Hoofdstad Operette met
Das Land des Lachelns
uiarnecke
jR.MI-Bl'a.CI.IU-
Arbeidsomstandigheden
in confectie-atelier
Humanistisch Verbond
weert tv-filmpje
Theater
allerlei
Onderblouseshemdjes en broekjes
in natuurzijde.
Dun, behaaglijk en warm.
(^|V) vandaag...
toegeljcht
RADIO
^^[fjrggramma I
MAANDAG 8 DECEMBER 1980
LEIDEN De operette is nog
lang niet dood. Voor wat ons
land betreft is het met name de
Hoofdstad Operette die het
veelal in driekwartsmaat ver
pakte klatergoud wat extra
glans tracht te geven. Tot het
ijzeren operetterepertoire be
hoort 'Das Land des Lachelns'
van Franz Lehar.
Het gaat in dit geval om de ro
mantische geschiedenis - het
verhaal speelt zich zoals ge
bruikelijk afin adellijke krin
gen - van een Weense gravin,
die liefde opvat voor een Chi
nese prins met alle gecompli
ceerde gevolgen van dien. De
geschiedenis speelt zich in het
begin van deze eeuw af zowel
in Wenen als in Peking.
De belangrijkste rollen in deze
royaal aangeklede produktie
- ook wat dat betreft heeft de
Hoofdstad Operette een repu
tatie hoog te houden - worden
vertolkt door Marga de Boer
Ton Hofman, Jacco van Re-
nesse en Anita Heins.
De Hoofdstad Operette komt
met Lehars 'Das Land des La
chelns' vanavond in de Leidse
Schouwburg, evenals dinsdag
en woensdagavond.
In hetzelfde theater staan don
derdagavond 11 en vrijdagavond
12 december Robert Long en
Leen Jongewaard. Zij geven
er gezien het succes in het vori
ge seizoen, twee herhalingen
van hun show 'Duidelijk zo
Het is een amusant program
ma met een scherpe ondertoon
geënt op het thema van de ho
moseksualiteit.
Globe komt zaterdagavond 13 de
cember - een dag na de premiè
re in Tilburg - naar de Leidse
Schouwburg met 'Het atelier'
van de Franse schrijver Jean-
Claude Grumberg. Het ver
haal speelt zich af in een klein
confectieatelier in Parijs, tus
sen 1946 en 1952.
Het gaat om een groep vrouwen
die zich haar maatschappelij
ke situatie niet zo erg bewust
is. Elders op deze pagina meer
over dit door Peter de Baan
geregiseerde stuk met o.a. Jo-
sée Ruiter en Nettie Blanken
LAK
Op de LAK-agenda staat voor
woensdagavond 10 en donderdag
avond 11 december een bewegings-
produktie genoteerd. Met kan
op deze twee avonden kennis
maken met een werkgroep, die
begin dit jaar, op initiatief
van het LAK, tot stand is ge
komen. De groep gaat uit van
de improvisatie: opdrachten
worden individueel ingevuld,
voornamelijk door beweging
en stemgeluid, maar ook met
gebruikmaking van mate
riaal, muziek en tekst.
Er wordt dus niet uitgegaan
van vaste choreografie Voort
bordurend op enkele thema's
geeft de groep steeds vastere
vorm aan haar ideeën. Een en
ander heeft geresulteerd in
drie stukken, die deze week
dus in het LAK-theater te zien
zullen zijn.
In hetzeirde theater presenteert zich
zaterdagavond 13 december het
Werkcentrum Dans. Van haar ar
tistiek leidster Kathy Gosschalk
gaat er een nieuw werk in premiè
re, getiteld 'Zijwind'. De choreo
grafe werd geïnspireerd door een
schilderij van Paul de Koning,
w aarop een vrouw staat afgebeeld,
die, staande in de wind, haar jurk
uittrekt. 'Zijwind' is het derde
werk, dat Kathy Gosschalk voor
het Werkcentrum maakte. Vier
paren zullen het tot uitvoering
brengen. Het programma omvat
verder 'Tafelmanieren' van Char
les Czarny en 'Quaquaraqua' van
Hans Tucrlings.
Voor de kinderen is er zondag
middag 14 december op de LAK-
zolder een voorstelling van
Juliette en Julietta' door het
Speeltheater. Het verhaal
gaat over het meisje Juliette
en haar moeder Julietta.
Ton Hofnian en Marga de Boer in 'Das Land des Lachelns'
LEIDEN - Zuidelijk Toneel Globe
komt zaterdag 13 december, één
dag na de première in Tilburg,
naar de Leidse Schouwburg met
'Het atelier' van de Franse schrij
ver Jcan-Claude Grumberg.
Janine Brogt, die verantwoor
delijk is voor dramaturgie en
vertaling, verklaart zich na
enige aarzeling bereid enkele
vragen per telefoon te beant
woorden. Haar angst dat we
in een vacuum zullen praten
(vanwege de geografische af
stand en omdat ik het stuk
nog niet gezien heb) blijkt tij
dens het gesprek ongegrond:
haar antwoorden op de vra
gen zijn bondig en verhelde
rend.
Het stuk speelt zich af in een
klein confectie-atelier, tussen
1946 en 1952, met als belang
rijkste personage een joodse
werkneemster. Hoe hebben ze
bij Globe tijd en milieu aange
pakt?
Janine Brogt: "Je zoekt natuur
lijk in elk stuk naar eigen aan
knopingspunten. In 'Het Ate
lier' zitten verschillende lij
nen. Ten eerste is er de textie-
1- en huisindustrie, die weg
gedrukt dreigt te worden
door de oprukkende con-
fectie-industrie. We zijn op
zoek gegaan naar vroegere
werknemers van dat soort
ateliers, hebben veel met hen
gepraat over hoe het er daar
toeging.
Dan het joods zijn: dat is heel
précair, je moet uiterst voor
zichtig zijn bij het bepalen
van je eigen standpunt. Hoe
wel er in het stuk niet eens
zoveel nadruk op wordt ge
legd. zijn wij er lang mee bei-
zig geweest. We hebben er erg
veel werk aan gehad".
Zijn jullie eruit gekomen?
"Dat kan natuurlijk nooit hele
maal, als je bedenkt wat er
met de joden in de Tweede
Wereldoorlog gebeurd is.
Maar binnen het stuk zijn we
er inderdaad uitgekomen, we
staan er helemaal achter. We
hebben veel hulp gehad van
iemand die jarenlang maat
schappelijk werk voor joden
heeft gedaan. Aan de ervaring
van die persoon hebben we
steeds allerlei dingen afge
checkt: klopt dit, wat vind je
daarvan".
Het stuk is autobiografisch.
"Ja, Grumberg's moeder werk
te in zo'n atelier, terwijl ze
wachtte op de terugkeer van
haar man die tijdens de oorlog
gedeporteerd was. Hij heeft
van dichtbij meegemaakt hoe
ze in haar eentje voor het ge
zin moest zorgen, aan een bar
re economische situatie het
hoofd moest bieden. De enor
me werkkracht van die vrouw
en haar collega's is voor ons
de persoonlijke lijn van het
stuk.
We herinneren ons nog hoe kei
hard onze ouders werkten,
die sfeer van aanpakken te
gen de verdrukking in. De
warmte waarmee Grumberg
schrijft over die generatie was
voor ons de reden om dit stuk
te kiezen. Het gaat om intie
me, kleine menselijke erva
ringen. Je moet wel van de
personages houden, met ze la
chen en huilen, anders kun je
dit stuk niet spelen.
De buitenwereld is wel duide
lijk aanwezig, maar niet het
belangrijkst. Over de oorlog
wordt nauwelijks gepraat, die
periode is voorbij. Maar na
tuurlijk werkt het toch door.
Wat je ziet is niet de steen die
in het water is gevallen, maar
de kringen er om heen".
Het personage dat de meeste
aandacht naar zich toetrekt is
vrouwelijk, joods, en als werk
neemster overgeleverd aan de
bazen. Accentueren jullie
haaronderdrukking?
"Het gekke is, dat die vrouw,
ondanks het feit dat je haar
bijna ziet wegzinken in een
moeras van verplichtingen en
emoties, toch niet zielig is. Er
is bij haar weinig sprake van
introspectie, ze voelt zich best
goed. Als werkneemster zit ze
niet méér in het verdomhoek
je dan haar collega's, ze heb
ben allemaal te maken met
dezelfde schrijnende arbeids
omstandigheden.
Ik hoop, dat de voorstelling het
publiek op dat punt de ogen
opent; dat men gaat beseffen
wat het betekent om op die
manier je brood te moeten
verdienen. Ondanks alles lij
ken de mensen in het stuk
niet kapot te krijgen, hun
kracht is heel indrukwek
kend.
Grumberg levert aan het slot
wel impliciet commentaar op
haar situatie, want ze belandt
in het ziekenhuis, terwijl je
even daarvoor hebt gezien dat
het haar zo op 't oog goed
gaat".
De kleinschaligheid van de er
varingen en de locatie vraagt
naar ik aanneem om een heel
precies realistische speel-
trant.
"Ja, maar aan de andere kant
zitten er in het stuk verwijzin
gen naar de omringende we
reld. Op die momenten moet
het minitieuse realisme losge
laten worden.
Bovendien gaat het hier om een
grote-zaalproduktie; je moet
dus ook in de vormgeving kie
zen voor of het nabouwen van
zo'n benauwd atelier, wat las
tig is voor de spelers vanwege
het gebrek aan ruimte, of het
vullen van dat enorme toneel.
Je moet zelf maar komen kij
ken waar we uiteindelijk voor
gekozen hebben"
Tenslotte nog een vraag over Pe
ter de Baan, die de regie doet.
Hij komt bij Sater vandaan,
uit de hoek van wat men acti
verend toneel noemt. Is zijn
aanpak wezenlijk anders?
"Natuurlijk heeft Peter wel ei
gen ideeën, anders hadden we
hem niet gevraagd, maar zijn
aanpak verschilt niet radicaal
van de onze. We hebben onge
veer dezelfde politieke ach
tergrond. Als Sater onder om-
standheden kon werken ge
lijk aan die van Globe, zou
men daar vermoedeljk het
zelfde soort toneel maken als
wij nu doen.
Het verschil tussen Sater en
Globe is meer een kwestie
van middelen dan van visie"
HANNY VAN DER HARST
AMSTERDAM (GPD) - Dr. J. P. Fcddc-
ma, docent niet-westerse sociologie aan
de Vrije Universiteit in Amsterdam,
wil via een kort geding het Humanis
tisch Verbond dwingen alsnog een voor
het televisieprogramma ,.Vijf minuten
bedenktijd" gemaakt filmpje uit te
zenden over actieve geweldloosheid
(het onder alle omstandigheden strijd
baar opstellen zonder geweld te gebrui
ken).
Op uitnodiging van en in samen
werking met het Verbond sprak
de in Woubrugge woonachtige
Feddema de tekst. Regisseuse
Monique Wolf was volgens hem
tevreden over het resultaat. Maar
redacteur R. van der Linden hield
het propramma op het nippertje
tegen „omdat er te veel nadruk op
de Derde Weg zou liggen". De
Derde Weg is het kiezen voor pa
cifisme en afwijzen van kapitalis
me en communisme als oplos
sing voor de wereldprobleme-
Feddema: „Ik houd geen vrijblij
vende, abstracte of theoretische
praatjes over geweldloze technie
ken. Als mij beperkingen waren
opgelegd, had ik nee gezegd. Er is
mij helemaal niet gezegd dat de
Derde Weg niet ter sprake mocht
komen. Er is gewoon preventieve
censuur toegepast, wat in Hilver
sum wel meer gebeurt. Er is ge
probeerd de publieke opinie te
dirigeren. Dat een libertijnse or
ganisatie dat doet, stemt me droef'
Commentaar van het Verbond:
„Het programma is anders dan
Sprekershoek. Het is geen zeep
kist, er was wel degelijk eer. op
dracht".
In „Vijf minuten bedenktijd" past
zoals Casper Vogel, hoofd radio-
en televisiedienst, aan Feddema
schrijft wel het noemen van actie
ve geweldloosheid als principe
en methode „maar minder als po
litieke keuze".
Citaat uit de „ook om artistieke re
denen" geweigerde tekst: „We
moeten afscheid nemen va:
wel het communisme als het ka
pitalisme en dus ook van de poli
tieke partijen die het als uitgangs
punt hebben. We hebben nagela
ten een kapitalistische elite-orde
te vervangen door één gebouwd
op gerechtigheid en vrede en
daardoor hebben we het commu
nisme en de koude oorlog opge
roepen". Feddema desgevraagd:
„Ik wijs niet alle politieke partij
en daarmee af. Alleen de CPN en
de VVD".
Feddema: „Geweld is ook beper
king van het vrije woord. De vrij
heid van meningsuiting is hier
niet zo vrij als we elkaar aanpra
ten. Het past in het goedpraten
van de eigen samenleving en is
een gevolg van de polarisatie met
het andere blok. Een uitvloeisel
van het blok-denken: oost-west.
oost-slecht".
Van 11 tot en met 13 december is in
het Piccolo theater te Rotterdam
Onder Verdenking van de Engelse
schrijver Barry Keeffe ie zien. Dit
thriller-achtige stuic speelt op de
avond van de landelijke verkie
zingen. Op het politiebureau
wordt een kleurling binnenge
bracht, verdacht van moord op
zijn vrouw. De rechercheurs,
overtuigd van zijn schuld, zetten
hem geleidelijk aan onder druk....
De regie van deze voorstelling is
in handen van Jan Keja.
Van 18 tot en met 20 december is
Peter Faber te gast in dit theater
met zijn nieuwe show Langzaam
Haasten. Faber zal verder ingaan
op de onderwerpen die lüj al in
het programma Maat 45 aan
sneed. Piccolo theater, van Olden-
barneveltstraat 99, Rotterdam.
(Tel. 111766).
Het Engelse gezelschap The In-
players speelt van 9 tot en met 13
december The Lesson van Eugène
Ionesco gevolgd door After Magrit-
te van Tom Stoppard. In het eerste
stuk wordt getoond dat taal in
staat is tot vernietiging. After Ma-
gritte is het theater van de verras
sing, waar wetmatig redeneren
vaak gebruikt wordt om een ab
surd argument te ondersteunen.
In de week van 16 tot en met 20 de
cember is de theaterwerkgroep
Salu te zien met Klowns?. Het gaat
over de ontmoeting tussen een
eenvoudige clown en een ex-
actrice.
Beide gezelschappen treden op in de
kleine zaal van Centrum Belle-
vue, Leidsekade 90, Amsterdam
(Tel. 247248).
Naar,aanleiding van het grote suc
ces van het lunchpauzefeuilleton
Loopbaan en Liefde heeft toneel
groep Centrum besloten extra
voorstellingen te geven. De drie
afleveringen van deze soap-strip
zullen op beide Kerstdagen ach
ter elkaar gespeeld worden als
matinee.
Te zien in de grote zaal van Cen
trum Bellevue.
HvdH
(ADVERTENTIE)
Brecstraat 12
Brccstraat 126 - Leiden ^071 - 130960
NEDERLAND I -
18.25 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
18.30 - Sesamstraat (NOS)
18.45 - Klem (NOS)
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - Wolhe s Wereld (NCRV)
19.05 - Minivoetbalshow (NCRV)
19.55 - De Hofnar, speelfilm (NCRV)
21.37 - Journaal (NOS)
21.55 - De swingende kerk van San Francisco (NCRV)
22.45 - Tot besluit (NCRV)
21.37 - Journaal (NOS)
22.55 - Stichting Nederlandse Vrijwilligers (SOCUTERA)
23.10 - Journaal (NOS)
23.15 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
NEDERLAND II -
18.55 - Journaal (NOS)
18.59 - De vijf (TROS)
19.25 - Angie, Comedy-serie (TROS)
20.00 - Journaal (NOS)
20.27 - Dubbelspel (TROS)
21.25 - De verhalen van John Cheever deel I (TROS)
22.25 - Aktua TV (TROS)
23.00 - Soap, comedy-serie (TROS)
23.30 - Journaal (TROS)
23.35 - Nieuws voor doven en slechthorenden (NOS)
tv-buitenland
DUITSE TV
DUITSLAND I
(Reg. progr. NDR: 18.00 Sportprogr
18.30 Act. 18.45 Kleutersene. 18.55
Achtung Zoll, tv-serie. 19.25 Reg.
magaz. 19.59 Progr.overz. WDR:
18.00 St. Pauli Landungsbrucken,
tv-serie. 18.30 Sprookje. 18.40 Ach
tung Zoll. tv-serie19.15 Act. 19.45
Inform, serie.) 20.00 Journ. 20.15
Show. 21.00 Filmreport. 21.30 Berlin
Alexanderplatz, tv-serie. 22.30 A t.
23.00 Der Spiegel (Serkalo). Russi
sche speelfilm. 00.45-00.50 Jour-
DUITSLAND II
DUITSLAND III WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Cursus
Duits. 19.00 Report. 19.45 Journal 3.
20.00 Journ. 20.15 Filmreport. 21 45
Soleil O, Franse speelfilm. 23.25
Journ.
BELGISCHE TV
BELGIË VLAAMS
Journ. 20.10 Weerber. 20.15 Amu-
sem.serie. 20.20 Spelprogr 20.55 De
Mallens, tv-serie. 21.45 Consumen-
tenmagaz. 22.25 Journ. 22.40-23.10
Inform, serie.
Van de Amerikaanse niet-commerciële televisie heeft de TROS
drie televisiespelen naar verhalen van John Cheever aangekocht.
Cheever. die met grote regelmaat in het blad ,.The New Yorker" te
vinden is, kreeg voor zijn bundel ..De verhalen van John Cheever"
twee jaar geleden de Pulitzer Prijs. De uit hetzelfde jaar daterende
televisiebewrkingen draaien alle rond de relatie lussen gezinsleven
en carrière. Vanavond is de eerste aflevering te zien.
van de laatst ontslagen huishoudhulp: ze spoelt vaders gin door de
gootsteen. Aangezien vader, als hij al thuis is. meer aandacht voor
zijn glas dan voor zijn nageslacht pleegt te hebben, heeft dat onver
wachte gevolgen. De spanningen can het ophouden van de goede
stand en het verdwijnen van de alcoholvoorraad leidde tot enige
uitbarstingen die Amy doen besluiten te vertrekken.
Ondertussen praten vader en moeder vooral over de indruk die zij
achterlaten op hun kennissen, de indruk die hun kennissen op hun
maken en over de wens een „echt" gezin te vormen. Verrassend is het
allemaal niet, maar hier en daar is het wel uitstekend getroffen en
in beeld gebracht.
De NOS-radio zal de komende weken twee extra uitzendingen
verzorgen van "Hobbyscoop". het wekelijkse programma, waarin
op een populaire manier wordt ingegaan op de vele facetten van de
electronica.
De eerste extra uitzending vanavond Hilversum 2,22.40 uur) gaat
over zenden en ontvangen, waarbij uitsluitend aandacht zal wor
den besteed aan de activiteiten van de ontvang- en zendamateur in
Nederland.
In de studio wordt het verschil uitgelegd tussen zendamateurisme
en de 27-mc(de "bakkies") en wordt ingegaan op de mogelijkheden
om nieuws in het Nederlands uit het buitenland op te vangen.
De tweede extra uitzending op 10 december tHilversum 2.22.40 uur)
omvat de halfjaarlijkse stereo-test om op het gehoor thuis kwaliteit
van ontvanger en antennesystemen te controleren.
MAANDAG 8 DEC
HILVERSUM I
18.11 (S) Aktua. 18.25 (S) De verha
len van Virgilius van Tuil. 18.30 (S)
Rollebolleradio. 18 45 (S) Het zesde
continent. 19.02 (S) Tros-Country.
20.02 (S) Voorzichtig breekbaar.
20.30 (S) Peekei: - ongezouten. 21.02
(S) TROS Dansparty. 22.02 (S) Ak-
tua-sportcafe. NOS: 23.00-24.00 (S)
Met het oog op Morgen. AVRO:
00.02 Pim Jacobs's Platenscala.
01.02 (S) In the still of the night. 02 02
(S) AVRO's Servicestation. 06.02 (S)
Auto in' - AVRO aan (06.30 AVRO
Radiojournaal).
HILVERSUM II
>8.00 (S) Muziek in vrije tijd. P P
18.50 Uitz. PVDA NCRV 19 00 (S)
Steen in de vqver. 20.00 (S) Drie Bij
belse lofzangen. 20.40 (S) Het 6e In
ternationale Brucknerfest Linz
21.30 (S) Literama-maandag. 22.25
Bond Zonder Naam. NOS: 22.30
r2«L4£ Hobbyscoop-extra
i eigen
HILVERSUM III
NOS: 18.03 (S) De Avondspits met
de Nationale Hitparade. AVRO
19.02 (S) Praatpaal 15 20.02 (S) Het
Steenen Tijdperk. 21.02 (S) Blues,
Ballads and Beat. 22 02 (S) AVRO's
Swingtime. 23 02-24 00 (S) Candle
light.
DINSDAG 9 DECEMBER
HILVERSUM I
Iéder heel uur nieuws. AVRO 9 03
Steunpunt. 9.08 Arbeidsvitaminen.
10.02 De Zandbakshow 11.02 Desi-
ree, hoorspel van Annemarie Selin-
ko. 11.30 (S) UIT is IN. Agenda 11 45
(S) Rondom twaalf. 13 03 AVRO s
Radiojournaal 13.20 De AVRO-
Diiigence. 13.55 Beursplein 5 14 02
(S) De Vergulde middenweg. 16.02
13-Speciaal 16.30 (S) Kom eens
langs op Slot Zeist.
HILVERSUM II
woord. 7.30 Nws. 7.36 Echo (8.00
Nws.) 8 30 Nws. 8.36 Amusements-
muz. 8.50 Postbus 900.9.00 Gymnas
tiek voor de vrouw 9.15 Scheep
spraat. 9.20 De letter M 10.30 Ouder
worden we allemaal 11 00 Schoolra
dio 11 30 Ratel. OVERHEIDS
VOORLICHTING 12 16 Uitzending
voor de landbouw. KRO 12.26 Mede
delingen voor land- en tuinbouw.
12 30 Nwi. 12 36 Echo 13 00 Nws.
13 11 Goal 13 30 Schoolradio NOS
14.30 Suara Maluku - muz KRO
15.15 God, hoe heet je ook alweer.
15.30 Geen verboden toegang. 16.30
Praatprogr. 17.24 Mededelingen.
17.30 Nws 17 36 Echo
HILVERSUM III
leder heel uur nieuws VARA 7.00
Dingen van de Dag 7.02 (S) Gesode-
meurders 8 30 (S) Holland ze zeg
gen. 10.30 (S) Typisch Jansen 11.30
(S) VARA's Zoekplaatje. 13.30 (S)
Spitsbeold. 15.30 (S) Popkrant. 16.30
HILVERSUM IV
TROS 7.00 Nws 7 02 (S) Capriccio.
9 00 Nws. 9 02 (S) Muzik 9 30(S) Van
heinde en verre 10.00 (S) Opus tien
tot twaalf. 12 00 Nws. 12.02 (S) Inter
mezzo. 13.00 (S) De meestvcrkochte
i klassieke tien 13.30 (S) Koren en
korpsen 14.00 Nws. 14 02 (S) De ho
ge ,.C". 14.30 (S) Guitanteitcn. 15.00
(S) Belcantonum
