'Niemand heeft
in dit leven
een vrijkaart'
Uruguay verhindert
uitzending van NOS
Hildegard Knef geeft reeks concerten in ons land
Concerten
Knap pianospel Sergio Marengoni
toegelicht
[\WAM°gramma
DONDERDAG 8 JANUARI 1981
STOCKHOLM (DPA) -
Björn Ulvaeus van de
Zweedse zanggroep
Abba is in het geheim
getrouwd met de Stock-
holmse Lena Kaèllers-
joe. De bruiloft, waar
van alleen de naaste fa
milieleden op de hoogte
waren, had plaats in
Grythyttan. De 35-jari-
ge Björn Ulvaeus leerde
de vijf jaar jongere Lena
twee jaar geleden ken
nen kort na zijn schei
ding van Abba-zange-
res Agnetha Faeltskog.
Tegelijk met Björn
trouwde ook zijn zuster
Eva Margaretha met de
rallyrijder Leif Aster-
hag. (Op de foto Björn
met zijn bruid Lena).
RADIO - TV KUNST
HILVERSUM (ANP)- De organisatie van het zogenaamde mini-wereld
kampioenschap voetbal in Uruguay heeft gisteravond de voorgeno
men ladio-uilzending van de NOS van de wedstrijd Brazilië-West-
Duitsland verhinderd.
Een minuut voor het begin van de ontmoeting werd door een official van
de organisatie op de perstribune van het stadion de plug voor de verbin
ding naar Nederland uit het schakelbord getrokken. Toen een Neder
landse technicus die er weer vlug in wilde steken werd een gewapende
en gehelmde politieman door de organisatoren bij het schakelbord ge
posteerd.
Kees Buurman, hoofd van de actuele programma's van de NOS-radio,
vermoedt, dat de organisatie op deze wijze wraak heeft willen nemen
voor het met-uitzenden van de televisiebeelden in ons land. Bovendien
had de NOS geweigerd behalve de al overeengekomen en gestorte som
voor de radio-uitzendi^ig nog eens 800 dollar te betalen.
Buurman heeft gisteravond bij de zaakgelastigde van Uruguay in ons land
telefonisch geprotesteerd. Het was de bedoeling van de wedstrijd Brazi-
lie-West-Duitsland de eerste helft geheel in ..Langs de lijn" te brengen,
waarna de tweede helft in "Met het oog op morgen" Hitsen zouden
komen.
WEST-BERLIJN (GPD) -
„Ik zie niets van tevoren
gebeuren. Ik program
meer mezelf niet. Dit zou
dus twee derde van mijn
leven moeten zijn. Die ge
dachte maakt me eigenlijk
kwaad. Ik ben niet een per
soon die een leven speelt
en acteert. Ik ben niet zo
georganiseerd, ik ben een
chaoot. Ik begin aan din
gen vanuit een impuls, een
opwelling, niet uit intel
lect. Ik ben geen erg intel
ligente vrouw, al betekent
dat niet dat ik een domkop
ben. Dat wat mij laat lopen
als een uurwerk kan ik
doen uit naïviteit en opti
misme"
Zwaarmoedigheid schuwt Hilde
gard Knef uit alle macht. Een le
ven van tegenslagen, ups en
downs ligt achter haar. maar de
55-jarige vrouw die vrijdag haar
langverwachte Nederlandse con
certdebuut in het Amsterdamse
Concertgebouw maakt, weigert
toe te geven aan neerslachtigheid.
„Mijn optimisme zou zeer snel
sterven als ik me elke morgen zou
realiseren dut twee derde voorbij
is en we langzamerhand stroom
afwaarts gaan. Een vreselijke ge
dachte. Ik denk dat het een on
menselijke gedachte is en een die
gelijk staat met zelfmoord".
Zich verbeterend: ..Feitelijk is het
zelfmoord, een verlengde zelf
moord. Ik weiger dat spel te spe
len. Ik ben er te actief voor. ben in
teveel zaken geïnteresseerd. Ik
heb gelukkig een jonge dochter.
Christina geeft me een totaal an
dere blik op het leven dan als ik
haar op mijn twintigste zou heb
ben gehad. Ik kreeg haar na mijn
veertigste. Daardoor sta ik in
nauw contact met de dingen die
nu gebeuren. Het helpt me mijn
eigen leven te vergeten Even
later: ..In psychologisch opzicht
ben ik iemand die naar voren
leunt en voorwaarts springt. En
niet het raam uit. maar om iets
nieuws te kunnen bereiken".
Hildegard Knef. chansonièrc. Maar
ook: dichteres, schrijfster, actri
ce, componiste. Ongetwijfeld een
kustenares die - of men zich nu
tot haar werk voelt aangesproken
of niet - dicht Leonardo da Vin
ci's ideaal van de uomo i
lis (universele mens) benadert.
Een vrouw met een zo grote en
vooral gevarieerde scheppings
drang, dat je met groeiende be
wondering haar cine- en disco
grafie doorleest. Een vrouw ook
die door haar zeldzame, bijna my
thologische medische dossier de
cennia lang eigendom was van de
pulp-pers, maar alles overwon
door haar creatieve levensdran-
g-
Pas in 1968 dwong zij in West-
Duitsland de erkenning af. die
haar in de ogen van de boulevard
pers tot een onvervreemdbare
'star' verhief. Een grote tournee
met het orkest van Kurt Edel ha
gen en een rijkdom aan zelfge-
pende teksten die een grote mate
van eerlijkheid verraadden, be
zorgde haar ovaties. Eindelijk
een Duitse die uitstraling bezat
en zich niet in de clichés van het
Hildegard Knef geeft in de vol
gende plaatsen in Nederland
een concert: vrijdag 9 janua
ri: Concertgebouw Amster
dam: zaterdag 10 januari:
Congresgebouw Den Haag;
maandag 12 januari: Doelen
Rotterdam: dinsdag 13 ja
nuari: Vredenburg Utrecht.
schlageridioom hoefde uit te
drukken. Een Knef die de ambi
tie van een 16-jarige bezat. Neem
de tekst van 'Für mich soil's rote
Rosen regnen' er maar bij: Ik
wil altijd nog overwinnen, wil al
les of niets..."
Misschien wordt het alsnog wel al
les. voor zover het dat nog niet is.
Vrijdag wordt in Amsterdam de
draad weer opgenomen van de
eerste wereldomvattende tour
nee van Hildegard Knef. Een
zwaar programma wacht haar.
Enkele maanden lang ruim twee
uur per avond zwoegen. In de sa
lon van haar Westbcrlijnse huis
vallen de kaarsen een beetje uit
de toon in vergelijking met de
lampjes van de geluidsappara
tuur van haar zeven mans sterke
Amerikaanse band, die elke
avond tot diep in de nacht deze
week met Knef repeteert. Hilde
gard wil na een rustpauze in Am
sterdam goed beslagen ten ijs ko-
Muziekinstrumenten. een stenen
schouw, heiligenbeelden er. iko-
nen, bloemstukken. De inrich
ting van de donkere zitkamer
symboliseert bijna het grillige le
ven van de grande dame tegen
over me. Een vooral intens le
vend mens, dat niettegenstaande
haar chaotische instelling zich
kan forceren tot diepgaande ob
servaties van het menselijk leven.
Twee boeken gaven haar interna
tionaal aanzien. Das Urleil (Het
Vonnis) beschreef de kille tech
nologie die de medische wereld
beheerst. Der geschenkte Gaul
(Het gegeven paard) vormt een
meer dan autobiografisch verslag
van de net-bewusten. bijna-
pubers die getuigen waren van
opkomst en ondergang van Hit-
Iers Derde Rijk.
Auschwitz
Tijdens haar huidige tournee
brengt Knef niet alleen oude en
nieuwe songs, maar zingt zij ook
een Hink aantal songs van een
musical die zij op het gegeven
van Der geschenkte Gaul baseer
de en die mogelijk binnen afzien
bare tijd op Broadway geënsce
neerd kan worden. Knef: „Der ge
schenkte Gaul is mijn verhaal,
maar vertelt tevens de geschiede
nis van mijn generatie. Ik was
acht toen Hitier de macht greep,
14 toen de oorlog uitbrak".
„Het woord Auschwitz heb ik voor
het eerst in 1945 gehoord. Maar
mijn generatie was te trots om dat
te erkennen. Wij waren geen na
zi's. We zagen ontsteld toe hoe de
kleine elementen rondliepen bij
de Amerikanen en Engelsen en
hun rol als nazi ontkenden of klei
neerden. Dat deed ons na al die
jaren van dwang en stilzwijgen
bijna over ons nek te gaan. Als
jonge actrice werd ik direct na de
oorlog naar Amerika gecatapul-
teerd. Ik dacht dat niemand meer
een ander kon haten na alle ver
schrikkingen, maar ik liep vast in
een woud van ressentimenten en
haat. Alleen al het feit dal ik uit
Duitsland kwam, maakte me me
deschuldig. Het maakte je deel
genoot van een collectieve schuld
en een collectief noodlot".
„Ik weet dat Nederland erg geleden
heeft in 1940-45. misschien meer
dan elk ander Europees land. De
Gestapo heeft er verschrikkelijk
huisgehouden. Het l'cit dat ik er
word geaccepteerd, maakt me
dankbaar, maar vormt op zichzelf
het bewijs van die collectieve
schuld. Dat betekent een on
rechtvaardigheid tegenover an
deren. We waren zo jong toen Hit-
Ier aan de macht kwam. Je be-
ntelligente i
rook geen
LEIDEN - Het pianorecital dat gisteravond werd gegeven door de Ita
liaanse pianist Sergio Marengoni in de Kapelzaal van het K&O-gebouw
was werkelijk fantastisch! Opvallend vond ik zijn persoonlijke visie/
interpretatie van de Sonate in d kleine terts, opus 31 nr. 2 van Ludwig
van Beethoven. Zijn pedaal-gebruik kan door liet lange aanhouden ze
ker 'gewaagd' worden genoemd.
In dit stuk kwam ook het perfecte technische spel naar voren. Sergio
Marengoni bezit een zeer direct toucher, wat zijn spel zeer dramatisch
kon maken. Perfect was de versmelting van deze dramatische gedeelten
naar de zeer subtiele, lyrische momenten.
Voor de pauze was ook nog de Sonate in a kleine terts. K.V. 310 van W.A
Mozart te horen. Bij deze Sonate kreeg ik het idee dat hij teveel met
routine speelde, waardoor een beetje een etude-effect ontstond. Wel
klonk het thema in het derde gedeelte heel speels, hier had hij duidelijk
plezier in. Mozart was het enige stuk dat iets minder virtuoos was. Na de
pauze speelde Marengoni de Sonate in fis kleine terts, opus 26 nr. 2 van
M. Clementi. Het eerste gedeelte klonk erg mooi door de subtiel gespeel
de passages.
Ook moet worden opgemerkt zijnenorme snelle tempi, die waren vooral te
horen bij de zeer imponerende inzet van de Sonate min f kleine tertd,
opus 22 van R. Schumann. Zeer contrastrijk waren de pianissimo ge
deelten tegen de fortissimo passages
Na een enthousiast applaus uit de goed gevulde zaal speelde Marengoni
maarliefst vier toegiften. Een speels gespeelde Sonate van Scarlatti, een
etude van Chopin in een enorm tempo, een compositie van Villa Lobos,
en als laatste nog een liefelijk stukje eveneens van Scarlatti
CAECILE HOUTMAN
greep amper waarom je moeder
huilde, warom iedereen met vlag
getjes liep. Voor ons wat het net
vakantie. Joehoeü We konden
het ons amper realiseren en toen
we dat wel deden leefden we on
der een dictatuur"
Verantwoordelijkheid
„De Stille Generatie; daar heb je ge
lijk in. We praatten nooit, dorst
ten onze mond niet te openen.
Mijn generatie droeg na de oorlog
gelaten en begrijpend de verant
woordelijkheid, terwijl de echte
moordenaars zich eruit wisten te
kletsen. En ik kan het over 'we'
hebben, want ik weet waarover ik
praat. Neem Hardy Kruger. de ac
teur. Hij is van mijn leeftijd: op
het einde van de oorlog gemobili
seerd. Een furieuze anti-fascist.
Toen leefden we onder het web
van een spin, nu doen we nog niet
anders dan over toen praten als
we bij elkaar zijn".
Waarom wordt die wond nu weer
open gereten door er in musical-
vorm op terug te komen, vraag ik
Knef. Haar handen bewegen
eerst even zonder begeleidende
slem heen en weer. Alsof de mi
miek voor zich spreekt. „Ik wil
altijd andere zaken aanpakken,
nieuwe dingen opnemen. Sinds
kort schrijf ik rechtstreeks in het
Engels. Neleen song geschreven;
That high-heeled walk with that
low-down feeling. Goed. gekheid
natuurlijk. Ik wilde een nieuwe
muzikale vorm ontwikkelen, niet
een rockopera schrijven of een
theaterstuk. Dit thema van deze
stille generatie heeft kracht en
zeggingskracht. Er is weinig ge
schreven over de tijd tussen Uur
Nul en het optrekken van de-
Muur die Berlijn verdeelt (1963,
red.)".
„Ik heb de hoofdpersonen, de ka
rakters voor de musical die me
voor ogen stond dus aan het bock
ontleend. Als roman is het na
tuurlijk een eerlijker verhaal. De
musical is gedramatiseerd, er
wordt in overdreven omdat de
vorm dat vraagt. Een korte vorm
als de song vraag om overdrij
ving. je kunt dan niet de finesse-
die je met 20 zinnen benadert on
derbrengen in een regel. Ik denk
dat ik met die musical - het is
eigenlijk geen musical, want er
zijn geen verbindende teksten -
nieuwe wegen insla. Brecht heeft
met de Driest ui versopera overi
gens ook de verhaaltrant in de lie
deren uitgelegd".
Zwarte bladzijde
Een musical dus. Waarom dan toch
nu alvast de hoogtepunten uit het
werk aan de openbaarheid prijs
gegeven? Hildegard. wederom
ritmisch haar handen bewegend,
alsof ze daardoor een potentieel
aan woorden kan dirigeren: „Dat
is toch entertainment. De Duit
sers gedragen zich in de concert
zaal gewoonlijk te lehrerhaft (te
belerend Breng je wel een bood
schap over.' Jack Warner, de film
baas - die ik geweldig onsympa
thiek vond - heeft een waar ding
gezegd alsjeecnbooschapnodig
hebt. wend je dan tot de Western
Union (Amerikaans telegraaf
kantoor. red.) en zendt een tele
gram. Het vingertje van artiesten
maakt me gek. Entertainment
moet niet belerend zijn. het moet
wel diepgang hebben en kan een
dramatische kant bevatten
De gedrevenheid van Knef leidt
soms tot aanwijsbaar zwakke mo
menten in haar grote produktie.
In de jaren '11-19 bracht zij bij
voorbeeld enkele bijzonder
zwakke opnamen uit, waarop
haar toch al in technisch opzicht
magere stemgeluid de luisteraar
weinig emoties kon schenken. El
pees als Lausige Zeiten. Heim-
weh Blues en Uberal blühen Ro
sen, dat zijn toch... eh...
Knef: „Absoluut waardeloze pla
ten. Vergeet ze. Inde eerste plaats
zouden ze niet geperst moeten
worden. Ten tweede was ik niet
in staat om zelf songs te schrij
ven. Een stug platencontract en
een lastige producer dwongen
me ertoe op straffe van grote be
dragen indien ik contractbeuk
zou plegen. Het is waardeloos,
zwarte bladzijden uit mijn artis
tieke loopbaan. Ik voel me be
schaamd over deze misstappen.
Toen was ik psychologisch niet in
staat om te schrijven. De na
weeën van Het Vonnis waren er
ger dan de tijd die ik in de zieken
huizen doorbacht. De reacties
kwamen keihard aan"
Geleende tijd
- Willem Duys. die je een paar maal
heeft geïnterviewd, zei eens dat
jij bctefle datje op 'geleende' tijd
leeft.
„Dat heeft hij fout. In elk geval
heeft het met mijn bezetenheid
niets van doen. Je hebt gaven ge
kregen en het is je lot dat je die
moet benutten, of zelfs vergroten.
Verder is het zo dat we allemaal
op geleende tijd leven. Het hele
theater, alle grote schrijvers heb
ben de draak gestoken met de
dood. Die jaagt dan ook schrik
aan. Wat kun je na het leven ver
wachten? Maar ik leef niet meer
dan anderen op geleende tijd.
Een simpele verkoudheid of on
gelukje kan voor iedereen fataal
zijn. Een vrijkaartje heeft nie
mand".
JOHN OOMKES
Wedstrijd
Ajax-Cruyff
misschien
op televisie
HILVERSUM (ANP) - De Veroni
ca Omroeporganisatie wil de
voetbalwedstrijd tussen Ajax en
een ploeg bestaande uit in de Ver
enigde Staten spelende Neder
landers, die op 21 januari in Am
sterdam wordt gehouden, recht
streeks op het televisiescherm
brengen Johan Cruyff zul in die
wedstrijd met Amerikaanse Ne
derlanders meespelen. De onder
handelingen over de uitzending
zijn in een vergevorderd stadium.
NEDERLAND 1
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Jeugdjournaal (NOS)
18.36 - Sesamstraat (NOS)
18.50 - Paspoort voor Turken (NOS)
19.00 - AVRO's Tele-Tips (AVRO)
19.25 - Heidi (AVRO)
19.50 - Sportman van het jaar (AVRO)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - NOS-Tnbune (NOS)
22.50 - Journaal (NOS)
22.55 - Nieuws voor doven en slechthorenden. (NOS)
NEDERLAND II
18.57 - Journaal (NOS)
18.59 - Don Quichot (VARA)
19.25 - Het mysterie van Danedyke, tv-serie (VARA)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Hoe bestaat het (VARA)
20.45 - Malu een vrouw. Braziliaanse serie (VARA)
21.35 - Koning Klant (VARA)
22.00 - "AAAcomedy-serie (VARA)
22.25 - Achter het Nieuws (VARA)
23.20 - Journaal (NOS)
23.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden. (NOS)
DUITSE TV
DUITSLAND I
20.00 Journ.20.15 Actuele doe. 21.00
Kwis. 21.45 Popconcert. 22.30 Ac
tual. 23 00 Der bauer und der Millio-
nar, tv-film. 0.35 Journ. (Reg progr:
NDR: 18.00 Licht progr. 18.30 Ac
tual. 18.45 Kleuterserie. 18.55 Reg
mag. 19.25 Sport. 19.59 Progr.-overz
WDR 18.00 Licht progr 18 15 West
side Hospital, tv-serie. 19.15 Actual
19.45 Inform, progr.).
DUITSLAND II
18.20 Kreuzfahrten eines Globetrot
ters, tvdserie. 19.00 Journ. 19.30 Mu-
ziekprogr. 21.00 Actual. 21.20 Duitse
allerlei. 22.05 Der grosse Alexander,
toneelstuk. 23.40 Journ.
DUITSLAND III WDR
18.00 Gevar. kinderprogr 18.30 Cur
sus psychologie 19 00 Revue 19 45
Journal 3.20.00 Journ 20 15 Kid Ga
lahad - Harte Fauste. heisse Liebe
(Kid Galahad), Amer speelfilm.
21 50 Hobbymag. 22.35 Rep. 23.20
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
18.00 Poppenfilmserie. 18 05 Here's
Boomer, tv-serie. 1830 Inform,
progr. 19 00 Korte film. 19.22 Inform,
progr. 19.37 Meded en Morgeit.
19.45 Journ. 20 10 Spelprogr. 20 45
Actual mag. 21.35 Dallas. Amer. tv-
serie. 22.25 Sportprogr. 22.55 Jour-
Van 18.00-20.10 Zie Net 1 20 10 Way
of the Wind. exploratiefilm. 21.55
De Spaanse televisie heeft een teken filmversie gemaakt van 'Don
Quichot' naar het wereldberoemde boek ran Manuel Cervantes. De
serie is bedoeld voorkinderen, maar omdat de lijn van het werk van
Cervantes grotendeels is aangehouden, kunnen ouderen ook meege
nieten.
'Don Quichot' wijkt af van wat de kinderen gewoonlijk uit de tcken-
filmfabrieken krijgen voorgeschoteld in zoverre dal er geen pogin
gen zijn gedaan om via kunstgrepen en zoete verzinsels de aan
dacht teblijven vasthouden. Het tempo islaagen de Spaanse tekst is
in het Nederlands nagesynchroniseerd.
De VARA begint met 13 afleveringen Het is de bedoeling dat de
straatarme edelman en zijn onhandige pleidooi voor fantasie en
waardigheid, in het najaar terugkeert met nog 13 uitzendingen.
Daarna kan worden bekeken of de reeks - die nog steeds met is
voltooid - ui zijn geheel op de Nederlandse tv aan bod komt Neder
land 2. 18.59 uur).
Het programma NOS-Tribune.dat vanavond zijn vijfentwintig
ste uitzending beleeft, gaat over onveiligheid, over voorkoming en
bestrijding van de kleine criminaliteit.
Hoofdgast m deze jubileumuitzendiug is de minister van justitie J.
de Ruiter. Hij wordt kritisch gevolgd door de voorzitter van de
Nederlandse Politiebond L. van der Linden en de Utrechtse advo-
kaat E.N. Bouwman, die vindt dal er harder tegen de criminaliteit
opgetreden moet worden. (Nederland 1. 21.55 uun
DONDERDAG 8 JANUARI
HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. NCRV 18 11
Hier en nu. 18.30 Daar waar de mo
lens staan 18 45 Leger des Heils-
kwartier. 19 02 De wereld zingt Gods
lof. 19.53 Lichtsein, praatje 20 03
Kerkorgelconcert 20 35 Lilerama-
donderdag 21 02 Op de vine t"«-r
22.02 NCRV-Donderdag-Sport
22.50 Politiek bekeken NOS 23.02
Met het oog op morgen KRO 00 02
HILVERSUM II
IKON 18 05 Kleur NIK 18 35 PP
18 5u L it.-van deCPN AVRO 19 20
In d^-kaart gespeeld 21 00 Orkest
Nws.
23.15 Jazz Spec
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws NOS 18 03
De Avondspits met de Nat. HitparS
de TROS 19 02 Poster 20 02 Ferry
Maat s Soul Show. 22.02 Sesjun
HILVERSUM I
HILVERSUM II
VPRO 7.20 Radionieuwsdienst van
de VPRO. (7.30. 8 00. 8.30 Nws. 9 00
Gym. voorde huisvrouwen VPRO
9 15 Express VPRO NOS 10 45
Werkbank AVRO: 10.55 De Neder
landse Schoolradio 11.10 Switch on
TROS 11.20 Week in week uit 12.26
Meded voor land- en tuinb 1230
Nws 12 36 Aktua NOS 13.11 Meer
over minder 14 20 Op de zeepkist
HILVERSUM III
EO: 7 02 (S) Ronduit op drie 8 03 (S)
EO-Metterdaad-memo 8 05 (Sl Tijd
sein 9 03 iS) De muzikale fruitmand
10 03 (Si Muziek motief 1(1 45 fS) La
Luiverdadera NCRV ll02(S)Pop
nonstop. 1203 (S) Gociemiddag
VOOR 14.03 (S)Tipparade 15 20 <S>
Popjournaaal. 15 30 <S> Trm.zn
HILVERSUM IV
NOS 7 00 Nws. 7 02 (S) Vroeg klas
siek 9 00 Nws 9 02 <S> Muziek uit dt
Middeleeuwen en de Renaissance
9 40(S) Vrijdagmorgenconcert me/,
/osopraan en piano - klass en m«>
derne liederen VOO 11 00 (S) Mu
ziek voor Miljoenen 12 00 Nws EO
13 00 (S) Klass klankjuwelcn 14.(X
Nws. 14 02 (SlTheologische Verken
ningen. 14.20 (S) Orgelbespeling
14 40 <S) Plaat-Praat VPRO 15 00
17.00<S) Muziek-op-vier De Radiol.
Improvisatie Salon.
