Grote kans op Sowjet-inval
Bani-Sadr krijgt kritiek
Reagan verhardt houding tegenover Iran
Schrijver: In
Polen opnieuw
vrije gedachte
Amerikaanse Huis van Afgevaardigden over Polen:
oi
Zwakke leidingin oorlog tegen Irak
Steeds meer
Amerikanen naar
warmere staten
Hoge functionaris
PLO doodgeschoten
ZATERDAG 3 JANUARI 1981
BUITENLAND
PAGINA 9
Kolb)
correspondent Henk
WASHINGTON - Onder het motto
dat de VS niet langer zullen luis
teren naar iedere oprisping van
de een of andere ayatollah, wil
Ronald Reagan de kwestie van de
Amerikaanse gijzelaars in Iran.
als centraal thema in de recente
Amerikaanse buitenlandse poli
tiek verwijderen. Zijn aandui
ding van de Iraanse machtheb
bers. als misdadigers, ontvoer
ders en barbaren, heeft opzette
lijk plaatsgehad en was. van elke
impulsiviteit ontdaan, een duide
lijke waarschuwing aan Iran dat
de Amerikaanse houding zal ver
stijven zodra Reagan op 20 janua
ri aan^het bewind komt.
Volgens sommige bronnen zou
Reagans beleid ten aanzien van
de gijzeling gaan berusten op
twee pijlers: de gevangenen zijn
in feite krijgsgevangenen tenge
volge van een daad van oorlog
(een standpunt dat Carter altijd
heeft afgewezen) en er zal in het
geheel niet meer worden onder
handeld voordat de gegijzelden
in vrijheid zijn gesteld.
Reagans politieke luitenants heb
ben aan bevriende naties te ken
nen gegeven dat de Amerikaanse
regering-van-straks zal aandrin
gen op het terugtrekken van bui
tenlandse vertenwoordiger uit
Teheran, teneinde het land in de
wereld totaal te isoleren.
Naar hel heet beschikken de VS
over een reeks van militaire op-
tics. zoals het bezetten van eilan
den in de Perzische Golf. waar
zich bijvoorbeeld militaire vlieg
velden en alie-terminals bevin
den. of het afsluiten van de Perzi
sche Golf voor Irans scheepvaart
Reagan zal des te duidelijker met
het zwaard kletteren naarmate de
Russen met Polen en Afghanis
tan de handen vol hebben.
Dit im
mers vermindert de kans op
rechtstreekse Sowjet-
bemoeienis met problemen in de
Perzische Golf en verschaft de
VS zodoende, eigen militaire on
volkomenheden ten spijt, speel
ruimte tegenover Iran.
Oorlogsmisdrijf
Officiële aanduiding van de gijze
laars als krijgsgevangenen zou
elk fysiek kwaad hen aangedaan
tot een oorlogsmisdrijf maken.
Reagans adviseurs rekenen er
niet mee. dat bij een afbreken van
de onderhandelingen, executie
van sommige gegijzelden zou
dreigen na een 'rechtszaak', die
hen als spionnen zou bestempe
len. omdat dode gijzelaars geen
betekenis hebben voor Iran.
In het licht van de boodschap van
de regering-Carter dat Iran tot 16
januari en geen dag langer de tijd
heeft om de laatste Amerikaanse
voorstellen aan te nemen, is het
voor de bewindvoerders in Tehe
ran nu tijd voor het kiezen of de
len. Een zegsman op het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken signaleerde een de
zer dagen dat alle Amerikanen
die bij de vrijlating van de gijze
laars betrokken zijn hun buik vol
hebben van de 'bazaar-
filosofieën' die ten grondslag lig
gen aan de methodes „van deze
mensen die optreden alsof ze
over een tapijtje praten".
Recente opiniepeilingen hebben
uitgewezen dat een meerderheid
van de Amerikanen een veilige
terugkeer van de gijzelaars van
meer belang vindt dan het redden
van de Amerikaanse eer. Maar
losgeld zou niet moeten worden
betaald. Het is een standpunt dat
door de familie van de gijzelaars
wordt gedeeld.
(Van onze correspondent Henk Kolb)
WASHINGTON - De kansen op een Russische inval in
Polen zijn zeer groot. Het feit de Sowjet-Unie nog niet
heeft ingegrepen, hoewel zijn troepen daartoe, volgens
Amerikaanse zegslieden, al vanaf 3 december gereed
staan, heeft het huidige gevoel van ontspanning veroor
zaakt. Ten onrechte, zo betoogt een rapport van de sub
commissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardig
den, die toezicht houdt op het werk van de inlichtingen
diensten, want het werkelijke gevaar is niet voorbij en de
meest riskante periode „staat op het punt van beginnen'
Het rapport, getiteld ..Het ergste
moet nog komen", is in Washing-
ton gepubliceerd en commissie
voorzitter Les Aspin. een demo
craat die dikwijls waarschuwt te
gen al te sombere schattingen
van Amerika's militaire poten
tieel tegenover dat van de Sowjet-
Unie. is tot de slotsom gekomen
dat de tijd van midden januari tot
eind maart kritiek is.
Aspin. wiens commissie heeft na
gegaan in hoeverre de Ameri
kaanse inlichtingendiensten de
regering hebben kunnen waar
schuwen voor de Russische inva
sies van Tsjechoslowakije en Af
ghanistan. zegt dat er wellicht ten
onrechte is aangenomen dat de
Sowjet-Unie op 3 december zijn
voorbereidingen voor een even
tueel ingrijpen in Polen had vol
tooid. Naar zijn smaak gaan de
VS te dikwijls uit van hun eigen
militaire prioriteiten, die een snol
handelen voorop stellen. De Sow
jet-Unie, verzekert hij. kennen
aan de lange voorbereiding meer
gewicht toe en die is zowel nauw
keurig als log.
Dooi en regen
Aspin noemt drie redenen waarom
een Sowjet-inval in Polen waar
schijnlijk is. Ten eerste zijn de
voorbereidingen zover gevor
derd dat die vergeefs zullen zijn
als de periode van midden janua
ri tot april niet wordt gebruikt,
aangezien daarna de dooi en re
gen en een aantal andere factoren
het moeilijk maken de troepen
die nu klaar staan ter plaatse te
houden. Als de politieke situatie
in Polen tot een uitbarsting komt
na die tijd en de Russische troe
pen niet meer in hun huidige uit
gangsstellingen staan, zal een
groep machthebbers in het
Kremlin zijn eigen toekomst met
zorg tegemoet moeten zien. En in
de derde plaats hebben de Rus
sen altijd gebruik gemaakt van
troepen, als zij die eenmaal met
zulke omstandige voorbereidin
gen voor actie in gereedheid had
den gebracht.
Argentinië:
900 politieke
gevangenen
BUENOS AIRES (Reuter) - Van de
5000 mensen die in Argentinië na
de militaire coup van 1976 wer
den gedetineerd, zitten er nog 900
in de gevangenis, zo heeft een
woordvoerder van het Argentijn
se ministerie van binnenlandse
zaken meegedeeld.
Het was de eerste keer dat het mili
taire regime met een officiële me
dedeling kwam over het aantal
politieke gevangenen in het land.
Volgens de woordvoerder verblij
ven er 300 personen in hechtenis
zonder officieel in staat van be
schuldiging te zijn gesteld. De
meesten van hen zouden zich
schuldig hebben gemaakt aan
guen-illa-activiteit
De Argentijnse machthebbers zijn
van plan periodiek enige politie
ke gevangenen vrij te laten of in
gelegenheid te stellen het land te
verlaten, aldus de woordvoerder.
Familieleden van vermiste perso
nen en mensenrechtenorganisa
ties beschuldigen leden van de
strijdkrachten ervan dat zij ten
minste 12.000 mensen hebben la
ten verdwijnen, die vóór en na de
staatsgreep van vier jaar geleden
warer. opgepakt De militaire re
gering ontkent dat zij vermisten
vasthoudt.
de Poolse communistische partij,
waar een bepaalde fractie gaarne
zou zien dat partijleider Stanis-
law Kania onder zou gaan door
eeh Russische ingreep. Het rap
port wijst er ook op dat volgens
Tsjechische officieren die met
het systeem vertrouwd zijn. de
Russen zes maanden voorberei
ding nodig hebben voor een inva
sie. Ervan uitgaande dat de on
rust in Polen half juli begon,
komt hij tot half januari als begin
van zijn ..kritieke periode". Aspin
gaat er niet van uit dat de voltooi
ing van de voorbereidende oefe
ningen van de meer dan 24 divi
sies in zes legers, die op vijf fron
ten gereed slaan, ook het einde
van de aanloop-tijd betekende,
zoals andere Amerikaanse instel
lingen veronderstelden.
Ook bij gelegenheid van de inval in
Tsjechoslowakije hebben de
Russen hun strijdkrachten per
front beproefd op paraatheid en
verbindingen. Aspin zegt dat de
ze laatste stap nu bijna is vol
tooid. Hij noemt ook het feit dat
Russisch militair personeel bij
Poolse legeronderdelen is inge
deeld, als factor van betekenis.
Reservisten
Het rapport construeert het einde
van de „kritieke periode" uit de
dooi, regen en daaruit voort
vloeiende modder, die na eind
maart het land voor tankstrijd
krachten moeilijk begaanbaar
maken en de omstandigheid dat
reservisten die vanwege de toe
stand in Polen zijn gemobili
seerd, eind maart weer naar huis
moeten. Bovendien zou eind mei
een aantal dienstplichtigen uit
werkelijke dienst worden ontsla
gen. Volgens Aspin kunnen de
Russen beide groepen niet in
dienst houden zonder elders eco
nomische en administratieve
moeilijkheden te veroorzaken in
eigen land.
Tenslotte, zegt hij dat de Sowjet-
Unie weliswaar zijn militaire
voorbereidingen nu vrijwel heeft
afgemaakt, doch dat de zaak poli
tiek nog niet is afgerond. Hij no
teert dat de Roemenen op 6 de
cember hebben deelgenomen
aan -beraad van de regeringslei
ders van het Warschaupact in
Moskou en betoogt dat de Roe
menen. buitenbeentjes voor wat
betreft hun buitenlands beleid,
zeker niet zouden zijn gegaan in
dien de beslissing om Polen bin-
Koeweit in
gesprek met
Van der
Klaauw
KOEWEIT (AP) - Minister Van
der Klaauw (buitenlandse za
ken), de nieuwe voorzitter van
de Europese ministerraad, is
gisteren in Koeweit aangeko
men om zich daar te oriente
ren over de mogelijkheden
van een Europees voorstel
over een vredesregeling voor
het Midden-Oosten.
bij zijn aankomst op het vlieg
veld. (ziefoto) verklaarde Van
der Klaauw dat hij de pogin
gen van zijn voorganger, de
Luxemburger Gaston Thorn
zal voortzetten Thorn bezocht
het afgelopen jaar een aantal
stalen in het Midden-Oosten.
De Nederlandse minister zei dat
hij hel rapport van Thorn had
bestudeerd en met zijn eigen
reis op zoek was naar een
"nieuwe herwaardering en
om ons standpunt opnieuw te
bekijken".
In februari en maart zal Van
der Klaauw een aantal ande
re landen in het Midden-
Oosten bezoeken.
De Europese Gemeenschap be
gon in juni met haar vredesi
nitiatief. nadat de Europese
leiders hadden gezegd dat met
de akkoorden van Camp Da
vid te weinig vooruitgang
was geboekt.
WARSCHAU AFP) - In
gesprek met de krant "Zycie
Warszawy" heeft Jan-Jozef
Szczepanski. de nieuwe voorzit
ter van de Poolse schrijversbond,
een "terugkeer naar de vrije ge
dachte-tot kort geleden in Polen
een verdachte bezigheid - in uit
zicht gesteld".
In het vraaggesprek dat niet in de
krant is verschenen, maar door
het Poolse officiële persbureau
"PAP" in zijn Engelse dienst
werd opgenomen, verwijst Szcze
panski naar de clandestiene lite
ratuur die vooral vanaf 1976 in
Polen tot ontwikkeling kwam. en
naar de "vrees voor het woord"
die bij de overheid heerste.
Dat daarbij van geheime uitgevers
gebruik werd gemaakt, was vol
gens Szczepanski een daad van
gezond verstand en van zelfver
dediging. Het was het antwoord
van de letterkundigen op de in
doctrinatie en het staatsmonopo
lie van de informatie die daar
door werden doorbroken.
"Het ideaal zou zijn dat er voor de
hele literatuur geen discriminatie
zou bestaan. De sfeer kan noch
tans niet op één dag veranderen
gezien de politieke toestand in
het algemeen en de misvorming
die gedurende dertig jaar in de
cultuurpolitieke tradities is ge
groeid.
De overheid was immers bang: zij
achtte de literatuur gevaarlijk
voor het officiële stramien waarin
zij alleen gedienstig kon zijn als
instrument voor de propaganda
op korte termijn", zo vervolgt
Szczepanski, die erop wijst dat
het jongste congres van de schrij
versbond. dat op 28 en 29 decem
ber plaatshad, de overheid in rui
me mate heeft gerustgesteld. Hij
koppelde daaraan de verwach
ting dat het hele geestesleven in
Polen geleidelijk weer normaal
zal worden.
Het congres waar Jan-Jozef Szcze
panski de voorzitterszetel van de
overleden Jaroslaw Iwaszkie-
wicz toegewezen kieeg. was ge
kenmerkt door de opkomst van
de niet-conformistische schrij
vers. Verscheidenen onder hen,
wier werken buiten het officiële
bestel werden uitgegeven om aan
de censuur te ontsnappen, wer
den in het bestuur van de schrij
versbond opgenomen.
Toch werd kennelijk vermeden dat
verantwoordelijke posten wer
den toegewezen aan schrijvers
die duidelijk met organisaties
van andersdenkenden worden
vereenzelvigd, en gingen zes van
de 32 zetels in het bestuur naar
schrijvers die lid zijn van de Pool
se communistische partij.
TEHERAN (DPA) - Af
gevaardigden in het Iraan
se parlement hebben gis>-
teren felle kritiek geoe
fend op president Abol-
hassan Bani-Sadr. Het
staatshoofd, dat tevens op
perbevelhebber van de
strijdkrachten is, zou niet
in staat zijn de strijd tegen
Irak te organiseren. Voo'rts
werd hij verantwoordelijk
gesteld voor de verwoes
ting van de meeste olie
installaties in Iran.
Iraanse 'tegenoffensief in de pro OdTOPD
vincis Choezistan een misluk- H 1
king is.
Abdcl Asadnia, die de begelegerde
stad Achwaz in het parlement
vertegenwoordigt. verklaarde
voor de Iraanse radio dat de mili
tairen zich niet bekommeren om
het leed van de bevolking die da
gelijks aan bombardementen
blootstaat. Volgens hem worden
ook de Iraanse oorlogsinspannin
gen geremd door de binnenland-
President Bani-Sadr reageerde gis
teren in een redevoering tot pilo
ten op de felle kritiek. Hij riep op
tot grotere inspanningen van de
strijdkrachten, maar deed een
aanval op de Iraanse pers die hij
verweet "te handelen in het voor
deel van de vijand in plaats van
het moreel van de strijdkrachten
te verhogen".
De
lanvallen op Bani-Sadr kwa-
•n op een tijdstip dat steeds
;er duidelijk wordt dat het
Aan het front is een patstelling ont
staan, hetgeen overigens tot dus
ver steeds van Iraanse officiële
zijde is bestreden, aldus de af
gevaardigde. Hij beklaagde zich
erover dat het parlement als ge
volg van politieke meningsver
schillen niet heeft gereageerd op
verzoeken om hulp
De leidende ayatollah Behesjti
vroeg zich gisteren in een rede af
waarom Iran geen offensief lan
ceert om de Irakezen het land uit
te drijven.
Bani-Sadr verklaarde echter dat ie
dere keer dat Iran Iraakse oliein
stallaties of andere strategische
posities aanvalt, de Irakezen ant
woorden met nachtelijke raket-
aanvallen op woongebieden.
"Wanneer dit gebeurt, hoort men in
Iran retorische vragen waarom
het leger rustig blijft en wat de
opperbevelhebber doet", aldus
Bani-Sadr. die werd geciteerd
door het Iraanse persbureau
Pars Het Iraanse leger kan ge
makkelijk Iraakse woonsteden
beschieten maar zulke acties zijn
inhumaan, aldus de Iraanse pre
sident.
Volgens Bani-Sadr moest de Iraan
se luchtmacht aanvanklijk het te
kort aan kracht van de landstrijd
krachten aanvullen maar zijn de
grondtroepen nu voldoende
sterk en is de Iraanse situatie nu
in veel situaties beter dan die van
Irak terwijl Iran ook nog steeds
superieur is in de lucht.
Een computer in het Amerikaanse ministerie ran handel geeft
aan hoeveel Amerikanen er zijn. Een volkstelling heeft uitgewezen
dat steeds meer Amerikanen naar warvere staten in hel zuiden en
westen van de VS verhuizen.
(Va
correspondent Henk Kolb)
WASHINGTON - Volgens 'net Amerikaanse bureau voor de volks
telling zijn er 226 miljoen 504 difizend 825 Amer.kanen. Dit is het
officiële resultaat van de volkstelling van april 1980. die een enor
me verschuiving te zien heeft gegeven uit de oostelijke en centra
le staten in het noorden naar de warmere gebieden in het zuiden
en westen. Dat heeft politieke en financiële consekwenties. want
niet alleen wordt op grond van een volkstelling per tien jaar het
aantal vertegenwoordigers van de staten in het Huis van Af
gevaardigden bepaald, doch ook hun aandeel in de nationale
fondsen, die onder de staten worden verdeeld.
Vanzelfsprekend is de uitkomst van de ti lling omstreden. Met
name staten en steden als New York en Washington DC betogen
dat in de rauwe buurten van de ghetto's vele honderdduizend en
niet zijn meegeteld, omdat de tellers de buurt niet in durfden
Daaruit zijn rechtszaken voortgevloeid, die beoogden de officiële
resultaten te doen herzien alvorens die bekend te maken Maar
het enige wat daarvan overblijft is een rechterlijk bevel dat nader
hand nog aanpassingen moeten plaats hebben, zonder dat daar
voor een hertelling nodig is New York echter blijft volhouden
dat op die manier zo n 800.000 mensen uit minderheidsgroepen
wier sociale verzorging voor een belangrijk deel van federale
fondsen afhangt, buiten beschouwing zijn gebleven
Dus. officieel 226.504.825 Amerikanen in afwachting van Ronald
Reagans presidentschap, een feit dat duidelijk in beeld brengt
wat de volkstelling onthulde: het warmere zuiden en het westen
van de Verenigde Staten hebben in de voorbije tien jaar een
bevolkingsexplosie vertoond, die gepaard ging met een belang
rijke industriële verschuiving naar het zuiden en westen Natio
naal bezien nam de bevolking toe met 11,4 procent in tien jaar.
Alleen New York. het kleine Rhode Island en de staat-stad Was
hington DC verloren inwoners, alle andere 48 staten Wegen er
bevolking bij.
Maar waar de staat Nevada een toename vertoonde van 63.3 procent
en toch nog niet meer dan 797.899 inwoners heeft (dunnetjes
bevolkt dus) won het westen als geheel 23.2 procent en het zuiden
19 procent, vergeleken bij de verliezen van de noordelijke centra
le staten van 3,6 procent en het industriële noord-oosten van 0.2
procent. In mensen geteld herbergen het zuiden en westen sa
men nu meer. want 117.7 miljoen mensen, tegenover 108 miljoen
in de noord-oostelijke kwadrant van de VS.
Zelfs de protesten zullen daaraan niet veel meer veranderen, zelfs al
heeft de rekenkamer van het congres al aangetoond dat in niet
minder dan tien grote steden. Washington DC. New York. Phila
delphia onder meer. te weinig is geteld De tekortkoming, vastge
steld aan de hand van een schriftelijk onderzoek per post in
plaats van de directer methode van het bureau voor de volkstel
ling. is het opzichtigst in New York. In de stad volgens functio
narissen 800.000 te weinig geteld en in de rest van de staat nog
eens 200.000 buiten beschouwing gebleven
Zodoende zeggen de tellers dan ook dat op brede schaal nog zal
worden aangepast in niet minder dan dertien, vooral noordelijker
staten. Nietemin. het is officieel: 226.504.825 Amerikanen, met
het zuiden en westen aan de macht, gebieden waar de zogenaam
de traditionele waarden zwaarder tellen dan in het in doorsnee
liberalere noordoosten.
BEIROET (AFP) - In Beiroet is op
oudejaarsavond een hoge veilig
heidsfunctionaris van de "Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie"
(PLO), majoor "Reuben" Mo
hammad Ah Abocl-Ala. op straat
doodgeschoten. Volgens het Pa
lestijnse persbureau WAFA. dat
<lit gisteren meldde, gebeurde dit
door "Israëlische agenten'
Naar van welingc lichte zijde in Bei
roet werd VI mnmen.weid Abotl
Ala op straat doodgeschoten in
het westelijk stadsdeel dat onder
controle staat van Palestijnen en
linkse Libanese eenheden. Het
slachtoffer was sinds 1977 hoofd
van de "Afdeling Israel, bij de Pa
lestijnse militaire geheime
dienst.
Aboel Ala was één van de eerste Pa
lestijnen die acties uitvoerden in
het door Israel bezette gebied.
Nadat hij in 1965 lid was gewor
den van de guerrilla-organisatie
"El Fatachwerd hij verbin
dingsman tussen het Palestijnse
verzet en de Libanese regering.
Van 1968 tot 1974 was hu verant
woordelijk voor vciligheidskwes
tics bij de Palestijnen in Zuid-
Libanon. Vervolgens was hu t<»t
1977 bevelhebber in het gebied
tussen Jezin en Roum in het
Zuiden van Libanon.
Ex-Hollander
en vrouw
vermoord in
Kaboel
HELSINKI (AFP) - Een Fin
van Nederlandse afkomst en
zijn Finse echtgenote /iin op
oudejaarsnacht in Kaboel
vermoord Dit heeft het Finse
ministerie van buitenlandse
zaken gisteren in Helsinki be
kendgemaakt
De 44-jarige Enk Barendsen en
zijn 41-jarige echtgenote Eva
waren sinds enige jaren werk
zaam als apotheker en ver
pleegster in de internationale
oogklinick in de Afghaanse
hoofdstad. De kinderen van
het echtpaar, drie en vyf jaar
oud. vonden de lichamen van
hun ouders doorstoken in
hun huis.
