'Tegen migraine js meer
te doen dan
men denkt'
Rotterdamse arts Spierings
strijdt tegen moedeloosheid
ZATERDAG 3 JANUARI 1981
EXTRA
PAGINA 17
ROTTERDAM - Ieder
een heeft wel eens
hoofdpijn. Een uurtje
rusten of het innemen
van een aspirientje zijn
vaak voldoende om de
pijn te doen verdwijnen
of verminderen. Heel
anders is het gesteld
met migraine, een vorm
van zware, chronische
hoofdpijn die in aanval
len optreedt en meestal
gepaard gaat met mis
selijkheid en braken.
Er zijn nogal wat mensen die lij
den aan migraine. Volgens ru
we schattingen zou zo'n zes
procent van de wereldbevol
king last hebben van deze
aandoening. Omgerekend
naar de Nederlandse bevol
king betekent dit dat er een
kleine miljoen lijders aan mi
graine in dit land rondstap
pen. De Engelse professor
Waters, een vooraanstaand
onderzoeker van migraine,
kwam zelfs tot aanzienlijk ho
gere percentages tijdens een
enkele jaren geleden gedane
steekproef in Engeland. Uit
zijn koker kwam een aantal
mannelijke migraine-lijders
van 15 tot 19 procent terwijl
hij het percentage bij vrou
wen op 24 a 29 vaststelde.
Lijders aan migraine zijn niet te
benijden. Hun kwaal grijpt
diep in op de kwaliteit van het
bestaan of populairder ge
zegd: het verpest een goed
deel van hun leven. Boven
dien hangt rond de migraine-
aandoening een sfeer van
moedeloosheid en gelaten
heid in de trant van 'Er is nou
eenmaal toch niets aan te
doen'.
Dr. E.L.H. Spierings, arts in
Rotterdam, kan zich daar be
hoorlijk over opwinden. Vol
gens Spierings, één van de
weinige Nederlandse medici
die zich al jaren bezighoudt
met bestudering van het on
derwerp migraine, is er veel
meer tegen de kwaal te doen
dan men denkt. Spierings:
"Die gelatenheid, dat defaitis
me, daar strijd ik tegen. Er is
juist veel tegen migraine te
doen".
De 27-jarige, op de afdeling
neuro-chirurgie van het Dijk-
zigt-ziekenhuis werkzame
Spierings weet waarover hij
praat. De afgelopen jaren stak
hij v*ijwel al zijn vrije tijd in
'hoofdpijn-studie'. Als stu
dent bracht hij enige tijd in de
migraine-kliniek van profes
sor Graham in het Ameri
kaanse Boston dooi terwijl hi
in juni van dit jaar naar dezelf
de kliniek afreist om daar op
nieuw een jaar studie aan het
fenomeen migraine te wijden.
Klinieken
Dergelijke studie-mogelijkhe
den zijn er niet in Nederland.
Ons land kent geen hoofdpijn-
of migraine-klinieken zo
als in Skandinavië, Engeland
of Amerika waar veel onder
zoek wordt verricht en waar
vaak een impuls van uitgaat
voor betere behandelingsmo
gelijkheden van migraine-pa-
tienten. Wel telt Nederland
sinds een jaar een Migraine
Stichting, die nog deze
maand wat meer in de publi
citeit zal treden. Dr. Spie
rings, vice-voorzitter van die
stichting:"Het is de bedoeling
dat de stichting de kennis van
de Nederlandse medici op dit
terrein vergroot en ook wat
meer interesse opwekt. Bo
vendien is het streven gericht
op een betere coördinatie van
onderzoek".
Onderzoek dat overigens totnu-
toe nog pas in geringe mate
van de grond is gekomen. Zo
zijn er geen exacte cijfers over
het aantal migraine-lijders in
Nederland bekend. Het eer
der genoemde aantal van bij
na één miljoen blijft volgens
dr. Spierings een slag in de
lucht, mede ook omdat het
erg moeilijk is precies te defi
niëren wat nu eigenlijk onder
migraine moet worden ver
staan. Wanneer noem je
hoofdpijn migraine?
Spierings: 'Bij het bepalen van
migraine gaat men in Neder
land uit van drie kenmerken.
De hoofdpijn zit aan één kant,
de zogenaamde schele hoofd
pijn. De hoofdpijn gaat ge
paard met misselijkheid en in
de helft van de gevallen ook
met braken. En in de derde
plaats wordt de hoofdpijn
roorafgegaan door een waar
schuwing, de zogenaamde au
ra. Die aura uit zich in een
aantasting van het gezichts
vermogen. De migraine-lij-
der ziet schitteringen, ster
retjes of zwarte vlekken. Het
wordt wazig voor z'n ogen.
Vaak treden er ook tinteling
sensaties op in de ledematen,
met name in de vingers en de
armen wat doortrekt naar de
mond. Zoiets noem je een
klassieke migraine. In Enge
land en in de Verenigde Sta
len spreekt men ook van mi-
Volgens ruwe schattingen lijden bijna één mil
joen Nederlanders aan migraine, een vorm van
chronische hoofdpijn die in aanvallen op
treedt en meestal gepaard gaat met misselijk
heid en braken.
Rond het onderwerp migraine hangt een sfeer
van gelatenheid en moedeloosheid "omdat er
toch niets tegen te doen valt".
De Rotterdamse arts E.L.H. Spierings bestrijdt
dat laatste fel. Volgens Spierings, één van de
weinige Nederlandse medici die zich de afgelo
pen jaren met studie en onderzoek naar mi
graine heeft beziggehouden, is er meer tegen
migraine te doen dan men denkt. Een nieuw
middel, metoclopramide, kan daarbij helpen.
Dr. Spierings:
"Die gelatenheid en
moedeloosheid, daar
strijd ik tegen"
graine als er geen aura aan te
pas komt. Dat is de met-klas
sieke migraine".
Een verschil in 'migraine-bele-
ving' tussen mannen en vrou
wen maakt de vaststelling
van die aandoening dikwijls
tot een moeilijke zaak. Spie-
rings:"Veel mannen hebben
typische migraine-aanvallen
zonder zware hoofdpijn. Zelf
beseffen ze dan waarschijn
lijk niet eens dat ze migraine
hebben of ze ontkennen het
als je er naar vraagt. Veel
vrouwen hebben flinke
hoofdpijn tijdens de men-
struatie-periode. Kun je dat
migraine noemen of is het ge
woon een onderdeel van het
menstrueel syndroom. Vrou
wen zijn nu eenmaal in die pe
riode over het hele lichaam
gevoeliger"
Diagnose
Het bepalen van de migraine
blijft een moeilijke en moeiza-
ne zaak. Maar het stellen van
een juiste diagnose is volgens
dr. Spierings nou juist één
van de voornaamste midde
len in de bestrijding van mi
graine.
Spierings: "Op spreekuren
krijg ik mensen voor migrai
ne die helemaal geen migrai
ne hebben. Bij migraine gaat
het cm aanvallen die niet lan
ger dan een aantal dagen du
ren. Men krijgt ook hoogstens
één keer per week een mi-
graine-aanval. Elke dag een
migraine-aanval bestaat niet.
Dan is het iets anders. Daar
om is de diagnostiek zo be
langrijk. De medicus moet
zich heel goed afvragen wat er
aan de hand is. Is er wel spra
ke van migraine of heeft ie
mand last van een chronische
spierspannings hoofdpijn?
Dat komt ook veel voor. Het
lijkt dan of je een band om het
hoofd hebt en het gaat ook ge
paard met nekpijn. Zo'n
spierspannings hoofdpijn ont
staat bijvoorbeeld door
stress of het werken ondei
spanning. Met een beetje rust
of een aspirien gaat dat wel
over. Sommige mensen heb
ben er overigens elke dag last
van maar kunnen er wel mee
doorwerker
Van belang is ook na te gaan of
de hoofdpijn niet het gevolg is
van een te hoog geneesmidde-
lengebruik. Er worden nogal
eens teveel pijnstillers ge
bruikt. Neem het bekende an-
ti-migraine middel ergotami-
ne. Dat is een goed middel
maar werkt bij een te hoge do
sering de hoofdpijn in de
hand. Mensen van genees
middelen afhelpen of minder
middelen laten gebruiken is
vaak al voldoende om de
hoofdpijnklachten te doen af
nemen. Ik had onlangs een
patiënt die er over klaagde el
ke dag zware hoofdpijn te
hebben. Ze had allerlei artsen
bezocht en ook allerlei alter
natieven uitgeprobeerd, zoals
acupunctuur. Maar ze vertel
de ook dat ze elke dag ergota
mine gebruikte. Ik heb haar
geadviseerd daar mee te stop
pen en haar om psychologi-
schè redenen iets anders ge
geven. Na twee weken belde
ze opgetogen op dat ze al twee
dagen geen hoofdpijn had ge
had en zich ook niet meer zo
vermoeid en prikkelbaar
voelde. Ik bedoel maar: als ik
mensen van geneesmiddelen
kan afhelpen dan hoef ik
daarna vaak niets meer te
doen".
Begeleiding
Het oog houden op het gebruik
van pijnstillers en andere ge
neesmiddelen acht dr. Spie
rings een voornaam onder
deel van de begeleiding van
de migraine-patiënt. Een
zorgvuldige begeleiding
noernt Spierings eveneens
een belangrijk strijdpunt te
gen de migraine. Spierings:
"Als mensen eenmaal midde
len slikken hebben ze de nei
ging om steeds meer midde
len te gaan gebruiken. Dat
moet je als arts strak in de
hand houden. Neem nog eens
de ergotamine, tot voor kort
het enige middel tegen mi
graine dat we hadden. Het bc-
strijdl de pijn maar werkt de
misselijkheid in de hand. Als
iemand daar de eerste keer te
veel van krijgt en werkelijk
hondsmisselijk wordt wil hij
dat middel de volgende keer
niet meer Daarom is het het
beste met een heel lage dose
ring te beginnen Een achtste
pil kan al genoeg zijn. Jam
mer genoeg weten veel medi
ci er echt te weinig van af'.
Een wellicht harde constatering
maar wel een constatering die
hout snijdt want de belang
stelling voor migraine van da
zijde van de Nederlandse me
dici is tot nu toe schaars Spie
rings die zegt dat de situatie in
het buitenland behoudens en
kele uitzonderingen echt niet
beter is dan hier, vindt die ge
ringe interesse wel begrijpe
lijk. Spierings: "Je ziet dat
wel vaker met chronische
ziekten. Er treedt een behan-
delings-frustratie op. Er valt
voor de arts weinig eer te be
halen. Het is een frustrerende
zaak om mensen steeds met
dezelfde klacht terug te ziflfl
komen. Hoofdpijn genezen
kost tijd en dat hebben de
meeste artsen niet. Hoofd
pijnpatiënten zijn vaak ook
niet de makkelijkste mensen.
Ze zijn zelf ook gefrustreerd,
hebben meestal al veel artsen
bezocht zonder merkbaar re
sultaat. Hun eerste ópmer-
king is dan: ik zit hier nu wel
maar u kunt ook niets voor
me doen. Het is moeilijk om
dan met zo'n patiënt te begin
nen, door die moedeloosheid
heen te breken".
Nieuw middel
Maar hoe moeilijk migraine ook
te bestrijden is, van een be
rustende houding wil Spie
rings niets weten. Enthou
siast vertelt hij over een
nieuw middel (metocloprami
de), afkomstig uit de Londen-
se migrainekliniek en mede
door hem in Nederland geïn
troduceerd. Spierings: "Men
sen die niet tegen ergotamine
kunnen, vinden wellicht baat
bij metoclopramide. Dit is
niet alleen een goed anti
braakmiddel. het stimuleert
ook de activiteit van het
maag/darmkanaal. En juist
die activiteit was een moeilijk
punt bij migraine. Bij migrai
ne raakt de functie van het
maag/darmkanaal voor een
flink deel gestoord. Medicij
nen worden dan slecht opge
nomen, reden waarom ergota
mine meestal als zetpil wordt
gegeven. Door het metoclo
pramide wordt de werking
van het maag/darmkanaal
juist gestimuleerd. Dan wordt
de patiënt ook weer toeganke
lijk voor een eenvoudig pijn
stillend middeltje als aspiri-
Tegengaan van pijn en misse
lijkheid, kortom het bestre
den van symptomen, meer
valt er vooralsnog niet te doen
zolang de oorzaak van migrai
ne nog niet is achterhaald. In
de loop der jaren is er wel het
nodige gespeculeerd over
mogelijke oorzaken. De ene
onderzoeker richtte zich vol
ledig op de hersenen, een an
der vestigde alle aandacht op
de Samenstelling van het
bloed en een derde keek naar
het 'hormonale circuit'. Vrij
algemeen wordt aangenomen
dat erfelijke factoren een rol
spelen. Ook zou een bepaalde
manier van leven de migraine
in de hand werken. Migraine-
patiénten zouden nogal eens
mensen zijn die aan zichzelf
en aan hun omgeving hoge ei
sen stellen. Zij zouden wor
den beheerst door een streven
naar perfectie.
In elk geval is wel duidelijk dat
het bloedvatstelsel een rol
speelt wat zich uit in een
'kloppende' pijn. Al enkele
eeuwen is men er achter dat
de pijn kan worden tegenge
gaan door te drukken op de
slagader bij de slaap aan de
kant van de hoofdpijn.
Veel leed
Dr. Spierings gelooft vooral in
de erfelijke factor als migrai
ne-veroorzaker maar zolang
de oorzaak niet duidelijk be
kend is blijft genezing een on
mogelijke zaak. Spierings:
"Je kunt de pijn verlichten,
de nare kanten van de migrai
ne verzachten maar de mi-
graine-patient genezen, dat
kunnen we niet. Met dat idee
moeten we leven. Dat is op
zich niets ergs in de medische
wereld want dat gaat voor zo
veel ziekten op Denk bijvoor
beeld aan suikerziekte, aan
vallende ziekte. Heel veel
kunnen we niet genezen, wel
behandelen. En dat behande
len moeten we zo goed moge
lijk doen, zeker ook de migrai
ne. Want mensen met migrai
ne zgn gehandicapt. Ze kun
nen niets doen wat emotione
le opwinding of inspanning
geeft. Ze kunnen ook niets
plannen want je weet maar
nooit wanneer er een aanval
komt. Migraine leidt tot werk
verzuim en tot problemen bij
het sociaal verkeer. Mannen
die altijd alleen ergens naar
toe gaan, naar feestjes e.d.,
omdat hun vrouw thuis blijft
vanwege migraine Er zyn na
tuurlijk talloze andere voor
beelden te vinden Migraine
betekent grote narigheid. Het
is dan wel geen dodelijke aan
doening. het geeft dikwijls
wel veel leed
