Investeringsdaling voor de
meeste bedrijven in '80
Kon. Petroleum koploper
effectenbeurs Amsterdam
II
ort zakelijk
Spaarpandbrief 1980/85
Pandbrief 1980 per1982/88
Lichtpuntje met
\i zware schaduw
AANDAG 29 DECEMBER
vd.
an )lievondst
lp Peruviaans grondgebied is in
het noordelijk deel van het Ama
zone-gebied een olieveld ont
dekt. De staatspetroleummaal-
j schappij Petroperu heeft de hoe-
j veelheid gisteren geschat op 50
miljoen vaten ruwe olie van 159 t:
Junctionarissen op oliegebied
spraken van de grootste vondst in
|de geschiedenis van het Zuida-
marikaanse land. Naar schatting
I van Petroperu kan men uit het
veld 20 miljoen vaten
ECONOMIE
DEN HAAG (GPDl ITit. Hp pnnnp-
ker)
lussische luchtbus
)e Russische luchtbus, de Ilyushin
86, goed voor 350 passagiers; is
vrijdag voor het eers ingezet op
een normale vlucht, zo heeft het
i Russische persbureau Tass be-
i kendgemaakt. Het toestel zal drie
keer per week een vlucht uitvoe
ren over de 2800 kilometer lussen
Moskou en Tasjkent in cenlraal-
Azië.
t-Car
jhrysler gaat het mes zetten in de
produktie van de K-Car, de auto
waarmee de op twee na grootste
autofabrikant in de VS hoopte
van de ondergang te kunnen wor
den gered. De verkoop van deze-
voor Amerikaanse begrippen -
zuinige auto met voorwielaan
drijving; die nog maar drie maan
den geleden op de markt werd ge
bracht, verloopt slecht, wat het
concern verwijt aan de hoge ren
tetarieven in de VS
/linder groei
)e Keidanran, de invloedrijke
Werkgeversorganisatie in Japan,
verwacht voor Japan in het nieu
we begrotingsjaar dat op 1 april
1981 begint reële economische
groei van 4.2 procent. De officiële
raming voor 1981-82 gaat uit van
een grotere groei van 5,3 procent.
)e Keidanran zegt in een vorige
week verstrekt rapport verder
dat de Japanse export in 1981-82
met vijftien procent in waarde zal
stijgen tot 151,3 miljard dollar en
fde import met 11,2 procent tot
11.7 miljard dollar.
EIDEN - Leidse veemarkt, maandag,
p de markt van vandaag werden 1458
iren aangevoerd, 1014 slachtrunderen
448 schapen of lammeren. Prijsnote-
ngen slachtrunderen: stieren le kw
40-8.00, 2e kw 6.90-7.35; vaarzen le kw
65-7.85, 2e kw 5.95-6.60: koeien le kw
50-7.80,2e kw 5.85-6.45,3e kw 5.50-5.80;
orstkoeien4.75-5.80; extra kw dikbil-
•n 8.00-14.00. Prijsnoteringen gebruiks-
?e: schapen 180-230: lammeren 190-
25, lammeren le kw 240-325. Toeüeh-
ngen (aanvoer-handel-prijzen); slach-
underen dubbel-redelijk-
H
fchapen en lammere
g-vlot-hogei
aardappelen 0.26-0.28; Andijvie 3.35-
45; Boerenkool 0.80-1.17; Rode Kool
52-0.53; Groene Kool 0.75-0.93: Prei
74-1.25; Spruiten A 0.80-0.88; Spruiten
1.25-1.31; Spruiten D 0 56-1.05; Uien
levelling Katwijk aan den Rijn:
oerekool per kg 94-99; Waspeen AI per
ist 15,50-23,80; All 12-15,90; BI 22-26;
II 3,20-14,80; Cl 6,-9,70
nvoer: Breekpeen BI per kist 5,—5,80,
8.20-10,80.
DEN HAAG (GPD) - Uit de enquê
te die de gezamenlijke Kamers
van Koophandel hielden onder
bijna 10.000 bedrijven is ook ge
bleken, dat dit jaar 34 procent
van de kleine en 65 procent van
de grote bedrijven belangrijk
geïnvesteerd hebben (vorig jaar
44 en 71 proeent). Daarmee
kwam de voor 1980 verwachten
investeringsdaling uit. De te
ruggang blijkt ook uit de daling
van de totale investeringssom:
gemiddeld over het geheel met
19 procent, bij de grote bedrij
ven zelfs met 21 propent.
Meer dan de helft van de bedrijven
investeerde vooral in vervan
gende kapitaalgoederen. De
kleine bedrijven investeerden
relatief meer in uitbreidingen
dan de grote. In absolute getal
len overtreffen de uitbreidings
investeringen die voor vervan
ging nog wel (53 tegen 47 procen
t-
Bij de investerende bedrijven is
sprake van een stijging der
werkgelegenheid met
procent. Daar staat een daling
van ruim 2 procent tegenover bij
de niet-investerende bedrijven.
In de industrie was dat verschil
belangrijk groter: bij de indus
trieën ontstond één procent
meer werkgelegenhei werkgele
genheid, bij niet-investerende
bedrijven verdween ruim 4 pro
cent
Het aantal bedrijven met een per
soneelstekort liep scherp terug:
van 14 naar 6 procent. Ander
zijds nam het aantal bedrijven
met te veel personeel toe: bij de
kleine van 2 tot 4 procent en bij
de grote van 3 tot 10 procent.
Desondanks is in de industrie
het aantal bedrijven met een
personeelstekort nog steeds het
grootst. Problemen met betrek
king tot de vervulling van vaka-
tures deden zich dit jaar veel
minder voor dan in 1979.
Uit het onderzoek blijkt dat het in
de land- en tuinbouw dit jaar
niet slechter ging dan in de rest
van het bedrijfsleven. De inves
teringen liepen daar met 28 pro
cent terug en voor het komend
jaar wordt naar alle waarschijn
lijkheid geen herstel verwach-
t.
De kleine bedrijven in de voe-
dings- en genotmiddelenindus
trie deden het wat omzet betreft
beter dan de industrie als ge
heel Maar de daling van de ex
portgerichtheid verslechterde
het beeld, terwijl bij de kleine
bedrijven de rendementesposi-
tie ongunstiger is.
De bedrijven in de textiel-, confec
tie- en leerwarenindustrie kon
den de inflatie niet met omzet
groei compenseren. Toch deden
textiel en confectie het voor het
eerst sedert jaren gemiddeld be
ter dan schoeisel en leerwaren.
Die laatste twee bedrijfstakken
noteerden het kleinste percenta
ge bedrijven met een werkelijk
toegenomen netto-
bedrijfsresultaat.
De totale omzet in de bouw steeg
slechts met 2 procent. De grote
bedrijven wisten het negatieve
winstbeeld van 1979 wat te ver
beteren, hoewel dit nog niet
blijkt uit de rendementspositie.
In deze branche daalden de in
vesteringen met 38 procent. Ook
in 1980 deden de grafische indus-
truie en de uitgeverijen het be
ter dan de gehele industrie,
maar een neergaande lijn is on
miskenbaar.
- i' 1 -*
(Van c
beursmedewerker)
(ADVERTENTIE)
UO/ Spaarpandbrief, groei t i n 5 jaar naai' f 1.700,-
/O Huidig rentepercentage 11%; huidige afgifteprijs f985,-
opgelopen rente vanaf 3 maart 1980 (effectief rende-
I ment ca. 11.34%). Aan toonder.
^Tussentijds verhandelbaar op de effektenbeurs. Verkrijgbaar bij de kan
toren van Westland/Utrecht Hypotheekbank, of bij uw bank of com-
^Westland Utrecht Hypotheekbank
AMSTERDAM - Het jaar 1980 was
voor de Amsterdamse Effecten
beurs het jaar van Koninklijke
Petroleum. Het fonds rees spec
taculair van 130 gulden ex-
dividend tot 232 gulden als top en
kwam daarbij vrijwel op de hoog
ste jaarstand ooit bereikt. Boven
dien domineerde het aandeel de
handel op grootscheepse wijze.
Effectief, d.w.z. op basis van de
beurswaarde, stond bijvoorbeeld
in de novembermaand de helft
van de totale aandelenomzet ter
beurze op naam van de. olies, zo
als het fonds op de Amsterdamse
beursvloer meestal wordt aange
duid. Met recht werd het hierme
de het hoofdfonds van de beurs-
Deze opmerkelijke rijzing hield
verband met het gunstige oliekli-
maat in Wall Street. Daar bleven
de oliewaarden, te zamen met
aandelen in de technologie, voor
aan lopen in dë beurshausse, die
zich vooral in de tweede helft van
het jaar heeft voorgedaan. In te
genstelling tot andere verkie
zingsjaren waarin Wall Street's
koersbewegingen doorgaans tot
kleine koersschommelingen be
perkt bleven, deden zich in 1980
op de Newyorkse effectenbeurs
enorme schommelingen voor. De
index voor de dertig vooraan
staande industriële aandelen be
gon in 1980 op 824, liep op tot 903
in februari, zakte daarna tot 759 in
april, wat tevens het dieptepunt
van het jaar werd, en herstelde
zich to' n gaandeweg tot opnieuw
ruim 900 medio juli en de top van
ruim 1000 in de tweede helft van
november.
scherp fluctuerende rentestand
en de opkomst van de recessie.
Eerst in de Verenigde Staten,
daarna in West-Europa en met na
me in ons land. Voor Wall Street
kwam daar nog de psychologi
sche factor bij van de kans op een
verkiezingsoverwinning van de
Republikeinen, die steeds meer
positieve beursinvloed kreeg
naarmate de tijd verstreek.
Behalve het feit dat Wall Street tra
ditioneel altijd al meer voor een
republikeins bewind geporteerd
is, kwam hierbij nog de vurige
wens voor een principieel ander
economisch beleid dan het vierja
rige democratische beheer. Voor
al de hoge inflatie van meer dan
10 procent werd de regering-
Carter zwaar aangewreven. Des
alniettemin heeft de aanloop tot
het nieuwe bewind niet kunnen
verhinderen dat de bankrente in
Amerika sedert de presidentsver
kiezingen in november jl. niet al
leen de recordstand van 20 pro
cent van april dit jaar weer in
nam, maar daar zelfs nog boven
uit steeg. Alleen de wetenschap
dat in januari 1981 de
gering de teugels zal c
en de speculatieve hoop dat dan
inflatie en rente zullen teruglo
pen, kon Wall Street van een nog
grotere val dan de bijna 100 pun
ten van deze decembermaand
redden.
De teleurstelling en desillusie wer
den verdrongen. Maar het is wel
duidelijk waar de nieuwe Ameri
kaanse regering voor het binnen
land zijn prioriteiten moet stellen
om de grote effectenbeurs van
New York tot een positieve bewe
ging in 1981 te stimuleren.
De dominerende positie die aande
len Koninklijke Petroleum in de
Amsterdamse beursontwikke-
ling van dit jaar heeft ingenomen,
bleef niet alleen beperkt tot de
eigen koersstijging en de totale
beursomzet. maar strekte zich
ook uit tot de koers gemiddelden.
Want alles bij elkaar genomen is
1980 voor onze beurs een bar
slecht jaar geweest. Vele aande
len doorbraken, vooral in de afge
lopen herfst, het ene laagterecord
na het andere. Hierdoor werden
niet alleen dieptepunten voor het
afgelopen jaar geregistreerd,
maar zelfs voot vele jaren en, nog
erger, voor het gehele beurs be
staan van menig goed beleg
gingsfonds.
(ADVERTENTIE)
Leiden, Botermarkt 28/hoek 't Gangetje, 071-13 26
Pandbrief, looptijd maximaal 8 jaar. Huidig
rentepercentage 11'%; huidige afgifteprijs f990,-
opgelopen rente vanaf 13 maart 1980 (effectief ren-
i V dement ca. 11.29%).Jaarlijkse rente-uitkering f 110,-
Aan toonder. Tussentijds verhandelbaar op de effektenbeurs.
Verknjgbaarbij de kantoren van Westland/Utrecht Hypotheekbank,
of bij uw bank of commissionair in eftekten.wxn
^Westland Utrecht Hypotheekbank
Leiden, Botermarkt 28/hoek 't Gangetje, 071-13 2645
Door
Bote de Boer
9?
Er is bij de jaarwisseling een lichtpuntje. Als de Organisatie voor
Economische Samenwerking en Ontwikkeling gelijk krijgt dan
zal in de Westerse industrielanden in het eerste halfjaar 1981 een
zwak herstel intreden in de nu heersende crisis. In het tweede
halfjaar kan in de 24 bij de OESO aangesloten landen dan mis
schien zelfs een economische groei van 3 procent worden bereik-
t.
Voor ons land in het bijzonder hadden de OESO-deskundigen ook
een aangename verrassing. Het groeitempo in ons land zal in het
nieuwe jaar allengs toenemen, tot 1,5 procent. Wat zeker zo be
langrijk is; de uitvoer zal meer groeien dan ons Centraal Planbu
reau aannam: 3,5 procent in plaats van 2 procent.
Tussen beide verwachtingen is een verband. Een herstel in het
algemeen heeft voor ons land - voor tweederde van het nationaal
inkomen afhankelijk van de uitvoer - gunstige gevolgen via een
grotere export.
Voorwaarden
De OESO. die haar prognoses de vorige week publiceerde, stelde
voorwaarden. Ten eerste hangt veel af van het vertrouwen van
het bedrijfsleven in do toekomst en ten tweede moet de verhou
ding tussen de prijzen van ruwe olie en die van de Westerse
fabrieksprodukten niet verslechteren.
Wat de prijsverhouding tussen ruwe olie en de Westerse industne-
produkten betreft heeft de OESO bij het opstellen van de ver
wachtingen geen rekening kunnen houden met de prijsverho
ging van (naar we moeten aannemen) gemiddeld 10 procent
waartoe de OPEC half december op Bah besloot. Dit maakt vol
gens de economen van de OESO niet veel verschil voor de uit
komsten, maar vermindert althans mijn enthousiasme voor de
prognoses wel.
Goed. een lichtpuntje dus Behalve op én punt, maar dan ook een
heel wezenlijk, zelfs alles beheersend punt: de werkgelegenheid.
Volgens de OESO zal in de komende anderhalf jaar het aantal
werklozen in de Westerse industrielanden en Japan toenemen
met 2,5 miljoen - bijna 11 procent - tot 25,5 miljoen. In ons land
zal de werkloosheid in 1981 dicht bij de 7 procent blijven. Dit lijkt
onveranderd, maar is bij een toenemende beroepsbevolking
meer werklozen.
Hier zijn we bij de kern van de zaak. bij een situatie die in dit opzicht
toch veel doet denken aan de jaren dertig, al gaat verder de
vergelijking mank (nu inflatie, toen deflatie bijvoorbeeld).
In de eerste helft van 1982 zal in de Westerse wereld, dat wil zeggen
de 24 OESO-landen waartoe behalve de Westeuropese landen de
VS, Canada, Australië en Japan behoren, vermoedelijk 7.5 pro
cent van de beroepsbevolking zonder werk zijn. In de jaren zestig
was dit percentage 2,9 gemiddeld. En we weten het: vooral de
jeugd zal de dupe van de omstandigheden zijn. met de oudere
werknemers en de vrouwen.
Afgezien van de verwachtingen van de OESO voor 1981 en het
eerste halfjaar 1982. dus los van het „lichtpuntje" - ik schrijf het
nu maar tussen aanhalingstekens - staat wel vast dat met name in
West-Europa de economische groei op middellange termijn traag
zal verlopen.
Stijgen
In de landen van de Europese Gemeenschap neemt de beroepsbe
volking jaarlijks met een half procent toe. De combinatie van
beide factoren doet de werkloosheid verder stijgen. Dat geldt
voor alle EG-landen en in het bijzonder voor Ierland. Italië en ons
land, waar namelijk de bevolking nog sterker groeit, namelijk
met één procent per jaar. Knellend wordt het werkgelegenheids
probleem ook in Frankrijk en Engeland.
Er is nog een oorzaak, in wezen veel fundamenteler. Er vonden en
vinden nog verschuivingen plaats in de internationale arbeids
verdeling. Er is een nieuwe groep geïndustrialiseerde landen
ontstaan naast de Westerse landen. Ze beloven een snelle op
komst. Wij kennen de gevolgen ervan vooral in de textielindus
trie, maar niet alleen daar. Hierdoor en ook door de koopkracht-
verschuivingen ten nadele van het Westen (naar de OPEC-landen
met name) is in de jaren 1973-1979 de industriële werkgelegen
heid in Nederland met 164.000 manjaren teruggelopen
Ondanks de verschuiving in de internationale arbeidsverdeling
bleef in de jaren zeventig overigens het aandeel van de industrie
landen in de wereldhandel opvallend stabiel: zo'n 82 prpcent Het
aandeel van de ontwikkelingslanden nam tussen 1973 en 1979 toe
van 7 tot 9 procent, dat van de communistische landen werd iets
kleiner. (Gegevens GATT, de wereldhandelsorganisatie van de
Verenigde Naties).
De oorzaken van de werkloosheid zijn dus niet alleen conjunctu
reel. tijdelijk van aard. maar ook structureel, afgezien van de
automatisering, al dan niet door het stijgen van de kosten van de
arbeid geforceerd.
Schaduw
Het „lichtpuntje" vertoont dus een zware schaduw in 1981 zal de
werkloosheid toenemen! Of de prognose van de OESO nu uit
komt of niet, dit staat vast.
Wat doen we eraan? De niet-commerciële dienstverlening, ofwel de
quartaire sector, waarop sommigen al hun lump hebben gcvc.s
tigd, zal maar beperkt soelaas kunnen bieden Het zal vooral
moeten komen van het bevorderen van de werkgelegenheid in de
zogenaamde marktsector, het bedrijfsleven. Daarvoor moeten de
bedrijfsinvesteringen worden bevorderd en dus, ook dat weten
we allemaal, de stijging van de arbeidskosten gematigd (via de
lonen en-of de collectieve lastendruk)
Maar dan komen we er nog niet. Rest één ding: (tijdelijke) verande
ringen in de arbeidstijd, anders gezegd: eerlijk delen van de
beschikbare arbeid, in welke vorm ook. Vervroegd uittreden lijkt
mij persoonlijk de beste en aangenaamste methode. Eerlijk delen
van de beschikbare arbeid is overigens - en dat.moeten we ons
goed realiseren - het delen van de werkloosheid, het schept geen
werkgelegenheid! Het is intussen gemakkelijker gezegd dan ge
daan en er is één essentiéle voorwaarde: er moet (extra) voor
worden ingeleverd en niet zo zuinig.
Naar men zegt groeit het besef van de noodzaak van „inleveren", er
zijn ook tekenen van. hier en elders. Als dat werkelijk zo is, is dat
in ieder geval een echt lichtpuntje
135,00 139,01
IAANDAG 29 DECEMBER
1CT1EVE
1ANDELEN
BINNENLANDSE
AANDELEN
Duiker App
EMBA
g
70,80
16,70
288,50
94,00
72,70
17,00
94,00
ordLsche Pctr.
ga
as»
scvier-NDU
i4;'|oo
143/50
si Brocades
50 loo
^oBvcn°snf,r0eP
13/70
57/20
57 [20
>d 1 foy^G roê(?n
MB
gem Holding
»kh»f-d Holding
93/30°
202,00
6,80
38,00
TlB/30
20&
lilipx
ilinco
14^90
211.00
116/70
no!°o
203,50
117,00
r. Beul VNU
4ker Stevii)
72/30'
211,50
73/70
•119,50
2'3,00
154,00
113,00
Manhattan
Oppenheimer
Technology 28,90 29,10
Value Line
Vance, Sand. 17,40 17.60
GOUD EN ZILVEK
Goud
Onbew 1057-1160
28,70
154,00
56,00
BELEGGINGS
INSTITUTEN
BUITENLANDS
GELD
238,00
295,00
AMSTERDAM (ANP)- De Amster
damse effectenbeurs opende de
ze korte beursweek in een ver
deelde stemming De handel
bleef daarbij op een laag pitje In
de aandelensector waren er geen
echte uitschieters. Alleen de
NMB kon de goede stemming
van de afgelopen tijd vasthou
den. De bank klom f3,70 op
f205,50.
De internationale aandelen moes
ten het doen zonder duidelijke
steun uit Amerika. De Ameri
kaanse beurs deed het erg rustig
aan De meeste internationale
waarden moesten wat terug door
aanbod in een stille markt. Zo
zakte Unüever tachtig cent op
f 122,10 en Koninklijke Olie tien
cent op f214
KLM raakte zestig cent kwijt op
f57,20 en Philips een dubbeltje
op f 14,70. Akzo daarentegen
boekte een winstje, en wel twin
tig cent op f 17.
In de financiële sector bleef veel bij
het oude WUH kon f2,50 winnen
op f 214, terwijl Amev vijftig cent
vei looi op i 93 80 De uitgi ei
VNU en Elsevier-NDU sprokkel
den er een gulden bij. VNU op
f73.70 en Elsevier op f 141.
