Ontstaan van
de kalender
KIJKJE IN
DE NATUUR
§>y<al ©ffü wOCiRfD
Hulp
te laat
Recept
Maak kerstkaarten met aardappelstempel
Kaas-egel
Lezen en schrijven
ZATERDAG 6 DECEMBER 1980
EXTRA
*>AGINA 25
Het is de laatste dagen al echt dikke truien weer. De handschoenen en
petten zijn bij de meeste mensen al van stal gehaald. V/ij mensen moeten
ons tegen de kou beschermen door dikke kleren aan te trekken. De tempe
ratuur van ons lichaam is ongeveer 37 graden. Naarmate het buiten
kouder wordt, moeten we meer kleren aan trekken om de temperatuur op
peil te houden.
De meeste dieren hebben een zomer- en een wintervacht. Tegen eind augus
tus begint de vacht te verharen. De dunne zomervacht maakt plaats voor
een lekkere dikke winterpels.
Sommige dieren veranderen ook van kleur, zoals de hermelijn. De vacht
van dit snelle, schuwe dier is in de zomer bruin. Zijn wintervacht is
spierwit op het zwarte puntje van zijn staart na. Deze kleurwisseling is
binnen een paar dagen gebeurd.
De meeste kruipende dieren, zoals torren en rupsen en dieren die zowel op
het land als in het water leven, zoals kikkers en ringslagen zijn koudbloe
dig. Dat wil zeggen, dat hun lichaamstemperatuur zich aanpast aan de
temperatuur buiten. Deze dieren krijgen het nooit koud, maar ze worden
wel helemaal stijf.
Redactie: Marijke Kool
en Anneloes Timmerije
Bijdragen van: Monique
Uiterwaal en Annemiek
Ruygrok.
Reacties naar: Klepper
doos, Witte Singel 1,
2311 BG Leiden,
Er was eens, 140 jaar geleden, een
Engelsman die elk jaar een kerst
kaart stuurde naar zijn vrienden.
Deze meneer, Sir Henry Cole, had
het opeens zo druk dat hij zelf de
kaarten niet meer kon schrijven.
Hij vroeg toen aan een kunstenaar:
"Kun jij niet een mooie kerstkaart
tekenen voor mijn vrienden?". De
kunstenaar zei: "Ja hoor, dat wil
ik wel doen".
Een de man maakte een tekening van
een heel rijke familie, die aan een
prachtig gedekte tafel zat met
daarop heel veel lekker en duur
eten.
Dat was de eerste kerstkaart. Je kunt
hem nog steeds zien in het postmu-
seum van Londen.
Nog steeds sturen veel mensen kerst-
of nieuwjaarskaarten naar vrien
den en bekenden. Maak JIJ zelf
eens een leuke kerstkaart. Probeer
dat te doen met aardappelstem-
Schil een grote aardappel en snij hem
in blokjes (stempels). Je kunt hier
voor ook en patasnijder gebruiken.
Stempel heel precies en recht naast en
onderelkaar. Tussen de stempels
moet niet teveel ruimte zitten.
Bedenkt eest wat je wilt stempelen.
Doe verschillende kleuren plak
kaatverf op een schoteltje en zorg
voor voldoende "stempels".
Als Je een enkele kaart wilt maken,
moet je minstens een kaart maken
van 15 cm lang en 10 cm breed
(moet van de port!). Voor een dub
bele kaart moet Je minstens een
kaart maken van 30 cm lang b(j 10
cm breed.
Weten jullie nog van een paar
weken geleden, toen we een
verhaal schreven over aard
bevingen? Hoe die ontstaan
en waarom het bij ons in Ne
derland niet kan gebeuren?
Dat was toen naar aanleiding
van de aardbevingsramp in
Algerije.
Twee weken geleden is er weer
zoiets gebeurd. Ditmaal rond
om Napels in Italië.
Die aardbeving heeft heel veel
slachtoffers geëist. En het
trieste is dat een groot aantal
doden helemaal niet nodig
was geweest. Als er maar snel
en goed hulp was gekomen
daar in die Italiaanse dorpjes,
hadden veel meer mensen de
ramp overleefd.
Maar het was een grote chaos.
Hulptroepen werden naar
verkeerde plaatsen gestuurd.
Tenten en dekens kwamen
niet op tijd aan.
De fout ligt voor een groot deel
bij de Italiaanse regering. Die
had al lang een hulppro
gram m na klaar moeten heb
ben. Want het is niet de eerste
keer dat Italië door zo'n ramp
wordt getroffen. Het is na
tuurlijk makkelijk om hier,
veilig in Nederland, kritiek te
hebben op wat ze in Italië fout
doen. Maar als het om men
senlevens gaat, moet een re
gering toch zorgen dat al het
mogelijke wordt gedaan.
Uit de hele wereld is deze week
hulp gekomen. Zelfs Bangla-
desj. zelf een heel arm land,
stuurt thee. Om de mensen in
de kou een beetje warmte te
geven.
Goed gemutst en met u
naar het tentenkamp dat
Van alle kanten komt nu
velen komt die te laat.
arme kleren keren deze kinderen terug
in het aardbevingsgebied is opgeslagen
hulp vopr het rampgebied, maar voor
Afgelopen weekeinde konden
mensen hier in Nederland de
kens en warme kleren inleve
ren. Dat ging allemaal naar
Italië toe.
Er zijn lawinehonden uit Zwit
serland en Frankrijk ge
stuurd om in de puinhopen
naar slachtoffers te zoeken.
Maar eigenlijk komt die hulp te
laat.
Je hebt ervoor nodig 1 sinaasap
pel of 1 grapefruit of 1 meloen,
een stuk kaas (niet te jonge
kaas) en houten of plastic
prikkers.
De sinaasappel wordt het "egel
tje" zelf en de prikkers met
kaas worden in de sinaasappel
gedrukt en vormen zo de "ste
kels" van de egel. Als je de
egel er heel- mooi wilt laten
uitzien, kun je de blokjes kaas
versieren met bijvoorbeeld:
stukjes komkommer
plakjes augurk
zilveruitjes
stukjes tomaat
halve walnoten
plakjes banaan
partjes mandarijn
stukjes ananas
Je moet zelf uit deze rij iets kei
zen wat jij het lekkerste vindt.
Hoe meer kleur de kaas-egel
heeft, hoe mooier hij eruit
ziet.
Wat moetje nu doen:
snij de korst van de kaas
i leg de versiering op de kaas
I prik de kaas met de versie
ring vast aan de prikker
maak zo nog meer "stekels",
todat de egel er genoeg heeft.
Het Nieuwe Boekenhuis aan de
Breestraat heeft een leuk idee
voor scholen in Leiden en om
geving. Zij willen graag we
ten hoe kinderen de boeken
vinden die speciaal voor hen ge
schreven zijnkinderboeken
dus. Iedere school die hier aan
mee wil doen kan zich
opgeven. Het gaat als
volgt: jouw school krijgt een
aantal boekjes te lezen. Nadat
je dat hebt gedaan bespreek je
het boekje in groepjes met je
juf of meester. Wat je ervan
vindt schrijf je op en stuur je
terug naar het Leids Boeken
huis. Die geven het door aan
de Klepperdoos. Ik hoop dal
jullie allemaal meedoen
Hier zijn de eerste besprekingen
van leerlingen van 5e en 6e
klas van de Hoeksteen:
De titel van het boek: "De schooi
ertjes van Napels"
Geschreven door: Karl Bruck
ner voor kinderen vanaf 10
jaar.
Het boek is geschreven door
Karl Bruckner en gelezen
door Kimberley Riethoven, 10
jaar oud en zit in klas vijf. Ik
vind het soms saai en dan
weer leuk. Sommige woorden
vind ik moeilijk. Maar ik vind
het goed van Karl Bruckner
dat hij de moeilijke woorden
zoals "salto mortale" achter
in het boekje heeft gezet. Ik
vind vooral de omslag leuk.
De tekeningen vind ik erg
mooi. Ze passen goed bij het
verhaal. De tekeningen zijn
gemaakt door Joop Nieuwen-
huis. Toch vind ik het boek
moeilijk voor mijn leeftijd.
Het gaat ook van de hak op de
tak".
Gelezen door Monique van der
Luit, 11 jaar, klas 6. "De om-'
slag vind ik erg mooi met al
die donkere kleuren, en je kan
echt zien dat er veel schooier
tjes zijn. Het boek zelf vind ik
moeilijk te begrijpen en ook
staan er moeilijke woorden in
zoals "scugnizzi", maar ge
lukkig staan de moeilijke
woorden met de betekenissen
achter in het boek. De tekenin
gen zijn leuk en passen goed
bij het verhaal. Ik vind dat er
geen touw aan vast te knopen
is (het verhaal), want de ene
keer schrikt Gino en dan ligt
hij in een auto".
Televisiekijken, buiten spelen, naar
muziekles, naar de training, alle
maal mogelijkheden om je tijd te
besteden. Er zijn ook een paar din
gen, waar iemand niet zo snel aan
denkt. Wat hadden jullie gedacht
n of een toneelstuk?
In het LAK-theater aan het Leven
daal in Leiden (boven de super
markt) worden geregeld kinder
voorstellingen gegeven. Meestal op
zondagmiddag, maar ook op
woensdagmiddag.
En in Voorschoten bij 'Wellus-NIe-
tus' of in Zoeterwoude, let er maar
eens op. Dat ze allemaal goed of
uitstekend zgn durf ik niet te zeg
gen, maar het is soms zeker de
moeite waard om te gaan kijken en
het is eens wat anders.
Op de televisie kun je soms naar een
poppekast kijken of naar een film
pje waarin poppen spelen. Het is
natuurlijk veel spannender om di»
van dichtbij te gaan bekijken en als
je de poppen dan wilt waarschu
wen horen ze je tenminste, want
tegen de televisie schreeuwen is ei
genlijk wel een beetje dom. Door al
dat glas verstaan ze je toch niet. Als
jullie wel eens naar het theater
gaan schrjjfdaar dan eens wat over
of zeg het als je een film spannend
of leuk vond. Misschien hebben we
er wat aan. Je kunt natuurlijk ook
zeggen, wanneer je er geen hal aan
vond, want dat komt ook taak ge
noeg voor.
Heb jij al een nieuwe agenda of kalender gekocht? De
meeste mensen kopen er nu één voor 1981In veel winkels
kun je kalenders in allerlei soorten en maten kragen. Maar
hoe komen we aan de kalender? Wie heeft dat bedacht?
Jullie weten wat een dag is. Ge
woon de tijd tussen de ene en de
andere zonsondergang. Vroeger
wisten de mensen dat natuurlijk
ook. Ze kenden toen ook al de
maan. Ze zagen dat de maan soms
een smalle schijf was. Dan op
eens was hij weer vol en rond.
Omdat ze dat heel bijzonder von
den, gingen de mensen op de
maan letten. Kijk maar eens naar
de tekening!
Eerst was de maan een smalle
schijf. Dan werd hij voller en ten
slotte helemaal rond. Daarna
werd hij weer een schijfje en ver
dween. Dan begon het weer alle
maal van voren af aan.
De tijd tussen twee volle manen
duurde 30 dagen. Die tijd noem
den de mensen naar de maan:
MAAND.
Twaalf volle manen.
De mensen wisten ook het verschil
tussen de seizoenen. Dat moest
ook wel voor de oogst De boer
moest weten wanneer de zaaitijd
was. Dat was soms best moeilijk,
want na elke lente moest de boer
weer afwachten wanneer er een
nieuwe lente zou komen. Door
heel goed op de maan te letten
kwamen ze erachter. Na twaalf
volle manen kon de boer weer
opnieuw zaaien.
Die twaalf manen werden genoemd
naar beroemde mensen en goden.
De maand augustus is genoemd
naar de romeinse keizer Augus
tus. En de maand juli kreeg haar
naam van Julius Ceasar, ook een
romeinse keizer. Caesar heeft
tenslotte onze kalender bedacht,
de Juliaanse kalender.
Nu werd die kalender niet gebruikt
door de gewone mensen, maar
alleen door belangrijke, hoogge
plaatste mensen uit die tijd van
Caesar. De priesters uit het oude
Rome hielden elke maand de
nieuwe maan in de gaten. Als ze
die zagen dan werd dat "afgeroe
pen". En zo kwamen ze dan aan
de naam kalender, dat "afroep"
betekent.
Heeft een jaar 360 of 365 dagen?
Een jaar heeft twaalf maanden en
dus 360 dagen, dachten ze vroe
ger. Maar nu weten wij dat dat
kalender begon de lente namelijk
eerder dan in de natuur. De boe
ren begonnen dus te vroeg te
zaaien. Soms kwam er na het
zaaien nog een nachtvorst, en dan
vroren die zaadjes dood. Je be
grijpt wel dat dat een ramp voor
de boeren was.
Toen kwamen ze erachter dat de
aarde er 365 dagen over deed om
rond de zon te draaien. Die vijf
dagen werden verdeeld over de
maanden. En zo kregen sommige
maanden 31 dagen.
Na
tijd bleek de kalender toch
niet helemaal te kloppen. De len
te begon op de kalender weer iets
te vroeg. Er moest nog één dag
bij. Dat hoefde maar een keer in
de vier jaar schrikkeljaar). De
ze schrikkeldag kwam bij de
maand februari.
Jaren hebben geen namen.
Vroeger noemden de mensen de ja
ren naar hun koning of keizer. Ze
zeiden: "In het vijftiende jaar van
de regering van koning zus-en zo.
Maar ja. Elk land had een andere
koning en daarom telde elk land
verschillend.
Je begrijpt dat toen landen met el
kaar handel gingen drijven, die
jaartellingen helemaal niet klop
ten. Daarom spraken ze af dat ze
hetzelfde zouden tellen. En dat
deden ze vanaf de geboorte van
Christus.
t> cl'c
O 'O
LA ATSfe KWAATtCA
Later zul je bij me wonen
Later zijn we met z'n beiden
Dat bedenk ik soms, wan
neer je
giechelt met de and're mei
den.
't Is voorlopig nog maar be
ter
om de zaak geheim te hou
den,
'k zal je nog maar niet gaan
zeggen
dat ik van je ben gaan hou
den.
t ""ir i Lee/ li*
V>«'r<r' 1
L-fe ij J j: nu. i
Kromiyc- i (IMU/4
Mi I; ."1'V.i^J
leiactiMrte—É
«"VtWSWJ J
UïéJmJÜ*
Later ga ik reizen maken
heel alleen, naar verre lan
den.
en daar ga ik mensen red
den,
redden met mij neigen han
den.
©fil
ledereen zal in de kranten
van mijn grote daden lezen.
"Waarom zou die mensen
redder
zo ontzettend moedig we
zen?"
Niemand zal de waarheid
weten,
jóu alleen zal ik 't vertellen:
later, als ik zó beroemd ben
dat ik bg je aan durf bellen.
Naar een idee van Aart
Staartjes.
