Chomeini
maant
tot kalmte
Thatcher grijpt niet in
Bonn: meer voor defensie,
maar onder NAY O-norm
Noodzaak groei
defensie NAYO
duidelijk maken
KAART
amro bank
Prawda richt harde
verwijten aan NAVO
Kleine zaken. Grote zaken.
Je doet ze op het postkantoor.
Door Kerstmis valt de drukste
koopavond dit jaarop
23 december.
Als service is uw
Amro Bank dié avond open
i.p.v.de gebruikelijke koopavond.
DONDEDAG 18 DECEMBER 1
BONN (G'D/UPI) - Het Westduitse
minister van defensie krijgt vol
gend jas 700 miljoen mark meer
dan aanankelijk was beraamd.
Dit han£ vooral samen met de
extra kGten van de Tornado-
gevechtvliegtuigen. die in sa-
menvecing met Engeland en
Italië wirden ontwikkeld en ge
bouw! /erder speelt mee dat de
Veretigle Staten grote druk üit-
oeferen op de Bondsrepubliek
om d? cefensie-inspanningen te
verhqjei.
De Wesdiitse minister van defen
sie Ajel komt namelijk 1,2 mil
jard na-k te kort om de eerste
termijüetalingen te voldoen
voor de Tornado-
j gevechtvliegtuigen. die in de
toekoms de verouderde Star-
fighters en Phantoms van de
Westduite luchtmacht moeten
gaan venangen. De minister is
kennelijk het slachtoffer gewor
BUITENLAND
Ook Denemarken onder drie procent
den van het slechte beleid van de
nationale administraties van de
drie landen voor het ontwerp en
de produktie van het supervlieg
tuig.
De totale overheidsbegroting van
West-Duitsland voor 1981 be
draagt 24,6 miljard mark, wat 4,3
procent meer is dan dit jaar. De
netto kredietopname is 27,44 mil
jard mark.
Minister van financiën Hans Matt-
höfer (SPD) is van mening dat de
gisteren door het kabinet goedge
keurde begroting een "aanzienlij
ke conjuncturele werking" zal
hebben. Wegens de labiele inter
nationale situatie sluit hij risico's
echter niet uit. Wij zullen ons naar
de conjunctuur blijven richten,
aldus Matthöfer. Zwaartepunt
van de nieuwe begroting is vol
gens de minister de hogere uitga
ven voor werklozen. Daarnaast
noemde hij de stijging van de ont
wikkelingshulp, die ver boven
het gemiddelde ligt.
Overigens blijven de uitgaven voor
defensie volgens de begroting
voor 1981 met 2,2 procent onder
de NAVO-norm van 3 procent.
Dit ondanks de verzekeringen
van bondskanselier Helmut
Schmidt.
Op de Westduitse defensiebegro
ting, zo bleek gisteren is voor
1981 in marken een verhoging
Denemarken
Het Deense parlement heeft gister
avond met 95 tegen 73 stemmen
een voorstel van drie rechtse par
tijen verworpen om het defensie
budget in 1981 met drie procent
reëel te verhogen overeenkom
stig de in de NAVO overeengeko
men norm. Een en ander bete
kent dat het Deense defensiebud
get zal stijgen met een percentage
dat gelijk is aan de inflatie.
Secretaris-generaal van de NAVO
Josef Luns heeft de Deense mi
nister van defensie gisteren in
een brief laten weten dat indien
Denemarken onvoldoende bij
draagt aan de verdediging van de
Baltische zeestraten, de veilig
heid van de noordflank van de
NAVO ernstig zal worden aange
tast.
TEHERAN (AFP/UPI) - Nadat in verscheidene Iraanse ste
den felle betogingen hebben plaatsgevonden, heeft
Iraans geestelijke leider, ajatollah Chomeini, gisteren ge
vraagd alle demonstraties die voor vandaag op het pro-
gramna stonden af te gelasten.
In de oprccp van Chomeini werden
j in het bizonder de religieuze lei-
I ders en ce revolutionaire organi
saties in ce grote steden gevraagd
af te zien van hun voor vandaag
georganiseerde manifestaties.
Deze demonstraties hadden ten
doel de "recente gebeurtenissen
in Iran en ii het bijzonder in Isfa
han te veioordelen, waarbij de
autoriteit *an de imam is bele
digt, In Isfchan verscheurden be
togers onder het roepen van leu
zen tegen de geestelijkheid por
tretten van Chomeini. De revolu
tionaire leider besloot volgens ra
dio Teherar. tot zijn oproep we
gens de "hachelijke toestand" in
het aldn. Met het oog op de een
heid hoeft het volk niet te reage
ren als "men mij beleidt, mij of
mijn portret".
Behalve in Isfahan werd deze week
ook betoogd in Teheran, Tabriz,
Sjiraz, en in de heilige steden
Qom en Masjad. Hier werden
geen portretten van Chomeini
I verscheurd, maar van ajatollah
Montazari, een van de voornaam
ste kandidaten voor de opvolging
van Chomeini. De betogingen
waren de grootste die tegen de
geestelijkheid zijn gehouden
sinds de omverwerping van de
sjah in januari 1979.
Waarschuwing
Radio.Teheran zond een verklaring
van de revolutionaire garde uit
waarin de "linksen, liberale na
tionalisten en mensen die zijn
vergiftigd door het Westen" zeer
scherp werden aangevallen. "We
waarschuwen de aanstichters
van de incidenten, deze verachte
lijke huurlingen van het imperia
lisme die werktuigen zijn gewor
den voor Amerikaanse samen
zweringen", aldus de verklaring.
Op welke incidenten men doelde
werd niet gezegd, maar waarne
mers menen dat de anti-
Chomeini-betogingen werden
bedoeld. Volgens deze waarne
mers is Irans geestelijkheid voor
al geschokt door de betogingen in
de heilige steden.
In Qom is al eerder tegen de geeste
lijkheid gedemonstreerd. Toen
ex-minister van buitenlandse za
ken Ghotbzadeh werd gearres
teerd door de revolutionaire gar
de na zich kritisch te hebben uit
gelaten over de geestelijkheid,
trokken in Qom duizenden men
sen de straat op. Deze betogingen
zouden ajatollah Chomeini ertoe
hebben bewogen bevel te geven
tot de vrijlating van Ghotbzadeh.
TOKIO - De Japanse premier Zenko Suzuki inspecteerde vanochtend de Tokiose vismarkt Tsukiji, i
zich kennelijk verbaasde over de afmetingen van de tonijnen.
"Gevechten in
Tsjaad ten einde'
LOME (AFP) - De gevechten op het
gehele grondgebied van Tsjaad
"zijn daadwerkelijk beëindigd".
Dit heeft Goukouni Oueddei, pre
sident van de overgangsregering
voor nationale eenheid van
Tsjaad gisteren bekendgemaakt
in een boodschap aan de presi
dent van Togo.
Het akkoord over een staakt-het-
vuren is op 28 november door
Oueddei. ondertekend in Lomé
en op 16 december door zijn te
genstander Hissene I labre, de lei
der van de strijdkrachten van het
noorden (FAN).
MOSKOU (AFP/Reuter)- Het Rus
sische partijblad Prawda heeft de
de NAVO ervan beschuldigd in
haar houding inzake Polen "de al
gemeen aanvaarde normen voor
internationale betrekkingen "te
overschrijden.
Het harde commentaar, dat giste
ren al door het persbureau Tass
werd verspreid, is ondertekend
met Alexei Petrov, waarvan alge
meen wordt aangenomen dat dit
het pseudoniem is voor het cen
trale comité.
De Prawda reageert met haar com
mentaar op de NAVO-
bijeenkomst van vorige week in
Brussel waar ministers van de
Westerse alliantie varianten heb
ben bestudeerd van mogelijke
reacties op een eventuele Russi
sche inval in Polen.
De Prawda stelt zich de vraag "wat
de NAVO beweegt zich te be
moeien met een land dat geen lid
is van deze organisatie en een on
vervreemdbaar deel is van het so
cialistische systeem". Volgens
het blad wil de NAVO slechts een
oud doel verwezenlijken name
lijk "uitbreiding van het gebied
van haar activiteiten". De Praw
da beschuldigt de NAVO-
ministers ervan de Russische
buitenlandse politiek te belaste-
rep en de bedoelingen van de
Sowjet-Unie en andere socialisti
sche landen te verdraaien. "Het
Westen probeert zich te presente
ren als de kampioen van de ont
spanning terwijl het haar activi
teiten naar Polen wil uitbreiden",
zo zegt het blad.
De Sowjet-Unie heeft de bemidde
ling van het Vaticaan gevraagd
om met behulp van het Poolse
episcopaat de rust in Polen te her
stellen. Aldus meldt het Spaanse
dagblad "El Pais" uit Rome.
Het onderhoud tussen de adviseur
van het ministerie van buiten
landse zaken in Moskou, Wadim
Zagladin, en de pauselijk staats
secretaris, mgr. Casaroli, vond
plaats op 9 december.
Zagladin zou mgr. Casaroli hebben
verzekerd, dat de Sowjet-Unie
Polen niet zou binnenvallen.
Moskou moest echter wel kun
nen rekenen op de hulp van het
Vaticaan en van de katholieke
kerk in Polen "om bepaalde ex
cessen van de Poolse stakers af te
remmen".
De museumkaart geeft toegang tot
167 Nederlandse musea
(waaronder alle rijksmusea).
Verkrijgbaar bij alle postkantoren en
postagentschappen.
pttpost
och hulp YS aan El Salvador
(ADVERTENTIE)
WASHINGTON (UPI) - Washing
ton heeft gisteren besloten zijn
economische hulp aan El Salva
dor ten bedrage van 20 miljoen
dollar voor het lopende jaar te
hervatten, doch zei in zijn mede
deling niets over de vijf miljoen
aan militaire hulp. Deze was ook
stopgezet na de moord op vier
Amerikaanse vrouwen in het
land.
"De manier waarop de regering van
El Salvador het onderzoek naar
de moord benadert heeft samen
met andere ontwikkelingen de si
tuatie voor de Verenigde Staten
voldoende opgehelderd om de
economische hulp te hervatten".
zo deelde het ministerie van bui
tenlandse zaken mee.
De nieuwe regering van El Salva
dor heeft de arrestatie bevolen
van kolonel Adolfo Majano, een
voormalige Salvadoriaanse
machthebber die door zijn lelie
kritiek bij het regime van zijn
land in ongenade is gevallen. Te
gelijkertijd heeft een groep jonge
officieren een verklaring uitgege
ven waarin zij Majano hun "on
voorwaardelijke steun" aanbie
den. Daarmee is de mogelijkheid
ontstaan van een scheuring bin
nen de Salvadoriaanse strijd
krachten die zelfs zou kunnen
uitlopen op openlijke strijd.
Hongerstaking Ulster
Tijdens de vorige week van 9 tot
en met 11 december in Brus
sel gehouden bijeenkomst
van de NAVO-ministers van
defensie en buitenlandse za
ken heeft Amerika zijn bond
genootschappen gemaand
om hun defensieverplichtin
gen meer serieus te nemen.
De in 1979 overeengekomen
jaarlijkse stijging van de na
tionale defensiebudgetten
met reëel 3 procent moet wor
den gerealiseerd. Amerika
zelf verhoogt zijn defensie
uitgaven voor 1981 met 4.8
procent tot 310 miljard gul
den. Voor de jaren daarna is
een stijging voorzien van 6 tot
7 procent.
Deze aanzienlijke verhoging
van de Amerikaanse defen
sie-uitgaven is nodig om: de
strategische strijdkrachten
(raketten, onderzeeboten en
bommenwerpers) te moder
niseren; de bijdrage aan de
NAVO op een verantwoord
peil te handhaven en om be
dreigende ontwikkelingen el
ders (bijvoorbeeld in het Mid
den-Oosten) het hoofd te bie
den.
Amerika meent dat met deze stijging ook Europese belangen wor
den gediend en acht het daarom onaanvaardbaar dat het welva
rende Europa zijn voorbeeld onvoldoende volgt. Omgerekend
per hoofd van de bevolking bedragen de Amerikaanse defensie
uitgaven rond 1500 gulden per jaar en de Westeuropese niet meer
dan 800 gulden.
Uit het voorgaande mag niet worden afgeleid dat de Europese
bijdrage aan de NAVO onaanzienlijk is. Integendeel, deze biidra-
ge omvat in vredestijd onder meer 60 procent van de gcvechts
vliegtuigen, 75 procent van de tanks en 80 procent van het aantal
militairen. Bovendien kan Europa - onder andere door het sys
teem van de dienstplicht - in crisistijd de gevechtskracht van de
NAVO sneller versterken dan Amerika De Westduitse bonds
kanselier Helmut Schmidt heeft nog onlangs verklaard dat de
sterkte van het Westduitse leger (in vredestijd 495.000 militairen)
in drie dagen kan worden opgevoerd tot 1,2 miljoen militaire-
Wat Europa ten opzichte van Amerika kwetsbaar maakt is dat
sommige Europese bondgenoten hun belofte om de defensie-
uitgaven met 3 procent te laten stijgen niet nakomen. En dat
Amerika zich daar druk over maakt is terecht. Toch vind ik het
toespitsen van de kritiek op het niet halen van de grocinorm
weinig bevredigend. Waar nauwelijks over gesproken wordt is of
de militaire behoeften wel goed zijn vastgesteld en of de beschik
bare financiële middelen doelmatig worden besteed. Er zijn des
kundigen die twijfelen aan de noodzaak van de plaatsing van het
nieuwe Amerikaanse strategische MX-raketsysteem (kosten 68
miljoen gulden) en van de vervanging van de Britse strategische
Polaris-onderzeeboten door Amerikaanse Trident-onderzeeers
(kosten 25 miljard gulden). Anderen menen dat de taken waar
voor deze nieuwe wapensystemen zijn bestemd ook door veel
goedkopere middelen kunnen worden uitgevoerd.
Naast deze twijfels aan de noodzaak van bepaalde projecten zijn er
ook bedenkingen aan te voeren tegen het materlaal-
aanschaffingsbeleid. Er worden binnen de NAVO te veel typen
wapensystemen en wapendragers gekocht en dat maakt de prijs
per eenheid onnodig hoog. Bovendien zijn de kostenramingen
die aan de politieke beslissingen ten grondslag liggen soms aan
de te lage kant waardoor er in latere jaren meer geld op tafel moet
komen om aan bepaalde verplichtingen te voldoen. De nieuwe
Westduitse zware jachtbommenwerper Tornado gaat in plaats
van de aanvankelijke 28 miljoen D-mark per stuk. het bedrag van
68 miljoen D-mark kosten. En ook de Leopard 11-tank is aanzien
lijk duurder dan oorspronkelijk gepland
Op de wijze waarop binnen de NAVO tie beschikbare financiële
middelen worden besteed is dus kritiek mogelijk Meer geld
betekent niet altijd meer gevechtskracht. Ook kan het zijn dat de
1,5 procent groei van de Nederlandse defensie-uitgaven beter
wordt besteed dan de 3 procent van Noorwegen. Demogelijkheid
is zelfs niet uitgesloten dat bij een betere besteding van de finan
ciële middelen, een reële groei van het defensiebudget overbodig
is. Mijns inziens moet dan ook niet het al of niet halen van de
groeinorm in het middelpunt van de belangstelling staan, maar
de vraag hoe binnen de NAVO het geld wordt gebruikt.
Het achterblijven op de jaarlijkse groeinorm van 3 procent door
verschillende NAVO-landen is voor veel autoriteiten en deskun
digen aanleiding om weer eens met nadruk te wijzen op de ach
terstand die de NAVO heeft ten opzichte van h-i V.
De wijze waarop dat gebeurt vind ik soms erg eenzijdig Men
vergeet gemakkelijk dat er in de huidige situatie voor de NAVO
ook lichtpunten aanwijsbaar zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan de
problemen waarmee de militaire leiders in het Kremlin worden
geconfronteerd; problemen zoals de onbetrouwbaarheid van de
Warschaupact-partners; de kwetsbare toegangen tot de wereld
zeeën; de kracht van het Amerikaanse onderzeebootbestrijdings-
potentieel en de noodzaak om de beschikbare militaire middelen
over meerdere fronten te verdelen.
Ik denk ook aan de sterke punten van de NAVO. In de afgelopen
jaren is de verdediging tegen tanks aanzienlijk versterkten zijn
nieuwe vliegtuigen (onder andere F-16) en tanks in gebruik geno
men. Het Westduitse leger is begonnen met de invoering van 212
anti-tankhelikopters en aan de uitrusting van de Amerikaanse
troepen in Europa zijn 51.000 nieuwe anti-tankwapens toege
voegd. Ook is het aantal Amerikaanse divisies dat in crisistijd de
Europese verdediging kan versterken met drie uitgebreid (nu
vier). Er is dus geen reden voor paniek.
Hiermee wil ik niet zeggen dat een groei van de defensie-uitgaven
overbodig is. De noodzaak moet echter op een meer evenwicht i
ge wijze duidelijk worden gemaakt. Bovendien moet er zeker
heid komen over het doelmatig gebruik van de financiële midde
len. De bereidheid in Europa om aan de defensieverplichtingen
te voldoen zal ongetwijfeld toenemen wanneer de NAVO aan
deze beide voorwaarden voldoet
LONDEN (UPI) - Premier Marga
ret Thatcher van Engeland wil
niet ingaan op een verzoek van
kardinaal Tomas O'Fiaich, de pri
maat van de roomskatholieke
kerk van Ierland, zich persoon
lijk te mengen in de hongersta
king van gevangen IRA-leden. In
een telegram aan de kardinaal zei
mevrouw Thatcher gisteren te ge
loven dat men zowel in Ierland
als elders vrijwel i
die ge
welddaden hebben gepleegd
geen recht kunnen hebben op de
status van politieke gevangene,
een status die dc hongerstakers
met hun actie willen afdwingen.
Dc Engelse regering kan en wil de
ze status niet geven, aldus me
vrouw Thatcher in het telegram.
Zij verklaarde dat de Europese
commissie voor de rechten van
de mens het standpunt van dc
Engelse regering onderschrijft.
De hongerstakers moeten nu er
kennen dat een voortzetting van
hun actie zal leiden tot nog meer
geweld en een nodeloos lijden
van andere, onschuldige mensen,
aldus Thatcher.
Een twaalftal medestanders van
een stervende hongerstaker in
Noord-Ierland is gisteren de ver
gaderzaal van het Ierse parle
ment binnengedrongen om aan
dacht te vragen voor het lot van
de hongerstakers. Na een vecht
partij met bodes en politieman
nen werden de betogers, onder
wie een vrouw, afgevoerd.
Enkele uren tevoren had het Britse
regeringsbureau voor Noord-
lerland in Belfast bekendge
maakt dat de toestand van twee
hongerstakers drastisch verer
gerd was.
