Als Rusland wil is inval
kwestie
van uren
-Uzieter
beter mee,
van oer
WIEL
WËmM-
SPD is boos op
eigen minister
Obote: kans op presiden
(schap Oeganda
i
SBT
Meer respect voor
rechten van de mens
Hoge militair in NAVO-hoofdkwartier:
Verontwaardiging
na vrijlating Tekere
Pak'm,
die
karakter
volle
ten
VOENSDAG 10 DECEMBER 1980
(Van één c
r verslaggevers)
DEN HAAG - Amnesty Internatio
nal meent dat er een dringende
noodzaak is om alle landen de
verbintenissen van het verdrag
en het protocol op het gebied van
de mensenrechten aan te laten
gaan.
Verder lyoeten zij hun eigen beleid
en handelwijze op het gebied van
van die mensenrechten afstem
men od deze verbintenissen.
Dit staatin het Jaarboek van de Po
litiek» Gevangenen 1979/1980
van Annesty International, de in-
ternationale organisatie ter
bevorlering van de mensenrech
ten.
Het is ®n overzicht van politieke
gevatgenschap, marteling en
doodstraf in de gehele wereld.
Verdo- geeft het een overzicht
van cfe pogingen van Amnesty
om ain deze schendingen van
fundanentele mensenrechten
een ende te maken. Het jaarver
slag tcont aan, dat deze schendin
gen vin de mensenrechten zich
Oproep Amnesty International:
zowel m geïndustrialiseerde- als
in ontwikkelingslanden voor
doen en niet beperkt zijn tot be
paalde politieke of ideologische
systemen.
Het jaarboek bevat informatie over
110 landen, verzameld in de pe
riode 1 mei 1979-1 mei 1980. Het
concludeert, dat er in ruim 39 lan
den mensen om politieke rede
nen zonder behoorlijk proces ge
vangen worden gehouden of ver
moord. De slachtoffers zijn onder
meer: boerenfamilies in El Salva
dor en Guatemala: leden van poli
tieke, religeuze of etnnische groe
pen in Irak, Iran en Ethiopië en
mensen uit alle lagen van de be
volking in landen als Afghanis
tan, Chili en de Filipijnen.
Andere voorbeelden van schendin
gen van de rechten van de mens
in het jaarverslag zijn: de jaren
lange gevangenhouding zonder
vorm van proces in Bangladesh,
Singapore en andere landen; het
isoleren met gevaar voor geeste
lijke en lichamelijke schade van
gevangenen in de Bondsrepu
bliek Duitsland, die wegens poli
tiek gemotiveerde misdrijven
vastzitten. Ook beschrijft het
jaarverslag de toepassing van be
perkende wetten, werkkampen
en psychiatrische dwangmaatre
gelen tegentegenstanders tegen
tegenstanders het politieke sys
teem in de Sowjet-Unie.
In sommige Afrikaanse landen
vonden veranderingen plaats die
hebben geleid tot meer respect
voor de rechten van de mens. In
februari 1980 werden er in Zim
babwe verkiezingen gehouden,
die het Patriottisch Front een
overwinning bezorgden. Nigeria
kreeg eind vorig jaar weer een
burgerregering, die veel verande
ringen doorvoerde, waaronder
het afschaffen van de bijzondere
militaire rechtbank die verplicht
was doodvonnissen op te leggen
zonder mogelijkheid van beroep.
Ook een aantal gunstige ontwikke
lingen dus, maar voor het groot
ste gedeelte is het jaarverslag van
Amnesty International een op
somming van marteling, dood en
verdwijning.
José Zalaquett. voorzitter van het
internationaal bestuur, wijst in
een voorwoord op de "vrijwel da
gelijkse berichten over nieuwe
executies" en het "voortdurend
gebruik van politieke ontvoerin
gen die herhaaldelijk leiden tot
verminking en dood van de
slachtoffers". Dit geeft aanlei
ding tot zeer ernstige bezorgd
heid en vraagt om onmiddellijke
actie, aldus Zalaquett.
-$ÊÈk
WARSCHAU/BRUSSEL (GPD, AP, AFP) - Een eventuele
ingreep van Rusland in Polen zou - als de Sowjet-Unie
daartoe besluit - een kwestie van "enkele uren" zijn. Het
nieuws over zo'n inval zou pas in het Westen doordringen
als de actie al voorbij is.
JOHANIESBURG (GPD) - Blank
Zimbaiwe is woedend en veront
waardigd over de vrijspraak van
de minster van arbeid en ontwik
keling Edgar Tekere, maandag
door let gerechtshof in Salisbu
ry. Telere werd beschuldigd van
moordop een blanke boer. Talrij
ke blaiken in Zimbabwe vrezen
nu da' de vrijspraak het sein is
voor esn reeks politieke moorde-
Het huiiivan de in Zuid-Afrika ge-
borenrechter John Pittman, die
meent'e dat Tekere en zijn zeven
lijfwachten schuldig waren, is
reeds onder politiebescherming
geplaitst. Pittman verklaarde
gistenn dat zijn „schuldig" werd
oversfemd door de twee andere
recht<rs van het hof. Tekere is
een vtoraanstaand lid van de ZA-
NU-pirtij van premier Robert
Moegibe.
De blarke Rhodesisch Frontpartij
van ce voormalige premier Ian
Smitl is gisteren in spoedverga
dering bijeengekomen om de
vrijspaak voor Tekere en de mo
gelijke gevolgen ervan voor de
blanke minderheid in Zimbabwe
te beipreken. In een communi
qué ian het Rhodesisch Front
werd gesteld dat de partij geen
oordel over de uitspraak van het
gerecitshof wenst te geven, maar
er „slechts de aandacht op vestigt
dat een mens werd vermoord"
Smith zelf zei echter dat de vrij
spraak een gevoelige klap voor
het blanke volksdeel is.
Of als gevolg van de vrijspraak een
groter aantal blanken nu Zim
babwe wil verlaten, is nog niet be
kend. Maar volgens nog onbeves
tigde berichten hebben 40.000
blanken bij de Zuidafrikaanse
handelsmissie in Salisbury een
visum voor Zuid-Afrika aange
vraagd. In 1975 woonden ruim
285.000 blanken in het toenmali
ge Rhodesië. Meer dan honderd
duizend van hen zouden Zimbab
we inmiddels hebben verlaten en
als de cijfers juist zijn zal dit aan
tal midden volgend jaar zijn op
gelopen tot 150.000. De blanken
zijn vrijwel onmisbaar voor de
opbouw van de economie, die na
de verzetsstrijd tegen het regime
Smith meer dan ooit op geschool
de arbeidskrachten is aangewe
In Pretoria werd gisteren bekend
gemaakt dat in de maand septem
ber ruim 1500 blanken uit Zim
babwe zich in Zuid-Afrika heb
ben gevestigd. Uit Engeland
greerden die maand eveneens
1500 mensen naar Zuid-Afrika.
Dat aantal ligt zes keer zo hoog als
in de maand september 1979.
KAMPALA (AP) - In Oeganda wor
den vandaag voor het eerst sinds
de omverwerping van het bewind
van dictator Idi Amin parle
mentsverkiezingen gehouden.
Ook kiest Oeganda een nieuwe
president.
De belangrijkste kanshebber voor
die post lijkt Milton Obote, die
door Amin in 1971 werd afgezet,
en die sindsdien in ballingschap
in Tanzania verbleef.
Obote is een beschermeling van het
Tanzaniaanse staatshoofd Julius
Nyerere, die troepen naar Oegan
da stuurde om een einde te ma
ken aan Amin's bewind.
Obotes partij, het volkscongres
(UPC) was gisteren al zeker van
17 zetels in het nieuwe parlement
van 126 zetels.
De andere grote partij, de Democra
tische Partij (DP) zegt dat veel
van haar kandidaten zich door
"intimidatie en fysieke dwang"
niet hebben kunnen laten in
schrijven. De kiescommissie dis
kwalificeerde bovendien op aan
vechtbare gronden enkele kandi
daten van de DP. De DP wil zich
bij het hooggerechtshof bekla
gen.
De partij die minstens 51 zetels be
haalt, vormt de regering en kiest
het staatshoofd. Op de foto: Obo
te (midden) tussen zijn aanhan
gers.
Dit zei gisteren een Amerikaanse
admiraal van het NAVO-
hoofdkwartier in Brussel. Deze
hoge militair, Robert Falls, doel
de daarmee op de naar schatting
dertig tot veertig legerdivisies die
Rusland in de buurt van de Pool
se grens heeft liggen.
Dat Rusland de laatste tijd zijn mili
taire sterkte in de buurt van Po
len zou opvoeren, blijft trouwens
volgens Falies een "vermoeden"
De NAVO betwijfelt wél sterk of
het waar is dat Rusland 20.000 mi
litairen uit de DDR heeft terugge
trokken. De Sowjet-Unie kondig
de vorig jaar aan dit te zullen
doen.
Tijdens vertrouwelijk overleg tus
sen de ministers van defensie van
de NAVO-landen (behalve
Frankrijk, dat alleen waarnemers
heeft bij de NAVO) zou zou het
plan geopperd zijn om Ameri
kaanse radarvliegtuigen vanuit
Amerika naar Europa over te
plaatsen. Die toestellen zouden
400 kilometer ver over de Poolse
grens kunnen "kijken", dankzij
hun verfijnde apparatuur.
Dit zou dan het tweede "NAVO-
signaal" aan de Sowjet-Unie moe
ten worden om te laten merken hoe
serieus men de ontwikkelingen
rond Polen neemt. Gisteren werd
al bekend dat een aantal NAVO-
slagschepen met Kerstmis in hun
thuishavens zullen liggen, maar
dat de bemanningen opdracht heb
ben gekregen binnen 24 uur be
schikbaar te zijn.
Reacties
Inmiddels komen tientallen reac
ties van communistische partijen
in en buiten Oost-Europa in de
situatie in Polen. In de commu
nistische buurlanden slaat de
pers een felle toon aan. De DDR-
bladen waarschuwen tegen "con
trarevolutionaire groeperingen"
die in de plaatselijke afdelingen
van de vakbond "Solidariteit"
ageren en tot "open confronta
ties" met afdelingen van de com
munistische partij en bedrijfslei
dingen overgaan.
In Tsjechoslowakije worden soort
gelijke geluiden gehoord.
Polen heeft gisteren via haar minis
terie van buitenlandse zaken offi
cieel bezwaar gemaakt tegen een
bericht dat het Russische persbu
reau Tass had gelanceerd. Tass
beweerde dat in een fabriek bij
Warschau "ernstige incidenten"
waren voorgekomen. Voor het
eerst gebruikte Tass in dit ver
band de term "contra
revolutionair". De Poolse pers
meldde gisteren dat in de bewus
te fabriek gewoon gewerkt
wordt.
Voedsel
Polen vraagt tot 100.000 ton rund
vlees, 40.000 ton boter, 1,5 mil
joen ton veevoer en andere land-
bouwprodukten van de Europese
Gemeenschap, aldus is gisteren
in diplomatieke kringen in Brus
sel vernomen.
De Poolse regering zou het voedsel
kunnen kopen voor prijzen, die
20 procent onder het normale ni
veau liggen. Daarvoor zouden de
afzonderlijke lidstaten van de ge
meenschap tegen lage rente kre
dieten beschikbaar moeten stel
len. De ministers van buitenland
se zaken van de EG zullen de
kwestie waarschijnlijk volgende
week tijdens een vergadering in
Brussel bespreken.
Vorige week beloofden de rege
ringsleiders van de lidstaten na
een beraad in Luxemburg "de
verzoeken om hulp in te willigen,
inzoverre hun voorraden dat toe
laten".
Miljoenen verlies bij
produktie gevechtsvliegtuig
(Van onze correspondent
BONN - De Westduitse minister van defensie Hans Apel is doelwit van
scherpe kritiek, onder meer uit zijn eigen partij, de SPD, vanwege het
verlies van honderden miljoenen marken bij de bouw van een nieuw
gevechtsvliegtuig. Apel en zijn ministerie wordt verweten een foutieve
financiële planning te hebben gemaakt voor het zgn. Tornado-project,
een gevechtsvliegtuig dat door West-Duitsland, Italië en Engeland geza
menlijk wordt gebouwd.
De Tornado is al in serieproduktie genomen en kost het tienvoudige van
het oorspronkelijk geraamde bedrag. Zeventig miljoen mark moet voor
één toestel worden neergeteld en dan ziet de koper zich ook nog gecon
fronteerd met reeksen technische mankementen. De Westduitse lucht
macht heeft inmiddels 322 Tornado's besteld, de Britten 385 en de Italia
nen 100. De laatste machines zouden volgens plan in 1987 worden afgele
verd, maar dat wordt nu 1990. Tegen die tijd, zo verwachten deskundi
gen, zal het toestel 100 miljoen mark kosten.
Bü de aanvang van het project waren er zes landen die in de Tornado een
geschikte vervanger voor hun verouderde Starfighters zagen: Neder
land, België, Canada, Engeland, Italië en de Bondsrepubliek. De eerste
drie landen zagen later wegens de steeds verder oplopende kosten van
deelneming aan dit gemeenschappelijk project af.
Omdat de plannen en de bouw van prototypes niet snel genoeg vorderden,
kocht de Westduitse luchtmacht ondertussen het in Korea beproefde
Amerikaanse gevechtsvliegtuig „Phantom", en voor de ondersteuning
van grondtroepen het Duits-Franse vliegtuig Alpha-Jet. Maar nu met de
serieproduktie van de MRCA-Tornado is begonnen kreeg Bonn de reke
ningen gepresenteerd. Voor dit jaar 533 miljoen mark meer dan was
gepland in het defensiebudget. En volgend jaar vragen de drie nationale
vliegtuigbouwers van Tornado, samenwerkend in de organisatie NAM-
MA van de Bondsrepubliek 800 miljoen mark.
Deze vorderingen brengen minister Apel in grote moeilijkheden tegen
over de minister van financiën, want dit soort bedragen zijn op de
Westduitse begroting, zwaar geteisterd door bezuinigingen, niet meer te
verwerken. Apel probeerde de levertijd te rekken om zodoende de uitga
ven over een langere en voor de minister van financien aanvaardbaarder
termijn uit te smeren. Maar bij de toepassing van dit idee hebben Apel en
zijn ministerie over het hoofd gezien dat de vorderingen een via een
contract overeengekomen vervaldag hebben, dus vrijwel niet kunnen
worden uitgesteld.
De sociaal-democraten wijzen er nu woedend op dat Apel waarschuwin
gen over de pijlsnel stijgende kosten van de Tornado, afkomstig uit zijn
eigen ministerie, in de wind heeft geslagen. Leden van de SPD-
werkgroep Veiligheidvraagstukken willen het er daarom niet bij laten
zitten. Zij verwijten minister Apel, die vroeger minister van financien is
geweest, dat hij zich met deze gang van zaken blameert.
Weliswaar rekent men op disciplinaire maatregelen tegen de verantwoor
delijke hoge ambtenaren bij defensie, maar Apel's aanzien - dat al door
de omstreden openlijke beëdiging van jonge recruten werd geschaad -
krijgt door deze affaire een nieuwe knauw. De oppositie zal het ontslag
van Apel eisen als nu vanwege het Tornado-project verder zal moeten
worden bezuinigd op de defensiebegroting, die naar opvatting van de
Amerikanen sowieso al beneden de beloofde reële verhoging van drie
procent is gebleven.
Apel zelf liet al doorschemeren dat hij bereid is het kabinet-Schmidt te
verlaten en burgemeester van Hamburg te worden zodra daarvoor een
kans bestaat. De oppositie eiste gisteren dat dc defensiecommissie van
het parlement zich met deze zaak gaat bezighouden. Apel, aldus de
expert voor defensie-aangelegenheden van de CDU-CSU, Wurzbach,
heeft de zaken volledig uit de hand laten lopen.
Aftreden van Apel zou waarschijnlijk diepgaande gevolgen voor het kabi
net-Schmidt hebben, want het is de vraag of voor de post defensie nog
een SPD-man is te vinden. En het overhevelen van dit departement naar
de liberalen zou de FDP - die voor SPD-leden al een veel te grote invloed
heeft - een nog zwaarder accent aan het kabinet-Schmidt geven.
Vijf Polen
vragen
politiek asiel
W.-Duitsland
KIEL (AP)-Vijf bemanningsle
den van een Pools opleidings
schip voor vissers hebben po
litiek asiel aangevraagd in
West-Duitsland. Dit hebben
de autoriteiten van de Noord-
Duitse havenstad Kiel giste
ren bekendgemaakt.
De vijf zouden afgelopen vrij
dag niet zijn verschenen toen
het schip de terugreis naar
Polen begon.
Gemeentefunctionarissen deel
den mee niets te weten over
de verblijfplaats van de vijf.
(ADVERTENTIE)
ADVERTENTIE
Meteen goede bril ziet u goed of V
beter. Meteen
nieu/ve bril ziet u
er Vóak beter uit..
Het oog wil ook
wat
Nieuwe Rijn 62 Leiden 071 - 124108
met zorg voor uw ogen en oog voor uw uiterlijk.
Oliebranden na
Iraanse aanval
op Abadan
BEIROET (AP) - Iraanse vliegtui
gen hebben gistermorgen vroeg
aanvallen gedaan op twee grote
Iraakse olie "terminals" gelegen
aan de Perzische Golf, dit is in
Teheran bekend gemaakt. Daar
bij zouden grote branden zijn ont
staan.
Volgens een communiqué van gis
teren uit Bagdad hebben Iraakse
troepen in de nacht van maandag
op dinsdag bij de brandende
Iraanse oliestad Abadan een te
genaanval tot staan gebracht en
daarbij 420 Iraanse soldaten ge
dood.
Uit andere communiqus uit de
twee hoofdsteden blijkt dat de
troepen van de twee partijen in de
sector van Abadan zijn overge
gaan tot een loopgravenoorlog.
Teheran maakte gistermorgen
bekend dat bij Abadan 200 tegen
standers zijn gedood en dat er
daar een aanval van Iraakse tanks
is gestuit.
Een bericht van militaire zijde uit
Bagdad maakt melding van nieu
we aanvallen, 's morgens vroeg
branden zijn uitgebro-
ZACHTHEID MET KARAKTER
Overeenkomst
over vertrek
Yietnamezen
BANGKOK (UPI) - Vietnam en de
V S. hebben een internationale
overeenkomst opgesteld die de
vrijmaakt voor duizenden
Vietnamezen om Vietnam legaal
te verlaten, zo is gisteren van di
plomaten in Bangkok vernomen
De komende weken zal de stroom
Vietnamezen die hun toevlucht
in de V.S. zoeken op gang komen
met een eerste groep van 250 per
sonen.
