DS'70 redt abortusvoorstel
'Abortuswetgeving strikt toepassen'
Kamer wil vakantiegeld
vanaf f 5.200 aftoppen
Voorlopig einde aan tien jaar abortusdebat
HOFJES
IN LEIDEN
Voor,,slanke
feestdagen?
Tweede Kamer stemt
in met Taiwan-order
Vet met kleinste kamermeerderheid aanvaard
keert vijf
miljoen meer nit
fcIJDAG 19 DECEMBER 1980
(ADVERTENTIE)
BINNENLAND
Uniek boek over het wel en
wee in de Leidse hofjes
Samenstellers Herman Klei-
brink en Ruud Spruit.
Meer dan 200 unieke foto's
en tekeningen.
Prijs 75,-
(na 1—1— 81 79,50)
Te zien en te koop bij elke
goede boekhandel in Leiden
en omgeving.
Een boekhandel De Kier uitgave
h de stemming bleek de meerder
heid niet kleiner te kunnen zijn:
76 kamerleden van de beide rege
ringsfracties en DS'70 stemden
voor. Links, de kleine rechtse
partijen en twee CDA'ers (samen
74) stemden tegen het voorste
lt wetsvoorstel van de ministers
Ginjaar (volksgezondheid) en De
Ruiter (justitie) zal nu naar de eer-
fete Kamer gezonden worden. Het
'nitiatiefvoorstel van PvdA en
D'66 komt niet meer in behande
ling. Over het initiatiefontwerp
van SGP en GPV hoefde de Ka
mer niet meer te stemmen.
Het wetsvoorstel kreeg uiteindelijk
de steun van het enige DS'70 ka
merlid N ij hof, nadat met name
CDA-fractieleider Lubbers ster
ke druk op hem had uitgeoefend.
Binnen zijn eigen fractie slaagde
Lubbers erin alsnog drie van de
vijf weifelaars naar de kant van
de regering over te halen. Slechts
de kamerleden Van Leyenhorst
en Couprie bleven bij hun afwij
zende oordeel.
Lamer was
iompleet
EN HAAG (GPD) - Voor het eerst
sinds de vergadering van de
Tweede Kamer over de soeverei
niteitsoverdracht van Indonesië
in 1949 waren gisteren alle ka
merleden op het Binnenhof aan-
jwezig. Zij waren door de partijen
opgetrommeld voor de belangrij
ke stemmingen over de RSV-
levering aan Taiwan en het abor-
tusvoorstel van de regering,
jevrouw Salomons (PvdA) kwam
jop kosten van de partij overvlie-
uit New York. Geurtsen
Dankert (PvdA) wer-
teruggeroepen uit het Euro-
Ipese Parlement in Straatsburg.
[Twee zieke PvdA-leden, Voogd
en Roels, werden vlak voor de
[aanvang van de vergadering
'thuis opgehaald.
(et unieke aantal werd 's avonds
lom acht uur bereikt toen Dankert
Loyaal
[(WE
pese
Namens het overgrote deel van zijn
fractie verklaarde woordvoerder
Deetman dat het kabinet de frac
tie met de laatste wijzingen in vol
doende mate tegemoet was geko
men. De fractie woog af, dat zij
door het regeerakkoord gebon
den was loyaal aan het initiatief
mee te werken. Omdat ook de
overheid door het vergunningen
stelsel een meer actieve rol was
toebedeeld, kon de meerderheid
van de fractie uiteindelijk voor
stemmen.
Dit standpunt werd gedeeld door
het CDA-kam.erlid mevrouw Van
Heel-Kasteel, die tot gisteravond
als tegenstandster van het wets
ontwerp genoemd werd. Me
vrouw Van Heel liet in een aparte
stemverklaring weten af te heb
ben gewogen de mogelijkheid
dat er opnieuw geen wettelijke
regeling uit de bus zou komen, of
een voor haar geheel onaanvaard
bare wet.
„Na een gewetensvolle en moeilij
ke afweging" besloot mevrouw
Van Heel toch het regeringsont
werp te steunen. Daarbij speelde
cassis, sinas, cerise,
citroen.
slechts 8 kcal per glas.
bereid zonder suiker
DEN HAAG (GPD) - Zodra de nieuwe abortuswet ook door
de Eerste Kamer aanvaard is, zal deze strikt worden toege
past. „Het gaat erom de praktijk aan te passen aan de wet,"
zo verklaarde minister De Ruiter (justitie) na afloop van het
abortusdebat. Hij is er verder van overtuigd dat met deze
wet ,,in de praktijk" goed mee te werken valt.
De Ruiter wees erop dat er nog hard aan gewerkt moet wor
den om het wetsontwerp ook door de maatschappij aan
vaard te krijgen. Hij bevestigde echter dat de wet op de
omstreden punten zal moeten worden uitgevoerd. „Je
maakt een wet om hem na te laten leven.'
De bewindsman verwacht dat ook de Eerste Kamer het wets
ontwerp zal aanvaarden. Volgens De Ruiter bestaat er wei
nig kans op een herhaling van de gebeurtenissen in 1976,
toen de liberalen het initiatiefontwerp van PvdA en VVD
lieten struikelen. De minister wees erop dat het om een
wetsontwerp gaat met een duidelijk andere inhoud.
De fractieleiders Lubbers (CDA) en Rietkerk (VVD) toonden
zich beiden verheugd dat het abortusprobleem geregeld is
en geen rol meer zal spelen in de komende verkiezings- en
formatieperiode. Rietkerk ziet in het aannemen van dit
wetsontwerp verder een bewijs dat CDA en VVD na de
verkiezingen hun coalitie moeten voortzetten.
In de steek
Bij de PvdA- en D'66-fracties heerste na afloop van de stem
ming geslagenheid. Ineke Haas-Berger, woordvoerster van
de PvdA in dit debat, liep met tranen in de ogen rond.
Volgens haar mede-woordvoerder Hein Roethof, heeft de
VVD „de zaak zeer in de steek gelaten".
Roethof, die zei „aangeslagen te zijn na elf jaar betutteling
van de vrouw" noemde de gang van zaken slecht voor het
parlementaire stelsel. „Het is ongehoord dat bij een zo
belangrijke zaak een éénmansfractie de doorslag kan geve-
In een reactie zei Elida Wessel-Tuinstra (de D'66-
woordvoerster in dit debat) dat door het aannemen van dit
wetsontwerp de kloof tussen praktijk en wetgeving niet is
opgeheven. Het wetsontwerp is „met eigentijds" en doet
geen recht aan de verantwoordelijkheid van de mens anno
1980.
De WD heeft volgens mevr. Wessel „nu al haar verkiezings
programma volstrekt verloochend". Ook zij vreest dat de
uitvoering van deze wet, gezien het feit dat het niet stoelt op
de gevoelens van een meerderheid uit de samenleving, op
zeer grote problemen zal stuitten.
(ADVERTENTIE)
Het CDA steunde die motie niet,
omdat het gevoelig was voor een
argument dat Albeda tijdens het
debatje ter tafel bracht: volgens
de wet op het minimumloon mag
de vakantietoeslag niet beneden
5200 gulden worden afgetopt.
Hoewel de PvdA deze wetsuitleg
bestreed, stemde het CDA ermee
Christen-democraat Weijers kwam
met een motie waarin de regering
werd gevraagd voor de aftopping
„het laagst mogelijke niveau bin
nen de wettelijke grenzen" te kie
zen. Deze motie werd aangeno
men, met steun van de oppositie.
Albeda zal de kwestie opnieuw in
de ministerraad bespreken, zei
hii.
Jeugdkonen
Minister Albeda zal de jongste
werknemers die het minimum
jeugdloon verdienen, ontzien. Hij
nam gisteren een motie van de
regeringspartijen VVD en CDA
over, die in principe wel akkoord
gaan met de korting op de jeugd
lonen maar daarbij de jongste
groepen willen sparen.
De minimumjeugdlonen worden
vastgesteld dooreen bepaald per
centage af te trekken van het mi
nimumloon voor volwassenen.
Drieëntwintigjarigen krijgen het
normale minimumloon en voor
elk jaar jonger gaat er 7,5 procent
af. Albeda wil de jeugdlonen ver
lagen door dit percentage te ver
hogen tot 10.
De minimumjeugdlonen zijn de
laatste tijd veel te sterk gestegen,
meent de minister, en een gevolg
daarvan is de stijging van de
jeugdwerkloosheid. Wanneer de
lonen zouden dalen kunnen ook
meer jongeren weer aan het
werk.
Mede door dit voorstel hoopt de re
gering in samenhang met vele an
dere maatregelen een oplossing
te brengen voor de zeer hoge
jeugdwerkloosheid, wat hij het
„grootste maatschappelijk
kwaad" noemde. Het zal wel be
tekenen dat er een verschuiving
plaats zal vinden Van ouderen
naar jongeren, zodat meer oude
De beslissende stem tij
dens het abortusdebat,
kwam gisteren toch on
verwacht van het Twee
de-Kamerlid Nijhof van
DS'70.
DEN HAAG (GPD) - Rijn-Schelde-
Verolme mag nu ook van het par
lement twee onderzeeërs en ma
teriaal voor kerncentrales leve
ren aan Taiwan. De Tweede Ka
mer is gisteravond met de kleinst
mogelijke meerderheid (76 tegen
74 stemmen) akkoord gegaan met
het kabinetsbesluit RSV een ex
portvergunning te verlenen. Ze
ven leden van de CDA-fractic
stemden voor de tegen de order
gerichte motie van Brinkhorst
(D'66).
Peking heeft verschillende malen
officieel geprotesteerd tegen de
voorgenomen leverantie aan Tai
wan. Minister Van Aardenne
(economische zaken) die de
kwestie in het kabinet heeft door
gedrukt tegen de wens van minis
ter Van der Klaauw (buitenland
se zaken) in, zei dinsdag tijdens-
het debat in de Tweede Kamer,
dat China als eerste tegenmaatre
gel onderhandelingen met Shell
op een laag pitje heeft gezet. Shell
probeert van Peking vergunning
te krijgen voor de winning van
olie en aardgas in het Chinese
zeegebied.
Volgens Van der Klaauw zijn er
geen Chinese bezwaren tegen de
leverantie op zich, maar wordt de
overheidsbemoeienis met deze
order door Peking uitgelegd als
een erkenning van het regime op
Taiwan. China, maar ook Neder
land, beschouwt het vroegere
Formosa als een provincie van de
Volksrepubliek. Van Aardenne
probeerde dit gegeven te onder
vangen met het argument dat de
regering geen exportvergunning
voor een land, maar voor een
klant afgeeft.
ook een rol dat een nieuwe rege
ling vrijwel zeker tot stand zou
komen, zonder dat het CDA daar
invloed op kon uitoefenen. Al
eerder op de dag waren de kamer
leden Mateman en Van Dijk voor
dit argument van fractieleider
Lubbers bezweken.
Nijhof (DS'7U) had tot het laatste
moment zijn komend stemge
drag geheim weten te houden.
Pas halverwege zijn stemverkla
ring werd duidelijk dat hij de re
gering zou steunen, zij het niet
van harte. Doorslag gaf voor hem
de mogelijkheid dat abortus op
nieuw een rol in de komende for
matie zou gaan spelen.
In de loop van de dag groeide de
spanning op het Binnenhof vrij
wel met de minuut, vooral nadat
om twaalf uur de CDA-fractie
voor een langdurig overleg bij
eenkwam. Ook na afloop van het
beraad was het nog onduidelijk
of de regering op een meerder
heid in de Kamer kon rekene-
Lubbers zocht werkelijk in alle
hoeken van de Kamer steun voor
het regeringsontwerp. Zo bena
derde hij zelfs te vergeefs het
PPR-kamerlid Waltmans, die in
1976 tegen het initiatiefwetsont
werp van PvdA en VVD gestemd
had (overigens samen met zijn
fractiegenoot Bas de Gaay Fort
man). Waltmans is een princi
pieel tegenstander van abortu-
Ook twee PvdA-moties, waarin
werd gevraagd om een nota over
het exportbeleid voor strategi
sche goederen en om af te zien
van het nucleaire gedeelte van de
mogelijke transactie met Taiwan,
haalden het gisteren niet. Omdat
Taiwan volkenrechtelijk niet be
staat, valt het formeel niet onder
de controle van het Internatio
naal Atoom Energie Agentschap
(IAEA). De tegenstanders van de
order in de Tweede Kamer zijn er
niet gerust op dat Taiwan de
Voornamelijk dooi de VS gelever
de kerntechnologie uitsluitend
voor vreedzame doeleinden zal
gebruiken.
EN HAAG (GPD) te accepteren
iat het kabinet de vakantietoe
slag volgend jaar op een hoger ni
veau aftopt dan de Kamer wil. Mi
nister Albeda kreeg gisteravond
een motie (ingediend door het
CDA) mee naar huis, waarin staat
pat de toeslag moet worden afge
topt op het wettelijk laagst toege
stane niveau (5200 gulden).
S bewindsman zorgde gister
avond voor opschudding in de
jCamer. Hij stuurde een brief, met
fle mededeling dat het kabinet
een vorige week aangenomen
inotie van het CDA (aftopping op
5000 gulden) niet wilde uitvoe
ren. Albeda wilde niet verder om
jaag gaan dan 5500 gulden (aan
hankelijk stelde hij 6000 voor).
Het kabinet vindt dat er genoeg is
genivelleerd, zo luidde zijn bood
schap.
jdens een spoeddebatje in de
Tweede Kamer gisteravond
pleek dat argument het CDA en
'e linkse partijen niet aan te spre-
en. Van der Doef (PvdA) noem-
e het „politieke onwil" en kwam
n motie om van de regering
i de CDA-motie van vorige
tveek onverkort uit te v
ren werkloos zullen worden door
dat goedkopere jongeren hun
plaatsen innemen.
Van Iersel (CDA) en De Korte
(WD) gaan akkoord met de voor
gestelde matiging omdat daar
mee de arbeidsmarktpositie van
de jongeren verbeterd kan wor
den. Volgens hen zijn de relatief
hoge minimumlonen voor jonge
ren mede oorzaak van de hoge
jeugdwerkloosheid.
De oppositiepartijen hebben wei
nig overgelaten van de maatregel.
Moor (PvdA) zei zelden zo'n
slecht voorstel gezien te hebben.
De minister kan volgens hem
geen garantie geven voor de rela
tie tussen verlaging van het loon
en meer werk voor jongeren en
verder worden met het voorstel
slechts de lasten verschoven van
de jongeren naar de ouders of ver
zorgers. Ook de kleine linkse par
tijen wezen de maatregel ten
sterkste af.
Mevrouw Bischoff (D'66) staat ei
genlijk tussen de twee kampen
in. Ook de jongeren moeten in de
ze moeilijke tijd een veer laten,
meent zij, maar het voorstel van
de regering vindt zij te extreem.
EN HAAG (GPD) - De abortuswet van het kabinet-Van Agt is gisteravond tegen alle
verwachtingen in door de Tweede Kamer aangenomen.
/EERRAPPORTEN
pdhoven
n Helder
ftterdam
hlaga
illlnl'rn
regenbui 6
halfbew. 6
halfbew. 5
regenbui
hagelbui 5
regen 16
onbew. 16
:waar bew. 2
regenbui 10
mist 2-1 6
rbew. 15 10 0
licht bew.
halfbew!
licht bew. 12 9
LEIDEN (GPD) Enkele jaren gele
den verspreidde de vrouwenbe
weging twee veelzeggende pren
ten. Op de ene stond een - blij
kens het onderschrift ongewenst
- zwangere Van Agt, toen nog mi
nister van justitie. De ander was
een tekening van politiek teke
naar Opland. Hij verbeeldde de
Nederlandse maagd, hoog zwan
ger van een drietal moeilijk lig
gende abortuswetsontwerpe-
Diezelfde vrouwenbeweging, die
indertijd zo aandrong op een
spoedige en vooruitstrevende re
geling van het abortusvraagstuk,
blijkt het pleit verloren te heb
ben. Zo duurde het nog eens vier
jaar na het vorige debacle voordat
een regeling de Kamer passeerde.
En het wetsvoorstel van het kabi
net komt nauwelijks aan de ver
langens van de beweging tege
moet: het gaat de vrouwen lang
niet ver genoeg.
Hoewel een snelle regeling van het
abortusprobleem nooit het be
langrijkste doel was, kwam het
mislukken van het PvdA-VVD--
abortus-initiatief in 1976 toch
hard aan. Op dat moment was de
politiek al zes jaar bezig een op
lossing te zoeken. De afgelopen
avond, dus nog eens vier jaar na
de martelgang van 1976, is het uit
eindelijk en met de hakken over
de sloot wel gelukt.
De eerste horde - de Tweede Ka
mer - is genomen. En, in tegen
stelling tot 1976, lijkt ook de Se
naat volgend jaar het ontwerp te
zullen goedkeuren. Want „aan de
overkant" steunt ditmaal de ge
hele VVD-fractie het wetsont
werp, terwijl de beide regerings
fracties daar een grotere meer
derheid hebben dan in de Twee
de Kamer. Eventueel kunnen er
dus meer christen-democraten
uit de boot vallen.
In 1970 verscheen het eerste ont
werp, een initiatiefwetsontwerp
van de PvdA-Tweede-
Kamerleden Lamberts en Roet
hof. Dit ontwerp kwam kort voor
dat (in 1971) de eerste abortuskli
niek opende, en wilde de door
een arts verrichte abortus uit het
Wetboek van Strafrecht halen.
Het beslissingsrecht zou bij de
vrouwen moeten komen te lig
gen, in overleè met haar arts.
KVP-ministers
Twee KVP-ministers uit het kabi
net-Biesheuvel, Stuyt (volksge
zondheid) en Van Agt (justitie)
kwamen in 1972 met een eigen
voorstel; uitgangspunt: bescher
ming van het ongeboren leven.
Dat betekende dat abortus alleen
was toegestaan indien het leven
of de gezondheid van de vrouv.
ernstig bedreigd zou worden
door het uitdragen van de zwan
gerschap en dat de beslissing bij
een team van deskundigen zou
komen te liggen.
Deze twee wetsontwerpen zijn
nüoit in stemming gekomen en
toen in 1973 het kabinet-Den Uyl
gevormd werd, is het ontwerp
Stuyt-Van Agt ingetrokken. In ja
nuari 1975 kwamen de kamerle
den Hannie van Leeuwen (ARP)
en T. van Schaik (KVP) met een
nieuw confessioneel voorstel (het
latere voorstel-Gardeniers-Van
Leeuwen) dat niet veel afweek
van het ingetrokken ontwerp
Stuyt-Van Agt. Deze voorstellen
zaten op de „nee, tenzij"-lijn van
het voorstel-Lamberts-Roethof.
In hetzelfde jaar dienden de VVD-
Tweede-Kamerleden Veder-Smit
en Geurtsen een wetsontwerp in
dat min of meer tussen de twee
liggende wetsontwerpen in zat en
dat al enkele elementen van hel
huidige regeringsvoorstel (van
Ginjaar en De Ruiter) in zich had.
Volgens het voorstel-Veder-
Smit-Geurtsen besliste de vrouw
samen met haar arts en kan de
arts deskundigen raadplegen,
maar moest hij dan wel binnen
acht dagen zijn besluit aan de
vrouw meedelen. Verder wilde
het VVD-voorstel een toetsings
commissie die criteria voor abor
tus zou moeten opstellen en wil
de de VVD iets doen aan het com
merciële karakter van de abortus
hulpverlening. De meest eenvou
dige oplossing hiervoor zou ge
weest zijn om abortus in het zie
kenfondspakket op te nemen,
maar dat was kennelijk niet de
bedoeling van de VVD.
Up dat moment lagen er zo drie
wetsontwerpen, waarvan er niet
één een meerderheid in de Twee
de Kamer zou kunnen krijgen.
Daarom gingen VVD en PvdA in
het voorjaar van 1976 met elkaar
om de tafel zitten, waarna het
compromisvoorstel Lamberts-
Roethof-Veder-Smit-Geurtsen
uit de bus kwam: hierin werd het
zelfbeslissingsrecht van de
vrouw gehandhaafd, maar de
toetsingscommissie van de VVD
bleef ook. Een dertien
werkgevers, waarboven strenge
re bepalingen zouden gelden,
werd onder druk van de vrou
wenbeweging uit het ontwerp ge
schrapt.
Kort daarna, in mei 1976. haalde
Van Agt zich als minister van jus
titie voorgoed de woede van de
vrouwenbeweging op de hals
toen hij, zoals ook in september
1974 al gebeurd was, probeerde
de Bloemenhovekliniek in
Heemstede te sluiten. Dagenlang
postten actievoersters bij de kli
niek om de sluiting te voorko
men. Wat uiteindelijk lukte
In september 1976, zes jaar na indie
ning van het eerste wetsontwerp,
kwamen de twee abortusvoor-
stcllen in de Tweede Kamer dat
van AR-KVP en dat van PvdA
VVD. Het laatste voorstel kreeg
een meerderheid van 83 tegen 58
stemmen, waarmee een grote ma
te van vrijheid van abortus een
feit leek te gaan worden.
Eerste Kamer
Het voorstel moest echter nog door
de Eerste Kamer en op 14 decem
ber 1976 werd het in een voltallige
Eerste Kamer met 34 stemmen
voor en 41 tegen verworpen. Dit
kon gebeuren doordat acht van
de twaalf WD-leden in de Eerste
Kamer hun steun aan het eigen
wetsontwerp onthielden. Een
vreemde gang van zaken, aange
zien in liberale kring de vrijheid
van abortus een vrijwel algemeen
aanvaard principe was.
Toen na de val van het kabinet-Den
Uyl op 25 mei 1977 nieuwe verkie
zingen werden gehouden, vorm
de het abortusvraagstuk een be
langrijke hindernis in de nieuwe
kabinetsformatie. In de bespre
kingen tussen PvdA. D'66 en
CDA wilden PvdA en D'66 alleen
afspraken maken over de proce
dure waarlangs een nieuwe abor
tuswet tot stand moest komen,
terwijl Van Agt juist over de in
houd wilde praten.
De besprekingen werden op het
nippertje gered door Veringa, die
een voor beide partijen aanvaard
baar compromis wist te formule
ren. Een tweede kabinet-Den Uyl
kwam echter niet van de grond
door onenigheid over personen
en vervolgens werd het „Veringa-
akkoord" in grote lijnen overge
nomen in het regeerakkoord van
de huidige CDA VVD
regering.
Het nu door de Kamer aanvaarde
wetsontwerp vormt het resultaat
van deze afspraken. Beide rege
ringsfracties hadden namelijk
toegezegd op loyale wijze een
eventueel regeringswetsontwerp
te benaderen. Twee, drie maal
kwam het kabinet met wijzigin
gen om beide of een van beide
partners wat verder tevreden te
stellen.
DEN HAAG (ANP) - Ter gelegen
heid van de zevenhonderdste
staatsloterij, die in maart volgend
jaar wordt gehouden zal een bc
drag van ongeveer 5 mihoen gul
den aan extra prijzen worden uit
gekeerd.
De trekking van deze extra prijzen
zal gebeuren op 11 maart, tijdens
de door de televisie uitgezonden
nationale finale van het Eurovi
sie-songfestival. Dit heeft het mi
nisterie van financien bekend ge
maakt.
