Stroom van nieuwe gemeentehuizen
Waarom gemeenten niet?
m
ledereen
trekt de
broek
riem aan
Waar komt het
geld vandaan?
PAGINA 23
EXTRA
ZATERDAG 13 DECEMBER 1980
Lisse - Nieuwbouwplannen op de plaats
van het bestaande raadhuis. De gemeente
wil eind volgend jaar met de bouw begin
nen. Geraamde kosten 11 miljoen.
Hillegom - Huidige raadhuis blijft staan.
Nieuwe vleugel is gepland in de Hoftuin.
Binnen twee jaar wil men de plannen rond
hebben. Schattingen voor de kosten varie
ren tussen de 4 en 6 miljoen.
Hoofddorp - Bouwt het nieuwe raadhuis
in delen. De eerste "units" zijn inmiddels al
in gebruik. Totale kosten komen in de buurt
van de 40 miljoen.
Noordwijkerhout - Heeft plannen voor de
aanbouw van een nieuwe vleugel aan het
raadhuis, dat wel gehandhaafd blijft. In de
loop van volgend jaar moeten de plannen
rond komen. Voorlopige schatting: tussen
de 5 en 7 miljoen
Noordwijk - Aanbouw van een nieuwe
vleugel en verbouw van het pand "Sarto-
rius". Oude raadhuis blijft gehandhaafd
voor representatie en vergaderingen. Ge
schatte kosten 10 miljoen.
Katwijk - Plannen zijn nog in zeer voorlo
pig stadium. Dat er moet worden gebouwd
is wel zeker. Men wil nog geen bedragen
geven.
Voorhout - Enkele maanden geleden is de
geheel opgeknapte raadszaal geopend. Kos
ten van de opknapbeurt- 200.000 gulden
Valkenburg - Afgelopen winter is een ser
re gebouwd aan het gemeentehuis. Kos
ten 160.000 gulden.
Warmond - In februari is de nieuwe vleu
gel van het raadhuis geopend. Totale kosten
1 miljoen.
Oegstgecst - De verbouwing van het raad
huis is in volle gang. Volgend jaar zomer
wordt begonnen met de inrichting. Totale
kosten 6,2 miljoen.
Leiden - Enkele jaren na de opening van
het stadsbouwhuis moet het gemeentelijk
onderkomen opnieuw worden uitgebreid.
Het "Gulden Vlies" aan de Breestraat wordt
aangeschaft en opgeknapt voor avondver
gaderingen. De kosten belopen 2.180.000
gulden
Leiderdorp - In augustus van het vorig jaar
werd het nieuwe raadhuis geopend. Het
heeft de gemeente 11 miljoen gekost.
Wassenaar - Ook hier heeft men plannen
voor een nieuw stadskantoor, dat vermoe
delijk op de stadswerf wordt gebouwd. Het
raadhuis in "De Paauw" blijft gehandhaafd.
De schattingen lopen nog uiteen tussen de 9
en 15 miljoen.
Alphen - Een compleet nieuw gemeente
huis gaat worden gebouwd in het Burg. Vis
serpark. De gemeenteraad wil daarvoor
voorlopig 29 miljoen uitgeven.
Nieuwkoop - In het najaar van '79 is een
nieuw raadhuis in gebruik genomen. De
kosten waren 2,5 miljoen.
Waddinxveen - Op 18 mei 1978 werd het
nieuwe raadhuis officieel in gebruik geno
men. Het had 10 miljoen aan gemeen
schapsgelden gekost.
Nieuwveen - Het raadhuis is in de afgelo
pen jaren verbouwd en uitgebreid. Dit heeft
een half miljoen gekost.
Bovenstaand lijstje geeft een beeld van waar
en hoeveel er recentelijk geld aan gemeen
tehuizen in de regio is uitgegeven. Dit beeld
wordt licht vertekend doordat in het lijstje
alle stadia zijn opgenomen, vanaf de ge
meenten die in de eerste fase van het plan
nen maken zitten tot aan de plaatsen waar
met fanfaregeschal en klinkende glazen de
plechtige ingebruikneming al achter de rug
is. De opsomming beslaat daardoor een pe
riode van zeven tot acht iaar.
Door
Ariejan Korteweg
Leiderdorp, een gemeente waar het aantal ambtenaren de afgelopen jaren is verdubbeld, bouwde onlangs e
geheel nieuw gemeentehuis. Het oude raadhuis wordt winkelcentrum
Een nieuw gemeentehuis of een
verbouwing van het bestaan
de gemeentehuis moet door
een gemeente helemaal zelf
worden "opgehoest". Het rijk
levert geen enkele bijdrage
aan de financiering van een
gemeentehuis. Er zijn ook
geen speciale dekkingsrege
lingen voor. zoals die er wel
zijn voor bijvoorbeeld sport
hallen of zwembaden, waar
nog wel eens wat geld van een
onderwijsuitkering kan wor
den ingestoken.
Dergelijke voorzieningen leve
ren bovendien nog wat geld
op door entreegelden en ver
huur. Een gemeentehuis is een
onrendabele en bovendien
nog zeer hoge investering.
Voor de prijs van een vol
waardig gemeentehuis kun
nen heel wat scholen en ande
re voorzieningen worden
neergezet.
Sommige gemeenten zoeken dan
ook naar goedkopere oplos
singen. Zo heeft de gemeente
Voorschoten kantoorruimte
boven Albert Heijn gehuurd
waar een aantal afdelingen
zijn ondergebracht.
De gemeenten die wel voor
nieuwof verbouw kiezen
moeten hiervoor jaren krom
liggen.
Er wordt een dekkingsplan
opgesteld, waarin staal hoe
men het zaakje denkt te bekos
tigen. Gewoonlijk begint men
meteen als wordt gepraat
over nieuw- of verbouw van
het gemeentehuis met het ma
ken van jaarlijkse reserverin
gen op de gemeentebegroting
om alvast een potje te maken.
Zo worden de hoge lasten uit
gespreid over een groot aan
taljaren. Vaak dateren die re
serveringen nog uit jaren dat
de economische situatie nog
wat minder ongezond was.
Daarnaast wordt vaak een ge
deelte van de gemeentelijke
reserves in de bouw van een
nieuw raadhuis gestopt. Dit
zijn gelden die een gemeente
voor noodgevallen achter de
hand heeft.
LEIDEN - Meer dan de
helft van alle gemeen
ten in de regio Leiden
blijkt plannen te heb
ben met haar gemeente
huis. Sommigen heb
ben de nieuwbouw juist
beëindigd, anderen
hebben vergevorderde
plannen voor de bouw
van een nieuwe vleugel
of het laten bouwen van
een compleet nieuw on
derkomen.
Kan het toeval zijn dat zoveel
gemeenten op hetzelfde mo
ment allemaal uit hun jasje
barsten? Bovendien, waar
wordt dat allemaal van be
taald in een tijd waarin onze
minister-president herhaal
delijk heeft gezegd: "We moe
ten allemaal de buikriem een
gaatje strakker aantrekken.
Iedereen zal met de huidige
economische situatie een
stapje terug moeten doen.
Waar het kan, moet worden
bezuinigd Hoewel zijn
woorden vaak voor verlerlei
uitleg vatbaar zijn, lijken de
gemeentebesturen in de om
geving van Leiden toch wel
voor een erg vrije interpreta
tie te kiezen.
Het plegen van diepte-investe
ringen in tijden van een stag
nerende economie is een re
medie die in veel economi
sche handboeken als moge
lijkheid wordt genoemd. Niet
bezuinigen, maar investeren,
geen produktievermindering,
maar een produktieverho-
ging kan ons volgens dergelij
ke theorieën uit de conjunctu
rele valkuil trekken.
Een theorie waar veel voor valt
te zeggen, maar die dubieus
wordt als het, zoals bij de
bouw van gemeentehuizen,
om de besteding van gemeen
schapsgelden aan niet-pro-
duktieve doelen gaat. Mis
schien is het ook wat verge
zocht onze plaatselijke over
heden dergelijke vooruitzien
de blikken in de schoenen te
schuiven.
150 miljoen
Uit een klein onderzoek blijkt
dat van de 27 gemeenten in de
Rijnstreek, kuststreek en bol
lenstreek, in het vervolg wat
weids aangeduid als de regio-
Leiden, er 17 met plannen
rondlopen hun gemeentehuis
te verbouwen, of dergelijke
plannen in de afgelopen twee
jaar ten uitvoer hebben ge
bracht. Een voorzichtige to
taaltelling brengt aan het licht
dat aan de gemeentehuizen in
dit gebied voor 150 miljoen
wordt getimmerd en gesleu
teld. Een opmerkelijk bedrag
in een tijd dat veel mensen
aan hun eigen portemonnee
kunnen voelen dat het alle
maal effe minder gaat.
Zouden de gemeenten nog net
voor de grote crisis de buit
willen binnenhalen? Bij ver
dere navraag blijkt dat als het
de doorsnee burger slecht
vergaat, dit helemaal niet
hoeft te betekenen dat de ge
meentelijke financien er ook
slecht voor staan. C. Meydam,
ambtenaar van de dienst van
de provinciale overheid, die
leen met de allergrootste in
spanningen) blijft toch nog de
vraag: Waarom barsten
alle gemeentel, in dezelfde
tijd uit hun I us?
Een voor de hand liggend ant
woord hierop is dat het aantal
taken van de gemeentelijke
overheden in de afgelopen ja-
Dan blijft een aantal vragen nog
onbeantwoord. In hoeverre
spelen dreigende reorganisa
tieplannen een rol? Het is im
mers bekend dat de landelij
ke overheid gemeenten van
minder dan 10.000 inwoners
graag wil samenvoegen om zo
lot grotere kernen te komen.
Gemeentebesturen bestaan
ook maar uit mensen, die best
wel eens in de verleiding zou
den kunnen komen nog snel
voor een dreigende fusie met
een andere gemeente het ei
gen gemeentehuis in optima
le staat te brengen. Een mooi
gemeentehuis kan' de eigen
positie bij zo'n fusie alleen
maar ten goede komen.
Een mogelijke andere verkla
ring is te vinden in de "kijk
eens naar de burcn'-theorie:
Zij een zwembad, dan wij een
overdekt zwembad; zij een
sporthal, dan wij een evene
mentenhal; zij een nieuwe bi
bliotheek, dan wij ook. zij een
nieuw raadhuisDat derge
lijke overwegingen een rol
hebben gespeeld lijkt bij een
zo opvallend groot aantal
bouwplannen zeer voor de
hand liggend.
Verleiding
toezicht houdt op de gemcen-
tefinanciën, vertelt dut de ge
meenten tegenwoordig juist
wat ruimer in hun middelen
zitten. De meeste gemeenten
hebben al een sporthal, een
(overdekt) zwembad of een
evenementenhal. Hierdoor
zou een zeker verzadigings
punt op de gemeentelijke be
grotingen zijn bereikt, waar
door ruimte op het budget on
tstaat voor zaken die wat min
der hoog op de prioriteiten
lijst staan, zoals bijvoorbeeld
een nieuw gemeentehuis.
Want een nieuw raadhuis is
voor een gemeentebestuur
helemaal niet zo'n aantrekke
lijke investering. Gemeente
huizen zijn duur en onrenda
bel. Een gemeentehuis kost
alleen maar geld. Politiek is
het moeilijk te verkopen. De
bevolking zit er gewoonlijk
niet om te springen en is snel
geneigd het als geldverkwis-
ting te beschouwen. Er moet
dus meer aan de hand zijn.
Meer taken
Aangenomen dat de gemeenten
een dergelijke investering fi
nancieel wel kunnen trekken
(in veel gevallen overigens al-
ren sterk is uitgebreid. De
wetgeving op het gebied van
welzijn en milieu heeft het
aantal ambtenaren sterk doen
toenemen. De uitbreiding van
de inspraakmogelijkheden
voor de bevolking maakt het
er voor de gemeenten ook al
niet gemakkelijker op. Als je
daar nog bijvoegt dat de
meeste gemeentehuizen van
ver voor de Tweede Wereld
oorlog dateren en dat veel
ambtenaren met z'n zessen of
zevenen op een kamer moe
ten zitten, klinkt dat bedrag
van 150 miljoen al haast aan
nemelijk.
"Als haringen in een ton netje". Zo beschrijft men in Noordwijkerhout de situatie op de gemeente-secretarie
LEIDEN/REGIO - "We
zitten hier als haringen
in een ton. Op de afde
ling welzijn bijvoor
beeld zitten zeven men
sen opeen gepakt in een
ruimte waar vroeger
twee mensen werkten".
Dit is een klacht van gemeente-
secretaris Adriaanse van
Noordwijkerhout. Tal van
collega's van hem uit Leiden
en omgeving zeggen hem
in allerlei variaties na.
Voorlichter Camphuyzen uit
Alphen zegt: "Bij oris moeten
wethouders een kamer met
elkaar delen. Er zitten zes tot
zeven ambtenaren op één ka
mer met alle herrie van type
machines en telefoons van
dien".
"Onze afdelingen zitten over zes
gebouwen verspreid", meldt
gemeentesecretaris Sprang
uit Noordwijk. "Dat werkt
echt ellendig: de onderlinge
verstandhouding verslech
tert, de afstand is te groot"
Gevolg van deze werkomstan
digheden, zo maken onze ge
sprekspartners duidelijk, is
onder andere een groot aantal
overspannen ambtenaren.
Maar ook de burger onder
vindt er de nadelige gevolgen
Zo i
hen
zelden een spreekkamer be
schikbaar om problematische
zaken rustig te kunnen be
spreken.
Oude gebouwen
Geen wonder dat dit soort situa
ties ontstaat als men bedenkt
dat bijna alle gemeentehuizen
in de regio van het begin van
deze eeuw dateren. Dat van
Noordwijkerhout is van 1930.
dat van Noordwijk is in 1887
gebouwd. Het monumentale
raadhuis in Hillegom dateert
zelfs uit 1419. In 1903 kreeg
het gebouw zijn huidige func
tie.
In Hillegom klaagt men dan ook
steen en been. Gemeentese
cretaris Maasdam: "Het is
hier echt behelpen. De afde
lingen zitten over de gemeen
te verspreid, vaak in slechte
panden".
Gemeentehuizen zijn kortom
vaak fraaie oude gebouwen
die met goed fatsoen niet kun
nen worden gesloopt. Veel ge
meenten kiezen daarom voor
dezelfde oplossing: handha
ving van het bestaande ge
bouw, met aanbouw van een
nieuwe vleugel. Dat ziet men
in Hillegom, Noord wij kei
hout, Noordwijk. Katwijk.
Wassenaar en Oegstgeest. Het
monumentale pand wordt
dan meestal gebruikt voor
vergaderingen, ontvangsten
en huwelijken.
Nieuw raadhuis
In Hoofddorp. Lissc, Leider
dorp en Alphen wordt of is
een geheel nieuw raad huis ge
bouwd waarin alle diensten-
vorden ondergebracht. Het
Dude
adhu
wordt gesloopt, dat van
Hoofddorp wordt cultureel
centrum. In Leiderdorp
maakt men van het oude raad
huis een activiteiten-cen
trum
Uit cijfers van de provincie
blijkt dat het aantal ambtena
ren in Leiden en omgeving de
laatste acht jaar met 30 pro
cent is gegroeid In Oegst
geest steeg het zelfs van 13 tot
35. in Leiderdorp verdubbel
de het. Als redenen voor die
ongekende groei noemt pro
vinciaal bestuurder J Noor-
land het grote aantal nieuwe
taken dat gemeenten erbij
hebben gekregen. Bovendien
brengt de groei van een ge
meente meer werk en dus
meer ambtenaren met zich
"Uitzonderlijk"
Adviseur voor bouw- en huis
vestingszaken C. Krispijn van
de Vereniging van Neder
landse Gemeenten noemt het
grote aantal gemeenten dat
zijn raadhuis vernieuwt "uit
zonderlijk" vergeleken bij net
landelijke beeld Er zijn hier
vijf keer zoveel gemeenten
met dergelijke plannen als in
de rest van het land, zo blijkt
uit zijn woorden
Krispijn schat dat een nieuw of
vergroot raadhuis .voldoet
voor de periode van zo'n 15
jaar, terwijl het gebouw
bouwtechnisch gesproken ze
ker 80 jaar meegaat Daarom
is het van belang, zo meent
hij, bij nieuwbouw de moge
lijkheid in te bouwen tot nieu
we vleugels zodat lijdigcr dan
voorheen is gebeurd aan een
noodzakelijke uitbreiding
van raadhui/en kan gaan wor
den gewerkt
