Kerken in actie tegen verslaving
KERK
DIENSTEN
Afkalving noopt tot hernieuwde bezinning
JVij hebben ons niets te verbeelden
Oegstgeester kerken keken bij elkaar in
SD3BS
ZATERDAG 3 JANUARI 1981
Het is onjuist, te denken dat op het gebied van de verslaving alleen de heroïne een groot
probleem is. Het aantal verslaafden aan harddrugs, zoals heroine, is nog betrekkelijk
gering en groeit niet onrustbarend. Veel ernstiger is de stijging van het alcoholgebruik in
onze samenleving. Het aantal alcoholverslaafden neemt hand over hand toe.
In een woord vooraf bfj een infor-
matie- en voorliohtingsmap over
verslaving zegt ds. J. Visser te
Rotterdam, dat de ziekten die het
gevolg zijn van overmatig alco
holgebruik schrikbarende vor
men aannemen. Bij talloze men
sen worden maag en lever hier
door aangetast.
Ds. Visser is directeur van de Stich
ting voor Kerkelijke Sociale Ar
beid van de hervormde gemeen
ten in Groot-Rotterdam (Walen-
burgerweg 55). Het Interkerke
lijk Beraad Verslaving (IBV),
waaraan ook de Gereformeerde
Kerken en de Rooms-Katholieke
Kerk deelnemen, heeft de voor
lichtingsmap uitgegeven spe
ciaal voor gespreksgroepen, cate- -
ehisaties, pastores en allen die
zijn betrokken bij het jeugd- en
jongerenwerk.
De map heeft met name betrekking
op alcohol- en drugsverslaving.
Ze geeft voorlichting over wat
verslaving is, hoe men eraf kan
komen, wat de familie in zo'n ge
val kan doen, de adressen waar
toe men zich om hulp kan wen
den, de relatie tussen bepaalde
middelen van verslaving en ge
loof en een aantal gespreksthe
ma's. Ook bevat de map enige
verhalen uit de praktijk
Andere vormen
Het Interkerkelijk Beraad Versla
ving laat echter de verslaving als
algemeen verschijnsel niet bui
ten beschouwing.
"Ieder mens loopt kans verslaafd te
raken. Er zijn ook andere vormen
dan alcohol en drugs. Zoals:
werk, geld. bezit, status. Wij heb
ben ons niets te verbeelden".
"Verslaving leidt bijna altijd tot
ernstige verstoringen in de rela
ties: gezin, huwelijk, vrienden
kring, werk. Daarom is het nodig,
elkaar te waarschuwen voor de
gevolgen van het gebruik van
"drugs", in welke vorm dan ook.
Niet door een afkeurende vinger
op te heffen, maar door open oog
te hebben voor de verslavings
problematiek en er samen met
anderen over in gesprek te ko-
Het Interkerkelijk Bureau Versla
ving, dat deze kerken in Rotter
dam ruim een jaar geleden heb
ben opgericht, wil binnen de ker
ken een discussie over drugs -
ook alcohol dus - op gang bren
gen. Preventie en opvang, bege
leiding en heropneming van ver
slaafden in de samenleving (reso
cialisatie) staan daarbij centraal.
Vooral dat laatste is belangrijk.
De burgerlijke gemeente Rotter
dam heeft al eerder in een be
leidsnota over het druggebruik in
de Maasstad de hoop uitgespro
ken dat het particuliere initiatief,
met name de kerken, hieraan
meer aandacht zou gaan schen
ken. Opvangmogelijkheden zijn
er namelijk voldoende, maar mo
gelijkheden tot resocialisatie nog
nauwelijks. Talloze drugsver
slaafden slagen er niet in, hun te
rugkeer in de maatschappij met
succes af te ronden.
Speciale werker
De sectie "preventie" houdt zich
bezig met vragen rond het voor
kómen van druggebruik. Die
voor bezinning verdiept zich in
de peroonlijke en maatschappe
lijke achtergronden. En de doe-
sectie zet zich in voor resocialisa-
tie-projekten. Het beraad zal bin
nen afzienbare tijd een maat
schappelijk werker speciaal hier
voor aanstellen. Hij zal, zo is de
bedoeling, onder andere gastge
zinnen gaan begeleiden.
In maart zullen de deelnemende
kerken in Rotterdam een thema
zondag over verslaving houden.
Pastores, kerkeraden en paro
chieraden is gevraagd, de komen
de maanden hiermee bezig te
zijn. De informatie- en gespreks-
map die zojuist is uitgekomen
moet hierbij helpen. En op 22
maart zal er een speciale manifes
tatie zijn in de Rotterdamse Pau-
luskerk (Mauritsweg) met ge
spreksgroepen, forumdiscussies
en een tentoonstelling.
Binnen de Partij van de Arbeid
is een "protestantse werkge
meenschap" gevormd, "waarin
mensen voor wie het werk van
Luther en Calvijn betekenis
heeft, kunnen nadenken over ge
loof en politiek en studie kunnen
maken van het socialisme". Ini
tiatiefnemers zijn dr. A. A. Spij
kerboer. hervormd predikant in
Amsterdam (Bijlmermeer), dr. H.
W. de Knijff, kerkelijk hoogleraar
in Utrecht, drs. H. M. Franssen,
oud-lid van de Tweede Kamer,
en A. P. van de Beid, doctoraal
student in de theologie te Kam
pen.
De werkgemeenschap wil geen
pressiegroep binnen de Partij
van de Arbeid zijn, maar ruimte
geven "om in een vrije geest met
elkaar van gedachten te wisselen
om zo tot helderheid te kunnen
komen". Midden februari houdt
de groep in Amersfoort een eerste
bijeenkomst voor allen die inte
resse hebben.
Beroepingswerk. Gereformeer
de Kerken: beroepen te Rijns
burg G. Snel Coevorden.
Ontgoocheld
RAAD VAN KERKEN
OEGSTGEEST - Om elkaar
meer te leren kennen, heeft
een aantal gelijkgerichte
groepen van de drie kerken in
Oegstgeest - rooms-katho-
liek, hervormd en gerefor
meerd - de laatste maanden
een reeks gemeenschappelij
ke bijeenkomsten gehouden.
Het initiatief daartoe was uit
gegaan van de plaatselijke
Raad van Kerken.
Achtereenvolgens kwamen de
kerkkoren bij elkaar, de ker
keraden en parochieraad, de
diakonieën en de doelgroep
dienstverlening, de contact
personen, de kerkvoogdij en
de commissies van beheer en
financiën, de jeugddienst-
commissies, de werkgroep
gezinsviering en de Paulus-
groep. de vrouwengroepen en
de werkgroep missie, vrede
en ontwikkelingssamenwer
king.
In een samenvatting van de ver-
schillende deelverslagen
wordt gezegd, dat de opkomst
in het algemeen redelijk was.
Verhoudingsgewijs was het
aantal aanwezigen van de drie
kerken gelijk.
Ervaring
De protestanten hadden waar
dering voor de medewerking
van de rooms-katholieken.
De rooms-katholieken had
den het gevoel dat de protes
tantse kerken verder zijn door
hun langere ervaring van me
dezeggenschap en medewer
king in kerkelijke zaken. Veel
interesse toonde men voor el-
kaars werk en problemen en
men was aan beide kanten be
reid elkaar diensten te verle
nen. In het algemeen voelt
men wel voor voortzetting
van de contacten en voor nau
were samenwerking.
De commissie die de bijeen
komsten had voorbereid
vond het erg jammer, dat er
door omstandigheden weinig
medewerking was van domi
nees en pastoors. Hierdoor
bleef bijvoorbeeld een aantal
vragen over kerkstructuren
en over gebruiken in de
Rooms-Katholieke Kerk on
beantwoord. "Maar", zo be
sluit de samenvatting, "aan
de andere kant waren de ge-
sprekken daardoor misschien
wel spontaner".
Veel zin
In de vergadering met de kerke
raden en de parochieraad
werd een voorstel gedaan om
in de drie kerken iemand te
benoemen speciaal voor oe
cumenische contacten.
In de bijeenkomst van jeugdou-
derlingen. jeugddienstcom
missie, werkgroep gezinsvor
ming en Paulusgroep kwam
naar voren, dat de protestant
se kerken vooral op het ge
bied van de catechisatie een
duidelijke voorsprong heb
ben. Daar staat dan tegen
over, dat de rooms-katholie
ken met hun gezinsviering op
een jarenlange ervaring kun
nen bogen, waarvan sommige
protestantse kerken veel zou
den kunnen opsteken.
Samenwerking op dit gebied
zou voor beide veel zin heb
ben, zegt het verslag. Vooral
als de protestanten overgaan
tot deelneming van kinderen
aan de avondmaalsvieringen.
Beleidsnota Friese kerkvergadering
De provinciale kerkverga
dering van de Nederland
se Hervormde Kerk in
Friesland meent, dat bij de
opleiding van predikanten
en andere kerkelijke func
tionarissen voldoende
aandacht moet worden be
steed aan de "concrete toe
pasbaarheid van het evan
gelie in de werkelijkheid
van alledag". De verschil
lende hervormde opleidin
gen in ons land kunnen
hierover een schrijven te
gemoet zien.
In een beleidsnota voor 1981 en
1982 wordt een plan aangekon
digd dat de plaatselijke gemeen
ten moet opwekken tot bezinning
op hun getuigenis in de samenle
ving.
Er komt een speciaal "or
gaan van bijstand" om de ge
meenten te helpen bij hun "getui
gend en wervend in de wereld
staan"
De onderwerpen waarop
de werkgroep zich vooral zal rich
ten zijn naast dit getuigenis: de
gemeenschapsbeleving in de
kerk. haar dienstbetoon en haar
opkomen voor recht in de samen
leving.
Bewegingen
De Friese kerkvergadering gaat in
de komende jaren ook de activi
teiten van "sektarische bewegin
gen" nauwkeurig volgen en de in
schakeling van jongeren bij de
kerkelijke beleidsorganen bevor
deren.
Ten aanzien van de "sektarische be
wegingen" wordt opgemerkt, dat
deze een vrij sterke aantrekkings
kracht op kerkleden in deze pro
vincie hebben. Oorzaken zijn een
al te horizontale prediking en het
ontbreken van gemeenschap in
de plaatselijke kerken en ge
meenten.
De kerkvergadering van Friesland
is vóór een open avondmaal voor
allen, jong en oud. "die Jezus
Christus als Heer belijden". Zij
zal de synode in verband hiermee
vragen, zich op korte termijn te
beraden over het actief en passief
lidmaatschap van de kerk.
De beleidsnota constateert, dat het
moeilijk is, in de prediking con
crete onrechtvaardigheden aan
de kaak te stellen. "Een maat
schaphij-kritische instelling
heeft een steeds sterker worden
de polarisatie in vele gemeenten
tot gevolg. Dat loopt niet zelden
uit op een afhaken van de kerk ter
plaatse en een keuze voor basis
bewegingen. Jongeren herken
nen zich vaak niet in de gemeente
van Christus. Het is bijzonder
moeilijk, jongeren en ouderen sa
men om de tafel te krijgen om
hierover te praten. Een oudere
generatie die in het dagelijkse le
ven niet of nauwelijks gestalte
weet te geven aan haar geloof,
heeft meer een afhoudende dan
een wervende invloed"
Samenwerking
De afkalving van de hervormde ge
meenten in Friesland is in de ja
ren zeventig in een stroomver
snelling gekomen. Zowel op het
platteland als m de steden neemt
het zielental af. Waarbij nog
komt, dat de handhaving van ve
le, nu nog zelfstandige predi
kantsplaatsen problematisch
wordt.
Dat zal vragen oproepen naar vor
men van gemeente-zijn waarbij
niet direct meer wordt gedacht
aan handhaving van een predi
kantsplaats. Volgens deze pro
vinciale kerkvergadering moeten
zulke vragen in een provincie als
Friesland, met haar vele kleine
woonkernen, in de toekomst als
normaal worden beschouwd.
Samenwerking met andere kerken
en samenvoeging van plaatselij
ke gemeenten zullen de pastorale
verzorging moeten veilig stellen.
In een nieuwjaarsoverweging
zegt mgr. Bluyssen, bisschop van
Den Bosch, het betreurenswaar
dig en zorgwekkend te vinden,
dat heel veel goedwillende men
sen in de kerk het afgelopen jaar
verward en ontgoocheld zijn,
vooral in hun geloof. Hij noemde
in dit verband de twee synodes in
Rome die in 1980 zoveel aandacht
hebben gelrokken: de bijzondere
synode met de Nederlandse bis
schoppen en de synode over het
gezin in deze tijd.
"Zeer velen hebben, jammer ge
noeg, aan deze synodes meer zorg
en teleurstelling beleefd dan
vreugde en verwachting". Ook
Bluyssen zelfheeft het afgelopen
jaar als "echt moeilijk" ervaren,
omdat de ontwikkelingen in kerk
en samenleving de problemen en
spanningen versterken.
Toch riep mgr. Bluyssen de men
sen op, niet bij negatieve gevoe
lens te blijven stilstaan, maar ge
beurtenissen als de beide syno
des te laten werken als een uitda
ging aan het geloof en christen
zijn. Hij gelooft niet aan het zoge
naamde "doemdenken". Dat sug
gereert te veel, dat wij aan demo
nische en vernietigende krachten
zijn overgeleverd.
"Sinds Jezus doem en verdoemenis
heeft overwonnen, kunnen wij al
tijd opnieuw de weg naar een
toekomst inslaan".
LEIDEN - Hervormde Gemeente:
Hooglandse Kerk 10 mevr ds De Mey.
11.45 oecumenische dienst; Marekcrk 10
ds De Jong, 5 ds Bouman, Heerde; Mara-
nathakerk (L. Morsweg) 10 ds Koolstra;
De Regenboog (Merenwijk) 9.30 ds v.
Leeuwen, 11.45 ds v. Leeuwen en pas
toor v. Well; Bethlchemkerk (Driftstr.)
10 ds Pannekoek; Bevrijdingskerk
(Montgomerystr. Zuid-West) 10.30 ds
Wagenvoorde; Vredeskerk (Burggra-
venlaan) 10 ds Lamping; Waalse Kerk
(Breestraat) 10.30 ds Ribs; Acad. Zieken
huis 10.15 ds Bakker; Diaconessenhuis
10.30 ds Van 't Hof; Kapel Endegeest
(Oegstgeest) 9.30 ds Friederich. Geref.
Kerk: Zuiderkcrk (Lammenschansweg)
10 dr Rietveld, Den Haag; Petrakefk (Su-
rinamestr.) 10 drs v.d. Velden; Oude
Vest 10 ds Doesburg, 5 ds Koolstra;
Maranathakerk(L. Morsweg) lOdsKool-
stra; Bevrijdingskerk (Montgomerystr.)
9 ds Sijtsma, 10.30 ds Wagenvoorde, 5 ds
Kersten; Groenhoven (Witte Rozenstr.)
10.15 ds Sijtsma Chr. Geref. Kerk
(Steenschuur 9): 10 en 5 ds Den Hertog.
Geref. Gemeente (Nieuwe Rijn): 10 en
4.30 ds Boogaard. Geref. Gemeente in
Ned. (Bethl. kerk Driftstraat): 11.30 en
5.30; Evang.-Lutherse Gemeente (Hoogl
Kerkgracht): 10.15 ds Happee. Remon-
str.-Doopsgezinde Gemeente (Lokhorst-
kerk. Pieterskerkstraat 1): 10.30; Baptis
tengemeente (Oude Rijn 3): 10 ds Bos
veld, avondmaal. Evang. Christen-
Gemeenschap (Middelstegracht 3): 10 hr
Dikkes. Zendingswerk Middernachts-
roep (Zoeterw. singel 21): 5 nam. Evan
geliecentrum Zijlsingel 2: zond. lOendi.
8 hr Zijlstra. Volle-Evangeliegemeente
Bethel (school De Twee Sleutels, hoek
RUnsbürgereingel): 5 tui 6 nam. Leger
des Heils (Hooigracht): 10 en 7.30. Nieu-
w-Apostolische Kerk (Hoge Rijndijk 24):
9.30 en 4. wo. 8. Zevendedagsadventis
ten (Lokhorstkerk): elke zaterdag 9.45
bijbelstudie, 10.45 predikdienst. Chris
tian Science (Steenschuur 6) 10.30.
Kerk van Jezus Christus van de Heiligen
der Laatste Dagen (Mormonen): 9.30,
10 30 en 11.20 Oud Katholieke Kerk
(Zoeterw. singel hoek Cronesteinkade):
10 Rooms-Katholieke Kerken: Haag-
weg /.at. 7. zond. 9 en 10.45; Herensingel
zat 7, zond. 9.30 en 11; Rijndijk (Leiden-
Voorschoten) zat. 7, zond. 9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 10 en 7. zond. 8.30, 10.
11 30i6<!n7 Boshuizerkade:zat.7,zond.
9 en 11; Lammenschansweg zat. 7, zond.
9. 10.30 en 12; Haarlemmerstraat zat. 7.
zond. 9.30, 10.45 en 12.15
AARLANDERVEEN Herv Gemeen
te. 10 mevr ds Westera. 7 hr Wolf, Al
phen. Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds Modde
raar. avondmaal. Chr. Geref. Kerk: 9.30
en 4.30 ds Hamstra. Rooms-Kath. paro-
fchie: zat. 7, zond. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Adventskerk 10 ds Bogers. 5 ds
De Jonge; Kruiskerk 10 ds De Jonge;
Opst. kerk 10 ds v.d. Heiden. 6.30 ds Bo
gers. Avondmaal. Rijnstroom 8 nam. oe
cumenische dienst, drs Molenaar, Al
phen; Nabij 10 jeugd kapel; G. Herder
kerk 10 ds Verheul, 6.30 ds Oosthoek; De
Bron 9 en 10.30 ds Oosthoek, 6.30 ds Ver
heul; Ashram 9.30 hrTasclaar; Albania-
nae (Diamantstr.) 10 ds Moll, gez. start-
dienst; Driehoorne 7 ds Van Harten, 6.30
kand. Kammeraat. Geref. Kerk: Mar-
.kerk 10 ds Vree, 6.30 ds Haspels, A dam,
avondmaal; Salv. kerk 10 ds Alderse
Baas Bussum, 6.30 ds Vree. avondmaal.
Zie verder herv. gemeente. Ncd. Geref.
Kerk (chr. nijv. school Willemstr.): 9.30
ds Schaeffer, Emmeloord, 4.30 br. Smit.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 3 ds Beek
huis. Noordeloos. Oud-Geref. Gemeen
te: 9.30 en 4. Baptistengemeente Alphen-
Noord (Sportlaan): 10 hr De Looij. Leger
des Heils (Com. de Vlamingstr 10 en
6.30. Pinkstergemeente Bethel (Rode-
Kruisgebouw): 4.nam. Pinkstergemeen
te Alphen (Rode-Kruisgebouw): 10
voorm. Rooms-Kath. parochies: Bonifa-
ciuskerk zat. 7. zond. 9 45 en 11.30; Pius-
kerk zat. 7. zond. 9. 10.30 en 11.45; De
Bron zat. 7, zond. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv Gemeente 9 30
en 6 dienst. Geref Gemeente 9.30 ds
Kleppe. 2.30 ds Honkoop.
BODEGRAVEN - Herv Gemeente
Dorpskerk 10 ds De Vreugd, 6.30 ds v.d.
Linden. Oudewater; Salvatorkerk 10 ds
Richter. 6.30 ds Bakker, Veenendaal;
Bethlchemkerk lOds De Ruiter, Ermelo.
6.30 ds Groenendijk, Scheveningen. Ge
ref Kerk: 10 ds Elderman, 6.30 ds
Schoep. Gouda. Geref. Kerk Vnjg. 9.30
en 4 ds Scholte.
BOSKOOP - Hei-vormde Gemeente:
Dorpskerk 9.30 ds Haitsma, 6.30 ds Van
der Togt, Maarssenbrock; De Stek 9.30
ds Verdoorn. Waddinxveen. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds Omla. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds v. Langevelde. Geref
Gemeente: 9.30 en 6. Opwekkingsge
meente (Concordia): 9.30. Vergadering
van Gelovigen (Nieuwstr.): 9.30 en 5.
Rooms-Kath. parochie: zat. 5.30 (De
Stek) en 7. zond. 9.30 en 11
HAZERSWOUDE - Herv. Gemeente
9.30 dr v. Vliet. Alphen, <i 30 ds Geertse*
ma. Geref Kerk 9.30 ds Brink, Amers
foort. 5 ds Prins, Den Haag. Rooms-
Kath. parochies Dorp zat. 7. zond. 9.30
en 11.30: Rijndijk t Bei nardus) zond. 10;
Het Anker zat. 7. zond. 8.45 en 11.15
HILLEGOM - Herv Gemeente: 9 ds
Kolkman, De Kaag, 5 ds Van Loenen,
Leiderdorp. Chr Geref. Kerk: 10 lees-
dienst, 5 ds Slofstra. Rooms-Kath. paro
chies: Martinuskerk zat. 7. zond. 8.30, 10
en 11.30; Jozefkerk zat. 7. zond. 10 en
11.30
HOOGMADE - Herv. Gemeente 10 ds
v.d. Hoek. Rooms-Kath. parochie zat. 7.
zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gemeente 10.30 ds
Kolkman. Rooms-Kath. parochie zat. 7,
zond. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv Ge
meente: Dorpskerk 10 ds Aarents, 6 ds
Gebraad: Ontmoetingskerk 10 ds Ge
braad, 6.30 ds Aarents Geref Kerk: 10 ds
v.d. Horst. 5 dienst. Kapel Vliegkamp:
10.30 ds Schepers Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7. zond. 9.30 cn 11.15.
KATWIJK AAN ZEE-Herv. Gemeente.
Nieuwe Kerk 10 ds Visser. 6 ds Vink;
Oude Kerk 10 ds Vink. 6 ds De Jong:
Ichthuskerk 10 ds Schuurman. 5 ds Ar-
keraats; Pniélkerk 9.30 ds De Jong. 6 ds
Schipaanboord. Uitwijk: Groen v.
Pr.school 10 ds Schipaanboord; Zieken
huis Overduin 2 ds Baas: Wijkgebouw
Hoeksteen 10 dovendienst. Geref Kerk
Vredeskerk 10 ds Kersten. 5 ds v.d.
Horst. Triumfatorkerk 10 dienst. Geref
Kerk Vrijg. 10 dienst, 3 ds Van Rongen,
Steenwijk.Ned. Geref Kerk 8.45 en 7 ds
Waagmeester. Chr Geref Kerk: 10 en 5
ds Bouw. Vrije Chr. Geref Gemeente
(Uni-zaal): 10 en 5 ds v.d. Belt. Geref
Gemeente (Remisestr.): 10 en 5. Volle-
Evangeliegemeente (Voorstraat 100):
9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN-Herv.
Gemeente: 10 ds Moll, Alphen, 7 ds v.d.
Heiden, Alphen. in geref. kerk. Geref
Kerk 10 ds Vollenhoven, Amstelveen, 7
ds v.d. Heiden. Alphen.
LEIDERDORP - Hervormde Gemeente
en Gerei Kerk: Dorpskerk lOdsKnorth,
6 30 ds Elgersma. Noordwijk; kerk
Hoofdstraat 10 ds Van Loenen: Schep-
pmgskerk 9 en 10.30 ds Geursen. Baptis
tengemeente (wijkgcb Zijlkwartier): 10
dienst. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9. 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds
Schalk. Geref Kerk: 9.30 hr v. Leeuwen,
7 hr Sol.oenmaker. Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7, zond. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE-Herv. Gemeente: Dorpskerk 10
ds De Gelder; Pauluskerk 10 hr Wolf,
Alphen, 7 ds De Gelder. Geref Kerk: 10
cis Veenstra, 7 ds v.d. Horst. Avondmaal.
Geref Kerk Vrijg.. 10 en 4.30. Necl. Ge
ref Kerk (Salvatori): 9.30 gecomb. dienst
in Heemstede, 5 ds Schuurman. Chr. Ge
ref. Kerk: 10 en 4.30 ds v. Dijken. Geref.
Gemeente: 10 en 4 ds Hakkenberg.
Rooms-Kath. parochies: Agathakerk
zat. 7, zond. 10 en 11.30; Poel polder zat. 7,
zond. 9 cn 11.30; Mariakerk zat. 7, zond.
8.30,10 en 11.15: Engelbewaarders zat. 7,
zond. 8. 9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv Gemeente: 9.30
en 6.30 hr Stam. Geref Kerk: 9.30 ds
Wouters, A.dam, 6.30 ds Griffioen. Chr.
Geref Kerk: 9.30 en 6.30 ds Beekhuis,
Noordeloos. Rooms-Kath. parochie; zat.
7. zoird. 9 en 10.45
NIEUWVEEN - Herv Gemeente 9.30
hr Goedhart, 6.30 ds Heykoop, IJmui-
den. Geref Kerk: 9.30 dr Vlijm. Leiden, 7
dienst Rooms-Kath. parochie: zat. 7.
zond. 9 en 11
NIEUW-VENNEP - Chr Geref. Kerk
9.30 en 3 ds Quant, Haarlem. Rooms-
Kath. parochie: zat. 7. zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv Gemeente 9 30 en 7
ds Marchand. Onstwedde. Geref. Kerk
(Woerdense Verlaat): 10 ds Femhout. Al
phen, 7 hr. v. Leeuwen. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 7. zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gemeente: Kerk
Voorstraat 10 prof dr Berkhof. Leiden. 5
hr Visser, Gouda. 7 ds Keuning; Kerk
Hoofdstraat >0 ds Keuning; Geref. Kerk
Hoofdstr. 5ds. Elgersma: De Rank (Golf
baan) 10 hr Visser. Geref Kerk: Kerk
Hoofdstraat (Buurtkerk) 10 ds Van
Krimpen. Dordrecht. 5 ds Elgersma;
Vinkenlaankerk 9.30 ds Elgersma. 7 ds
Keuning in grote kerk; Van den Bergh-
stichtmg 11 ds Slofstra. Sole Mio 9 hr v.
Duin. Ncd. Prot. Bond (aula Oude Zee
weg): 10.30 ds Visser, Leiden. Rooms-
Kath parochies: Zee zat. 7, zond. 9.30 en
11; Binnen zat. 7. zond. 8, 10 en 11.30
NOORDWIJKERHOUT Herv Ge
meente. Dorpskerk 10 ds Kalkman; De
Zilk 10 hr De Vries Rooms-Kath paro
chies Victorkerkzat 7,zond 9.30enll;
Jozefkerk zat. 7. zond. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST - Herv. Gemeente:
Groene of Will.kerk 11 mevr ds Visser;
Pauluskerk 9.30 prof dr Jansen Schoon
hoven; Gemeentecentrum 10.30 dr Cra
mer. 7 ds Meijer. Uithoorn. Geref Kerk
(Mauritslaan): 10 ds Mulder, Alphen. 7
zie hervormde gemeente. Geref. Kerk
Vrijg.: 9.30 en 4.30. Van Wyckerslooth: 4
nam. mevr. ds Visch, avondmaal. Kapel
Endegeest: 9.30 ds Friederich. Volle-
Evangeliegemeente (Gemeentecen
trum): 4 nam. Rooms-Kath. parochies:
Will, kerk zat. 7. zond. 9 en 11; Bonaven-
turakapel zat. 6.45 morgen 9 en 11.
OUD-ADE- Rooms-Kath. parochie: zat.
7. zond. 8.30 en 10.
OUDE EN NIEUWE WETERING - Ge
ref Kerk: 9.30 ds Kleinsma, Zoetermeer,
5 kand. Van Wallinga. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 7, zond. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - Rooms-
Kath. parochies: Maria Presentatie zat.
7, zond. 9 en 11; Petrus-Banden zat. 7,
zond. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: 9 30 kand. Ruitenburg. Maarssen, 7 ds
De Kruijf. Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst.
2.15 ds Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: Voor
hof 10 ds Romein; Bethelkerk 8 45 en 10
ds Driebergen. Katwijk aan Zee. 5 ds Ro
mein. Geref. Kerk: Petrakerk 9.30 ds
Damsma. 5 dienst: Iinmanuelkerk 9 ds
Snoey. Katwijk. 10 30 prof dr Verkuyl,
Amsterdam. 5 ds Baaven; Maranatha-
kerk: 9.30 ds Baayen. 5 ds Damsma. Ge
ref Kerk Vrijg 10 en 5.15. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds De Joode. Evang.
Christengemeente (aula mavo): 10 ds
Visser. Rooms-Kath parochie: zat. 7,
zond. 10.30.
RIJPWETERING - Rooms-Kath. paro
chie: zat. 7. zond. 7. 9 en 10.30.
SASSENHEIM-Herv. Gemeente: 10 en
7 ds v.d. Meer. avondmaal. Geref Kerk:
10 ds Der Nederlanden. Uithuizermee-
den. 5 ds Ferwerda. Chr. Geref Kerk: 10
en 5 ds Brandsma. Drachten Rooms-
Kath. parochie: zat. 7. zond. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv Gemeente: 9.30 ds
Kielder, 6.30 ds Klein Kranenburg. Ge
ref Kerk: 10 hr Voogt, Hollandse Ra
ding, 6.30 hr v. Duin, Noordwijk. Rooms-
Kath. parochies Aardam zond. 9 en 12,
Langeraar zat. 7. zond. 8.30. 10 en 11.30.
VALKENBURG - Herv Gemeente: 10
hr De Jong, IJmuiden. 6..30 ds Romein
Geref. Kerk: 9 30 hr Brouwer, 6.30 ds v.d.
Horst. Kapel Vliegkamp: 10 30 ds Sche
pers. Geref Kerk Vrijg.: 9.30 leesdienst,
2.30 ds Ulehake.
VOORHOUT - Herv. Gemeente: 10 ds
Ferwerda. Rooms-Kath. parochie: zat. 7,
zond. 9, 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN Herv. Gemeente
Dorpskerk 10 ds v.d. Schoot, 5 ds De
Zeeuw; Aula Noord-Hofland 9.30 ds Van
Leusden; Kerk Hulp en Heil 10 ds Lentz.
Geref. Kerk: 10 ds De Zeeuw, 5 ds De
Zeeuw, in hervormde* kerk. Rooms-
Kath. kerken. Laurentiuskerk zat. 7,
zond. 10 en 11.30; Aula Noord-Hofland
zond. 11; Moeder-Godskerk zat. 7, zond.
8.30 en 10.30.
WADDINXVEEN - Hecv. Gemeente
Brugkerk 9.30 ds Verboom, 5 ds Tigche-
laar, Putten; De Hoeksteen 9.30 ds Van
Harten, Soest, 6.30 ds Verboom; Bethel
kerk 9.30 ds Heuvelman, Hoog-
Blokland, 5 ds Verboom; Immanuelkerk
10 hr Van der Steen, 5 ds De Bruin, Reeu-
wyk. Geref. Kerk Kruiskerk 9 ds v.d.
Berg, 5 ds De Bruin, Gouda; Ontmoe
tingskerk 10.05 ds v.d. Berg. Chr. Afge
scheiden Gemeente: 9.30 en 5. Volle-
Evangeliegemeente "Sion" (Lindegaar-
de 17a): 9.30. Rooms-Kath. parochie:
Victorkerk zond. 10; Ontmoetingskerk
zond. 8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv. Gemeente: 10 ds v.
Malssen, Leiderdorp. Rooms-Kath. pa
rochie: zat. 7. zond. 8.30. 10 en 11.30.
WASSENAAR - Herv. Gemeente;
Dorpskerk 10 ds Steenstra, 4.30 ds Van
Trigt, Aalst, 7 mevr De Mey, Leiden; Kie-
vietkerk 10 ds v. Bruggen; Messiaskerk
10 ds v Heerden. Den Haag. Dorpscen
trum 9.30 ds v. Slooten. Hagestein. Ge
ref Kerk Zijllaan 10 ds Meynen, Den
Haag, 5 dr Van Oeveren, Rijnsburg. Was
senaar-Zuid 10 ds v.d. Kamp. Ned. Prot.
Bond (L. Kerkdam): 10.30 ds Zwarten
dijk, Den Haag.
WOUBRUGGE - Herv Gemeente 9.30
dr Meijers, Leiden. 6.30 ds Driebergen.
Katwijk aan Zee. Geref Kerk: 9.30 ds
Oosthoek, te Leiderdorp. 6.30 ds Ver
doorn, Waddinxveen. Rooms-Kath. pa
rochie; zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds Klein Kranenburg. Geref. Kerk 9.30
kand. Den Hertog. 7 ds Femhout. Room
s-Kath. parochie: zat 7, zond. 9 en 10.15.
ZOETERWOUDE - Herv. Gemeente: 10
ds Wolthaus. Rooms-Kath. parochies:
St. Jan zond. 9.30 en 11; Chr. Dienaar-
kerk zat. 7, zond. 10; Meerburgkerk (Ho
ge Rijndijk) zat. 7, zond. 10 en 11.30.
ZWAMMERDAM - Herv. Gemeente 10
kand. Wijting. 6.30 ds Hanemaaver. Ge
ref. Kerk 10 en 6.30 ds v.d. Heiden.
Heemse.
