Arbeiderspartij
dierkiest Perez
als voorzitter
Alexander Haig: strategische
VS somber èn
tevreden
over "Madrid"
Nieuwe minister van buitenlandse zaken VS
Suriname stelt
visumplicht in
voor Nederlanders
Brown uit
kritiek op
bondgenoten
PAGINA 9
j
(Van onze correspondent
Henk Kolb)
WASHINGTON - In een coltrui
met sportjasje en met 38.8 graden
koorts verscheen hij voor de pers,
Alexander M. Haig jr. en hij riep
uit dat er in zijn verleden niets
belastends zou kunnen worden
opgegraven. Zijn nieuwe baas,
Ronald Reagan, was juist naar de
kapper geweest en naar zijn
kleermaker, want de nieuwe
Amerikaanse regering zit goed in
het pak. Alexander Haig zou
gragg zelf de njeüwe president
zijn geweest, maar de teen die hij
i voorzichtig in het politieke water
stak, na zijn terugkeer uit Europa
overladen met lof van de plaatse
lijke politici vanwege zijn voor-
stelling als NAVO-commandant,
koelde onmiddellijk af. En Haig.
de strateeg, die bij moeilijke vra
gen uit ietwat omhoog getrokken
schouders het hoofd naar voren
steekt en haast loerend rondkijkt
I over het gevechtsterrein, be-
spaarde zichzelf de vernedering
I van een vergeefse poging.
Nu in Amerika de jaren vijftig weer
i worden opgericht en het (ter be-
paling van de sfeer) waarschijnlij
ker is Elvis Presley op de radio
I tegen te komen dan de dezer da-
gerigesneefde John Lennon, ver
schijnt Haig ten tonele als de
nieuwe minister van buitenland-
i se zaken. Een man van onverbid-
I delijke loyaliteit tegenover het
opperwezen dat in de VS presi
dent wordt genoemd, waarbij wèl
I de functie, maar niét de persoon
I een rol speelt. Alexander Haig is
i een functionaris - een efficiënte
uitvoerder van orders, een man
die ordent en rangschikt en zo
doende bij de NAVO wel gefru
streerd moest raken. Omdat zul
ke eenvoudige problemen als het
passend maken van alle NAVO-
benzinepompen op alle NAVO-
vliegtuigen, onoplosbaar bleke-
Voor Alexander Haig is buitenland
se zaken een soort slagveld, waar
macht uiteindelijk beslist als de
onderhandeling faalt. En over
zulke kleine zaken als het vervoer
van zijn particuliere honden per
dienstvliegtuig moet vooral niet
worden gezeurd. Alexander Haig
houdt van macht en waar die niet
of ontoereikend bestaat, zal hij
helpen die te creëren: hard en als
het er op aan komt, met de hand
aan de pet, in een stram saluu-
t.
Boodschappen
Het was deze Haig die in voorbije
tijden namens het Witte Huis bij
de FBI aankwam met een lijst
van veertien personen, wier tele
foons in het,„belang van de staat"
moesten worden afgeluisterd.
Wederrechterlijk of niet; de presi
dent is de staat. En daarom had
Haig er geen problemen mee, zo
min als met zijn rol van bood
schapper namens Nixon, waarbij
hij elke weigering beantwoordde
met de weerlegging: „Het is een
order van uw opperbevelheb
ber". Hij deed dat toen Rogers
weigerde af te treden om ruimte
te maken voor Kissinger; hij zei
het ook bij het ontslag van Archi
bald Cox als Watergate-
aanklager.
Kortom, de jonge officier die in
Vietnam zwetend zijn visie gaf op
het gebeuren, om via het Penta
gon en het Witte Huis uiteindelijk
op te klimmen naar buitenlandse
zaken, weet wat gezag is; hij kan
het hanteren en vanuit zijn mili
tair gezichtspunt aanvaarden.
Nogal klakkeloos, zeggen som
migen die hem kennen, in de
trant van „gezag is gezag en daar
tegen kan geen rebellie bestaan".
Hij zal wel argumenteren, hij zal
bijdragen aan opinievorming,
maar hij is er nauwelijks de man
naar om zich opzichtig vast te leg
gen op zijn eigen mening als laat
ste oordeel.
Carrière
Haig heeft uiteenlopende heren ge
diend. Maar hij maakte een fan
tastische carrière, die volgens mi
litairen slechts valt te vergelijken
met die van George Marshall, de
enige generaal die het tot nu toe
tot minister van buitenlandse za
ken heeft gebracht in de VS en
wiens „Marshall-plan" voor een
goed deel verantwoordelijk is
voor de economische wederop
bouw van Europa na de Tweede
Wereldoorlog, om nog niet te
spreken van zijn aandeel in het
ontstaan van de NAVO.
Er is nog een andere generaal die
sneller dan mocht worden ver
wacht, door de rangen omhoog
schoot: George Custer. Die liet
echter het leven bij Little Big
Horn, anno 1876, nadat hij in
strijd met alle verdragen en over-
eenkosten het indianenvolk van
de Sioux hun heilige zwarte heu
vels in Zuid-Dakota had ontno
men, nadat er goud was gevonde-
Haigbegon als een hulpje van gene
raal Douglas Mc Arthur bij diens
staf in het bezette Japan, die een
verslagen land democratie moest
opleggen. Nadien werkte hij voor
Cyrus Vance, Robert McNamara,
Henry Kissinger, Richard Nixon,
Gerald Ford en Jimmy Carter. In
drie jaar van kolonel in 1969 tot
generaal „met vier sterren" in
1972, tijdens geruchtmakende ja
ren. Straks in de Senaat wordt het
Watergate-schandaal weer opge
rakeld. De geluidsbanden, die ja
ren beslaan van discussies tussen
president Nixon en anderen in
het Witte Huis, worden afgeluis
terd, op zoek naar aanwijzingen
die Haig zouden diskwalificeren,
hoewel hij zo ongeveer de enige is
(op Kissinger na) die de laatste
periode van Nixons president
schap meemaakte, zonder plaat-
schade aan het harnas van on
kreukbaarheid waarin functiona
rissen van het Witte Huis zich ple
gen te hullen, ook als de maten
niet kloppen.
En dan blijkt dat Haigs stemgeluid
voor de historie is vastgelegd tij
dens besprekingen p-iet Nixon
over het schandaal en de geheim
houding daarvan en desnoods
het vrijwaren van de president
voor de politieke consequenties.
Haig droeg zelf een briefje met
namen naar de FBI van mensen,
die tot de potentiële vijanden van
Nixon werden gerekend. Haig
bestuurde, arrangeerde en voer
de uit. Aanklager Archibald Cox
eruit: Haig bracht de boodschap
over. Nixons aftreden: Haigs
werk voornamelijk, zegt men, als
mede het officiële vergeven, dat
de plotseling tot het president
schap geroepen Gerald Ford, zijn
.voorganger Nixon toebedeel-
Merkwaardig genoeg bleek Haig in
dit hele spel van eindeloze intri
ges behendig genoeg om buiten
schot te blijven. Dat wijst zo niet
op integriteit, dan toch in elk ge
val op politieke behendighei-
d.
Mengsel
Haig vreest geen rammelende ske
letten die uit de kast kunnen val
len. Niettemin, de generaal, met
al zijn sterren en al zijn onder
scheidingen, liet zich in Nixons
dagen fotograferen tegen de ach
tergrond van een kantoor in het
Witte Huis, met een muur waar
aan een foto hing van een grijn
zende Nixon. Andere foto's tonen
hem in militair aandoend gabar
dine, met gestreept overhemd en
stippeltjesdas en het is een meng
sel van beiden dat de wereld tege
moet kan zien.
Haig, om kort te gaan, is een politie
ke kameleon, een verschijnsel
dat de (schut)kleuren van zijn
omgeving aanneemt. Een bruik
baar, intelligent instrument van
macht. En hij is bovendien - om
in Nederlandse termen te spre
ken - een rechtse rakker, die al
twee decennia heeft verkeerd na
bij of in het centrum van de
macht. In Washington. In de we
reld dus. En het was, vreemd ge
noeg, de oer-Democraat Calipha-
no die door Carter buiten de deur
werd gezet, aan wie Haig zijn ont
dekking dankt als persoon in het
belang van „het nut van het alge
meen". Dat was onder president
Johnson. Vanaf dat moment in
1963 heeft Haig voortdurend
meer strepen en sterren gekrege-
Europa krijgt te maken met een
„gepolitiseerde generaal", met
een man die goede relaties onder
houdt met het merendeel van de
politici die in het oude wereld
deel meetellen. Voor het eerst
krijgt hij zelf macht. Veel voor
waarden zijn daaraan niet ver
bonden. Voordat het oude we
relddeel in toejuicningen uit
barst, is het wellicht verstandig
eerst eens af te wachten wat Haig
in zijn nieuwe functie op tafel
komt leggen. Het is zeer wel mo
gelijk dat de Haig die Europa
heeft gekend, in zijn olijfgroene
NAVO-pak, niet meer bestaat-
Loop dus nooit met
te veel geld op zak.
Stop geld altj.id goed weg.
Altijd extra aandacht als
't druk is. En bewaar cheques
en betaalpas nooit bij elkaar.
Want je weet 't
maar nooit.
De Amerikaanse delegatie deelde
mee dat zij zich haar standpunt
over het voorstel voorbehield tot
dat de regering van president
Reagan op 20 januari haar ambt
heeft aanvaard.
Kampeiman was ook pessimistisch
ten aanzien van de kansen van an
dere ontwapeningsvoorstellen
die in Madrid zijn ingediend.
Hij zei dat de internationale toe
stand nu niet direct vruchtbare
grond was waar nieuwe voorstel
len in konden gedijen. Volgens
hem was dit een algemeen Wes
ters standpunt.
Conferentiekringen verklaarden
dat de Verenigde Staten en neu
trale landen meenden dat er na
genoeg geen kans op was dat
Moskou het Franse voorstel voor
militaire controlemaatregelen
die bindend zijn en openstaan
voor inspectie, zou aannemen.
De voorgestelde, op het wekken
van vertrouwen gerichte maatre
gelen voorzien in mededeling
vooraf van manoeuvres, troepen
verplaatsingen en andere activi
teit buiten het garnizoen in heel
Europa, waaronder een strook
Russisch grondgebied van 2.500
kilometer.
Het Sowjetrussische blok in Ma
drid heeft het houden van een al
gemene ontwapeningsconferen
tie in oktober 1981 in Warschau
voorgesteld. Kampclman zegt
dat de Verenigde Staten hier in
de eerste plaats propaganda in
Kampeiman zei dat de NAVO-
regeringen voorstellen uitwerk
ten voor het strakker maken van
militaire controlemaatregelen
waarin al is voorzien in het de-
tente-akkoord dat vijf jaar gele
den voor 35 regeringsleiders is
ondertekend.
Deze maatregelen roepen op tot
mededeling vooraf van sommige
manoeuvres maar slaan op
slechts een enge strook Sowje-
trussisch grondgebied langs Rus-
lands westelijke grens.
De NAVO zou streven naar uitbrei
ding van zulke controlemaatrege
len tot geheel Europa, het hele
Europese gebied van de Sowjct-
Unie inbegrepen en zonder te
wachten.op een eventuele afzon
derlijke ontwapeningsconferen
tie, aldus Kampeiman.
PARAMARIBO (SNA/ANP) - Ne
derlanders. die tot het grondge
bied van Suriname toegelaten
willen worden, zullen daar met
ingang van 22 december 1980 een
visum voor nodig hebben. De Su
rinaamse regering heeft gisteren
besloten op die datum de visu-
mafschaffingsovereenkomst, die
op 25 november 1975 tussen Ne
derland en Suriname werd geslo
ten, voor onbepaalde tijd te
schorsen.
'n Zakkenroller herken je
niet aan z'n bril.
linze correspondent Jaap van' We-
sel)
JERUZALEM - Shimon
Perez is op het partijcon-
gres van de Arbeiderspar-
tij in Tel Aviv met grote
meerderheid als voorzitter
tvan de partij herkozen en
werd daarmee kandidaat
premier. Zijn rivaal, oud-
premiêr Jidzak Rabin,
kreeg 29 procent van de
stemmen, Perez kreeg 70
I procent. Het was de derde
keer dat de aartsrivalen
Perez en Rabin elkaar be
streden. De beide vorige
keren won Rabin.
Rabin toonde zich een slecht verlie
zer. Het kostte hem na zijn neder
laag zichtbaar moeite om Perez
de hand te drukken. Rabin ziet
zijn rivaal als een kankergezwel
in de Israëlische politiek en met
30 procent van de stemmen blijft
hij een blok aan het been van Pe
rez. Een gegeven, dat de eenheid
van de Arbeiderspartij niet ten
goede zal komen.
Perez is vóór onderhandelingen
met Jordanië over de toekomst
van de westelijke Jordaanoever,
maar anders dan in het verleden
wordt er geen keuze gemaakt tus
sen het koningshuis van Hoes
sein en een mogelijk ander regi
me in Amman. Met andere woor
den: een Palestijns-Jordaanse fe
deratie onder leiding van PLO-
leider Jasser Arafat wordt niet bij
voorbaat afgewezen.
In zijn rede voor het partijcongres
zei Perez dat hij met iedere Pale
stijnse leider wil onderhandelen
onder voorwaarde dat die Pale
stijnse leider de staat Israël er
kent en de terreur afwijst. De ge
bruikelijke frase dat Israël nooit
en te nimmer met de PLO zal on
derhandelen liet Perez achterwe
ge.
De Arbeiderspartij blijft echter
vasthouden aan een blijvende
aanwezigheid op de westelijke
Jordaanoever en op de hoogte
van Golan. Perez zei wel dat zijn
partij tegen annexatie van de
hoogte van Golan zal stemmen,
als die wet deze maand in de
Knesset komt.
Op het partijcongres heerste een
stemming of Perez premier was
geworden. De Arbeiderspartij is
er, afgaande op de opiniepeilin
gen, van overtuigd dat de Likoed
van Begin verslagen zal worden.
Zover is het echter nog niet. De
tweestrijd Perez-Rabin kan de
partij verzwakken en dat geldt al
evenzeer voor de ruzies om de
baantjes in het kamp van Perez.
Een geheel nieuw verschijnsel op
dit congres vormde de aanwezig
heid van een delegatie van de
Egyptische Nationaal Democra
tische Partij onder leiding van
oud-premier Mustafa Chalil en
onderminister van buitenlandse
(ADVERTENTIE)
Een glunderende Shimon Perez na zijn overxvinning. De kans dat hij
Begin volgend jaar als premier-zal opvolgen is gegroeid.
zaken Butrus Ghali. Chalil zei tij
dens een bijeenkomst met Arabi
sche afgevaardigden van de Ar
beiderspartij dat de Israëlische
Arabieren in het verleden een
tweederangspositie hebben inge
nomen en zich nu moeten inzet
ten voor actieve deelname aan
het politieke leven en een oplos
sing van het Palestijnse vraagstu-
De uitvoerige loftuitingen die Cha
lil aan Perez wijdde zijn de zo
veelste aanwijzing dat Egypte
premier Begin als onderhande
lingspartner min of meer heeft af
geschreven. Cairo wacht nu op de
verkiezing van Perez om een
doorbraak te kunnen bereiken in
de vastgelopen onderhandelin
gen over Palestijnse autono-
MADRID (Reuter/DPA) - De Ver
enigde Staten hebben zich giste
ren op de veiligheidsconferentie
in Madrid somber getoond waar
het plannen betreft, de militaire
spanning in Europa stoom af te
blazen.
Ondanks de somberheid van de
Verenigde Staten ten aanzien van
dè vooruitgang op het stuk van de
militaire ontspanning, heeft een
Amerikaanse diplomaat zich te
vreden getoond over het vestigen
van de aandacht op de mensen
rechten en het Sowjetrussische
optreden in Afghanistan.
Max Kampeiman, vice-voorzitter
van de Amerikaanse delegatie,
verklaarde op een persconferen
tie, dat het vooruitzicht op een
door het Westen voorgestelde
conferentie over „militaire ver-
trouwen-wekkende maatrege
len" niet goed was.
„De inval in Afghanistan en dc ons
inziens slechte staat van dienst
van de Sowjet-Unie ten aanzien
van de rechten van de mens, zijn
hoge hindernissen naar het
scheppen van het klimaat dat
bevorderlijk is voor de verster
king van de banden tussen Oost
en West", zei hij.
Frankrijk heeft, bijgevallen door
andere landen van dc EG, voorge
steld dat de 35 regeringen die aan
'Madrid'meedoen, elkaar vol
gend jaar opnieuw ontmoeten om
te spreken over een pakket mili
taire controlemaatregelen die op
heel Europa van toepassing zou
den zijn, van de Atlantische kust
tot de Oeral in Rusland.
LOS ANGELES - Een 14-
jarig meisje is nogal bang van
hel halfautomatische geweer
dat zij moet leren hanteren De
foto werd gemaakt tijdens een
training van de joodse defensie
liga, een organisatie in de VS
die zich voorbereidt op een tref
fen met 'vijanden van het joodse
volk',
WASHINGTON (UPI) - De Ameri
kaanse minister van defensie, Ha
rold Brown, heeft gisteren scher
pe kritiek geleverd op de bondge
noten wegens het niet nakomen
van de belofte hun defensiebud
getten met 3 procent te verhogen.
Brown noemde de kwestie van de
defensieuitgaven niet een keuze
tussen "kanonnen en boter maar
kanonnen en kaviaar'.
Men kan van de Verenigde Staten
niet verwachten dat kaviaar",
voor altijd de zwaarste last voor de
bescherming van West-Europa
kunnen dragen, met ook nog de
verplichtingen in Azië, zo zei
Brown in een toespraak tot de
raad voor buitenlandse betrek
kingen in New York. Brown was
bijzonder kritisch over het West-
duitse besluit de defensieuitga
ven voor volgend jaar met slechts
2,2 procent te verhogen en sprak
van een "ernstige teleurstelling".
Brown waarschuwde dat de
bondgenoten de Amerikaanse
militaire steun en/bescherming te
veel als vanzelfsprekend aan
vaarden en dat het Amerikaanse
geduld kan opraken.
Twee bekentenissen in Peking
O
PEKING (Reuter)-Twee beklaagden op het proces tegen contrarevolutio
nairen in Peking hebben gisteren schuld bekend en gevraagd om barm
hartigheid. De verdediging hield haar slotpleidooi.
In de verslaggeving over het proces is niets gezegd over een eis van het
openbaar ministerie dat een doodvonnis zou worden uitgesproken.
Dc afsluiting van de zaak tegen Mao Zedongs voormalige politiek-
secretaris Chen Boda en ex-commandant van de luchtmacht Wu Faxian,
heeft het aantal beklaagden dat op zijn vonnis wacht, gebracht op drie.
Het Openbaar Ministerie had niet om de doodstraf gevraagd voor de
voormalige eerste-commissaris van het luchtcommando van Nanjing,
Jiang Tengjiao.
