"Militairen met kritiek worden nu geïsoleerd" Blik in de weekbladen deTijd HP Raadsman over discussie kernwapens in leger: ELSEVIERS DONDERDAG 11 DECEMBER 1980 De discussie over de kernbewa pening is niet meer te stoppen. Voorde beeldbuis vertellen wel bespraakte dames en heren hoe zij denken over de vernietigen de werking van de atoombom, voor de radio verklaart het ene forum na het andere hoe rustge vend of verschrikkelijk het be zit van kernwapens wel is. ter wijl in veel dag- en weekbla den alle mogelijke standpunten ten aanzien van het belangrijk ste onderwerp van de jaren '80 nog eens uitvoerig worden toe gelicht. De woordenstrijd over de voors en tegens van kernwapens kreeg een nieuwe impuls toen zich ook de luchtmachtkapitein Meindert Stelling in het debat ging mengen. Deze kapitein vertelde maar even. dat hij zou afhaken als defensie ooit zou overgaan tot het gebruik van kernwapens. Stelling wierp zich op als woordvoerder van een groep verontruste militai ren en die positie leidde tot felle debatten binnen en buiten het parlement over de vraag of de krijgsmacht wel gediend is met "onbetrouwbare militairen Het gevolg daarvan was de brief van defensieminister De Geus van 15 oktober, waarin hij Stel ling en zijn medestanders dui delijk te verstaan gaf zich te voegen naar het officiële beleid of anders op te stappen. Het vierkante standpunt van de minister lokte heftige reacties uit. Zo pleitte het pas door be roepsmilitairen opgerichte Vredes- en Veiligheidsberaad Krijgsmacht tVVBKt medio november voor een breed on derzoek naar de mening van het defensiepersoneel over kernwapens. Volgens, het VVBK kan de bewindsman al leen op deze wijze te weten ko men hoe het leger over de kern bewapening denkt. Pas daar na kan een verantwoord beleid worden uitgezet. Het pleidooi van het VVBK maakt duide lijk, dat de brief de verontruste militairen niet de mond heeft kunnen snoeren. PUTTEN - De Puttenaar H. Bos, humanistisch raadsman in de krijgsmacht en lid van het VVBK meent dat het een uitermate slechte zaak zou zijn als wie dan ook de gedachten- wisseling binnen de kazernepoort over de kernbewapening zou willen dwarsbomen. „Daar is niemand bij gebaat. Aan de discussie over kernwapens, die langs alle kanten wordt aangeblazen, ik denk maar aan het IKV, Pax Christi en levensbeschouwelijke organisaties zoals Ijet Humanistisch Verbond, moeten ook militairen kunnen deelnemen zonder gevaar te lopen buitenspel te worden gezet" De Puttense raadsman vertelt hoe het WBK is ontstaan en wat het wil bereiken. „Het vredes- en vei ligheidsberaad binnen de krijgs macht wil in de eerste plaats een platform zijn voor militairen die zich bewust zijn geworden van het gevaar van kernwapens en daarover hun hart willen luchten. Het WBK is dus een toevlucht soord voor mensen met afwijken de meningen. Die hebben het niet eenvoudig in de krijgsmacht, om dat daar de vrije discussie over zoiets vanzelfsprekends als be wapening al gauw als ondermij nend wordt gezien". Bos: „Het gebeurt nogal eens, dat men zich aan een inhoudelijke discussie wil onttrekken door een man die gaat „zeuren" over kernwapens, persoonlijk aan te vallen. Men trekt zijn integriteit in twijfel of hij wordt geïsoleerd. De brief van De Geus werkt deze onfrisse praktijken in de hand. In plaats van ruimte te scheppen voor een eerlijke discussie heb ben zijn woorden een tegenge steld effect bereikt. Het perso neel heeft de indruk gekregen dat het beter is je mond te houden of anders maar ontslag te nemen of een beroep te doen op de Wet ge wetensbezwaarden. Daarmee wordt het probleem natuurlijk niet opgelost". Diverse geestelijke verzorgers had den al eerder gemerkt, dat nogal wat militairen problemen had den met de kernbewapening maar zich niet durfden te uiten. Zij besloten de kritische geesten een kans te geven met elkaar te praten om te voorkomen dat men vanuit een geïsoleerde positie zou doorslaan naar onverant woorde acties. Bos: „Als je met niemand over deze problematiek kunt praten, kan de1 voortdurende informatiestroom over zo'n explosief onderwerp als kernbewapening tot grote ver warring leiden en is het gevaar van een onberaden stap bepaald niet denkbeeldig. Het komt wel voor dat militairen plotseling al les aan de kant gooien. Ze stap pen het leger uit zonder uitzicht op een nieuwe functie in de bur germaatschappij. Het omgekeer de gebeurt ook: het legerbaantje is zo belangrijk dat men met een grote boog om „lieden met ge vaarlijke theorieën" heen loopt". Emoties In maart troffen de verontruste mi litairen elkaar in Ede. Het werd een gedenkwaardige bijeen komst. Dat men eindelijk kon vertellen wat men dacht werd als een geweldige bevrijding erva ren. Bos: „De emoties speelden in de discussies een belangrijke rol en men vond het vanzelfspre kend dat het niet bij één bijeen komst mocht blijven". Het VVBK was een feit. De groep probeert nu binnen Defensie een klimaat te scheppen waarin nie mand van zijn hart een moord kuil hoeft te maken. Daarnaast wil het WBK contacten leggen met andere maatschappelijke groeperingen, die zich bezighou den met problemen van vrede en veiligheid en hulp geven aan de genen die door hun werk in gewe tensnood komen omdat zij het mogelijk gebruik van atoomwa pens niet kunnen accepteren. Wie heeft het VVBK opge richt? Bos: „Dat heeft niet iemand be dacht. Je kunt beter zeggen, dat de oprichting van het VVBK een logisch gevolg is geweest van een langdurige onvrede binnen het leger over de kernbewapening. Drie gebeurtenissen hebben de druk op de ketel verhoogd. De enorme heisa rond de vervaardi ging van de neutronenbom, het IKV met zijn campagne voor een nieuwe benadering van het kern- wapenvraagstuk en de heftige discussie rond de plaatsing van de kernraketten in ons land. Het is inmiddels duidelijk geworden dat in alle geledingen van de maatschappij het gesprek over het bezit en gebruik van kernwa pens in volle gang is. Het is dus vanzelfsprekend dat ook binnen de krijgsmacht over dit onder werp wordt gedacht en gespro ken". Door Jos Bouten - Het wordteen probleem als de dis cussie in conflict komt met het of ficiële defensiebeleid. Zijn we nog wel een betrouwbare NAVO- partner als blijkt dat Nederland se militairen geen atoomtaken willen accepteren? Bos: „Die ontwikkeling is inder daad niet uitgesloten. Reden te meer om de discussie over de kernbewapening niet onder tafel te werken. De beruchte brief van de minister heeft die bedoeling wel gehad. Ik betreur dat. Hij zou juist een gedegen onderzoek moeten houden naar de opvattin gen van de militairen over de kernwapens waarbij het vooral gaat om de vraag of zij ze zullen gebruiken als hogerhand dat wil. Nu weet hij niet hoeveel soldaten betrouwbaar zijn - hij wil dat ook niet weten". Betrouwbaar - Hij mag toch eisen, dat het officië le defensiebeleid wordt gedragen door de krijgsmacht? Bos: „De minister maakt samen met het parlement het beleid, maar als het goed is wordt ook gevraagd naar de mening van het personeel. Dat is helaas niet ge beurd. Erg jammer omdat het toch zo is, dat de meest betrouw bare militairen diegenen zijn die nu precies zeggen waar ze staan". - De Geus wil met zijn brief duide lijkheid scheppen: militairen moeten het op hoog niveau uitge- stipnelde beleid volgen en niet zelf aan het bakkeleien slaan. -Bos: "Dat is schijnduidelijkheid. Domweg een ontwikkeling af kappen leidt nergens toe. Ik ben niet zo kapot van al die ach-en-wee-roepers die me nen dat bij elke nieuwigheid frima aisioppers van een eente discussie. Daarom hebben geestelijke verzorgers in de krijgsmacht voor de verontruste militairen, die zich nergens be hoorlijk konden uitspreken, in Ede een bijeenkomst georgani seerd. Daar bleek een enorme be hoefte aan te bestaan". Verbonden - Wat zijn de belangrijkste resulta ten geweest? Bos: „Dat in nood verkerende men sen hebben gemerkt dat zij niet alleen in de problemen zitten. Ze voelen zich nu verbonden met een groep, die niet passief wil blij ven. Ze gaat de discussie over de kernbewapening in de krijgs macht stimuleren en ze wil de mi nister ook van advies dienen, zo dat hü geen uitspraken doet zon der te weten wat er aan de hand is. Verder is de groep waaruit het WBK is ontstaan van plan ge sprekken te voeren met politieke partijen en levensbeschouwelij ke organisaties en relaties te leg gen met groepen over de grens, die hun kritiek over de kernbe wapening ook niet on^er stoelen of banken steken". - In hoeverre laat het VVBK zch in spireren door de stellingname van het IKV, die een eenzijdige ontwapening voorstaat? Bos: „Dat is een wijdverbreid mis verstand. Het IKV wil geen een zijdige ontwapening. Het wil op het gebied van de kernbewape ning een stap terug zetten. Zeer voorzichtig, zeer gecontroleerd, zorgvuldig beoordelend de reac tie van de andere partij Wat be treft de invloed van het IKV: het is niet zo. dat het WBK het IKV precies volgt. Tot nu toe heeft de groep slechts een zeer voorzichti ge uitspraak gedaan. Gelet op de situatie op dit moment moet vol gens het WBK Nederland nog niet overgaan tot uitbreiding van nucleaire taken". Harde standpunten - Is het VVBK te beschouwen als een actiegroep? Bos: „Beslist niet. Geen actiegroep maar ook geen vrijblijvend praat clubje. Dat hebben we minister De Geus ook laten weten. Als zou blijken, dat ons overleg geen ef fect heeft, dan zie ik het ervan ko men dat het WBK naar harde standpunten toegroeit. Dat zou niet best zijn. omdat het ingraven in eigen stellingen een goed be raad blokkeert. Wij willen juist, dat ook in de krijgsmacht echt kan worden gepraat over kernbe wapening uitmondend in een be hoorlijk personeelsbeleid." - Hoe is de sfeer op dit moment? Bos: „Vaak gespannen. Als je ziet hoe de discussie wordt gevoerd in een blad als Carré, het contact- orgaan voor officieren, dan schrik je wel. Soms worden daar in verschrikkelijk onzindelijke verhalen afgestoken. Zo'n man als kapitein Stelling die toch pro beert zijn overtuiging met be hoorlijke argumenten te onder bouwen, wordt persoonlijk on deruit gehaald. Geachte schrij vers vragen zich af hoe „zo'n snot jongen, die de oorlog niet heeft meegemaakt" zich zo durft op te stellen. Die sfeer van verkette ring moet weg". - Hebi u de oorlog meege maakt? Bos: „Ja. Dat is een van de redenen waarom ik in 1950 het leger ben ingegaan. Ik ben zeer gemoti veerd beroepsofficier geworden maar in de loop der jaren ben ik gaan nadenken waardoor ik ge leidelijk een zeer kritisch oog heb gekregen voor de middelen van de krijgsmacht". Raadsman Bos: Soms verschrikkelijk onzindelijke verhalen. de instorting van het leger nabij is. Grote onzin! De pessimisten wrongen hun handen toen de lan ge haardracht werd toegestaan, ze kregen het spaans benauwd een vakbond voor soldaten werd opgericht. En wat blijkt in de praktijk? Als er een grote oefe ning wordt gehouden, toont de Nederlandse soldaat meer kwali teit dan zijn Europese collega's. Nadenken leidt nooit tot slecht functioneren. Wel tot betere mo tivatie. Ook als het gaat om kern bewapening". De overtuiging is algemeen, dat een kernoorlog voor alle partijen fa taal is maar in de laatste jaren wordt de strategie van de beperk te kernoorlog wel als acceptabel voorgesteld. Een dergelijke oorlog kan zelfs gewonnen worden. Hoe denkt het VVBK daarover? Bos: „Juist deze opvatting vergroot de kans op een oorlog waarin de NAVO niet alleen zal worden ge provoceerd tot het gebruik van werkelijk zal inzetten. Die weten schap drukt uitermate zwaar. Wie in een beperkte kernoorlog ge looft doet zich vrijwillig oogklep pen voor. Escalatie treedt onver mijdelijk op om de doodeenvou dige reden, dat het hebben van een „grote boem" ook het ge bruik ervan inhoudt als de nood aan de man komt. Maar afgezien daarvan, ook beperkt gebruik van kernwapens heeft afgrijselij ke gevolgen en daarom wijzen wij ook dat op ethische gronden af'. Aanvaardbaarheid Ook de gevolgen van een vlammen werper zijn afgrijselijk. Ik bedoel daarmee, dat de discussie over verantwoord wapengebruik kan verkeren in een pleidooi voor ont wapening. Bos: „Een discussie over kernbe wapening kan inderdaad uitlo pen op een debat over de aan vaardbaarheid van conventione le wapens. Als dat ervan komt moetje er niet voor weglopen, zo denk ik erover. Ook militairen moeten weten waar ze mee bezig zijn. Ze moeten zich zelfs kunnen afvragen of de krijgsmacht wel het enige middel is om onze ver dediging te garanderen. Persoon lijk meen ik, dat het bestaan van economische tegenstellingen de vorming van legers oproept". - Voor u hoeft de krijgsmacht niet zo nodig? Bos: „Laat ik het zo zeggen: ik sta er. erg kritisch tegenover. Ik kan me voorstellen dat een beheersbare vorm van geweld soms noodza kelijk is. Als een groter kwaad met een kleiner kwaad kan wor den bestreden, lijkt me dat ver antwoord. Maar altijd onder zeer strikte democratische controle. Met de kernbewapening zijn we echter een kant opgegaan die ab soluut tot een catastrofe moet - Het bezivaar van de minister is, dat op verkeerde niveaus uitspra ken worden gedaan over kernont wapening. In zijn opinie door kruisen stellige uitspraken van kerken en levensbeschouwelijke organisaties zoals het Humanis tisch Verbond eerder de onder handelingen over wapenvermin dering dan dat ze een bijdrage leveren. Bos: "Ja. de bewindsman wil de discussies over kernbewapening zoveel mogelijk indammen. Ik denk, dat daardoor de spannin gen enorm zijn toegenomen. Door zijn houding raken kriti sche militairen geisoleerd. Als ze toch een mond open doen wor den ze weggezet met antwoorden als joh. als het je niet aanstaat moetje maar opstappen" of „wil je de Russen soms hier hebben?". iyr\ VRU NEDERLAND Bibeb interviewde voor VN de Leidse gynaecoloog prof. Eylard van Hall. Ze vroeg waarom hij dat vak heeft gekozen. Antwoord: "Omdat ik van vrouwen houd". Hij voegt er aan toe: "Twintig jaar geleden was zo'n antwoord on denkbaar. Een vent die zei vrou wenarts te willen worden omdat- ie van vrouwen houdt, inspireer de tot achterbakse gedachten. Vroeger zei je: omdat-die-stu- die-zo'n-breed gebied-beslaat De Rotterdamse wijk Het Oude Westen staat centraal in een uit voerig stuk over heroïneversla ving in Rotterdam. "Moet je junks laten creperen? Helpen? Gedwongen laten afkicken? Me thadon? Vrije heroïne? Een vrij plaats voor verslaafden? Vragen waar niemand direct een ant woord op weet". Maar één ding is zeker "Je krijgt het de maat schappij niet meer uit". VN buigt zich over de aanpak van jeugdlonen en jeugduitkeringen. Gesprekken met een aantal jon geren onder de 22 jaar. "Volwas senen zijn vroeger ook oneerlijk behandeld. En daarom proberen ze ons nu de grond in te boren". Het slotartikel over de biografie van George Orwell gaat over zijn beroemdste boek "1984" ("Ik worstel nog met de laatste fasen van dat verdomde boek") èn zijn dood. Drie onderzoekers van de universi teit van Utrecht kregen de post ter inzage van de toenmalige premier Den Uyl en de Molukse president ir. Manusama ten tijde van de Molukse gewelddaden, "Ir. Manusama krijgt veel gelovi ge post. Deze briefschrijvers schijnen in ir. Manusama iemand te zien die in tegenstelling tot de Nederlandse politici nog pal staat voor de oude, christelijke waar den en deugden; die bereid is voor deze idealen te vechten, in het zicht van de dreigende ver wording". Piet Piryns over John Lennon: "Veertig jaar oudaangekomen in het midden van het woud des le vens, was John Lennon een bur gertrut geworden". Niemand uit de omgeving van mi nister Til Gardeniers van CRM wil lelijke dingen over haar zeg gen, constateert De Tijd. "In het Haagse roddelcircuit komt haar naam niet voor. Het is hard wer ken en dan naar huis". Chel Mer- tens van D'66 over haar. "Ze doet leuke, vriendelijke dingen. En ook keurige dingen. Ze is zó ai mabel. Ik kan heel moeilijk boos op haar worden". De minister zelf zegt nadrukkelijk dat ze het in Hilversum "geen troep" vindt. In een zeer ruime reportage wordt Den Bosch onder de loep geno men: "De val van een rooms bol werk". Eens een stad met vaste hand geleid door pastoors en r.k. regenten. Maar dat beeld is al lang in vlammen opgegaan. "Er zat onrust in de lucht en Den Bosch had de antenne uitstaan". Hoofdredacteur Arie Kuiper van De Tijd neemt zijn collega Bert van Duijn van Hervormd Neder land op de korrel. Deze laatste heeft eerder de uitspraak van de Hervormde Synode over de kernwapens "vanzelfsprekend" genoemd. Hij is daar nogal ver bolgen over. "De kerken moeten duidelijk maken", aldus Kuiper, "waarom al die mensen die niet in eenzijdige stappen geloven on gelijk hebben. Willen ze dat niet, of kunnen ze dat niet, dan kun nen ze beter hun mond houden". hervormd nederland 'Volgens Hervormd Nederland maakt de wereld een zwaai naar het simplisme. De beloften van de jarten zestig zijn niet waarge maakt "en nu krijgen orthodoxie en traditie een herkansing. Het is nu tijd voor een hergroepering rond de vlag. De wetenschap die terugkruipt in de schulp van 15 jaar geleden, geeft het op om te pogen over de grenzen van het ei gen vakgebied te kijken. Het spe cialisme komt terug, niet in zijn verheven vorm, maar in de be nauwde versie van destijds. De technicus moet weer puur tech- niscus zijn". Dit alles ligt volgens het blad ten grondslag aan de "Reagan-Thatcherstijl" De "Glazen Stad" (het Westland) dreigt volgens HN ten onder te gaan. "Zeker tweederde van de tuinders ploetert voort op de rand van hun mogelijkheden. Tuin ders voelen zich allemaal kleine Cornelissen Verolmes, ze hebben iets opgebouwd van en voor hen zelf. Dat geeft een vrijheidsge voel, ook al heb je soms wel eens het gevoel dat het de vrijheid is om te creperen". Het Leger des Heils blijkt zijn gele deren te sluiten voor homosek suelen. Kaptein Verpoorte van Leger-voorlichting: "Als zo'n man komt en zegt: tk leef hier mee, ik weet dat ik gered ben. ik leef in de vernieuwing van Je zus Christus dan nemen we dat onmiddellijk aan. Maar als die man zegt: ik wil heilsoldaat wor den dan zeggen we: nee, dat kan nou net met, dat past niet in ons systeem". Er blijkt een boekje met reglemen ten te zijn waar dat in staat en daar moet je je aan houden. MACA71NF, "De kraakbeweging in Amsterdam is gedoemd tot het anarchisme van de daad" meent Elseviers Magazine. De oorzaak is: gebrek aan duidelijkheid. Niemand weet waar hij aan toe is. EM wijst op steden als Maastricht en Gronin gen, waar het kraakgebeuren "gekanaliseerd" is. Daar heeft de gemeentelijke overheid precies duidelijk gemaakt wat er gaat ge beuren bij dergelijke acties, de sfeer is er dan ook heel wat min der grimmig. Alleen "in schimmige situaties ne men de krakers het recht in eigen hand, met hamer en koevoet. Met stenen en rookbommen". Het afgelopen jaar is voor de VPRO een "rampjaar" geweest, consta teert het weekblad. "Het vrijzin nig bolwerkje kraakt in alle voe gen". Er is gebrek aan be sluitvaardigheid, gebrek aan vi sie, gebrek aan talent. "In de luw te van een kritiekloze adoratie va riëren Van Kooten en De Bie al jarenlang op de bekende thema's. De onaantastbare positie van dit gezapig voortkabbelende duo is een krachtig symptoom van het gebrek aan durf bij een omroep die zich eens het imago van de grote vernieuwer aanmatigde". D.M. van Rosmalen begaf zich naar Latijs-Amerika om daar pools hoogte te nemen. Zijn conclusie: niet onder elke generaalspet schuilt een wrede tiran en niet ie dereen die zich vrijheidsstrijder noemt omhelst met liefde de mensenrechten. Verder in EM- "Moskou's scenario voor Polen", "Oliekartel onder druk" en "Wat eten we met kerst". De Haagse Post gaat na hoe D'66 de 147 kandidaten voor een plaatsje in de nieuwe Tweede Kamer door een selectie-mechanisme sluist. Er wordt o.a. verslag gegeven van een presentatievergadering in Leiden. ("Aan iedere kandidaat zal een vraag worden gesteld die hij in maximaal twee minuten moet beantwoorden. Na twee minuten hamer ik absoluut af. Er zal hard worden ingegrepen en ik accepteer geen geroezemoes tij dens de presentatie"). Lang niet iedereen is er verrukt over. Harrv Scholz van de regio Rijnmond "De procedure geeft geen enkele garantie dat de goeie mensen worden gekozen, integendeel" De woorden tombola en loterij vallen. Maar voorzitter Zeeval- king ziet het niet zo somber in. "Het hoeven niet allemaal nieten te zijn". Het omslagverhaal gaat over "Het rijke Russische leven". Een be schrijving van de "nieuwe aristo cratie", de Nomenklatoer, zoals de officiële titel luidt de uiterst dunne bovenlaag (25.000 men sen) in de Sowjet-Unie die 250 miljoen inwoners bestuurt. Ze baden niet in geld, maar beschik ken wel over alles wat hun hart begeert, van buitenhuizen tot speciale auto's met chauffeur. HP bekijkt voorts de ensis in de Vervoersfederatie van de FNV. De sfeer daar wordt de laatste maanden gekenmerkt door openlijke ruzies, geheime rap porten en verdwijnende be stuurders. "Ze snijden mekaar de hals af'. Op 16 januari verdween de super tanker Salem voor de kust van Senegal in de Atlantische Oce aan. De lading, ruwe olie ter waarde van 112 miljoen gulden, leek ook verloren gegaan. Maar al gauw bleek dat hier sprak.' w.i-, van de grootste zwendel aller tij den, zoals Scotland Yard het uit drukte. "Het geheim van de ver dwenen supertanker" Over John Lennon: "Met de dood van Lennon wordt de verzame ling levende rock 'n roll sterren hier op aarde wel verdacht klein, maar heeft het multi-million koor daarboven er een onverge lijkbare aanwinst bijgekregen". RUUD PAAUW

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1980 | | pagina 11