Wrijvingen
'Katholiciteit
van school
speelde
grote rol
Pijnlijke
van een brug...
naweeën -150 jaar na de geboorte
Terugblik op
"Ontslagen"
rector
Chamuleau:
PAGINA 36
EXTRA
WOENSDAG 31 DECEMBI
ALPHEN AAN DEN RIJN - In één van de
Alphense nieuwbouwwijken staat een
groot, modern scholencomplex: het Ash-
ramcollege. De wat vreemde naam bete
kent "leefgemeenschap" en is afkomstig uit
India. In de ashram wordt iedereen, on
geacht leeftijd, geloof, huidskleur, politieke
overtuiging of maatschappelijke positie,
opgenomen. Eigenlijk wel leuk gekozen
voor een school, die naam. Het ademt de
sfeer van verdraagzaamheid en die is nodig
als 1300-1400 leerlingen, tientallen docen
ten en bestuursleden met elkaar een school
moeten vormen.
Al jaren echter is die verdraagzaamheid op
deze rooms-katholieke school ver te zoe
ken. De sfeer is er verziekt en verpest. Intri
ges, wantrouwen, schorsingen, ontslagen,
korte gedingen, groepen ouders die actie
voeren, niets is het Ashramcollege be
spaard gebleven. Ook de leerlingen, die de
mavo, havo, atheneum of lts op de scholen
gemeenschap volgen, gingen zich met de
problemen bemoeien.
Waar de moeilijkheden precies zijn begon
nen, weet niemand meer. De strijd werd het
hevigst gevoerd tussen de top van het lera
renkorps en de "opinionleaders" van het
schoolbestuur van het Ashramcollege.
Daar zijn uiteindelijk ook de klappen geval
len. Rector en conrector moesten het veld
ruimen,' terwijl de voorzitter van het stich
tingsbestuur er vroegtijdig de brui aan gaf,
de school in opperste chaos achterlatend.
Het begon allemaal zo goed. In augustus 1972
fuseerden de rk mavo en rk havo en onder
leiding van rector drs. Wim Chamuleau,
toen 33 jaar, werd de Alphense gemeen
schap vertrouwd gemaakt met een jonge,
dus vlotte en moderne school die zich de
naam Ashramcollege had aangemeten.
Keer op keer haalde de school in positieve zin
de krantekolommen. De leerlingen moch
ten meepraten over het ontwerp voor een
nieuw schoolgebouw, waaraan de Haagse
architect R.D. Bleeker ook nog wat mocht
tekenen. Evert Strobos uit Hengelo zorgde
voor een uniek kunstwerk bij het gebouw
("Noem het maar kletsschelpên, noem ze
maar zoals je wilt"), de VPRO maakte er een
film, de Heereveense tuinarchitect Louis le
Roy legde bij de school een ecologische tuin
aan ("Als ik iemand zie spitten heb ik altijd
de neiging om te vragen: bent u iets kwijt?")
Onderwijskundig had men grote plannen.
Van het begin af mikte de ambitieuze rec
tor, gesteund door zijn collega's, op het mid
denschoolproject, een nieuwe vorm van on- c
derwijs voor 12-16-jarigen. Middenschool
werd in die jaren vanwege de onbekend
heid nog tussen aanhalingstekens ge
plaatst.
De bedoeling van een middenschool is niet
alleen, dat de leerlingen op hun intellectue
le begaafdheid worden aangesproken, maar
dat ook de artistieke, sociale en technische
kwaliteiten van de leerling kans krijgen tot
ontwikkeling te komen. Enkele scholen in
Nederland mochten bij wijze van experi
ment met een middenschool beginnen, Ook
het Ashramcollege in Alphen aan den Rijn.
Door de uit de hand gelopen situatie op de
school heeft de minister het experiment
echter voorlopig uitgesteld tot augustus
1981.
Hieronder een gesprek met de 41-jarige op
non-actief gestelde rector drs. W.M.V. Cha
muleau.
Drs. W. Chamuleau: "Ze wilden
een provinciaal, rooms-katholiek
schooltje"
LISSE - Wim Chamuleau aarzelde lang, maar koos
uiteindelijk toch voor de Franse taal. Na zijn kandi
daatsexamen werd hij leraar op het Fioretticollege
in Lisse. Na elf jaar werd Chamuleau benoemd tot
rector in Alphen aan den Rijn. Het Ashramcollege is
zijn leven gaan beheersen.
De stormachtige periode van in
het begin een nieuwe school
opzetten, een nieuw gebouw
krijgen en de spectaculaire
groei van het aantal leerlin
gen eindigde even stormach
tig maar roemloos met een
"vrijwillig ontslag", afge
dwongen door het schoolbe
stuur.
Formeel gezien blijkt het uit op
merkingen van Chamuleau
geen "vrijwillig ontslag"
maar gewoon ontslag per 1
april 1981 te zijn. Sedert 26
maart van dit jaar is hij met
"ziekteverlof'. Ook dat kan
tussen aanhalingstekens,
want ziek is Wim Chamuleau
allerminst. Het gesprek in zijn
rijtjeswoning in Lisse ver
loopt van zijn kant eerder
strijdbaar, dan dat er sprake is
van een geslagen of verslagen
man. Hij richt zijn aanval
rechtstreeks op het schoolbe
stuur.
"Ik ben nu wel een stuk rusti
ger, al ben ik er nog niet hele
maal los van. Zoals conrector
Harry van Casteren en ik door
het bestuur zijn behandeld, is
mensonwaardig. Wij kregen
te maken met een bestuur, dat
uiterst reactionair en conser
vatief bleek, paternalistisch
en gespeend van elke deskun
digheid op het gebied van het
onderwijs. Men hanteerde het
Farao-model, zo van: wij zijn
de baas, de rest mag volgen en
in de rector hebben we een
hond, die af en toe mag blaf
fen. Het bestuur wilde een
volstrekt gesloten, hiërar
chisch systeem. Zij hadden
de wet achter zich, voelden
zich het bevoegd gezag en
gingen zich aldus te buiten
aan machtsmisbruik".
Tekenend
Daar is geen woord Frans bij. In
de loop van het gesprek blaast
hij meerdere keren stoom af
richting bestuur: "Ik ben dan
ook intens gelukkig, dat deze
mensen eindelijk zijn ver
dwenen". Doelend op het sta
tutair aftreden deze maand
van de bestuursleden J. Pon-
sioen en P. van Klink. Zonder
meer verrassend was het
vroegtijdig afhaken van Cha-
muleau's tegenstrever, voor
zitter drs. P.J.M. Maas. Een
verklaring voor déze stap wil
de Maas desgevraagd niet ge
ven. Het bestuur sprak later
in een verklaring van een
"groeiend verschil van in
zicht".
"Het opstappen van Maas is te
kenend voor de man. Ik vind
hem een soort Icarus. Deze fi
guur uit de Griekse mytholo
gie waagde zich met vleugels
van was te dicht bij de zon, de
was smolt en Icarus stortte in
zee", aldus rector Chamuleau,
die moet bekennen dat het
tussen hem en de voorzitter
ook in de persoonlijke sfeer
nooit-geklikt heeft.
"We zaten op verschillende
golflengtes. Die jongens de
den het pro deo, maar wij wa
ren als onderwijsteam dag en
nacht bezig met onderwijs
vernieuwing. Het bestuur zat
steeds met lege handen, kon
er niets tegenover stellen en
raakte daardoor mijns inziens
gefrustreerd. De vroegere
voorzitter C. van Leeuwen
was bijna wekelijks op onze
vergaderingen aanwezig,
ging mee naar "Den Haag",
stelde zich steeds goed op de
hoogte van de ontwikkelin
gen op de school, maar - en
dat is belangrijk - wist waar
zijn grens lag. Als team had
den wij het recht plannen te
maken. Daar zijn we toch
voor".
Provinciaal
Volgens Chamuleau hield het
bestuur zich een provinciaal,
rooms-katholiek schooltje
voor ogen, dat echter niet zo
hoefde te groeien zoals het
Ashramcollege in de afgelo-
pen jaren heeft gedaan. De
verschillen in opvatting om
trent de katholiciteit van de
school heeft bij de problemen
een grote, zo niet doorslagge
vende rol gespeeld".
'Het gekke is dnt men mij juist
aangesteld heeft op grond van
mijn katholieke achtergrond.'
Op de lagere school kreeg ik
les van broeders, op de mid
delbare school van de Jezuïe-
voorzitter van het schoolbe
stuur mr. C.W. Kroft zag mij
op de televisie. Die vent
moeten we op onze school
hebben, zei hij en verdomd:
Chamuleau solliciteerde zo
waar nog ook".
Strijd
"Mijn katholiciteit werd door
de bestuursleden op hun ma
nier uitgelegd en geïnterpre
teerd. Ze zijn stil blijven
staan. Voor mij betekent ka
tholiek zijn "het geheel om
vattend". Dat was mijn uit
gangspunt ook op school. Ik
sta open voor iedereen, ieder
een mag binnenkomen. Maar
in Alphen zat de autochtone
hap, die veel strijd heeft moe
ten voeren om het rk onder
wijs in Alphen van de grond
te krijgen. Die mensen zei
den: Chamuleau gooit onzey
principes te grabbel, waar
voor onze voorouders zo heb
ben gevochten. De handelwij
ze van juist deze mensen te
gen Harry van Casteren en
mijzelf is op geen enkele wijze
te rijmen met hun traditionele
katholieke beginselen".
Rehabilitatie
"Formeel ben ik nog steeds rec
tor van het Ashramcollege.
Het is mij alleen verboden
mijn functie uit te oefenen".
Betekent dat, dat Wim Cha
muleau, nu zich nieuwe be
stuursleden hebben aange
diend, wil terugkeren als rec
tor? "Dat kan alleen, als'Harry
en ik volledig gerehabiliteerd
worden. Hoe, dat laat ik aan
hun eigen creativiteit over. In
het huidige bestuur is veel
deskundigheid gekomen. Het
zijn mensen, die in staat zijn
om open overieg te voeren.
Dat staat voor mij als een paal
boven water. Ik heb het Ash
ramcollege niet weggecijferd
uit mijn leven".
HENK HOUTMAN
ten. Ik.was lid van de paro
chieraad, van de dekenale
raad, van de diocesane raad.
Ik was met de huidige bis
schop Simonis één van de ge
delegeerden namens het bis
dom Rotterdam op het Pasto
raal Concilie. Namens alle
dioceses werd ik aangewezen
als rapporteur. De toenmalige
KOUDEKERKIHAZERSWOU-
DE - De uiterst kinderachtige
gang van zaken rond de kabel
uit Alphen die beide gemeen
ten van radio- en televisiesig
nalen moet voorzien doet het
ergste vermoeden: terwijl de
inwoners i'au Hazerswoude
Rijndijk en Koudekerk steeds
meer onderlinge banden krij
gen. groeien de besturen van
de twee gemeenten steeds ver
der uit elkaar. Zozeer zelfs,
dat het periodieke borreluur
tje van wethouders en burge
meesters een zachte dood
dreigt te sterven, juist omdat
er niet veel meer wordt ge
daan dan geborreld. Tot za
ken komen de heren bestuur
ders niet meer.
Een bedenkelijke ontwikkeling,
zo vinden de gekozen raadsle
den in zowel Koudekerk als
Hazerswoude. Want de twee
gemeenten worden, misschien
tegen wil en dank, wel steeds
verder in eikaars armen ge
dreven. Dat is anderhalve
eeuw geleden al begonnen met
de aanleg van de Koudekerk-
se brug, die twee volledig ver
schillend gekleurde gemeen
schappen aan elkaar klonk.
Het katholieke Hazerswoude
en het protestantse Koude
kerk keken elkaar plotseling
recht in de vijandige ogen
doordat de natuurlijke afba
kening - de Rijn - was ge
slecht.
Forensen
Lang hebben de Hazerswoudse
katholieken en de Koudekerk-
se protestanten elkaar nog
buiten de deur weten te hou
kaar te voegen, in Alphen be
horen beide Rijnoevers ten
slotte ook tot één gemeente. En
in Bodegraven, Leiden en
Woerden evenzeer.
Dubbelhartig
Er is echter één moeilijkheid en
dat is dat Hazerswoude feite
lijk een "dubbelhartige" ge
meente isi die niet alleen uit
Rijndijk bestaat. Hazerswou
de Dorp heeft niets met Kou
dekerk 4e maken, maar daar
entegen wel met Boskoop,
Waddinxveen en Benthuizen.
Van rijkswege is dan ook ge
opperd om Hazerswoude bij
een herindeling maar in twee
delen le splitsen: Rijndijk kan
dan samengaan met Koude
kerk en Dorp met, bijvoor
beeld, het slechts 2500 zielen
tellende Benthuizen.
En daar klinkt het onverbidde
lijke "nee" van Hazerswoude,
want Dorp en Rijndijk - nu
eenmaal behorend tot één ge
meente - hebben wel degelijk
onderlinge banden. Zodat
Hazerswoude, dat met zijn
meer dan 10.000 inwoners fei
telijk groot genoeg is om zelf
standig te blijven, zich zeer
gereserveerd opstelt. "Wil een
gemeente, zoals Koudekerk of
Benthuizen, zich bij ons aan
sluiten, dan kan daarover ge
praat worden. Maar we hoe
ven bepaald niet zo nodig. En
opsplitsing: dat nooit", zo
luidt het Hazerswoudse
standpunt.
Taktiek
Misschien zou Hazerswoude, ge
let op dat standpunt, er goed
aan doen om met Koudekerk
tot eensgezindheid te komen,
teneinde de herindelers in
Den Haag ervan le overtuigen
dat samenvoeging niet nood
zakelijk is. Vooralsnog lijkt
men in Hazerswoude meer re
den te zien om een tegenover
gestelde taktiek te volgen en
voorlopig maar niet te intiem
te worden met Koudekerk. In
de overtuiging dat de herin
delers in Den Haag juist in
hun "onzalige" opsplitsings
gedachte gesterkt worden als
de twee gemeenten teveel ban
den krijgen.
Dat laatste past beter in het
plaatje van twee gemeentebe
sturen die het steeds minder
goed met elkaar kunnen vin
den. De beide Rijnoevers heb
ben zich echter al zo met el
kaar verstrengeld, dat het de
kansen op een huwelijk niet
kan verkleinen. De kansen op
een goed huwelijk wel. Zo'n
150 jaar na zijn geboorte kan
de Koudekerkse brug nog voor
pijnlijke naweeën zorgen.
Het zal de inwoners van Koude
kerk en Hazerswoude wellicht
een zorg zijn. "Want", zoals
burgemeester G. Swaan Kou
dekerk) het uitdrukt, "de be
volking werkt allang samen.
En dat is belangrijker dan het
gemeentelijk functioneren".
Waarmee het bestuurlijke geru
zie een nog fletser tintje heeft
gekregen.
den. Tot kort voor de tweede
wereldoorlog waren onderlin
ge huwelijken nog taboe.
Maar uiteindelijk kroop het
bloed toch waar het niet gaan
kon. In beide dorpen vestig
den zich steeds meer forensen
die geen boodschap hadden
aan godsdiensttwisten, ter
wijl bovendien de katholieke
en de protestaiitse christenen
door de toenemende ontkerste
ning tot elkaar kwamen met
als uiteindelijk resultaat de
verzoening binnen het CDA.
Inmiddels hebben Koudekerk en
Hazerswoude alles met elkaar
te maken. Scholen, sportver
enigingen, kerken en wijkver
pleegsters opereren op beide
oevers van de Oude Rijn. Juist
dat vraagt steeds meer over
leg tussen beide gemeenten.
Maar die falen niet alleen in
het gladstrijken van histo
risch gegroeide oneffenheid-
jes: zij weten elkaar evenmin
te vinden als er nieuwe zaken
gedaan worden. Het overtui
gende voorbeeld daarvan is
het treurige geruzie over de
kabeltelevisie.
Bekend
De geschiedënis is bekend: Kou
dekerk zocht aansluiting bij
het Alphense Sodea; Hazers
woude wilde niet met deze
stichting in zee en beheert nu
met een aantal andere ge
meenten een "eigëii" mast op
de PTT-toren in Alphen. Met
als gevolg een al maanden
lang getouwtrek over het ge
bruik van de kabel uit Al
phen, die niet tweemaal de
overigens vrijwel identieke
signalen kan verzenden. Ter
wijl beide gemeenten alleen
maar gebaat zijn bij een ge
ruisloze oplossing, heeft Kou
dekerk (dat allang van kabel
televisie is voorzien) zich niet
zonder leedvermaak beperkt
tot afwachten, terwijl het kop
pige Hazerswoude voortdu
rend heeft geweigerd contact
met de "buren" le zoeken. Ra
dio- en televisiebeelden zijn zo
maandenlang aan het Ha
zerswoudse publiek onthou
den.
Men zou bijna denken dat de
twee gemeenten wachten op
het ingrijpen-van hogerhand,
waar plannen worden uitge
dacht voor het samensmelten
van kleinere gemeenten tot
grotere. Het lijkt ook niet meer
dan logisch om Hazerswoude
Rijndijk en Koudekerk bij el-
De befaamde brug tussen Koudekerk (links) en Hazerswoude (rechts)verbindingsschakel
tussen twee dorpen waarvan de besturen niet in eikaars armen willen worden gedreven.
