deel uitmaakte van
een driekoppige jury ter
beoordeling van de Finale Ne
V
Door
\ico
Scheepmaker
1
derland Ijscoup 1980-1981. Er
waren tien winnaars van de
voorwedstrijden, plus de win
nares van vorig jaar, Henny
van Zand uit Musselkanaal,
die de gigantische wisselbeker
mocht verdedigen. Om de
beurt moest elke deelnemer
drie coups maken, waarvan
de samenstelling van tevoren
bekend was. Twee coups gin
gen in de koelkast, één coup
kwam op de jury tafel terecht,
waar dan de heer Eibers, van
de Keuringsdienst van Wa
ren, de heer Lohman van de
IJs- en Banketbakkersoplei
ding, en ikzelf als vertegen
woordiger van de ijsetende
mensheid, een vorsende blik
op Coup Twiggy of op Snob
beltje wierpen. Want het gaat
natuurlijk niet om de vraag
wat het lekkerste ijsje is! We
moesten van 1 tot 10 punten
geven voor a. Presentatie (sa
menstelling smaak, kleurcom
binatie en algemene indruk),
b. Werkwijze, c. Praktische
verkoopbaarheid en d. Hygie
ne. Voor hygiëne alias hugië-
ne gaf ik elke keer maar een 7,
want niemand vrat uit zijn
neus alvorens de populaire ci
garette russe in het ijs te du
wen. Om de „Samenstelling
smaak" te weten te komen, na
men we een of twee zuinige
hapjes met een lepeltje, dat we
vervolgens nuffig op een dien
blad legden, om voor de vol
gende creatie weer een schoon
lepeltje uit het potje te pak
ken. Twee keer kwamen we,
drie juryleden en de af en toe
meeproevende voorzitter,
voor een probleem te, staan,
toen we een coup kregen voor
gezet met twee rietjes erin. De
eerste keer nam ik gulzig bei
de rietjes in de mond en zoog
het sap uit het binnenste van
het ijsje, waarna de andere
juryleden zich beperkten tot
gelepel met een lepeltje, de
tweede keer mochten de ande
ren beurtelings aan een rietje
zuigen, en heb ik manmoedig
ook maar aan een reeds bezo-
gen rietje gezogen. Dat zijn
problemen waar de buiten
wacht niet zo bij stil staat-
Winnaars
Zes van de elf deelnemers waren
overigens deelneemsters, en ze
kwamen geen van allen uit de
grote steden, maar uit Uithui-
zermeden, Nieuw-Buinen,
Veendam. Oisterwijk, Mus
selkanaal, Venlo, Bergen op
Zoom en Groningen. Oister
wijk, Veendam en Bergen op
Zoom vaardigden zowaar
twee finalisten af! Winnaar
werd Gerard Crusio, wiens
vrouw Tineke, ook nu weerfi-
naliste, vorig jaar tweede
werd. Zij hebben, met zijn ou
ders, een ijssalon in Bergen op
Zoom. De keus van de win
naar was unaniem, hij kreeg
de Wisselbeker (en een kleine
replica om te houden de Gou
den IJsknijper, f 1000 en nog
eensf 300, en een lichtbak met
de mededeling dat hij win
naar was geworden van Ne
derland Ijscoup 1980-1981.
Zijn creatie was de eenvou
digste en origineelste van alle
maal: twee bollen vanille-ijs,
die werden gedoopt in warme
chocolade, daarna in cacao
gerold, slagroom erbij, een
slagroomtruffel erop, twee
wafeltjes en een gallet te: zo'n
dun chocolaadje. Zo eenvou
dig als goeiedag, zeker als je
het vergeleek met 2e prijswin-
nares Harmke Vos uit Nieuw-
Buinen, en helemaal vergele
ken met 3e prijswinnaar I talo
G. Battistuzzi uit Venlo, die de
volgende ingrediënten ge
bruikte: gebakkapsel met
Grand Mamier, twee bollen
vanille-ijs, een bol hazelnoot
ijs, een bol pistache-ijs, vruch
tencocktail, slagroom, perzik
en mandarijngamering, li
keur, strooisel, waaier en ci
garette russe, dat is zo'n hol
wafelstaafje. Poepoe!...
piÊ KLEINE 15 ONGEWAPEND, MAAR
jou zau ik yioer&Ni •fouh.i.êr&j,
[L-pikker?/
\W *-r>KA oirHT*£C
ZOZOJUlUlE WILLEM
PU5 IN M'JN TESTAMENT NOG
KOMEN, HÈ? NOU, ZO GE- 1 MOOIER.
MAKKEL'JK GAAT PAT
NIET, HOOS
i
Amsterdam - 'Rolstoel
Ronnie' van de jonge En
gelse schrijver Alan
Brown is een niet-
realistische macabere ko
medie, die met extreme
beelden en taalgebruik
;een vorm van bestaan
schetst zoals weinigen van
(ons dat waarschijnlijk zul
len kennen. Temidden van
het theaterpubliek, dat
zich duidelijk een avondje
cultuur kan permitteren,
blijkt het zo gemakkelijk
;om de illusie te koesteren
rdat het de mensen goed
;gaat.
Deze naïeve zelfgenoegzaamheid
wordt aanvankelijk op verrader
lijke wijze gevoed, want voordat
tde voorstelling begint brengen
'een stemmig gekleed musice
rend duo en een esthetisch to
neelbeeld de toeschouwer op de
juiste temperatuur.
Maar dan transformeert het speel
vlak zich voor onze ogen tot een
naargeestige ruimte met een
doorkijk op een ijzeren trappen
huis, de Grote Verloedering kan
1 beginnen.
Toneelgroep Centrum getuigt met
,de keuze van 'Rolstoel Ronnie'
■van lef, want in dit stuk wordt
menig taboe hardhandig omver
getrapt. We maken kennis met
Ronnie, in wiens gehandicapte
lijf een poëtische ziel huist; met
zijn zusje Suze, een vroegrijpe tie
ner; met Moe, afgepeigerd en tot
op de draad versleten, maar sexu-
eel onverzadigbaar; en met nog
i enkele anderen, die vanuit hun
nadelige maatschappelijke posi
tie agressief om zich heen klau
wen om tenminste op korte ter
mijn een zekere mate van bevre
diging in dit bestaan te vinden.
Ronnie wordt door zijn omgeving
(met uitzondering van zijn zusje)
beschouwd als een ding zonder
gevoel. Zijn geestelijk en licha
melijk anders-zijn wekt weerzin
en woede, wat culmineert in het
afsnijden van zijn tong, zodat hij
de anderen niet langer kan lastig
vallen met zijn coherent geuite
gedachten en gevoelens. Het lil
lende lapje rood vlees in een plas
tic zakje is slechts een van de gru
welijke beelden die de voorstel
ling bevat.
In het gedeelte voor de pauze zijn
alle ingrediënten voor een ge
welddadige uitbarsting reeds
aanwezig, maar lijken de perso
nages zichzelf nog enigszins in de
hand te hebben. De relatie tussen
Ronnie en zijn zusje is zelfs een
hoopvol element in een maat
schappelijk uitzichtloze situatie,
want ze geven oprecht om elkaar
en hoewel zij hem niet lijkt te be
grijpen accepteert zij hem. Ook
ziet het er naar uit, dat Moe een
gelukkiger leven staat te wach
ten, nu haar minnaar haar komt
halen om mee te gaan naar het
buitenland. Maar Ronnie's ver
minking luidt de reeks geweldda
digheden in van het deel na de
pauze dat vijf jaar later speelt.
Ronnie, en met hem de hoop, is dan
van het toneel verdwenen, de an
deren zijn nog dieper in het moe
ras weggezonken. Hoewel de ui
terlijke omstandigheden wat ver
beterd lijken, weerspiegelt de on
beschrijfelijk rotzooi het onver
mogen van deze mensen hun le
ven vorm te geven. De dode duif
op de vensterbank is een symbo
lisch accent dat aangeeft hoe zeer
de gevoelsarmoede is voortge
schreden, hoe weinig dit bestaan
nog met "leven" te maken heeft.
De verbaal ongearticuleerde, maar
duidelijk aanwezige hunkering
naar warmte zet zich om in woede
en wordt vervolgens op zo'n bi
zarre, gewelddadige wijze geuit,
dat ik als toeschouwer alleen nog
maar achterover kan zitten en het
op me af kan laten komen.
Het is allemaal zo extreem, zo nega
tief, dat er een distantie ontstaat
en ik me niet langer aangespro
ken voel. Daar verandert de posi
tieve draai die de schrijver aan
het eind geeft niets aan: Ronnie
daalt dan als een zegevierende
engel neer uit de hemel, een geest
als de zijne met zijn onschuld en
gevoel voor schoonheid is niet
kapot te krijgen. Met deze deus
ex machina kiest Alan Brown te
gen de overige personages, zodat
ik dubbel het gevoel krijg een
avond aapjes-kijken voorgescho
teld gekregen te hebben.
Want hoewel de figuren niet realis
tisch, maar als exponenten van
menselijke verwording zijn be
doeld, worden ze wel degelijk in
een bepaald milieu geplaatst, na
melijk in dat van de minimaal ge
schoolden. En daarmee wordt ge
suggereerd dat zulk uitzinning
gedrag inherent is aan die sociale
klasse, een in mijn ogen ontstel
lend neerbuigende visie.
Dat Centrum, en met name Jacques
Commandeur als Moe, met deze
geheel door mannen gespeelde
voorstelling niet alleen amusant
en schockerend, maar ook ont
roerend toneel weet te brengen
zegt uiteindelijk meer over de
kwaliteit van de acteurs en regis
seur Peter Oosthoek dan over de
schrijver.
'Rolstoel Ronnie' is de gehele
maand januari te zien in Centrum
Bellevue in Amsterdam.
HANNY VAN DER HARST
/4Dl/ies OVBie
CAOEAU 'S
voce
PASCJEBO^EAJ
tc/Ajceae/o
/Apajou>, host ik. AJfer ters
toPSN PAT fce/u PAAR.
/tate/j f-fc ^eoor ts
1/
FRED BASSET
De belevenissen van Jommeke
Agenda
Leidse bioscopen
CAMERA: 'Life of Brian', da. 19.00
21.15 uur, za. en wo. ook 14.30 uur. z
13.30 uur, 12 jaar.
Nachtvoorstelling: Satyricon, vrij. t
za. 23.30 uur. 16 jaar
21.15 uui
Nachtvoorstelling: 'Grizzly', vrij en za.
23.30 uur. 16 jaar.
LIDO 1: 'The empire strikes back', dag.
14.30, 19.00 en 21.15 uur. zo. ook 16.45
uur. a.l.
LIDO 2: Aristocats, do, ma, di en uo
14.30 uur. vrij en za 14.30 en 19.00 uur,
zo. 14.30.16.45 en 19.00 uur. a.l. Convov,
do, ma, di en wo 19.00 en 21.15 uur, vrij,
za en zo 21.15 uur. 16 jaar.
LIDO 3: Blues Brothers, dag. 14.30,
19.00 en 21.15 uur. zo. ook 16.45 uur. a.l.
STUDIO: Stardust memories, dag.
19.00 en 21.15 uur, do, vrij. ma en di ook
Kindermatinee: Tom en Jerrv, wo en za
14.30 uur, zo. 14.30 en 16.45 uur.
TRIANON: Flash Gordon, dag. 14.30,
19.00 en 21.15 uur. zo. 14.15, 16.30. 19.00
en 21.15 uur. a.l.
REX: Wat meisjes doen..., dag. 14.30,
19.00 en 21.15 uur. zo. 14.15, 16.30, 19.00
en 21.15 uur. 18 jaar.
Alphense bioscopen
EURO 1: Final countdown, dag. 14.00,
19.00 en 21.30 uur. zo. ook 16.30 uur.a.l.
Nachtvoorstelling: Killerfish, za 00.15
uur. 16 jaar
EURO 2: Flash Gordon, dag. 13.30.18.30
en 21.00 uur. zo. ook 16.00 uur. 16 jaar
Nachtvoorstelling: Flash Gordon, za.
00.15 uur
EURO 3: Platvoet aan de Nijl, dag.
13.45,18.45 en 21.15 uur. zo. 13.45. 16.15,
19.00 en 21.15 uur. a.l.
Nachtvoorstelling: Zwoele zomerlus-
ten, za. 00.15 uur. 18 jaar.
EURO 4: Vrouwenstad, dag. 20.15 uur,
do, vrij. ma en di. ook 14.30 uur, zo. 15.45
en 20.15 uur. 16 jaar
Kindermatinee: Sjors en Sjimmie, za,
zo en wo 13.30 uur.
Nachtvoorstelling: Magnum Force, za.
00.15 uur. 16 jaar.
Bioscoop Voorschoten
vrij. 19.00 en 21.15 uur, za. 16.00 u
16.00 en 18.15 uur.a.l. C'Eravamo tanto
amati, zo. 20.45 uur. 16 jaar.
Kindervoorstelling: Tweety's grootste
AARDAPPELKRO-
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Kraamafdelingdag. van 11.15-12.00u
(alleen voor echtgenoot) en v
18.30-19.30 uur. Babyshow laatste kw:
tier van avondbezoek.
Kinderafdeling: dag van 15 00-18
C.C.TJ. (hart bewaking), dag.
Schepen
Dutch Spirit 11 te Rotterdam,
Mare Altum 11 vn Rotterdam r
Tees.
Grote vaart
AJdabi 10 vn Rotterdam nr Buenos Ai-
Amstelburcht 12 200 zo Sicilië nr Ceuta,
Amstelpark 10 t.a. Weipa,
Amstelwal 10 vn Baton Rouge nr China,
Atlantic Star 11 600 w Cape Wrath nr
Gothenburg,
Begonia 11 vn Houston nr Tuxpan,
Benattow 11 te Rotterdam verw,
Buena Vista 11135 zw Lissabon nr Santa
Cruz,
Chevron Eindhoven 10 200 no New York
nr Freeport,
•Chevron Kentucky '0 960 wnw Monro
via nr Ras Tanura,
Coral Maeandra 11 te Teesport,
Coral Rubnim 10 350 z Houston nr Hous-
Crania 10 120 no Graciosa nr Stanlow,
Cumulus 12 te Rotterdam,
Dockexpress-U 10 vn Damman nr Du
bai,
Docklifl-1 10 vn Kaapstad nr Durban,
Eemhaven 10 430 zzw Santos nr Santos,
Farmsum 10 500 nw Flores nr Hamburg,
Felania 11 te Bahrain,
Felipes 12 vn Mina al Fahal nr Dubai,
Ficus 10 te Bahrain,
Flevoland 10 vn Buenos Aires nr Ham
burg.
Fossarina 11 vn Kingston nr Cliftonpier,
Gardenia 11 te Algiers,
Gooiland 10 vn Amsterdam nr Brazilië,
Incotransspeed 10 pass Acapulco nr
Long Beach,
Incotransspirit 10 420 zw Flores nr Le
Katendrecht 10 vn Inkoo nr Hampton-
Laconica 10 te Ras Tanura,
Maasrix 10 t.a. Port Arthur,
Meerdrecht 11 te Inchon,
Mydrecht 10 45 z Recife nr Paranagua,
Nedlloyd Amsterdam 11 te Loutora
Nedlloyd Bahrain 10 te Hamburg,
Nedlloyd Barcelona 10 t.a. Bittermeren,
Nedlloyd Bangkok 11 te Mina al Fahal,
Nedlloyd Hobart 10 20 n Madagascar nr
Singapore,
Nedlloyd Hoorn 10 vn Port Said nr Fos
Nedlloyd Linge 11 vn Dar es Salaam nr
Nagoya,
Nedlloyd Loire 11 te Tanga,
Nedlloyd Nassau 10 530 zw Los Angeles
nr Manzanillo,
Nedlloyd Niger 12 te Campo verw,
Nedlloyd Rhone 10 200 z Costa Rica nr
Papeete,
Nedlloyd Rockai\je 12 vn Benghazi nr
New York.
Nedlloyd Rijn 11 te Rotterdam,
Nedlloyd Schie 11 vervolg reis na stran
ding by HK nr S'pore,
Nedlloyd Simonskerk 11 te Kobe,
Nedlloyd Tauranga 10 vn Abidjan nr
Helsingborg,
Nedlloyd Weser 10 Freetown nr Monro
via,
Obelix 10 vn Marcushook nr Bonny,
Odina 9 vn Miri nr Port Dickson,
Oostzee 10 vn Rotterdam nr Malmo.
olydorus 11 dw Cabo Mondego nr Rot-
Galerie Denise Stephan - Peter Schr
ven schilderijen, tekeningen en etse..,
vanaf 11 jan t/m 22 febr, Bakkersteeg 18,
geopend za en zo van 14 tot 18 uur.
Kunst te leen in Leiden, tentoonstelling
in de Waag van 16 jan tot 14 febr. Aal
markt 21.
Wassenaar - Auberge de Kieviet. Stoep-
ling: Bazaar, Marktsteden in Noord-Af-
ghanistan met diaklankbeeld en diverse
films. Geopend ma t/m za van 10-17 uur
en op zon- en feestdagen van 13-17 uur.
LEIDEN - Rijksmuseum van Geologie
en Mineralogie. Hooglandse Kerkgracht
17, t/m april '81. "planten van vroeger c
14-17 uur, zo 14-17 uur.
Museum Boerhaave. Steenstraat la,
"Dr. Auzoux" tentoonstelling van anato
mische modellen uit 1900, gemaakt v
papier-maché. ma t/m za van 10 - 16 t
Avond bezoekuur 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: vaders extra van
18.00-18.30 uur. Kinderafdeling dage-
lyks van 14.00-19.00 uur. (Niet meer dan
2 bezoekers per patiënt).
Sportmedisch Advies Centrum; blessu
respreekuur Elisabethziekenhuis, Lei
derdorp, s maandags van 19.30-20.30
14.15-14.45 en 19.00-19.30 i
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders)
Maandag t/m vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14:45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige pat tenten: wanno.-
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinder kliniek:
Dagelijks.
15.00-15.45 uur
18 30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30;
13.30-14.15 en 18 30-19 30 uur 3e klas
13.30-14 15 en 18 30-19 30 uur Kraamaf
deling 13.30-14.45 alleen voor echtgeno
ten 19-20 uur. Kinderafdeling voor ou-
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld by het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
tol (020-175000).
i 13- 16 t
i 11 r
i '81.
Scherpendrecht 10 340 w Flores nr New
Orleans.
Sbedrecht 10425 w Las Palmas nr Trom-
betas,
Vitrea 10 te Miro,
Waterland 11 te Amsterdam
Rijksmuseum van Oudheden, Rapen
burg 28, t/m 31 jan '81, "Zicht op schrift"
over de historische ontwikkeling van
schriftvormen van Mesopotamia tot he
den, aan de hand van een zeefdrukpro
ject van de grafisch vormgever Paul Bo
mers uit Eibergen. ma fm za van 10-17
uur zo van 13 - 17 uur.
Stedelijk Museum De Lakenhal, Oude
Singel 28, t/m 24 jan "Geleend goed te
gelcollectie de Goederen" particuliere
verzameling tegels uit de 16e tot de 19e
eeuw. ma t m za van 10-17 uur zo van 13
- 17 uur. Ook in de Lakenhal: "Moderne"
bodemvondsten van Jan Menses.
^hid^luieuias.
13 januari 1981
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- In de Necker-wijk te Parijs is
eene bende van kinder-gauw-
dieven gevat, bestaande uit
twintig jongens en meisjes en
aangevoerd door zekeren Hen
ry, zich betitelende "markies du
Prégrage" (Pègre betekent in
het bargoensch dief). Onder den
"markies" stonden 'sergeants"
en "korporaals". Dez? jonge
booswichten - van wie de oudste
nauw zestien jaren telt - had
den een ongelooflijk aantal dief
stallen van eetwaren en lekker
nijen gepleegd, welke zij op af
gelegen plekken verteerden of
verkochten. Zij hadden genoeg
gestolen om een weibeklanten
kruidenierswinkel te voorzien.
Voor al de politieagenten in de
buurt hadden zij bijnamen be
dacht en zij waarschuwden el
kander daarmede tegen hunnen
nadering.
- De "Wiener Zeitung" deelt me
de dat ten gevolge van den
wensch, door den koning en de
koningin der Belgen geuit, het
huwelijk van den Oostenrijk-
schen kroonprins Rudolf met
prinses Stephanie tot een later
tijdstip is uitgesteld. Dit uitstel
wordt toegeschreven aan het on
gunstig jaargetijde. Met het oog
op de gezondheid der prinses zal
gewacht worden op
Vijftig jaar geleden
- Een droevig ongeluk heeft te
Refojo in de Spaansche provin
cie Montforte drie kinderen het
leven gekost. Een villabewoner
had, om tegen roovers en inbre
kers beschermd te zijn, aan de
huisdeur een installatie laten
aanbrengen waarbij onge-
wenschte bezoekers des nachts
een mechanisme in beweging
brachten, zoodat een lading ont
plofbare stoffen tot ontbran
ding werd gebracht. De draad,
die de huisdeur met deze instal
latie verbond, werd overdag
verwijderd. Nu werd het mecha
nisme echter geraakt door een
bal, waarmee kinderen aan het
spelen waren. De lading ont
plofte en de drie kinderen wer
den op slag gedood.
